Dit arrangement bevat een voorbeeld opgave voor de pilot examens Havo CE.
De eigenaar van deze voorbeeldopgave is Evelien Veltman.
Leerlingen kunnen de meeste vragen uit deze voorbeeldopgave op papier maken.
Wanneer ze op de 'Controleer antwoord' toets drukken, verschijnt een uitgewerkte oplossing.
Er zijn een tweetal berekeningsvragen waar een getal ingevuld kan worden. Als de leerling nu op de knop 'Controleer antwoord' drukt en het antwoord is goed dan verschijnt er een groene balk met de tekst 'Goed'. Als het antwoord onjuist is, verschijnt de uitleg voor het juiste antwoord.
Op dit moment is het programma nog niet geschikt om de leerlingen reactievergelijkingen en antwoorden met sub- en superscript (bijvoorbeeld: CO32- of 2,3.10-6) te laten invullen.
Zodra dit mogelijk is, zullen de vragen in het computerprogramma kunnen worden beantwoord en gecorrigeerd.
Veel succes.
Carbid schieten
Carbidschieten of carbuurschieten is in noordelijke en oostelijke provincies van Nederland een hartstikke populaire sport. Traditioneel gedaan rondom oud-jaar wint het steeds meer aanhang in de rest van Nederland en België. Jaarlijks stijgen de carbidverkopen met 10-20%.
Wat is het?
Carbidschieten is een brandbaar gas in een verfpot of een melkbus tot ontploffing laten brengen. Het wordt ook wel melkbusschieten genoemd.
Het meest belangrijkste onderdeel is het carbid. Dit is een poreuze steensoort die, als hij in water gelegd wordt, gaat reageren en er vervolgens gas ontstaat. Dit gas is bruikbaar omdat de carbid meestal in een speciale melkbus gelegd wordt. De melkbus heeft aan de onderkant een geboord gat van ongeveer 6 millimeter. Nadat het carbid en het water erin gelegd is wordt de deksel erop geslagen of de voetbal erin gestopt. Deze dient alleen voor afsluiting, voor de knal maakt het niet echt uit. Vervolgens moet men een bepaalde tijd wachten tot de juiste gas-luchtverhouding is ontstaan en brengt men met een vuurtje aan de achterkant het mengsel in de bus tot ontsteking. Met een oorverdovende knal knalt dan de deksel of de voetbal weg.
De uitdaging is om de meest luide knal te krijgen, te veel water resulteert in een vuurzee, te kort wachten echter zorgt voor een 'floeper'
Het ontstaan
Over het ontstaan is niet veel duidelijk, waarschijnlijk door de Germanen met hun feesten. In de loop der tijd was er doordat ieder dorp een smid had heel makkelijk aan carbid te komen. Inmiddels verkopen vrij veel bouwmarkten in het Noorden van het land carbid en zijn overal in het land speciale 'carbidwinkels'. Deze winkels waren soms nog een overblijfsel van de tijd dat de carbidlamp voor verlichting van motorvoertuigen en fietsen gebruikt werd.
De melkbussen
Op verkoopwebsites worden het hele jaar door melkbussen voor dit doel aangeboden. Het is ook een heel lucratieve markt. Tegenwoordig kan een gemiddelde boer in het Noorden of Oosten van het land zijn melkbussen maar beter niet meer voor het huis als plantenbak gebruiken. Verder worden er ook vaak verfblikken gebruikt. Om grotere knallen te maken zijn er wel eens boeren die gasflessen verbouwen, en ook oude giertanks worden wel eens op de velden als carbidknaller gespot.
De regelgeving
Op landelijk gebied is er in Nederland helemaal NIETS geregeld. Het enige wat gemeenten in het Noorden en Oosten van het land doen is carbidschieten gelijk stellen aan vuurwerk afsteken, of het verbieden en dan vanwege 'folkoristische' gebruiken de politie de ogen laten dichtknijpen. Over het algemeen zijn de regels dat een melkbus alleen buiten de bebouwde kom gebruikt mag worden, tenzij er aan bepaalde afstandseisen voldaan is. Een blik met een inhoud tot 1 liter mag overal gebruikt worden. Let op! deze regels kunnen lokaal verschillen, en dat er in de Randstad en andere regio's geen regels zijn betekend niet dat de politie je niet op kan pakken. Vaak zullen ze dan 'verstoring van de openbare orde' tegen je gaan gebruiken. De reden dat carbid niet verboden is omdat het vroeger zoals eerder in dit artikel genoemd een algemeen bekend product was. Nu nog steeds wordt er met carbid gelast. Daarom is het bezitten van carbid niet strafbaar en valt het bezitten niet onder de vuurwerkwet.
Je moet bij het knallen van grotere bussen erop letten dat je geen ruiten kan laten sneuvelen.
De voordelen
Een van de grootste voordelen is dat de kosten per knal heel erg laag zijn. Voor de prijs van een pak rotjes heb je vaak al een kilo carbid. Kortom, vergeleken met knalvuurwerk kost carbidschieten geen zak. Verder gaat het bij carbid ook om timing en behendigheid, twee dingen die je niet echt met knalvuurwerk kunt bereiken. Ten slotte is het een geweldige teamhobby en zijn de knallen veel leuker en HARDER.
De gebeurtenissen rondom oud en nieuw
In de gebieden die wat verder van de Randstad afliggen zoals Friesland en Groningen is er rondom het carbidschieten het nodige te doen. Ieder dorp heeft wel een "carbidploeg" die het lokale sportveld of een parkeerplaats onveilig maakt. Vaak is aan de verschillende soorten salvo's te horen welk dorp aan het vuren is. Het geluid draagt meestal tientallen kilometers ver. Ieder jaar is er ergens wel een recordpoging om met het grootste aantal melkbussen te gaan knallen. In het dorp EE in Friesland hebben ze de 2000 bussen al eens overtroffen. Andere leuke wedstrijden die er vaak gebeuren is over de kerk heen knallen enzo.
De gemiddelde gang van zaken in een dorp is dat er een groep jongeren ergens in november een voorbespreking houdt en een paar testschoten uitvoert. Ook worden dan meestal de melkbussen gerepareerd. De laatste dagen voor oudjaar wordt er steeds vaker geknald en soms gaat het wel 32 uur onafgebroken door. In een gemiddeld dorp zijn er nauwelijks of geen klachten over geluidsoverlast omdat het immers een eeuwenlange cultuur is.
Op de dag zelf staan de bussen in een rij opgesteld, wordt er tegelijk in alle bussen carbid gelegd, water bijgevuld en de deksel erop getimmerd. Na een tijdje gaat een man de rij bussen langs met een gasbrander en brengt te batterij melkbussen een voor een tot ontsteking. Daarna begint de cyclus weer opnieuw.
Ten slotte moet gezegd worden dat het niet geheel zonder gevaar is, halverwege de jaren 90 is er immers al een dode bij gevallen, omdat de bodem van de melkbus uitscheurde. Verder is op oudejaarsdag van 2007 in Kampen een jongentje van 9 zwaar gewond geraakt omdat hij een melkbusdeksel vol in zijn gezicht kreeg.
Bron: www.InfoNu.nl
Vragen
Het artikel gaat over carbidschieten.
De werkzame stof in carbid is calciumcarbide, CaC2.
Als dit in aanraking komt met water ontstaat kalkwater en ethyn, C2H2 (g).
Deze reactie is sterk exotherm.
In het artikel staat dat carbid een poreuze steensoort is.
In het artikel hebben ze het over ‘de juiste gas-luchtverhouding’.
Carbidschieten valt volgens het artikel officieel niet onder de vuurwerkwet. Hier zijn argumenten voor en tegen te bedenken.
In het artikel staat dat in Kampen op oudejaarsdag van 2007 een jongentje van 9 zwaar gewond is geraakt.
Vera en haar broertje Klaas willen met Oud en Nieuw aan het carbidschieten meedoen.
Van hun opa hebben ze een oude pot met carbid gekregen.
Omdat ze niet af willen gaan op oudejaarsavond besluiten ze te onderzoeken of het carbid nog wel goed is.
Ze gaan daarom onderzoeken hoeveel calciumcarbide aanwezig is in een monster uit de pot.
Klaas zegt dat hij door te bepalen hoeveel gas er ontstaat bij de reactie van het carbid kan berekenen hoeveel calciumcarbide er aanwezig is.
Uit de hoeveelheid gas die ontstaan is, kan berekend worden hoeveel calciumcarbide heeft gereageerd.
In eerste instantie bedenkt hij een opstelling waarmee hij het gas op kan vangen.
Uiteindelijk vindt Klaas het toch te veel werk om een dergelijke opstelling te bouwen en besluit de massa-afname van een reactievat met inhoud te bepalen. Deze massa-afname is het gevolg van het ontwijken van het gas dat ontstaat. Klaas gebruikt deze methode bij het bepalen van het massapercentage calciumcarbide in carbid. Klaas plaatst een erlenmeyer met 100 mL water op een balans en zet deze op 0,00 gram.
Vervolgens brengt hij op tijdstip t = 0 minuten een brok carbid in het water.
Klaas noteert iedere minuut de massa die de balans aangeeft. Van zijn resultaten maakt hij de volgende grafiek:
De hoeveelheid gas die ontwijkt is uit het diagram af te lezen. Met behulp van deze hoeveelheid is het massapercentage CaC2 in het onderzochte carbid te berekenen.
Het blijkt dat bij de reactie van 1 mol CaC2 ook 1 mol C2H2 ontstaat
Vera vindt haar broer maar een sloddervos en bedenkt een andere methode om het gehalte aan calciumcarbide te bepalen. Zij gaat dit doen door middel van een titratie met zoutzuur. Hierbij reageren de hydroxide-ionen uit het kalkwater dat bij de reactie ontstaat reageren met zoutzuur. Bij deze reactie ontstaat water.
Vera voert de volgende proef uit:
Ze lost 0,400 gram carbid op in 100 mL water.
Ze titreert met 0,437 M zoutzuur. Hiervan blijkt 25,00 mL nodig te zijn om met de OH- van het kalkwater te reageren.
De verhouding waarin in OH- ontstaat uit CaC2 is 2:1.
De verhouding waarin in OH- ontstaat uit CaC2 is 2:1.
Het arrangement Carbid schieten is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Dick Naafs
Laatst gewijzigd
2014-12-02 10:48:36
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0
Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
