Onderzoek naar Oorsprong

Planning en doelen periode2 2016-2017

Module Onderzoek naar Oorsprong versie 1.1 (PDF)

2016-2017 NLT VWO 6 P2 Module - Onderzoek naar Oorsprong

Materiaal

Module Onderzoek naar Oorsprong, GRIP G4 (Leerlingenbundel met theorie en opdrachten; Achtergrondinformatie voor leerlingen in 2 boekjes; digitaal)

Wikiwijs-arrangement met sites, filmmateriaal om de opdrachten uit te werken en het module-materiaal: http://maken.wikiwijs.nl/54837/Onderzoek_naar_Oorsprong

 

Inleveren van sprints: in Google Classroom (classroom.google.com); je krijgt toegang met code h6a2r0

Meld je aan met deze code, en lever de documenten bij de betreffende opdracht in.

Als groep maak je 1 dossier, dat je telkens aanvult met de nieuwe sprints.

Het tussenproduct van het dossier na sprint 1, 2 en 3 lever je in als groep (de scrummaster doet dat). De individuele reflectie-opdracht doet ieder apart. Let op de deadlines van elke sprint. Na de deadline (eind van de week) is het inleverbakje dicht. Vermeld op de groepsproducten én op de individuele producten alle namen van je team, en uiteraard je eigen naam.

Sprint 4 (eindopdracht): geschreven groepsverslag én dia’s van de presentatie.

 

Lesopbouw

Elke les start met een centrale introductie over het deel dat in die week aan de beurt is of inhoudelijke uitleg bij opdrachten die in die week gedaan moeten worden.

Week 1: deel 1 (sprint 1)

Week 2: deel 2 (sprint 1, eind van de week opdrachten deel 1 en 2 inleveren)

Week 3: deel 3 (sprint 2)

Week 4: deel 4 (sprint 2, eind van de week opdrachten deel 3 en 4 inleveren)

Week 5: deel 5 en reflectie (sprint 3)

Week 6: start eindopdracht (sprint 3, eind van de week opdrachten deel 5 en reflectieopdracht inleveren)

Week 7: eindopdracht en afronding module (sprint 4)

Week 8: groepspresentaties eindopdrachten (sprint 4; verslag eindopdracht en dia’s presentatie inleveren)

Week 9: toets (over de theorie van deel 1 t/m 5)

 

Opdrachten

Opdrachten door de hele module heen: als groep uitwerken.

Sprint 1: opdrachten van deel 1, 2

Sprint 2: opdrachten van deel 3, 4

Sprint 3: opdrachten deel 5 en reflectie-opdracht

Sprint 4: de eindopdracht en presentatie

 

Reflectie-opdracht

Voor je aan deel 5 (filosofie) begint, maak je van deel 1 (geologie), 2 (paleontologie), 3 (evolutiebiologie) en 4 (kosmologie) een inhoudelijk document waarin je antwoord geeft antwoord op de volgende vragen:

Hoe komt de wetenschap aan kennis over dit thema?

Waar heb jij je informatie vandaan?

Hoe weet je of die kennis juist is?

Welke uitgangspunten en eventuele tegenstrijdigheden in opvattingen kom je bij dit onderwerp tegen?

Welke gevolgen heeft die kennis voor je levensovertuiging?

Elk groepslid maakt dit document voor een ander deel van de module. Bespreek de producten in de groep voordat je aan deel 5 begint, werk het document verder uit en lever bij sprint 3 het product in. Ieder groepslid maakt één reflectie, levert die onder eigen naam in. Deze wordt individueel beoordeeld.

 

Beoordeling:

Sprint 1: 10 punten

Sprint 2: 10 punten

Sprint 3: 10 punten (5 punten individueel voor de reflectie-opdracht)

Sprint 4: 20 punten

Toets: 50 punten

 

25 10 2016 – JJ Wietsma

Teksten en links voor leerlingen

Leerlingmaterialen bij Onderzoek naar Oorsprong
Module en documenten bij de opdrachten

Achtergrondinformatie voor leerlingen

Verzameling weblinks voor Onderzoek naar Oorsprong - geologie

Introductie

Onderzoek in de Kalksteengroeve van Winterswijk (juli 2012)
Onderzoek in de Kalksteengroeve van Winterswijk (juli 2012)

Tijdens een kampeervakantie in Winterswijk struikelt Tom over een steen en breekt zijn been. De steen blijkt niet alleen een struikelblok, maar ook een aantal fossielen te bevatten. Hij neemt de steen mee en gaat samen met z'n oom Tom op zoek naar de herkomst en de ouderdom van die fossielen. De steen blijkt afkomstig uit de groeve van Winterswijk, één van de weinige plaatsen in Nederland waar gesteenten en fossielen vlak aan de oppervlakte te vinden zijn.

Ze ontmoeten wetenschappers die zich in de geologie, evolutiebiologie en astronomie bezig houden met de vraag hoe je de ouderdom van fossielen, gesteenten en materie kunt bepalen.

Vanuit de wetenschapsfilosofie kijken ze wat hun zoektocht heeft opgeleverd over de vragen die wetenschappers stellen in het onderzoek naar de oorsprong van de kosmos, de aarde en het leven.

Prezi: Groeve en Museum Frerik, Winterswijk

Geologie

Dinoloket - opvragen van boorprofielen en dwarsdoorsnede diepe ondergrond

Dinoloket - startpagina
Dinoloket - startpagina
Het opvragen van boorprofielen en dwarsdoorsneden van de ondergrond van Nederland - (voorheen via een link op www.geologievannederland.nl) doe je als volgt:
 
  1. Klik op https://www.dinoloket.nl 
  2. Kies op de hoofdpagina voor Ondergrondmodellen
  3. Kies in het nieuwe scherm rechtsboven DGMDeep 4.0
  4. Kies Doorsnede of Appelboor in de balk boven de kaart
  5. Een Boorprofiel (=Appelboor) maken: Klik het punt op de kaart aan waar je het boorprofiel wilt opvragen. Na korte tijd verschijnt een nieuw venster met een doorsnede, waarin de lagen als gekleurde vakken zijn weergegeven. Met het schuifje rechtsonder kun er een stuk uitkiezen door de diepte in te stellen. Dit model gaat tot meer dan 5 km diepte. Rechtsboven in het venster kies je de optie: Opslaan als PDF, als je het resultaat wilt bewaren.
  6. Voor maken van een Dwarsdoorsnede (=Doorsnede): Teken een lijn op de kaart: start met een klik, eindig de lijn met een dubbelklik. Er komt een klein venster, kies daar voor een lijndoorsnede. Na korte tijd verschijnt een nieuw venster waarin de geologische lagen als gekleurde vakken getekend zijn; rechts de lijn op de kaart waar de doorsnede onder zit. Rechtsboven in het venster kies je de optie: Opslaan als PDF, als je het resultaat wilt bewaren.

Een boorpunt levert een plaatje op, waarin ook weer details zijn op te roepen. Rechtsonder is de gewenste diepte in te stellen. Rechtsboven kun je de PDF van het plaatje opslaan.

Om te achterhalen wat de kleuren en codes betekenen, kies je in de donkere balk bovenaan voor Nomenclator -Deep (voor de diepe ondergrond is deze tekst in het Engels).

De kleuren en afkortingen uit het plaatje van de boring (appelboor) of doorsnede zijn gekoppeld aan geologische lagen. Ze zijn via onderstaande tabellen (afkomstig van https://www.dinoloket.nl/nomenclator) te verbinden aan de geologische kolom. Het is soms even puzzelen met de termen. In het linkerdeel zijn de grotere eenheden te vinden; rechts de onderverdeling. De plaatsen of regio's in de naamgeving verwijzen naar de 'typelocatie' waar deze geologische laag te vinden is. Zoals bijvoorbeeld Maastrichtian of Oxfordian. 

Ondiep:

Stratigrafische tabel voor de bovenste lagen van de ondergrond in Nederland (zie de onderstaande tabel voor de veronderstelde leeftijd).
Stratigrafische tabel, met de geologische kolom, en de naamgeving in de ondergrond van Nederland

 

 

 

Schermafbeeldingen DINOLOKET.NL

Dinoloket - model kiezen
Dinoloket - model kiezen
Dinoloket - venster met diepteinformatie
Dinoloket - venster met diepteinformatie
Dinoloket - appelboor
Dinoloket - appelboor
Dinoloket - selectie diepteinformatie
Dinoloket - selectie diepteinformatie
Dinoloket
Dinoloket
Dinoloket
Dinoloket
Dinoloket - dwarsdoorsnede 1
Dinoloket - dwarsdoorsnede 1
Dinoloket - dwarsdoorsnede 2
Dinoloket - dwarsdoorsnede 2
Dinoloket - dwarsdoorsnede 3
Dinoloket - dwarsdoorsnede 3
Dinoloket - kaartselectie
Dinoloket - kaartselectie

Het vinden van de juiste naam / betekenis van een afkorting is mogelijk via de nomenclator.

https://www.dinoloket.nl/table

In de legenda staan afkortingen (zoals NU). Je vindt in de tabel deze afkortingen aan de rechterzijde.

Aan de uiterste linkerzijde van de tabel staat de Engelse naam voor de geologische periode.

Een geologische tabel in het Nederlands vind je hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Geologische_tijdschaal.

Daarmee kun je de betekenis van de legenda van een boring vinden. 

 

Overzichtstabel van de geologische lagen (links) en namen met afkortingen (rechts)

Dinoloket - Nomenclator diepe ondergrond
Dinoloket - Nomenclator diepe ondergrond
Dinoloket - kiezen ondergrondmodel
Dinoloket - kiezen ondergrondmodel

Boorprofielen uit de diepe ondergrond van Nederland

Legenda:

HOLOCEEN (lichtbruin)

MIOCEEN (geel)

PALEOCEEN (oranje)

KRIJT (groen; bovenkrijt: lichtgroen, onderkrijt: donkergroen))

JURA (blauw)

TRIAS (paars)

PERM (rood; Zechstein: lichtrood; Rotliegendes, helderrood)

CARBOON (blauwgroen)

Boorprofiel Amsterdam Dino database (2012)
Boorprofiel Amsterdam Dino database (2012)
Boorprofiel Enschede Dino database (2012)
Boorprofiel Enschede Dino database (2012)
Boorprofiel Geleen Dino database (2012)
Boorprofiel Geleen Dino database (2012)
Boorprofiel Slochteren Dino database (2012)
Boorprofiel Slochteren Dino database (2012)
Boorprofiel Utrecht Dino database (2012)
Boorprofiel Utrecht Dino database (2012)
Boorprofiel Winterswijk Dino database (2012)
Boorprofiel Winterswijk Dino database (2012)
Boorprofiel Zwolle Dino database (2012)
Boorprofiel Zwolle Dino database (2012)

Boorprofiel en dwarsdoorsnede maken van de ondergrond van Nederland

Informatieve websites over de ondergrond van Nederland

Geologie van Nederland
Informatieve website over de geologische geschiedenis, onderzoek en fossiele vondsten in Nederland

Open bestand Handleiding DINO loket en andere geologische databases

Site Olie en Gas Nederland

Geomodelleren
TNO geologische modellen

http://prezi.com/36zg7h9muwer/?utm_campaign=share&utm_medium=copy&rc=ex0share

Rots in laagjes - Watkins Glen - State of New York (Photographer: JJ Wietsma)
Rots in laagjes - Watkins Glen - State of New York (Photographer: JJ Wietsma)

Evolutiebiologie

E-klas Bioinformatica

DNA databases

Navigene

MRS zoekmachine RU Nijmegen (opd 37)

AMINOZUURVOLGORDE VAN MYOGLOBINE (myoglobin) HORSE - elk aminozuur heeft een naam van 3 letters (LEU - Leucine); de meeste databases gebruiken een codering met 1 letter (L - Leucine)        

SEQRES   1 A  153  GLY LEU SER ASP GLY GLU TRP GLN GLN VAL LEU ASN VAL              
SEQRES   2 A  153  TRP GLY LYS VAL GLU ALA ASP ILE ALA GLY HIS GLY GLN              
SEQRES   3 A  153  GLU VAL LEU ILE ARG LEU PHE THR GLY HIS PRO GLU THR              
SEQRES   4 A  153  LEU GLU LYS PHE ASP LYS PHE LYS HIS LEU LYS THR GLU              
SEQRES   5 A  153  ALA GLU MET LYS ALA SER GLU ASP LEU LYS LYS HIS GLY              
SEQRES   6 A  153  THR VAL VAL LEU THR ALA LEU GLY GLY ILE LEU LYS LYS              
SEQRES   7 A  153  LYS GLY HIS HIS GLU ALA GLU LEU LYS PRO LEU ALA GLN              
SEQRES   8 A  153  SER HIS ALA THR LYS HIS LYS ILE PRO ILE LYS TYR LEU              
SEQRES   9 A  153  GLU PHE ILE SER ASP ALA ILE ILE HIS VAL LEU HIS SER              
SEQRES  10 A  153  LYS HIS PRO GLY ASP PHE GLY ALA ASP ALA GLN GLY ALA              
SEQRES  11 A  153  MET THR LYS ALA LEU GLU LEU PHE ARG ASN ASP ILE ALA              
SEQRES  12 A  153  ALA LYS TYR LYS GLU LEU GLY PHE GLN GLY    

Hieronder de aminozuurvolgorde in HEMOGLOBINE. Iedere letter staat voor 1 aminozuur. In binas kun je de betekenis hiervan vinden.

VLSPADKTNVKAAWGKVGAHAGEYGAEALERMFLSFPTTKTYFPHFDLSHGSAQVKGHGKKVADALTNAVAHVDDMPNALSALSDLHAHKLRVDPVNFKLLSHCLLVTLAAHLPAEFTPAVHASLDKFLASVSTVLTSK

Clustal Omega (vervangt ClustalW2)

Emboss Needle: vergelijken van eiwitcodes (opd 39)

Jmol - 3D structuur van eiwitten (opd 41)

Naam van het gen zoeken (opd 42)

Fylogenetische stamboom (opd 43)

Evolutie van de walvis

Dawkins: Show me the intermediate fossils (2:34) (opd 44)

Whale evolution (7 min) (opd 44)

Skeletten van walvissen

Smithsonian - Washington: Rhodocetus skeleton (Photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Rhodocetus skeleton (Photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Rhodocetus skeleton and cheekbone of modern whale (Photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Rhodocetus skeleton and cheekbone of modern whale (Photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Basiliosaurus skeleton (photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Basiliosaurus skeleton (photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Astralagus botten (Photographer: JJ Wietsma)
Smithsonian - Washington: Astralagus botten (Photographer: JJ Wietsma)

Tyrannosaurus rex

Astronomie

Bij verschillende opdrachten wordt verwezen naar filmpjes uit Reis door de ruimte.

Via deze link kom je bij de afspeellijst: https://www.youtube.com/playlist?list=PLC-JFI748NKUdAlXdySHjGd-Bqb85Q178 

Afspeellijst Reis door de ruimte (teleac/not)

Reis door de ruimte - deel 22

Reis door de ruimte - deel 23

Reis door de ruimte - deel 24

Reis door de ruimte - deel 25

Wetenschapsfilosofie

Vervallen

Deze informatie is bestemd voor de leerlingen VWO 6 van Greijdanus NLT (cursus 2016-2017) voor het doorwerken van Onderzoek naar Oorsprong.

We maken gebruik van het scrum-bord.

Er zijn drie sprints:

- teamvorming, introductie en wetenschapsfilosofie (basisteam)

- specialisatie (in thema-teams)

- eindopdracht (in basisteam)

Globaal duurt elke sprint 2 weken. De exacte planning maak je met je team. Ook de specialisaties en taken die ieder teamlid daarin doet worden in het scrumbord van het basisteam verwerkt. De standup aan het begin en eind van de les zijn juist tijdens die lessen belangrijk, en zullen we ook nauwkeuriger gaan uitvoeren.

Belangrijke data:

- 11 november: werken aan specialistisch hoofdstuk. ELKE GROEP BIJ ELKAAR, KORTE INHOUDELIJKE BESPREKING MET WMJ.

- op 18 november: alleen lesuur 5: presentatie specialisten voorbereiden (sprint 2)

- op 25 november: presentatie specialisten in eerste deel van de les, daarna keuzeopdracht. Opleveren sprint 2, werken aan sprint 3.

- op 2 december: werken aan keuzeopdracht, eindproduct voorbereiden. Poster, schriftelijke presentatie. Geen mondelinge presentaties.

- op 9 december: projectdag (lesuitval, dus). Aan het eind van die week: opleveren sprint 3: product groepsopdracht inleveren. (Valt samen met PwS deadline).

1. Algemene introductie

Je vormt teams, die samen werken aan de introductie en de eindopdracht. Om die goed te kunnen uitvoeren is het van belang dat je uit verschillende gebieden kennis gebruikt.

Tijdens de les krijg je een introductie, en starten we met een overzicht van de verschillende vakgebieden. Als inleiding op het deel 'filosoferen over wetenschap' kijken we naar de belangrijkste kenmerken die de wetenschapsfilosofie ons leert over oorsprong.

2. Hoe werkt wetenschap, en hoe doet de wetenschap onderzoek naar het ontstaan van de kosmos en het leven: wetenschapsfilosofie (laatste moduledeel: filosoferen over wetenschap).

3. Specialisatie: Geologie, Biologie, Astronomie (de moduledelen Geologie, Evolutiebiologie en Astronomie)

Uit elk team gaan mensen aan de slag met Geologie; Evolutiebiologie; Astronomie. Deze groepen gaan de hoofdstukken doorwerken in specialistengroepen. De mensen die aan hetzelfde thema werken gaan met elkaar aan de slag. De opdrachten en afronding daarvan gebeurt ook als specialistengroep. Zorg er voor dat je de informatie uit je specialisatiedeel goed kunt verwoorden. Gezamenlijk bereid je een een presentatie voor over het specialisatie-hoofdstuk. Deze presentaties houd je voor de hele klas, zodat iedereen de belangrijke punten uit jullie specialisatie mee neemt. De inhoud van de presentatie en de samenvatting die je maakt komen terug in de toets voor iedereen. 

 
4. Keuzeonderwerp en presentatie: kies uit de eindopdrachten
In het basisteam werk je vervolgens door aan de eindopdracht. Help elkaar met de basiskennis die je verkregen hebt uit de specialisatiegroepen. Uiteindelijk heeft ieder team 
- de opdrachten uit de hele module uitgewerkt
- een presentatie per specialisatie gegeven en de samenvatting daarvan beschikbaar gesteld aan de teams
- een korte presentatie van ieder keuze-onderwerp aan de hand van een informatieve poster.
 
Zorg dat je bij ieder onderwerp wat je uitwerkt de volgende vragen kunt beantwoorden:
 
Hoe komt de wetenschap aan kennis over dit thema?
Waar heb jij je informatie vandaan?
Hoe weet je of die kennis juist is?
Welke uitgangspunten en eventuele tegenstrijdigheden in opvattingen kom je bij dit onderwerp tegen?
Welke gevolgen heeft die kennis voor je levensovertuiging?
 
Beoordeling (herziene puntenverdeling tijdens de periode afgesproken), totaal blijft 50 voor opdrachten:
- 15 uitwerking van de opdrachten uit de introductie en het deel wetenschapsfilosofie
- 10 uitwerking van de opdrachten uit elk specialisme (15pt)
- 5 presentatie en samenvatting van de specialisten (10 pt)
- 20 poster en presentatie van de eindopdracht (10 pt)
- 50 theorietoets over de hele module (inclusief de stukken die je niet zelf bestudeerd hebt)

Aanwijzingen en backlog