Praktijknetwerk: Optimalisatie lichtbenutting hagelnetten
Zeeland heeft meer zonlicht en -uren, maar ook meer wind. De juiste keuze van de kleur, dikte en het type hagelnet is daarom van belang. Door meer licht is het misschien mogelijk de beter UV-bestendige, vaak donkerdere, hagelnetten te gebruiken, welke ook beter bestand zijn tegen wind. In de demoproef worden lichtmetingen uitgevoerd en het effect op de groei en productie bekeken.
Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door een kennis en/of financiële bijdrage van:
Ministerie van Economische Zaken
Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (ELFPO), POP-subsidie "Verbetering van het concurrentievermogen van de land- en bosbouwsector", via Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), voorheen Dienst Regelingen
Praktijkbedrijf en demoproef + Participerende praktijkbedrijven
Fruitvallei J.H. van Waes te Schoondijke
VOF Flikweert te Aardenburg, C.M. de Jager te Kapelle, Mts. de Jonge te Kapelle en Mts. Houtekamer te Krabbendijke
Projectleiding
ZLTO Vakmanschap & Ondernemerschap, begeleiding Ing. J.J.M. Bal
Leverancier hagelnetten
R. van Wesemael BV (Ralo-systemen) te Hulst, begeleiding en advies Ing. J. van Dillen
Onderzoek en metingen
University College Roosevelt te Middelburg, uitvoering C. van Waes, begeleiding Dr. P. Verhoeven en Dr. J.S. Resovsky
Fruitacademie / Edudelta College Goes, verzamelen en verspreiden kennis
Projectplan en communicatie
Projectbord op locatie
Alleen in Zuid-Limburg is in Nederland een aantal jaren ervaring met hagelnetten. Hierbij worden vanwege de lichtdoorlatendheid alleen kristalwitte netten gebruikt. Door de windgevoeligheid is er in het westen van Nederland een sterke terughoudendheid om met hagelnetten te beginnen. De groep geïntresseerde telers willen daarom meer kennis en onderzoek naar de kwaliteit, kleur en UV bestendigheid van hagelnetten. Juist vanwege het meer licht langs de kust is het misschien een optie om te kiezen voor de UV bestendigere, vaak donkerdere, hagelnetten.
Communicatie
De samenvatting van het onderzoek is o.a. verspreid via de ZLTO Nieuwsbrief, zie link hieronder.
ZLTO Nieuwsbrief
De Rabobanken in Zeeuws-Vlaanderen hebben via hun stimuleringsfonds een bijdrage verleend voor de aanschaf van twee WatchDog-weerstations voor de NFO Kring Zeeland. Deze weerstations zijn benut voor het Praktijknetwerk.
Hieronder een artikel in het Rabo-bank huisblad Dichterbij, winter 2014.
Artikel Dichterbij Rabobank winter2014
Aanleiding project
Hagelschade op peren
Door de klimaatverandering zien we de laatste jaren meer heftige onweer- en hagelbuien in de zomermaanden. Juist in de fruitteelt kunnen deze hagelbuien veel schade brengen aan vruchten. Zodra een vrucht een kleine uitwendige beschadiging heeft, verlies hij zijn kwaliteitsklasse en kan alleen als kroet of schilappel verkocht worden. De bestrijding van hagel kan op twee manieren, naast een dure hagelverzekering, namelijk met een schokgolfgenerator (antihagelkanon) of door hagelnetten. Een hagelverzekering kent een dure premie en een groot eigen risico. Van de schokgolfgenerator staat de werking en de geluidsoverlast ter discussie, waardoor hagelnetten het meest betrouwbare alternatief zijn.
Nederland ligt op het Noordelijk halfrond op de kritische grens van licht voor de teelt van appels en peren. Ten Noorden van Nederland is de teelt niet mogelijk. Voor het plaatsen van hagelnetten is de optimale benutting van het licht van belang voor een goede productie van kwalitatief goed fruit. Hagelnetten nemen een deel van het licht weg, maar zijn er in diverse kleuren en UV-bestendigheid. Omdat Zeeland net iets meer zonlicht heeft dan de rest van Nederland, maar ook meer wind, is het belangrijk om de juiste keuze te maken in de kleur, dikte en type van hagelnet. Door meer licht is het misschien mogelijk de beter UV-bestenige, vaak donkerdere, hagelnetten te gebruiken, die beter bestand zijn tegen de vele wind in Zeeland.
Video Hagelschade in Utrecht (wens voor hagelkanon)
Video Hagelschade aan fruit en hagelnetten (Australië)
Deelnemers netwerk
Bijeenkomst PNW 18 augustus 2014. Op achtergrond verschillende kleuren netten te zien.
Praktijkbedrijf en demoproef
Fruitvallei J.H. van Waes te Schoondijke
Participerende praktijkbedrijven
VOF Flikweert te Aardenburg, C.M. de Jager te Kapelle, Mts. de Jonge te Kapelle en Mts. Houtekamer te Krabbendijke
Leverancier hagelnetten
R. van Wesemael BV (Ralo-systemen) te Hulst, begeleiding en advies Ing. J. van Dillen
Onderzoek en metingen
University College Roosevelt te Middelburg, uitvoering C. van Waes, begeleiding Dr. P. Verhoeven en Dr. J.S. Resovsky
Fruitacademie / Edudelta College Goes, verzamelen en verspreiden kennis
Projectleiding
ZLTO Vakmanschap & Ondernemerschap, begeleiding Ing. J.J.M. Bal
Doelstelling
De vijf deelnemers gaat allen hagelnetten plaatsen. Op de locatie bij J. van Waes wordt een demoproef aangelegd met verschillende typen netten. De groep verzameld samen met vakonderwijs, advies- en onderzoekspartijen kennis uit binnen- en buitenland. Door de demoproef wordt specifieke kennis opgedaan voor het westen van Nederland.
Door goede en sterkere hagelnetten is ook in het westen van Nederland de continuiteit van schade vrije vruchten mogelijk. UV bestenigere, vaak donkerdere, hagelnetten hebben een langere levensduur.
Nieuwsbrief Praktijknetwerk
Excursie NFO Zeeuws-Vlaanderen 20 mei 2014
Excursie studenten Fruitacademie 13 juni 2014
Hieronder de Nieuwsbrieven van het Praktijknetwerk Optimalisatie lichtbenutting hagelnetten:
PNW Nieuwsbrief 1 (05082013)
PNW Nieuwsbrief 2 (14082013)
Uitnodiging Hagelnet Excursie met Gemeenten (29082013)
PNW Nieuwsbrief 3 (11092013)
PNW Nieuwsbrief 4 (12112013)
PNW Nieuwsbrief 5 (25112013)
Contact personen:
Praktijkbedrijf en locatie demoproef: Fruitvallei, J.H. (Johan) van Waes, Lange Heerenstraat 87, 4507 KR Schoondijke
Tel. 06-28148990, Email fruitvallei@xs4all.nl
Projectleider: J.J.M. (John) Bal, ZLTO, Noordlangeweg 42, 4486 PR Colijnsplaat, Postbus 46, 4460 BA Goes
Tel. 06-21232601, Email john.bal@zlto.nl
PNW Metingen en Resultaten
Weerstation voor lichtmetingen
Weerstation WatchDog
Het project bestaat grotendeels uit 2 hoofdonderdelen:
1) het verschil in de hoeveelheid licht tussen de kustregios (waaronder zeeland) en de rest van nederland
2) het verschil in de hoeveelheid licht onder de verschillende soorten hagelnetten
Daarnaast wordt gekeken naar het effect van hagelnetten op het (micro)klimaat in de boomgaard, het effect op het gewas en de bodem.
Hieronder de SAMENVATTING van de onderzoeksresultaten van de University College Roosevelt (UCR):
Samenvatting onderzoek Optimalisatie lichtbenutting hagelnetten
De bovenstaande samenvatting is de Nederlandstalige samenvatting van de Engelstalige researchpaper 'Hailnets in the coastal regions of the Netherlands' van UCR.
Het Engelstalige rapport is hieronder te lezen:
Hailnets in the coastal regions of the Netherlands
Regio vergelijking lichtintensiteit
Om de data over lichthoeveelheid onder hagelnetten te kunnen vergelijken met de rest van Nederland is data van het KNMI gebruikt. Er waren 33 stations in Nederland die genoeg data beschikbaar hadden om te kunnen vergelijken of er meer licht was in de kustregio’s. De locaties van de meetstations zijn aangegeven in de onderstaande figuur, waarbij de grootte van iedere cirkel aangeeft wat de gemiddelde hoeveelheid licht op deze locatie was. De groene cirkels geven de regio aan waar de hoeveelheid licht genoeg hoger was om statistisch verschillend te zijn van het gemiddelde van binnenland. De blauwe cirkel geeft de benaderde hoeveelheid licht op de testlocatie aan.
Het is duidelijk dat er een strook is aan de westkust van Nederland van ongeveer 20 tot 30 kilometer breed waar er duidelijk meer licht is. Deze strook is loopt niet door tot Friesland en Groningen, maar geldt wel duidelijk voor de provincies Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Holland.
De hoeveelheid extra licht in deze strook is ongeveer 5,7% vergeleken met het gemiddelde van het binnenland. Dit extra licht compenseert het verlies in licht dat er zou zijn als er een zwart net gebruikt zou worden in plaats van een grijs net, en bijna het volledige verlies in licht als er een grijs net gebruikt zou worden in plaats van een kristalnet. De extra hoeveelheid licht zorgt er dus voor dat in een kustregio het mogelijk is om een donkerder net te gebruiken zonder dat hier nadelige gevolgen voor het fruit aan vast zitten.
Een andere vraag die relevant is, is of de hoeveelheid licht in Nederland over de jaren veranderd. Als er meer licht komt is er geen probleem, maar als het af zou nemen is het verstandig om hier rekening mee te houden op het moment van de investering. De meeste locaties hadden data van het jaar 2000 tot het jaar 2014 beschikbaar. Het onderzoek wees uit dat de hoeveelheid licht van mei tot en met september per jaar, niet significant veranderde in deze periode en er is ook geen reden om aan te nemen dat het gaat veranderen in de nabije toekomst. De hoeveelheid licht kan dus als constant worden gezien wanneer de investering overwogen wordt en de kleur van de hagelnetten moet worden bepaald. Klimaatscenarios van het KNMI stellen wel dat er in de loop van de komende 50 jaar de kans groot is dat de lichthoeveelheid toeneemt tot Zuid-Europese waardes, maar dit beïnvloed de keuze voor de eerste investeringsronde met een tijdsduur van maximum 15 jaar nauwelijks tot niet.
Lichtmetingen verschillende hagelnetten
Er zit een groot verschil in de hoeveelheid licht onder de netten en geen net. Zoals verwacht is er meer licht onder de lichtere netten. Het verschil tussen een zwart net en een grijs net is ongeveer 5% van de lichthoeveelheid. Tussen een zwart net en een wit net 12%, en het verschil tussen geen net en een zwart net is ongeveer 25%! Op een heldere dag zijn de absolute verschillen tussen de verschillende netten dus groter dan op een donkere dag, doordat ze een lager percentage licht blokkeren.
Toelichting grafiek:
Grafiek van de gemiddelde hoeveelheid licht over anderhalve maand. Het verschil is hier duidelijk te zien, en het is ook te zien dat het altijd een vast percentage is.
Groen = Open lucht, zonder netten
Geel = Transparant net
Rood = Grijs net
Blauw = Zwart net
Op het praktijkbedrijf in Schoondijke in Zeeland is gemeten wat de verschillen zijn in lichtdoorlatendheid tussen de verschillende hagelnetten. Zie onderstaande tabel voor welk percentage van het licht geblokkeerd wordt door ieder net. Het verschil tussen een grijs en kristalnet is gelijk aan 6,1%, het verschil tussen een grijs en zwart net gelijk aan 4,1%. Als vuistregel kan er van uit worden gegaan dat het verschil tussen kleuren hagelnetten ongeveer gelijk is aan 5%.
|
|
Percentage licht dat doorgelaten wordt in vergelijking met controlemetingen
|
Percentage licht dat wordt geabsorbeerd
|
Percentageverschil tussen een net en het eerste alternatief met meer licht.
|
|
Geen net/Controle
|
100%
|
0%
|
-
|
|
Kristalnet (transparant)
|
88,9%
|
11,1%
|
-11,1%
|
|
Grijsnet (Zebra)
|
82,8%
|
17,2%
|
-6,1%
|
|
Zwartnet
|
78,7%
|
21,3%
|
-4,1%
|
Klimaat onder hagelnetten
Er zit een heel klein temperatuursverschil tussen de netten, ongeveer 0,1⁰C tussen een wit net en een zwart net. Dit geldt ook voor het dauwpunt onder de netten, want de luchtvochtigheid is vrijwel hetzelfde onder de netten.
Invloed hagelnetten op gewas
Bladnatsensor
In de bladnatperiode zit een groot verschil. De bladeren zijn (over langere tijd) natter onder de donkerdere netten. Deze drogen minder vlug op, hoewel dit ook gedeeltelijk er aan ligt dat de lichtere netten aan de rand van het perceel staan. Hier heeft de wind dus invloed op de droogsnelheid. Dit wordt naar verwachting ook nog statistisch aangetoond, dat bladeren langer nat blijven onder donkerdere netten.
Invloed hagelnetten op bodem
Het verschil in bodemvocht is moeilijk te meten doordat deze waardes zo constant zijn. Hierover zijn nog geen uitspraken te doen, maar de kleur van de hagelnetten lijkt niet veel uit te maken (zeker niet in combinatie met druppelbevloeiing).
Hagelnetten
Hagelnetten zijn doorzichtige netten die door middel van steunpalen boven de fruitbomen worden gehangen om de vallende hagelstenen op te vangen. In de zuidelijke, hagelkansrijke gebieden van Europa bestaat de techniek al zo’n 30 jaar. In de meer gematigde gebieden zijn de hagelnetten pas veel later geïntroduceerd omdat de netten een fractie van het (in deze gebieden al schaarse) zonlicht tegenhouden. Begin jaren ’90 werden de eerste hagelnetten in België geplaatst op een fruitbedrijf in Les Walleffes, Wallonië. Sindsdien zijn de hagelnetten steeds breder bekend geworden. Ook in Nederland zijn op steeds meer plaatsen, zoals Limburg en de Betuwe, hagelnetten te zien.
Door de klimaatveranderingen onstaan meer hevige regen-, onweer- en hagelbuien in de zomer. De noodzaak om actief het fruit te beschermen tegen hagelschade wordt hierdoor steeds belangrijker. Hagelverzekeringen worden steeds duurder en keren relatief weinig schade uit. Verzekeren geeft echter geen continuiteit in de afzet en vruchtkwaliteit en is daardoor negatief voor de marktpositie van de individuele fruitteeltbedrijven. Door hagelnetten is er jaarlijks productie van onbeschadigd fruit.
Ondanks een brede acceptatie in fruitteeltgebieden van de schokgolfgenerator (antihagelkanon) ligt de geluidsoverlast die deze methode van hagelbestrijding produceert, onder vuur bij enkele burgers en recreatiebedrijven. Hagelnetten veroorzaken geen overlast. Vanaf de bloei t/m de oogst zijn de netten gesloten, de rest van het jaar zijn ze opgerold en vormen geen visuele belemmering voor de omgeving. Tijdens de periode dat de netten gesloten zijn worden deze aan het zicht onttrokken door de windsingel die in blad staan.
Voordelen:
Hagelnetten zijn zeer effectief om hagelschade te voorkomen. Ze geven 100% bescherming tegen hagelschade door het gesloten systeem waarmee gewerkt wordt. Van geluidsoverlast zoals bij hagelkanonnen, is geen sprake. Dat veel telers (nog) niet kiezen voor hagelnetten is dat zij nog steeds het fruit kunnen verzekeren. Maar aangezien verzekeren de laatste jaren veel duurder is geworden en de kwaliteitseisen van de vruchten steeds strenger worden, komt met name voor appeltelers een hagelnetsysteem in beeld.
Nadelen:
Hoewel zeer effectief hebben de hagelnetten toch enkele minpunten. De eerste is de hoge prijs. Per 1 ha moet er namelijk zo’n € 7.500,- geïnvesteerd worden in enkel de infrastructuur. De werkuren die bezet worden door het onderhoud en het jaarlijkse installeren en terug afhalen van de hagelnetten kosten de fruitteler zo’n € 1.000,- /ha per jaar extra. Een ander belangrijk punt is de invloed die de hagelnetten hebben op de kleuring van de vruchten. Witte hagelnetten houden zo’n 10% van het zonlicht tegen, grijze 15%, en zwarte zelfs tot 25%, wat toch tot een niet te onderschatten verminderde belichting leidt.
Een ander aspect is de uitstraling van de netten op de omgeving. Hagelnetten die een complete boomgaard afdekken zijn vanuit het landschap goed te zien en kunnen, zeker bij onvoldoende landschappelijke inpassing in de vorm van omringend groen, een verstoring in het landschapsbeeld betekenen. Ook de planologische mogelijkheden tot plaatsing zijn niet overal aanwezig.
Hagelnetsystemen
De hagelnetten worden door gespecialiseerde bedrijven gefabriceerd en zijn gemaakt uit polyethyleen. Meestal worden ze geleverd in rollen van 200 meter lengte met een breedte van 2 tot 6 meter. Deze rollen worden in de lengte over de boomrijen gehangen op een gemiddelde hoogte van 4-5 meter. De rijafstand bedraagt gewoonlijk 3,5 meter en de bomen staan op 1,25 meter van elkaar. De optimale breedte van de hagelnetten wordt berekend in functie van de boomhoogte en de rijafstand.
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een hoofdstuk over hagelnetsystemen, gepubliceerd in 2008, zie hieronder:
Hagelnetsystemen (NFO brochure 2008)
In de praktijk worden drie systemen toegepast, een vierde is nog in onderzoek, namelijk:
Chapel systeem
Vlakke elastieksysteem
Vlakdeksysteem
1) Chapel systeem
Dit is het zgn ‘dakjes systeem’ en wordt het meest toegepast. De netten liggen op een gespannen nokdraad op betonpalen of houtenpalen, die 6 tot 8 m uit elkaar staan. De netten zakken boven de grasbaan 30-40 cm door en worden daar vastgezet om de 100 cm, met plastic clips. Zodra er veel hagel op de netten ligt kan de hagel gelost worden boven de grasbaan. Dit vindt plaats als er ongeveer 50 ton aan hagel/hectare op de netten ligt.
2) Vlakke elastieksysteem
Dit wordt toegepast boven meerrijenaanplant vanwege de brede spanwijdte. De netten liggen op een gespannen nokdraad op betonnen of houten palen, die 6 m uit elkaar staan. De netten worden vlak gehouden door elastieken. Zodra er op dit systeem hagel ligt zakken de netten naar beneden en kan de hagel gelost worden. Dit vindt plaats bij ongeveer 100 ton aan hagel/hectare op de netten.
3) Vlakdeksysteem
Dit systeem wordt en moet gebruikt worden door telers die werken met een meerrijige spuitmachine. Hierbij staan in elke 3e rij vruchtbomen lange palen van beton of hout. De buitenste palen worden tegen de windschermen geplaatst en de grondankers tussen de windschermen zodat de telers met de spuit onder de netten op de kopakker kunnen draaien. Boven de rijen worden ook nokdraden gespannen en op deze draden worden de netten vastgemaakt. Dit systeem kan zijn hagel niet lossen en alle hagel zal dus hierop blijven liggen tot het gesmolten is.
Drierijen-spuitmachine onder vlakdeksysteem
Whailex systeem
4) Whailex systeem
Het Whailex systeem is een nieuw syteem waarbij alleen de boomrij wordt voorzien van een hagelnet en niet het hele perceel. Hierdoor blijft het mogelijk om met een meerrijige spuitmachine te werken. Boven de rij, op de kop van de boompalen, is een buis bevestigd met daaraan het hagelnet. Het hagelnet hangt aan beide zijden van de rij met onderaan een buis, naar beneden. Met behulp van een hendel is het hagelnet op te rollen. Dit kan aan één zijde, indien gewenst. Het net blijft in principe vanaf de bloei tot de pluk over de bomen hangen, ook tijdens spuitwerkzaamheden. Het Whailex systeem is oorspronkelijk ontwikkeld voor bescherming van wijndruiven tegen hagel, vogels en insecten.
Video Whailex hagelnetsysteem
Constructie
Afhankelijk van het systeem zijn er verschillen in de constructie en keuze materialen.
- spanstructuur;
- palen van voorgespannen beton of hout, 1m de grond in;
- verbinding met kabels en draden RVS /zink /aluminium;
- speciale verankeringen in het terrein;
- afdeknet boven installatie uitgespreid;
- hoogte hagelnetten: 4-6m hoog (afhankelijk van systeem)
- bedekking aan bovenkant / soms zijkant
- bedekking van april tot september/oktober, rest van het jaar opgerold
Bouw van Hagelnetten op Proeftuin DLR Rheinpfalz in Neustadt (Duitstalig)
Video Zipper-systeem (rits) voor openen en sluiten netten
Palen
Voor de constructie worden verschillende soorten palen gebruikt. Hieronder een overzicht van de belangrijkste soorten palen:
Beton
Betonnen palen
Voordelen:
- krachtig materiaal
- langere levensduur, gaat lang mee
- goedkoper dan hout
- alle benodigdheden hagelnetconstructie gemaakt voor beton
Nadelen:
- soms breuk als gevolg van zijdelingse belasting door sterke wind of tijdens storm;
- voegt zich minder goed in landschap in vergelijking met houten paal
- met name in beginstadium na aanleg dominant aanwezig door vele beton (beton verweerd/verkleurd wel na verloop van enkele jaren, waardoor minder dominant aanwezig in het landschap)
Hout
Nadeel houten palen
Houten palen
Voordelen:
- voegt zich goed in natuurlijke omgeving/landschap
- flexibeler en in geval van zijdelingse belasting door sterke wind of tijdens storm minder snel breken
Nadelen:
- minder lange levensduur
- duurder in aanleg dan beton
- palen behandeld met creosootolie (milieuonvriendelijk)
Kiefer palen (Agrifirm)
Voordelen:
- zou duurzamer zijn dan ‘normale’ houten palen
- als hardhout verkocht, maar in feite grenen hout.
Nadelen:
- zachte houtsoort
- kransen van kwasten (zwak punt, risico breuk)
- houtverduurzaming Tanalith (milieuonvriendelijk)
Netten (doek)
De hagelnetten zijn gemaakt uit geweven draden van polyethyleen. We onderscheiden drie kleuren; wit (transparant of kristal), zwart en grijs (licht of donker). De kleur is van invloed op de sterkte en de lichtdoorlatendheid. Na ongeveer 3 tot 4 jaar worden de netten door neerslag en vervuiling grijzer en zal ongeveer 3% meer licht weggenomen worden.
Kenmerken van de drie kleuren zijn:
Transparant hagelnet
Transparant / wit / kristal net
Voordelen:
- Grote lichtdoorlatendheid, minder schaduwcapaciteit (slechts 10%),
Nadelen:
-minder lange levensduur dan het zwarte net door slijtage te wijten aan UV-stralen
- lichte kleur vormt contrast met groen, vrij dominant in landschapsbeeld aanwezig.
Zwart net
Voordelen:
- grotere levensduur, beter bestand tegen UV-straling, minder slijtage.
- donkere kleur vormt minder groot contrast met groen, voegt zich beter in het landschap: minder zichtbaar.
Nadelen:
- minder lichtdoorlatendheid, grotere schaduwcapaciteit (tot wel 25%)
- te donker voor toepassingen in Nederland (negatieve effecten kleuring vruchten)
Grijs / Zebra net (geweven wit en zwart)
Het licht en/of donker grijze net verenigt de eigenschappen van de eerste twee nettypes. Het licht grijze net bevat meer witte draden en het donker grijze net meer zwarte draden.
Voordelen:
- minder schaduw (kenmerkend voor witte net ) en
- optimale levensduur dankzij het inslaggaren, minder onderhevig aan slijtage (kenmerkend voor het zwarte net)
Nadelen:
- voor sommige rassen toch nog te donker
Adressen leveranciers
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een lijst met fabrikanten en leveranciers, gepubliceerd in 2008.
Adressen Leveranciers Hagelnetten (NFO brochure 2008)
Teelttechniek onder hagelnetten
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een hoofdstuk over teelttechniek onder hagelnetten, gepubliceerd in 2008, zie hieronder:
Teelttechniek onder Hagelnetten (NFO brochure 2008)
Zonnebrand vruchten
In de zomermaanden kan bij zeer warm weer met een sterke zonnestraling en een lage luchtvochtigheid op de vruchten zonnebrand ontstaan. Vooral vruchten aan de zuidzijde aan de buitenkant van de boom kunnen als het ware door de directe instraling van de zon, gekookt worden. De vrucht wordt aan de zonzijde wel meer dan 50 oC warm en krijgt een bruine, zachte (moes) plek.
Doordat een hagelnet de directe zonnestaling breekt, wordt zonnebrand sterk beperkt. Alleen kopbomen en op de buitenste rij zijn bij hagelnetten vruchten te vinden met zonnebrand.
Investeringen en kosten
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een hoofdstuk over de investering en kosten van hagelnetten, gepubliceerd in 2008, zie hieronder:
Kosten van Hagelnetten (NFO brochure 2008)
Subsidie
MIA en Vamil
De Milieu Investeringsaftrek (MIA) en de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) bieden fiscaal voordeel voor ondernemers die investeren in milieuvriendelijke technieken.
Met de MIA kan de investeringsaftrek oplopen tot 36% van het investeringsbedrag. Dat komt bovenop de gebruikelijke investeringsaftrek. De Vamil biedt de mogelijkheid om 75 % van de investeringskosten op een zelf te bepalen tijdstip af te schrijven.
Welke mogelijkheden er zijn om te investeren in de meest milieuvriendelijke oplossingen mét fiscaal voordeel staan op de Milieulijst van 2014. Op deze lijst staan circa 300 investeringen die milieuwinst opleveren.
MIA en/of Vamil aanvragen via Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
Energielijst en Milieulijst 2014
Hagelnetten voor de fruitteelt
a. bestemd voor: het verminderen van het gebruik en de verspreiding van chemische middelen in de fruitteelt en het voorkomen van hagelschade aan fruit door toepassing van hagelnetten,
b. bestaande uit: hagelnetten en een ondersteuningsconstructie voor de hagelnetten. Het bedrijfsmiddel komt voor 50% van het investeringsbedrag in aanmerking voor de milieu-investeringsaftrek.
Bedrijfsmiddelcode in 2014 = E 2339
Uitleg letters A t/m G
A = 27% MIA + Vamil / B = 13,5% MIA + Vamil / C = alleen Vamil / D = alleen 27% MIA / E = alleen 13,5% MIA / F = 36% MIA + Vamil / G = alleen 36% MIA
Voor meer informatie en de gehele milieulijst, zie link van RVO hieronder:
RVO Mia en Vamil
Beleidsregels en vergunningen hagelnetten
Per Provincie en per Gemeente kunnen de beleidsregels voor het plaatsen van hagelnetten verschillen. In de meeste Gemeenten is een bouwvergunning noodzakelijk. De regels zijn vaak afgeleid uit de Provinciale nota Teeltondersteunende Voorzieningen (TOV).
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een hoofdstuk over de procedure Ruimtelijke Ordening, gepubliceerd in 2008, zie hieronder:
RO-procedure (NFO brochure 2008)
Limburg
De Provincie Limburg kent sinds 2004 de Beleidsregel Hagelnetten. Vanwege de ontsierende werking van hagelnetten op het kwetsbare landschap is zorgvuldigheid geboden bij de plaatsing van hagelnetten. Per gebied, maar ook per locatie kunnen de regels verschillen.
Beleidsregel Hagelnetten Limburg
Noord- en Midden-Limburg
- plaatsing van hagelnetten via bouwvergunningsprocedure mogelijk voor vlakke percelen, laagten en beekdalen.
Zuid-Limburg
Ook onder voorwaarden mogelijk:
- bij lichte hellingen (4-8%), droogdalen en laagten is plaatsing alleen mogelijk met een positief advies van de Provincie.
- Uitgesloten is plaatsing van hagelnetten op hellingen van meer dan 8%, in het Maasdal van Zuid-Limburg en in de beekdalen van Zuid-Limburg.
- het niet door laten lopen van hagelnetten tot aan de grond is een noodzakelijke maatregel voor landschappelijke inpassing van hagelnetten. Door deze maatregel blijven niet alleen de fruitbomen zichtbaar wat van belang is vanuit het oogpunt van landschapsbeleving in de bloesemtijd maar ook kijkt men dan niet aan tegen de zijkant van de hagelnetten.
Bij de beoordeling van de toelaatbaarheid van hagelnetten worden binnen de provincie Limburg de volgende elementen betrokken bij het al dan niet verlenen van de bouwvergunning:
- zicht op continuïteit van het agrarisch bedrijf;
- beschrijving van de locatie(s) waar de hagelnetten geplaatst worden;
- de aanwezigheid van reeds aanwezige beplanting, windschermen of bosjes;
- invloed van reliëf op de zichtbaarheid;
- het gebruikte (constructie)materiaal voor de netten;
- de aangevraagde oppervlakte hagelnetten;
- de ligging ten opzichte van wegen, paden, dorpen en bebouwing.
Zeeland
De fruitteelt in Zeeland concentreert zich in de Gemeenten Kapelle, Borsele, Reimerswaal en Tholen. Gezamenlijk trekken ze op in het opstellen en invoeren van beleid rondom het plaatsen van hagelnetten. Hiertoe heeft de Gemeente Kapelle een notitie laten opstellen voor adviezen, hoe het plaatsen en toepassen van hagelnetten geregeld moet worden in de nieuwe bestemmingsplannen. De Gemeente Kapelle is in de winter 2014 nog bezig met het nieuwe bestemmingsplan.
Hieronder de notitie voor de vier genoemde Gemeenten.
Notitie Hagelnetten Gemeente Kapelle (21-11-2013)
Betuwe
De Gemeente Neder-Betuwe heeft in haar Bestemmingsplan Buitengebied de volgende uitgangspunten opgenomen met betrekking tot hagelnetten.
- Steeds meer fruittelers in dit gebied proberen hun oogst tegen hagel te beschermen door hagelnetten te plaatsen.
- Gemeente heeft meegewerkt in het Fruitpact aan het opstellen van regels m.b.t. teeltondersteunende voorzieningen.
- Binnen het blauwgroene raamwerk zijn teeltondersteunende voorzieningen niet toegestaan.
In overige gebieden onder voorwaarden toegestaan:
- Tijdelijke karakter: in de periode 1 maart t/m 30 november voor een maximale duur van 7 maanden. In de praktijk zullen de hagelnetten van na de bloei tot einde oogst gesloten zijn, dus ca 6 maanden. Door de tijdelijkheid van de voorzieningen is er geen sprake van onomkeerbare aantasting van (landschappelijke) waarden.
- De maximaal toegestane hoogte van deze voorzieningen is 6 meter om 3 rijige spuiten te kunnen gebruiken
Vlaanderen (B)
Vlaams minister van Landbouw, Natuur en Omgeving Joke Schauvliege wil bekijken of het overkappen van fruitplantages voortaan kan vrijgesteld worden van een vergunningsaanvraag. Hoewel vandaag al 98 procent van de aangevraagde overkappingen vergund wordt, kan een vrijstelling een enorme administratieve vereenvoudiging betekenen voor de fruittelers.
Het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) ondersteunt het overkappen van kersenplantages. Daarnaast wordt er ook ondersteuning geboden via de Europese gemeenschappelijke marktordening (GMO) voor groenten en fruit. Op die manier kan er gedurende vijf jaar een afschrijving van 30.000 euro per jaar in rekening worden gebracht, met een maximum van 50 procent. Enkel telers die lid zijn van een producentenorganisatie die deze actie ook heeft opgenomen in haar operationele programma, kunnen hiervan gebruikmaken.
Momenteel is een overkapping van een plantage vergunningsplichtig. De minister gaf echter te kennen dat ze wil onderzoeken of dit kan gewijzigd worden naar een meldingsplicht. “We zijn bezig met een vereenvoudigingsbesluit om een aantal vergunningen af te schaffen. Ik zal laten onderzoeken of meldingsplicht voor overkappingen tot de mogelijkheden behoort”, aldus Schauvliege.
(Bron: Vilt.be, oktober 2015)
Onderzoek en publicaties
Onderzoek
De brochure "Hagelnetten in Nederland, Resultaten onderzoek, praktijkervaringen en praktische adviezen" van de NFO, PT, LLTB en OFH bevat een hoofdstuk over onderzoek in binnen- en buitenland en conclusies, gepubliceerd in 2008, zie hieronder:
Onderzoek naar Hagelnetten (NFO brochure 2008)
Conclusies Hagelnetten (NFO brochure 2008)
Onderzoeksrapport naar de mogelijkheden en het rendement van "Hagelnetten in de Nederlandse perenteelt". Uitgevoerd door INHolland en CLM in 2013.
Hagelnetten in de Nederlandse perenteelt
Onderzoek van PPO Fruit in Randwijk naar "Arbeidsomstandigheden bij het aanbrengen en verwijderen van hagelnetten en folie over overkappingen". Rapport uit 2006
Arbeidsomstandigheden kappen en hagelnetten
Belgisch onderzoek naar het gebruik van "Hagelnetten bij peren" door Katholieke Hogeschool Kempen, Departement Agro- en Biotechniek Geel, Bachelor in de agro- en biotechnologie, Tuinbouw - Fruitteelt in 2011-2012.
Hagelnetten bij Peren
Artikelen
Publicatie van eigen onderzoek van Agrifirm naar het effect van hagelnetten.
Onderzoek effecten Hagelnetten (Agrifirm)
Artikel "Hagelnetten, ook bij Peren?" in Management&Techniek van de Belgische Boerenbond van 11 januari 2013. Het volledige rapport is te vinden bij Onderzoek.
Hagelnetten, ook bij Peren?
