01 Inleiding
Inleiding arrangement "Duurzaam ondernemen - Technische aspecten
Ter voorbereiding van de Proeve van Bekwaamheid voor de examenstandaard "Ondernemersplan" dient de leerling o.a. de volgende twee arrangement gevolgd te hebben:
- in het 2e leerjaar: "Duurzaam ondernemen - Technische aspecten". Hier komen de technische aspecten van de veehouderij aan bod.
- in het 2e en 3e leerjaar: "Duurzaam ondernemen - Economische aspecten". Inhoudelijk komen in dit arrangement ‘houdingsaspecten van de ondernemer’, visie en strategie aan bod.
De hoofdopdracht is het verruimen van de opbrengsten – kosten met minimaal € 0,01 per kg melk.
Om deze doelstelling te kunnen bereiken gaat de leerling een praktijkbedrijf in al zijn facetten onderzoeken. Tijdens het onderzoek wordt allereerst de actuele situatie beschreven. Vervolgens worden de gegevens geanalyseerd. Na de analyse worden er praktijkgerichte oplossingen aangegeven. Voor het bereiken van deze doelstelling is het nodig dat de student opnieuw met de lesstof van klas 1 en 2 in aanraking komt.
02 Opdrachten
Duurzaam ondernemen bedrijfsopdrachten richtlijnen voor verslag melkveehouderij
Duurzaam ondernemen uitwerking verslag melkveehouderij
Duurzaam ondernemen Bedrijfsopdrachten richtlijnen voor verslag varkenshouderij
Duurzaam ondernemen uitwerking verslag varkenshouderij
Melkveehouderij Duurzaam ondern-pla praktijkopdrachten V42 2017
Varkenshouderij Duurzaam ondern-pla praktijkopdrachten V42 2017
03 Bronnen technische aspecten
Analyse - verbeterpuntschema
Bedrijfsbezoek + bedrijfsprofiel
KWIN algemeen 2014-2015
KWIN melkvee 2014-2015
loonwerk - eigen mechanisatie
loonwerk - eigen mechanisatie voorbeeld
Maatlat - Toelichting MDV website melkvee 2011
Maatlat - Toelichting MDV website melkvee
Maatlat duurzame veehouderij - melkvee beoordelingsrichtlijnen
Maatlat - Toelichting MDV website - varkens 2011
Maatlat - Toelichting MDV website - varkens
Maatlat Duurzame veehouderij - varkens beoordelingsrichtlijnen
Handboek Varkenshouderij 2012
04 Technische aspecten
00 Duurzaam ondernemen
| Inleiding - theorie |
Duurzame ontwikkeling Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen, aldus de definitie van de VN-commissie Brundtland uit 1987.
Duurzaamheid gaat over de schaarste van de hulpbronnen waarmee welvaart wordt voortgebracht, zowel nu als in de toekomst. De oppervlakte van de aarde is eindig; grondstoffen kunnen op raken; en de opnamecapaciteit van de atmosfeer en onze natuurlijke omgeving kent haar grenzen.
De termen duurzaamheid en duurzaam gebruik komen van oorsprong uit de bosbouw. Later zijn ze ook in de visserijbiologie gebruikt. In beide gevallen was de betekenis verwant met begrippen uit de ecologie. Het ging er om de natuur zodanig te beheren dat de natuurlijke structuren en processen niet principieel werden aangetast. Concreet: aan visgronden en bossen mocht niet méér vis of hout worden onttrokken dan er door natuurlijke aanwas vanzelf weer bij zou komen. Het respecteren van deze ‘gebruiksruimte’ betekent dat ook toekomstige generaties er gebruik van kunnen blijven maken.
Bij duurzame ontwikkeling is dus sprake van een ideaal evenwicht tussen ecologische, economische en sociale belangen. Alle ontwikkelingen die op technologisch, economisch, ecologisch, politiek of sociaal vlak bijdragen aan een gezonde aarde met welvarende bewoners en goed functionerende ecosystemen zijn duurzaam.
|
|
Specifiek voor de veehouderij geldt:
- wat levert het op?
- wat kosten maatregelen?
- hoe beïnvloeden de maatregelen het saldo per 100 kg melk?
Duurzaamheid beekent met maatregelen koeien beter en langer laten produceren. De maatregelen leiden tot een gezondere veestapel en lagere gezondheidskosten. Het verschil in kosten en opbrengsten tussen bedrijven kan oplopen tot meer dan 25.000 euro. Uit de praktijk van de werkgroepen blijkt dat met gerichte maatregelen het saldo per koe met honderden euro's kan worden verhoogd. Een kostprijsverlaging van 4 cent per kg melk is geen uitzondering. Duurzaamheid loont!
Lesstof en publicaties: Werken aan Duurzaam Melkvee.pdf
En andere actuele publicaties.
|
|
01 Kringloop - Relatie bodem, dier en plant
Maak eem BEX-berekening m.b.v. de gegevens van het afgelopen boekjaar.
- Bespreek de resultaten met de bemestingsspecialist.
- Link Analyse - verbeterschema
BEX-plus als nieuwe norm
Op weg naar een mineraleneconomie
02 Grasland en voedergewassen
| Inleiding - theorie |
|
Dit thema wordt gekoppeld aan de PvB Beheer grasland en voedergewassen
Lesstof en publicaties:
- Opbrengst en kwaliteit
- DS/ha, KVEM/ha
- HandboekMelkveehouderij H5
En actuele publicaties
|
Veel voederwaarde van eigen land
03 Koopt in
|
Inleiding - theorie
|
|
Een bedrijf koopt ieder jaar veel in. Er blijken grote verschillen te zitten in prijzen. Een verschil in voerprijs van 1 cent leidt op een melkveebedrijf van 80 koeien met 2000 kg voer per koe tot een kostenverschil (en dus een inkomensverschil) van € 1600. Op een bedrijf met 3000 vleesvarkens met 3 rondes per jaar en een voederconversie van 2.8 kg voer per kg groei levert dit een verschil op van meer dan € 22.000! de moeite waard om enkele telefoontjes te plegen!
Alleen kijken naar de prijs is niet genoeg bij het inkopen: er moet altijd gekeken worden naar de prijs-kwaliteits-verhouding. Een mindere kwaliteit leidt al snel tot slechtere technische resultaten waardoor het prijsvoordeel verloren gaat. Het is dus noodzaak om bij het opvragen van de prijs te zorgen dat de kwaliteit gelijk is.
Afgezien van de kwaliteit van het ingekochte product en de prijs spelen andere factoren vaak ook een rol bij het besluit van ondernemers om toch het product af te nemen bij een ‘vaste’ leverancier. Te denken valt aan (enkele voorbeelden):
- Aankoop machines bij de loonwerker: de loonwerker is buurman.
- De relatie met de verkoper / adviseur: veel ondernemers vinden een langdurige goede relatie van belang.
- Adviezen: sommige voerleveranciers geven heel veel (“gratis”) begeleiding aan veehouders maar dat zit dan verrekend in de voerprijs.
- Sommige veehouders vinden zich zelf niet goed in onderhandelen en hebben daar geen zin in.
De opdracht die daar staat voor het praktijkbedrijf over 'Loonwerk - eigen mechanisatie' moet worden opgenomen in het verslag dat je aan het eind van het jaar inlevert. Deze opdracht kan tijdens het CGI op het bedrijf besproken worden.
|
| Praktijkopdrachten |
|
Via de volgende link kom je bij de Duurzaam ondernemen praktijkopdrachten (melkvee)
Via de volgende link kom je bij de Duurzaam ondernemen praktijkopdrachten (varkens)
Onderstaande opdrachten kun je koppelen aan de volgende producten:
- Krachtvoer (verplicht voor zowel melkvee als varkens)
- Energie of water
- Loonwerkpakket (bijvoorbeeld … ha inkuilen, …m3 mest injecteren, … ha maïs, etc). (verplicht voor melkvee)
- Antibiotica
- Zaaizaad
- Strooisel
- Kunstmest
- ….
Opdrachten
- Bepaal (naast voer en loonwerk (melkvee)) 2 producten op het praktijkbedrijf waarvoor je prijsopgaves wilt verzamelen. Kijk naar werkproces + prestatie-indicatoren (onder opdracht 7) en verwerk deze in de opdrachten.
- Leg vast wat de prijs en de bijbehorende kwaliteit van die 4 producten op het bedrijf zijn.
- Vraag bij alle producten een prijsopgave op bij een andere leverancier (denk aan vergelijkbare kwaliteit!).
- Vraag aan betreffende leveranciers wat hun sterke punten zijn naast prijs en kwaliteit.
- Vraag aan de veehouder welke argumenten hij belangrijk vindt voor de keuze van de leverancier. Trek conclusies voor het advies aan de ondernemer.
- Voer de opdracht Loonwerk – mechanisatie hieronder uit.
- Bepaal welk werktuig binnen één a twee jaar aan vervanging toe is (invullen in excel-sheet).
- Bepaal hierin bij welke oppervlakte / hoeveelheid de kosten van loonwerk en eigen mechanisatie even duur zijn.
- Leg uit welk advies jij geeft aan de veehouder en waarom.
- Welke argumenten vindt de veehouder nog meer van belang (behalve de kosten) om te beslissen of het werktuig vervangen wordt of dat hij overschakelt op loonwerk?
Via de link Loonwerk - eigen mechanisatie start je het programma.
|
04 Ontwikkelingsmogelijkheden
05 Voeding melkvee
| Inleiding - theorie |
|
Dit thema wordt gekoppeld aan de PvB Verzorgen productiedieren
In deze rubriek plaatsen we informatie over de voeding van het melkvee in relatie tot de duurzaamheid van de koeien. Interpretatie van de MPR gegevens in relatie tot de voeding vind u in de rubriek management.
Lesstof en publicaties:
Verdere informatie is o.a. te vinden: http://www.duurzaammelkvee.nl/voeding-melkvee.
En actuele publicaties
|
Modale melkproductie rendeert het beste
Efficiënt van voer naar melk
Oog voor drinkwaterkwaliteit Herkauwer GD feb 2014
06 Transitieperiode
| Inleiding - theorie |
|
Het verloop van de transitieperiode bepaalt in zeer grote mate de duurzaamheid van melkvee. 40 tot 60% van de uitgevallen koeien valt uit in de transitieperiode. De belangrijkste reden voor de gedwongen afvoer zijn een slechte vruchtbaarheid, problemen met klauwen en benen en een slechte uiergezondheid. Van de problemen in de eerste 120 dagen is een groot deel te herleiden tot de droogstand. De transitieperiode begint met het voorbereiden op de droogstand.
Lesstof en publicaties is o.a. te vinden:
En andere actuele publicaties.
|
Dertig dagen droogstand voldoende
07 Mineralen en klauwproblemen
| Inleiding - theorie |
|
Mineralen en spoorelementen zijn van wezenlijk belang voor het functioneren van het jongvee en het melkvee. Zowel tekorten als kunnen schadelijk (toxisch) zijn of problemen veroorzaken zoals een slechte vruchtbaarheid, minder weerstand een slechte voerbenutting, slechte klauwen etc .
Lesstof en publicaties:
Verdere informatie en tips kun je vinden: http://www.duurzaammelkvee.nl/mineralen-en-spoorelementen.
En actuele publicaties
|
08 Stalinrichting en stalklimaat
| Inleiding - theorie |
|
Stalinrichting en klimaat zijn sterk bepalend voor de gezondheid en het welzijn van de dieren. Een goed klimaat, goede vloeren en een goede maatvoering leiden tot minder problemen en een betere levensduur. Ook de juiste soort en hoeveelheid licht verbeteren de prestaties.
Lesstof en publicaties:
Informatie is te vinden:
|
http://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/management/stalklimaat-en-huisvesting/stalinrichting-melkvee
Stalinrichting melkvee
Beoordeling matrassen
Gescheiden mest in de ligboxen
Biobedding en celgetal
Over de bacteriologische risico's van het gebruik vaste fractie als biobedding
Gescheiden mest in de boxen, enkele tips
Eindverslag Gebruik van gescheiden mest in de boxen
kalk+stro+water
Emissiearme stalvloeren 2e beoordeling
Demarcatie in de bouw
Zet droge koeien in ander licht als melkvee
http://www.smk.nl/files/categories/5/554/Verkorte%20versie%20MDVA%202-1%20MDV5%20versie%201%20Melkveestallen.pdf
MDV Melkveestallen
Een fris stalklimaat voor een koele koe
09 Jongvee opfok
Special kalveropfok Veeteelt oktober 2014
snel voldoende biest op de juiste temperatuur november 2013
Regio heeft invloed op levensvatbaarheid Veeteelt september 2014
In jongveeopfok is veel geld te verdienen boerderij 12 aug 2014
Biestkwaliteit meten geeft inzicht
Drie pinken minder is 1 melkkoe meer
Biestkwaliteit kan nog beter!.
Beter biest geeft gezonder kalf
Eerste maanden bepalen ontwikkeling
10 Klauwen en benen
| Inleiding - theorie |
|
Klauw- en beenproblemen zijn belangrijke redenen voor de afvoer van melkvee. Gemiddeld gaat een derde van de afgevoerde koeien weg vanwege klauw- en beenproblemen. Problemen doen zich in alle leeftijdsgroepen voor en ook in alle stadia van de productiecyclus. Ze zorgen ook voor een fikse economische schade die in de duizenden euro's per jaar kan lopen. Op tijd ingrijpen loont absoluut en daarvoor zijn meerdere mogelijkheden.
Het is dan ook belangrijk dat een veehouder goed klauw en beengebreken kan waarnemen en goed en tijdig kan ingrijpen. Daarom krijgen jullie dit schooljaar allemaal de cursus klauwverzorgen aangeboden.
Lesstof en publicaties:
Verdere informatie en tips voor de klauwgezondheid is o.a. te vinden:
Klauwen en benen
http://www.gddiergezondheid.nl/diergezondheid/management/klauwaandoeningen
Boek: Klauwen (zie boekenlijst)
|
Klauwverzorgen les 1 pdf
klauwverzorgen les 2.pdf
Klauwverzorgen studiewijzer
Special Klauwgezondheid Veeteelt september 2014
Klauw staat nog niet bovenaan actielijst boerderij 14 okt 2014
Op gezonde klauwen fokken Veeteelt dec 2010
Digiklauw onmisbaar voor klauwgezondheid
Tweede huid geneest Mortellaro
De koe geneest zichzelf
Uniek kengetal voor klauwgezondheid
Voetbad hoort in totaalaanpak
Sterke daling zoolbloeding digklauw
Via de volgende link kom je bij de opdrachten:
Onderwijsprogramma fokkerij en management
Uitvoeren klauwerzorging opdrachten
11 Management
| Inleiding - theorie |
|
Dit thema wordt gekoppeld aan de PvB Verzorgen productiedieren
Management is vaak een onderbelicht aspect van het werken aan duurzaamheid. Voor het management zijn meetbare en herleidbare resultaten belangrijk. Wat had u willen bereiken, wat heeft u bereikt en wat is de volgende stap?
Met behulp van de managementcyclus kunt u resultaatgericht werken en goede afspraken maken over doel en werkwijze binnen uw bedrijf.
Er zijn veel verschillende managementinstrumenten beschikbaar zoals de MPR, de melkproductieregistratie, waarin kengetallen staan die erg nuttig zijn voor het beoordelen van de situatie op het bedrijf.
Lesstof en publicaties:
Informatie is te vinde
Beslissen van kalf tot koe: https://www.crv4all.nl/downloads/crv/boeken/
En actuele publicaties
|
BSK
Lactatiewaarde (LW).
Netto-opbrengst NO
12 Uiergezondheid
Schade door een hoog celgetal uiergezondheid
22 tips om mastitis te tackelen 5 november 2013
De normwaarden voor een goede uiergezondheid
De normwaarden voor een goede uiergezondheid.pdf
De balans na 2 jaar selectief droogzetten
Een betere uiergezondheid met minder antibiotica
13 Vruchtbaarheid en reproductie
| Inleiding - theorie |
|
De reproductieproblemen bij het melkvee, ook wel kortweg de vruchtbaarheid genoemd, is een van de belangrijkste reden voor afvoer. Met name als de melkproductie toeneemt kan de verminderde vruchtbaarheid een groot probleem worden. Daar is wel iets tegen te doen, maar vraagt een strategische aanpak.
Lesstof en publicaties:
Verdere informatie en tips kun je vinden: https://veemanager.crv4all.nl/
En actuele publicaties
|
Grote bedrijven starten eerder met insemineren Veeteelt sept 2 2014
Duur gesext sperma verdiend zijn geld terug
Vruchtbaarheid Vercauteren
Verdienen aan een vruchtbare koe
Een tot twee euro verlies bij extar dag tussenkalftijd
Rekenhulp voor tochtdetectie met sensoren:
https://www.uu.nl/organisatie/veterinaire-service-en-samenwerking/veterinaire- economie/economische-gevolgen-investeren-in-sensoren-voor-tochtdetectie
http://www.verantwoordeveehouderij.nl/show/Bereken-zelf-de-optimale-tussenkalftijd.htm
Bereken-zelf-de-optimale-tussenkalftijd
14 Gezondheid melkvee
| Inleiding - theorie |
|
Dit thema wordt gekoppeld aan de PvB Verzorgen productiedieren
Er kunnen zich diverse gezondheidsproblemen voordoen bij het melkvee. Voor een belangrijk deel hangen die samen met de transitie, maar ook met de fokkerij en de huisvesting zoals problemen met de klauwen en de benen en de uiergzondheid. Problemen die het direct gevolg zijn van andere bedrijfsonderdelen of processen worden daar besproken:
- Klauwen en benen worden in een aparte rubriek besproken
- Uiergezondheid wordt in een aparte rubriek besproken
- Melkziekte, slepende melkziekte, witvuilen e.d. worden besproken in de rubriek transitie.
Lesstof en publicaties:
|
|
Bedrijfsgezondheidsplan en bedrijfsbehandelplan
Met ingang van 1 januari 2012 worden een bedrijfsgezondheidsplan en een bedrijfsbehandelplan verplicht.
Het bedrijfsgezondheidsplan dient u in samenwerking met de erkende dierenarts op te stellen. Het beschrijft de maatregelen ter bevordering van een goede gezondheid van de koeien, hierin is een bedrijfsbehandelplan opgenomen. Het bedrijfsbehandelplan dient u eveneens in samenwerking met de dierenarts op te stellen. Dit beschrijft minimaal de behandeling van zieke koeien.
De weerstand van koeien.
Over weerstand wordt vaak meer gesproken dan dat er concreet wat mee gedaan wordt. Dat hoeft niet. Er is een weerstands-check waarmee veehouders en dierenartsen een indicatie kunnen krijgen van de weerstand van de koeien. Het vervolg daarop is natuurlijk nog minstens zo belangrijk.
Link naar de informatie over de weerstands-check:
http://wikimelkwinning.groenkennisnet.nl/Management.ashx
Verantwoord medicijngebruik
Elke behandeling begint met een juiste diagnose. Daarna volgt de keuze van behandeling en het behandelen zelf.
Verdere informatie is o.a. te vinden: http://www.qlip.nl/melkvee/audits-inspecties-a-certificering/weidezuivel/226-verantwoord-medicijngebruik-in-rundveesector-geborgd-door-q-rund
|
- http://www.vanstadtotwad.nl/landbouwhuisdieren
- En actuele publicaties
15 Management - Protocollen
| Inleiding - theorie |
|
Protocollen zijn belangrijke hulpmiddelen om bedrijven te kunnen managen.
“Meer rust in het bedrijf en in het hoofd van de ondernemer”.
Dat is wat melkveehouders vaak als belangrijkste voordeel noemen van het werken met protocollen en werklijsten. Ze zijn nuttig om op bedrijven met of zonder personeel het werk beter te organiseren.
Informatie is te vinden: https://wikimelkwinning.groenkennisnet.nl/display/MEL/12+Management
En actuele publicaties
|
713-2 Plannen aansturen en informeren - Opdracht.pdf
16 Fokkerij en selectie
| Fokkerij en selectie |
|
Met fokkerij en selectie legt u de basis voor de verbetering van de genetische aanleg van uw veestapel. Het is meer dan een stier kiezen op basis van fokwaarden. Het vraagt een helder fokdoel en consequent blijven en soms zijn uw koeien belangrijker dan de stier. Laat u niet verleiden door mooie plaatjes.
Lesprogramma
De hoofdopdracht is het verruimen van de opbrengsten – kosten met minimaal € 0,01 per kg melk.
Voor het bereiken van deze doelstelling is het nodig dat de student met de lesstof rondom fokkerij en management in aanraking komt. Zodat je meer kennis hebt om een en ander te kunnen beargumenteren.
Lesstof en publicaties:
|
Electronisch Leerboek Fokkerij
Valacon Koegericht advies op maat
crv4all.nl/producten-diensten
Erfelijke gebreken onder de loep
erfelijkheidsgraden
Betrouwbaarheid en spreiding.pdf
Betrouwbaarheid Geonomics fokwaarden stijgt CRV magazine september 2014
Genomics is nog vol in ontwikkeling boerderij 15 november 2013
Inteelt vergt continu aandacht van de fokkerij no 6 2013
Inteelt vergt continu aandacht van de fokkerij no 6 2013.
Gericht fokken op gezonde efficiente koe 5 november 2013
Genomics stimuleert embryotechniek boerderij 5 november 2013
Rol fokstier wordt steeds kleiner boerderij 4 nov 2014
Aandacht duurzaamheid van vaarzen Herkauwer feb 2014
Beter leven dankzij Better Life
Minder jongvee meer melkvee Veeteelt november 2014
Stierkeuze bepaald toekomst van het bedrijf
blijven fokken op inet efficient produceren G. Heuthorst
Duur gesext sperma verdiend zijn geld terug
Fokken met fokstier of jonge stier
Gesext sperma slim inzetten
Huidige stiergebruik vraagt aanpassing fokprogramma
Sneller veel dochters voor insires en fokstieren
Hoornloos fokken heeft toekomst
Wachten op een echte PP topstier
Doordacht fokken op hoornloze veestapel
Selecteren door objectieve bril
Grip op fokkerij met fokken op maat
| Schoolopdrachten en toetsen |
|
Via de volgende link kom je bij de opdrachten:
|
Elektronisch leerboek vragen
17 Economie van duurzaamheid
| Inleiding - theorie |
|
Dit thema wordt gekoppeld aan de PvB Verzorgen productiedieren
Lesstof en publicaties:
|
Schema duurzaamheidsmaatregelen
Duurzaamheid presentatie
Gericht fokken op gezonde efficiente koe 5 november 2013
Dertig dagen droogstand voldoende
Jonger kalven door beter kijken
http://rekentools.dca.nl/CAH/
Rekentool: drie keer melken per dag
