Ik als kritische consument
Hoe kritisch ben jij eigenlijk als consument?
Hoe veel onderzoek doe je voordat je iets koopt?
En wat doe als wat je gekocht hebt uiteindelijk niet aan je verwachtingen voldoet?
Koop jij vaak producten die aan een bepaald keurmerk voldoen? Of juist niet?
Hoe belastend zijn de producten die jij koopt voor het milieu en wie maakt jouw producten eigenlijk? Zijn het wel eerlijke producten?
In dit thema ga je in op deze vragen en je gaat uitzoeken wat jij daar zelf belangrijk in vindt.
Leerdoelen
Eindopdracht
Doelen:
Aan het einde van dit thema:
- Weet je wat verkopers doen om jouw keuze te beïnvloeden
- Heb je inzicht in jouw bestedingspatroon
- Weet je wat je kunt doen als je een miskoop hebt gedaan of klachten hebt
- Kun je keuzes maken over welke verzekering je wel of niet afsluit
- Weet je wat maatschappelijk verantwoord ondernemen is
- Ben je je bewust van de mogelijke gevolgen van jouw gebruik van social media
- Ken je een aantal belangrijke keurmerken en wat zij inhouden
Uiteindelijk kun je daardoor bewustere keuzes maken als je iets aanschaft.
In deze les kun je de studenten in de eerste helft van de les het portfolio en de eindopdracht compleet kunnen laten maken (om geen gezeur te hebben als "ik moet nog printen").
De tweede helft van de les presenteren de studenten hun keurmerken aan elkaar (in groepjes) en kan de docent de portfolio's aftekenen.
Omdat de les `Gemeenteraadsverkiezingen' ingelast is, worden de lessen MVO en keurmerken gecombineerd tot 1 les. Mocht je toch tijd over hebben, dan kun je in deze les ook de discussie voeren `Hoe rekbaar is de vrijheid van meningsuiting' naar aanleiding van de uitspraken van Wilders over meer of minder Marokkanen in Den Haag en Nederland.
Denk er aan om aan de leerlingen de eindopdracht uit te leggen en deze als huiswerk mee te geven.
Denk er aan om de leerlingen duidelijk aan te geven welke onderdelen je in het portfolio verwacht terug te zien (bv. per mail).
Plan van toetsing en afsluiting (PvTA)
Om dit thema van LOB te behalen moet je:
- Minimaal 80% van alle deelopdrachten die in de les zijn gedaan laten aftekenen door de docent
- De eindopdracht op tijd inleveren en minimaal een voldoende behalen
De docent zal je op de hoogte houden van de deelopdrachten die hij of zij met jou in de les heeft gedaan en die je dus moet laten aftekenen.
Consumentenbeïnvloeding
Als consument wordt je continu beïnvloed door verkopers en marketeers. Dat betekent dat zij invloed hebben op de keuzes die jij maakt als je iets koopt. Heel veel mensen geloven echter dat zij heel bewust keuzes maken als ze iets kopen. Het is dus goed om je bewust te zijn van de manier waarop jij wordt beïnvloed.
Opdracht 1:
Bekijk onderstaand filmpje tot 0:17 en bespreek met de klas welke keuze jij zou maken.
Noteer deze keuze en beschrijf waarom jij deze keuze maakt.
Film consumentenbeïnvloeding
(tip: als je op het videovenster staat, klik op CC en kies English voor Engelstalige ondertitels)
Opdracht 2:
Kijk de rest van het filmpje tot 1:18 en bespreek met de klas welke keuze je nu zou maken. Probeer daarbij de keuze uit het eerste deel van het filmpje te vergeten. Welke keuze zou je maken als je voor de eerste keer daar zou binnen stappen.
Noteer ook deze keuze en beschrijf waarom je deze keuze maakt.
Opdracht 3:
Bekijk het laatste deel van het filmpje. Wat vind je van deze manier van beïnvloeden door verkopers? Hoe kijk je nu aan tegen aanbiedingen en prijzen?
Wat komt er in je portfolio:
- Welke keuze heb je de eerste keer gemaakt en waarom?
- Welke keuze heb je de tweede keer gemaakt en waarom?
- Wat vind je van deze manier van beïnvloeden door verkopers?
- Hoe kijk je nu aan tegen aanbiedingen en prijzen?
Hoe ga jij om met geld?
Geldtype
Wil jij miljonair worden, maar vliegt het geld te snel uit je zakken? Of zit je liever als Dagobert Duck bovenop je geld? Doe de geldtype test en kom erachter!
Bekijk eerst de verschillende geldtypen op deze site. Lees de beschrijvingen door en schrijf op welke je denkt dat jij bent.
De verschillende geldtypen
Maak vervolgens de onderstaande test om te zien of dat klopt.
Geldtype test
Wat komt er in je portfolio:
- Welke type jij vooraf dacht te zijn
- Uitslag van de geldtype test
- Wat vind je van de uitslag? Klopt het volgens jou? Waarom wel of waarom niet?
Bestedingspatroon
Weet jij waar jouw geld elke maand aan op gaat?
In deze opdracht ga je inzichtelijk maken hoe jouw bestedingsgedrag is.
Opdracht 1:
- Vul op werkblad 1 in welke inkomsten en uitgaven je per maand hebt. Dit hoef je verder voor niemand inzichtelijk te maken.
- Op werkblad 2 worden de gegevens van werkblad 1 automatisch verwerkt in een cirkeldiagram met percentages. Zo kun je zien welk gedeelte van je geld waar naar toe gaat.
bestedingspatroon.xlsx
Opdracht 2:
Beantwoord onderstaande vragen:
- Wat vind je van de verdeling van je uitgaven?
- Houd jij elke maand geld over, of kom je te kort? En hoe ga je daar mee om?
Wat komt er in je portfolio:
- cirkeldiagrammen inkomsten en uitgaven met percentages
- antwoorden op de vragen van opdracht 2
Miskoop
In deze les gaan we kijken naar de mogelijkheden die je hebt in het geval van een miskoop, of als je klachten hebt over het product wat je gekocht hebt.
Waar kan je terecht met je klacht, wat zijn jouw ervaringen met de klantenservice van bedrijven, heeft klagen wel zin en wat voor miskopen heb jij gedaan?
Wat vind jij?
Deze opdracht gaan we groepsgewijs maken.
- Groepjes van 4 personen
- Iedereen schrijft een reactie onder de stelling
- Flip-over doorschuiven totdat alle stellingen van reacties voorzien zijn
- Flip-over doorgeven aan andere groep
- Klassikale nabespreking
De stellingen:
- Terug gaan naar de winkel als een aanschaf een miskoop blijkt te zijn is onzin, dan had je maar beter op moeten letten.
- Als ik een miskoop heb gedaan klaag ik daar over op Facebook en/of Twitter.
- Ik ga direct terug naar de winkel met een miskoop en eis een vervangend product.
- Ik onderneem geen actie als iets een miskoop blijkt, dat geklaag erover bij de winkel of klantenservice heeft toch helemaal geen zin.
- Ik vind het onprettig om terug te gaan naar de winkel en accepteer maar dat ik een miskoop gedaan heb.
Wat komt er in je portfolio:
- Noteer de 5 stellingen die gegeven zijn en jouw reacties erop. Leg uit waarom jij daar zo over denkt.
- Leg ook uit of je na de discussie van mening veranderd bent.
- Verwerk dit allemaal in je portfolio.
Klachten
We kennen het allemaal wel, de miskoop en een eventueel vervolg erop, namelijk jouw klachten.
Je hebt iets gekocht wat bij thuiskomst helemaal niet aan jouw verwachtingen voldoet. Dat kan komen omdat de verkoper een ander beeld van het product heeft geschetst of omdat je zelf niet zo nauwkeurig en onderzoekend bent geweest voor je tot aanschaf over ging.
Je hebt daar de balen van en wilt er wat mee doen. Maar heeft klagen eigenlijk wel zin? Daar gaan we met behulp van een aantal opdrachten naar kijken.
Heeft klagen zin?
Voorbeelden miskoop:
Miskoop
In het filmpje wordt gesproken over het kunnen ontbinden van een koopovereenkomst. Wanneer zou je dat mogen doen volgens Najib Amhali?
Opdracht 1: wat heb jij gedaan na het doen van een miskoop?
- Jij hebt vast wel eens iets gekocht waarvan je later spijt hebt gekregen. Schrijf 3 aankopen op die later miskopen bleken te zijn en schrijf op waarom dat een miskoop bleek te zijn.
- Heb je toen actie ondernomen? Wat voor actie? Waarom wel/niet?
- Verwerk deze opdracht in je portfolio.
Klagen na een miskoop of over dienstverlening wordt door veel mensen als zinloos ervaren. In dit filmpje legt een ondernemer uit waarom het wel zinvol is dat mensen hun klacht doorgeven aan een winkel of organisatie.
Klagen
Opdracht 2: wat zijn jouw ervaringen met klagen?
- Heb jij wel eens geklaagd omdat je ontevreden was over iets wat je in de winkel gekocht had?
- Wat is daar toen mee gedaan?
- Was je tevreden over de afhandeling van je klacht?
- Ben je nog steeds klant bij die winkel?
Er zijn meerdere manieren om je klachten kwijt te kunnen. Een manier is om te bellen met de helpdesk/klantenservice. Niet iedereen heeft daar positieve ervaringen mee; vaak hang je lang in de wacht, word je niet teruggebeld terwijl dat wel beloofd is, komt de organisatie haar afspraken niet na etc. Bekijk één van onderstaande filmpjes en beantwoord de bijbehorende vragen.
Youp van het Hek en T-Mobile
Basta bij Mobistar (eventueel: Basta gaat nog langs bij Mobistar)
Opdracht 3: de klantenservice.
- Wat zijn jouw ervaringen met de klantenservicecentra van grotere bedrijven?
- Wat is het doel van een klantenservice?
- Wat vind je van de aanpak van in het filmpje wat je hebt bekeken?
- Waarom ben je het er wel of niet mee eens?
- Wat voor gevolgen kan deze aanpak hebben voor het bedrijf (T-Mobile of Mobistar) en wat kunnen de gevolgen zijn voor de `actievoerders' (Youp van 't Hek of de jongens van Basta)?
Wat komt er in je portfolio:
- De antwoorden op de vragen van opdracht 1 over miskopen.
- De antwoorden op de vragen van opdracht 2 over klagen.
- De antwoorden op de vragen van opdracht 3 over klantenservice.
Consumentenorganisaties
Deze les gaat over consumentenorganisaties.
Dit zijn organisaties die opkomen voor de rechten van de consument. Je wilt je telefoonabonnement opzeggen bij KPN, maar wordt diverse keren van het kastje naar de muur gestuurd. Klagen heeft geen zin, aangetekende brieven versturen ook niet. Je komt dus heel moeilijk van ze af, terwijl je natuurlijk nog steeds moet betalen voor het product waar je vanaf wilt. Zo zijn er nog talloze voorbeelden van bedrijven die service niet als hoogste goed blijken na te streven. Wat voor mogelijkheden heb je dan nog? Wie kan je helpen bij zo’n vervelende situatie?
De wereld draait door
We hebben het vast bijna allemaal wel eens gehad. Je wilt heel graag naar dat ene concert, festival of die vette houseparty...maar je bent te laat met het kopen van een kaartje, het is uitverkocht.
Op dat moment ben je aangewezen op marktplaats, de verkoopsectie op diverse dance- en partywebsites en bedrijven die handelen in kaartjes. En dan blijkt dat kaartjes vaak makkelijk het dubbele moeten kosten...En dan moet bij de ingang van het evenement nog maar blijken of de barcode op je kaartje geaccepteerd wordt, want er wordt ook gehandeld in valse kaartjes.
De wereld draait door
Opdracht 1: malafide kaartverkopers.
- Wat voor ervaring heb jij hiermee?
- Wat kan je hier tegen doen?
Opdracht 2: de consumentenorganisatie.
- Wat is een consumentenorganisatie?
- Wat kunnen ze voor jou betekenen?
- Gebruik internet om drie organisaties op te zoeken en leg per organisatie uit wat ze precies doen.
- Wat zijn jouw ervaringen met dit soort organisaties?
Wat komt er in je portfolio:
- Alle antwoorden op de vragen van opdracht 2.
De Belbus
Het gebeurt ons allemaal wel een keer, de smartphone laten vallen met als resultaat een mooie barst in het scherm. Er zit gewoon fabrieksgarantie op het apparaat, in de praktijk blijkt het nog best tegen te vallen om deze kostenloos te kunnen gebruiken. In dit filmpje zie je een voorbeeld van een winkel die pas na tussenkomst van een consumentenorganisatie de klant tegemoet komt.
De Belbus
Opdracht 3: de Bel bus.
- Wat voor ervaring heb jij met het claimen van garantie in het geval van schade aan je smartphone?
Wat komt er in je portfolio:
- Antwoord op bovenstaande vraag.
Hoe zeg je je Facebook account op?
Opdracht 4: hoe zeg je je Facebook account op?
Hoe zeg je je Facebook account op?
Ga na het kijken van het filmpje in tweetallen uitzoeken hoe je je account volledig op kan zeggen bij de volgende websites:
- Twitter
- LinkedIn
- Instagram
- Snapchat
- Google+
Wat komt er in je portfolio:
- Een beschrijving van hoe je je Facebook account verwijderd.
Het incassobureau
Als je je rekeningen niet betaalt, kan het gebeuren dat er een incassobureau brieven gaat versturen om je te dwingen te betalen. Vaak staat daar een hoop ingewikkelde en moeilijk te begrijpen juridische taal in. Dat alles, samen met soms wat dreigende taal is voor veel mensen genoeg om snel te betalen.
Maar wat moet en kan je doen als de vordering die het incassobureau bij jou neerlegt helemaal niet klopt? Omdat er een fout is gemaakt in de administratie, of een vreemde zich als jou voordoet? En jij dus helemaal niet hoeft te betalen?
Het incassobureau
Opdracht 5:
- Zoek op wat een incassobureau precies mag doen om openstaande vorderingen te incasseren.
- Zoek op hoeveel extra kosten een incassobureau in rekening mag brengen.
- Het komt voor dat incassobureaus dreigen met het inbeslag nemen van goederen. Zoek op of zij dat dreigement mogen uitvoeren.
- Zoek op wat het verschil is tussen een deurwaarder en een incassobureau. Heeft een deurwaarder meer of minder dwangmiddelen?
Wat komt er in je portfolio:
- Het antwoord op alle vragen.
Verzekeringen
In deze les gaan jullie het één en ander uitzoeken over verzekeringen.
Welke verzekering categorieën kennen we, wat is het doel van verzekeringen, waartegen kan je je allemaal verzekeren, zijn er verplichte verzekeringen en wat zijn de kosten van een basis ziektekostenverzekering of een schadeverzekering voor je smartphone? Wat kunnen de gevolgen zijn als je fraude pleegt? Welke verzekeringen heb jij afgesloten, of denk je af te gaan sluiten?
Waarom verzekeren we onszelf?
Waarom verzekeren we onszelf eigenlijk? Bestaan er verplichte verzekeringen en wat beweegt ons om een verzekering aan te gaan?
Opdracht 1: waarom verzekeren we onszelf?
- Welke verzekeringen zijn verplicht om af te sluiten? Noteer deze verzekeringen.
Verzekeringen
Welke verzekeringen kennen we?
Er zijn heel veel verschillende verzekeringen. We hebben werknemersverzekeringen en volksverzekeringen. Met beiden ga je als je straks gaat werken te maken krijgen. Daarnaast zijn er nog een divers aantal verzekeringen die je af kan sluiten tegen schade, verlies, diefstal en andere zaken.
Zoals je net in het filmpje zag zien de meeste mensen door de bomen het bos niet meer. Dat maakt het er niet eenvoudiger op om toch de ‘juiste’ eruit te halen.
Opdracht 2: welke verzekeringen kennen we?
- Maak met z’n tweeën een overzicht van de verzekeringen die jullie al hebben, of denken af te gaan sluiten. Waarom heb je deze of ga je deze afsluiten?
- Zoek op wat een volksverzekering is.
- Zoek op wat een werknemersverzekering is.
Wat komt er in je portfolio:
- Het antwoord op vraag 1.
De zorgverzekering
Opdracht 3: de zorgverzekering.
- Zoek met behulp van www.independer.nl of www.consumentenbond.nl uit welke zorgverzekering voor jou het meest voordelig is. Zoek er eerst één uit zonder aanvullende verzekeringen.
- Zoek er vervolgens één met de aanvullingen die jij nodig denkt te hebben.
- Noteer de prijzen als je per maand, of per jaar betaalt.
- Ga jij voor een basisverzekering, of neem je er aanvullende pakketten bij? Waarom?
Aanvullende verzekeringen blijken niet altijd voordeliger uit te pakken. Dat blijkt uit deze twee filmpjes die gaan over de aanvullende tandartsverzekering:
Normale behandeling: De aanvullende tandartsverzekering, normale behandeling
Dure behandeling: De aanvullende tandartsverzekering, dure behandeling
Wat komt er in je portfolio:
- Alle antwoorden op de vragen van opdracht 3.
De schadeverzekering voor de smartphone
Telecomproviders bieden naast abonnementen en andere telecom producten ook schadeverzekeringen voor de smartphone aan. Tien jaar terug was dat nog niet zo belangrijk, aangezien er toen nog geen smartphones waren en de herstelkosten van een telefoon redelijk te betalen waren en ze minder vaak kapot gingen, er zat veel minder gevoelige elektronica in.
Hedendaags is het niet uitzonderlijk dat de aanschafprijs van een smartphone richting of over de €600,- gaat. Als zo’n toestel binnen je contractperiode kapot valt of per ongeluk mee gaat de wasmachine in dan heb je een behoorlijke dure schade. De verzekeringen die de providers aanbieden dekken meestal bij schade de reparatiekosten.
Opdracht 4: de schadeverzekering voor smartphones.
- Surf naar minimaal 2 providers (KPN, Telfort, T-Mobile, Vodafone etc.) en zoek uit wat zo’n schadeverzekering jou per maand kost, onder welke voorwaarden je toestel gratis gerepareerd wordt en of je te maken kan krijgen met extra kosten. Pluis met z’n tweeën de voorwaarden goed uit en bekijk of dit soort verzekeringen de moeite van het afsluiten waard zijn. Zet al deze informatie overzichtelijk in een schema, zodat duidelijk is welke provider het meest aantrekkelijk is.
- Heb jij een schadeverzekering voor je smartphone? Waarom wel/niet?
Wat komt er in je portfolio:
- Jouw bevindingen over de schadeverzekering bij minimaal 2 providers.
- Jouw mening of de schadeverzekering wel of niet zinvol is om af te sluiten.
De gevolgen van verzekeringsfraude plegen
Opdracht 5: de gevolgen van het plegen van fraude.
Na de zomervakantie komt het regelmatig voor dat mensen de zonnebril, camera of smartphone ‘kwijt’ zijn geraakt en deze claimen bij de reisverzekering. Controle lijkt er nauwelijks te zijn en die paar extra centen na een dure vakantie komen goed uit toch?
De gevolgen zijn mogelijk niet voor iedereen helemaal duidelijk. Om eens te kijken hoe de rest van de klas hier over denkt gaan we hier eens wat dieper op in.
Vragen:
- Ik declareer wel eens meer dan ik eigenlijk zou behoren te doen na het kwijtraken van spullen bij een vakantie/festival/concert etc.
- Ik heb wel eens de verzekering belazerd, met als doel er zelf beter van te worden.
- Ik heb geen idee wat de gevolgen kunnen zijn als ik gepakt word met verzekeringsfraude.
- Bij mij thuis zal het plegen van fraude heel veel problemen opleveren.
- Ik ben wel eens gepakt met fraude.
- Ik zal nooit de verzekering oplichten.
Stellingen:
- Zo af en toe de verzekering besodemieteren, dat moet toch kunnen? Die paar tientjes kunnen ze best missen, ik betaal toch premie?
- Ik vind fraude gelijk staan aan stelen en daarom echt niet kunnen.
- Een aanvraagformulier voor een verzekering naar waarheid invullen doe ik alleen als mij dat voordeel oplevert.
- Waarom zou je de autoverzekering op je eigen naam zetten, als deze veel goedkoper is als die op naam van je vader/moeder staat?
- Of ik fraude pleeg hangt af van wie ik benadeel.
Wat komt er in je portfolio:
- Jouw mening over de stellingen met daarbij een uitleg waarom je dat vindt.
Social Media
Jouw privacy als consument
In deze les gaan we het hebben over social media, wat de effecten en gevolgen van ondoordacht gebruik ervan kunnen zijn, wat voor social media we kennen en welke jullie het meest gebruiken. Daarnaast bieden social media natuurlijk ook kansen. Niet alleen voor jou, maar zeker ook voor bedrijven, denk aan de vele 'Like en win' acties.
We beginnen met een filmpje. Kijk er goed naar, aangezien er achteraf een hoop vragen beantwoord moeten worden.
Opdracht 1:
Jouw privacy op social media
De volgende vragen worden in groepjes van 3-4 man beantwoord.
- Wat zijn volgens jullie de voor- en nadelen van social media? Noem er van beide minimaal 2.
- Wat is privacy?
- Wat doet de organisatie Bits of Freedom voor ons?
- Over welke veiligheidsproblemen op internet wordt er gesproken?
- Waar dienen cookies voor?
- Wat willen Google en Facebook van jou hebben?
- Waarmee verdienen deze bedrijven hun geld?
- Hoe voorkom je dat je gevolgd wordt op internet?
Opdracht 2:
Na het beantwoorden van de vragen gaan jullie in jullie groepje in discussie over de volgende stelling:
"Ik heb er geen problemen mee om zo tentoongesteld te worden". (Hiermee wordt de tentoonstelling bedoeld die te zien was in het filmpje).
Jullie zorgen ervoor dat bij iedere mening minimaal twee goed onderbouwde argumenten gegeven worden.
Jullie groepsmening wordt na de discussie klassikaal gepresenteerd. Aan de hand van de antwoorden kan er eventueel een klassikale discussie opgestart worden.
Wat komt er in je portfolio:
- Alle antwoorden op de vragen van opdracht 1.
Zoek elkaar op!
Gedachtenlezer in Brussel
Deze opdracht voer je met zijn tweeën uit. Gebruik hier je smartphone of laptop voor.
- Google elkaar, wat vind je allemaal? Schrijf alles op.
- Heb je ook foto’s gevonden? Zo ja, wat voor foto’s zijn dat?
- Welke zaken die gevonden zijn over jou zou je liever niet online terug zien?
- Waarom niet?
Wat komt er in je portfolio:
- Jouw antwoorden op vraag 1 t/m 4.
Wat plaats jij online?
- Wat plaats jij allemaal op internet? Bekijk de afbeeldingen hieronder en geef per nummer aan of jij dit zou posten op internet of niet.
- Leg ook bij iedere afbeelding kort uit waarom.
Wat komt er in je portfolio:
- Jouw antwoorden of je de getoonde plaatjes wel of niet online zou zetten. Leg daarbij uit waarom.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO)
Steeds meer bedrijven stappen over op maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) of duurzaam ondernemen. Maar wat betekent dat eigenlijk? En wat betekent dat voor jou als consument?
MVO
Als eerst is het goed om helder te hebben waar we over praten. Je begint dus met uitzoeken wat duurzaam of maatschappelijk verantwoord ondernemen nu precies betekent. Bij alle opdrachten werk je in groepen van 2-3 personen.
Opdracht 1 - wat?:
Maak met je groep een mindmap over maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zet in het midden van je blad dus `maatschappelijk verantwoord ondernemen' en ga daar omheen informatie die je weet ordenen. Je kunt dit filmpje nog een keer terug kijken over hoe je een mindmap maakt, of kijk deze eens.
Als je vastloopt of geen informatie (meer) weet, gaat 1 van jullie informatie op internet zoeken. Deze kun je dan verwerken in je mindmap. Daardoor komen er misschien wel weer nieuwe ideeën over maatschappelijk verantwoord ondernemen, die je dan ook kunt verwerken in jullie mindmap.
Opdracht 2 - voorbeelden:
Nu je weet wat maatschappelijk verantwoord ondernemen is, ga je op zoek naar een goed voorbeeld wat te maken heeft met je vakgebied. Zorg er voor dat het een origineel voorbeeld is (kies dus niet het eerste de beste resultaat van Google).
Zorg dat je van dit voorbeeld weet:
* wat zij doen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen
* waarom zij dat doen
Zoek hierbij een website of een filmpje van je voorbeeld wat je kunt laten zien. Je maakt een korte samenvatting van jullie voorbeeld.
Opdracht 3 - uitwisseling:
Eén persoon van je groep blijft bij de tafel staan waarop je de mindmap laat zien en waar je je gevonden voorbeeld laat zien (bv. door middel van de website of het filmpje). De andere personen uit het groepje lopen langs de tafels van de andere groepen.
Als je bij de tafel blijft staan, geef je uitleg over jullie mindmap en over jullie voorbeeld. Als je rond loopt langs de andere groepen, win je informatie in over wat zij gevonden hebben. Je neemt 3 dingen mee in je portfolio die je hebt gezien bij de andere groepen. Dat zijn voorbeelden of ideeën waar jullie zelf niet aan hadden gedacht.
Na verloop van tijd wisselen de personen die bij de tafel staan, met de personen die rond lopen.
Wat komt er in je portfolio:
- Jullie mindmap (of een foto er van)
- De korte samenvatting van jullie voorbeeld van maatschappelijk verantwoord ondernemen, plus de link naar de website of het filmpje.
- De 3 dingen die jij interessant vond bij de andere groepen
Keurmerken
Wat is een keurmerk eigenlijk? En welke keurmerken zijn er allemaal? En welke vind jij dan belangrijk? En waarom?
Keurmerken
In deze les ga je uitzoeken welke keurmerken er allemaal zijn en welke jij belangrijk vindt. Je doet dit voor jezelf.
Opdracht 1:
Bespreek in de klas wat een keurmerk is en welke je nu al kent.
Opdracht 2: welke keurmerken vind jij belangrijk?
Op deze website vind je een overzicht van keurmerken die je in Nederland tegen kunt komen.
a. Zoek 2 keurmerken die jij voor je privésituatie belangrijk vindt en schrijf op waar ze voor staan.
b. Zoek 2 keurmerken die jij voor je vakgebied belangrijk vindt en schrijf op waar ze voor staan.
c. Motiveer voor alle 4 de keurmerken die jij hebt gekozen waarom je die belangrijk vindt.
Opdracht 3:
Denk ter voorbereiding op de eindopdracht al vast na over welke eisen jij belangrijk vindt om op te nemen in jouw eigen keurmerk. Ter inspiratie kun je bij bestaande keurmerken kijken welke eisen er zoal gesteld worden en jouw eisen op dezelfde manier opstellen.
Wat komt er in je portfolio:
- De gehele opdracht 2
Eindopdracht
Waar sta jij voor?
Wat vind jij belangrijk als je een product koopt. Moet het goedkoop zijn? Moet het een kwalitatief hoog product zijn? Of moet het ecologisch duurzaam geproduceerd zijn? Of misschien vind je het wel belangrijker dat je product is geproduceerd zonder kinderarbeid?
In deze afsluitende opdracht ga je nadenken wat jij belangrijk vindt als je een product koopt. Daarvoor ga je een keurmerk bedenken. Je mag zelf weten voor wat voor product je een keurmerk ontwikkelt. Bijvoorbeeld voor kleding, electronica, eten, diervoeding, planten, etc.
Je schrijft uit aan welke eisen een product moet voldoen om voor jouw keurmerk in aamerking te komen. Daarnaast ontwerp je een logo wat past bij jouw keurmerk. Dit alles presenteer je op een poster op A3 formaat in de laatste les van de periode.
Wat lever je in:
- Poster met daarop het logo van je keurmerk en de (belangrijkste) eisen.
Docentenhandleiding
Consumentenbeïnvloeding
Doel van de les is om de leerlingen er bewust van te maken hoeveel zij eigenlijk beïnvloed worden als zij wat kopen.
Let er op dat je het filmpje op de juiste tijden stop zet.
Klik op het knopje CC voor Engelstalige ondertitels.
Tussen de verschillende delen van het filmpje door leent het onderwerp zich voor een klassengesprek. Heb jij wel eens ervaren dat je beïnvloed bent bij de aanschaf van een product? Hoe ging dat?
Aanvullende filmpjes:
Hoe scherp zie jij de dingen?
Keuze blindheid
misleidende reclame McDonalds
Geldtype test
Ter voorbereiding op de test is het goed om de verschillende geldtypes te laten zien en door te nemen met de klas. Je vind deze via de link en dan op het kopje `Geldtypen'. Zet de leerlingen al vast aan het denken over welk type ze denken dat ze zijn (eventueel ook laten opschrijven)
Laat leerlingen daarna de 26 stellingen van de test invullen en daarmee hun geldtype bepalen. Daarna kun je er ook op reflecteren (komt het overeen met wat zijn vooraf bedacht hadden).
Bestedingspatroon
Geef deze opdracht mee als huiswerkopdracht. In de les is het wel goed om even voor te doen he het Excel-bestand ingevuld moet worden. Op werkblad 1 kunnen de leerlingen zelf categorieën aanmaken en moeten ze daar bedragen bij invullen. De percentage worden automatisch uitgerekend en verwerkt in het cirkeldiagram op blad 2.
Benadruk dat de leerlingen geen inzicht hoeven geven in de bedragen die zij invullen. Zij hoeven alleen maar de 2 cirkeldiagrammen in te leveren. Daar staan alleen categorieën in vermeld met percentages erbij.
Miskoop
De stellingen:
- Terug gaan naar de winkel als een aanschaf een miskoop blijkt te zijn is onzin, dan had je maar beter op moeten letten.
- Als ik een miskoop heb gedaan klaag ik daar over op Facebook en/of Twitter.
- Ik ga direct terug naar de winkel met een miskoop en eis een vervangend product.
- Ik onderneem geen actie als iets een miskoop blijkt, dat geklaag erover bij de winkel of klantenservice heeft toch helemaal geen zin.
- ik vind het onprettig om terug te gaan naar de winkel en accepteer maar dat ik een miskoop gedaan heb.
Hoe voer je deze werkvorm uit?
- Noteer deze stellingen voordat de les begint op 5 grote flip-over vellen. Elk vel krijgt één stelling.
- Verdeel de klas in groepjes met maximaal 4 studenten.
- Ieder groepje krijgt een stelling.
- Iedere student schrijft zijn/haar mening onder de stelling.
- De stelling schuift door naar volgende groep.
- Als iedereen een reactie heeft geschreven op de vellen, kan er klassikaal gediscussieerd worden over een aantal reacties op de stellingen.
- Er kan gekozen worden voor het reageren op de stelling, of op elkaars reacties daarop. Maak vooraf duidelijk aan de klas welke je wilt gaan gebruiken.
Werkvorm kan gebruikt worden om:
- Onderwerp en begrippen te introduceren en eventuele voorkennis te activeren. In dat geval paar reacties eruit halen, over discussiëren en met de les beginnen.
- Mening te peilen en uit te wisselen. Op bord de diverse reacties uitwerken en argumenten erbij zetten.
- Schriftelijke argumentatievaardigheden te beoefenen.
Klachten
Consumentenorganisaties
Ik heb niet veel kunnen vinden wat echt goed uitlegt wat consumentenorganisaties doen. Maar er zijn wel heel veel voorbeelden waarom deze organisaties in actie komen. Daardoor wordt prima duidelijk gemaakt wat het bestaansrecht van deze organisaties is.
Ik heb onderwerpen gekozen die dicht bij de belevingswereld van onze studenten staan. Ze gaan allemaal op stap en hebben allemaal een smartphone en maken gebruik van social media en gaan mogelijk te maken krijgen met betalingsachterstanden. Vandaar dat ik er nog een opdracht aan toegevoegd heb, namelijk het incassobureau.
Kortom, genoeg mogelijkheden om deze onderwerpen te linken aan hun dagelijkse praktijk.
- Kijk het 'Hoe zeg ik mijn FB account op' filmpje tot 4:20 min.
- Kijk het incassobureau filmpje tot 3:30 min.
Verzekeringen
Les: verzekeren. Opdracht 5, de gevolgen van fraude.
Werkvorm: Over de streep.
- Leg uit dat het belangrijk is dat eenieder elkaars mening respecteert.
- Er kan begonnen worden met de vragen, om een indruk te krijgen van hoe integer de klas is.
- Stel de studenten op in twee rijen, gezichten tegenover elkaar.
- Maak de stelling bekend en controleer of deze goed is begrepen.
- Studenten die een antwoord geven wat duidelijk niet ethisch bewust is, zetten een stap vooruit waarna ze uit moeten leggen waarom ze daar zo over denken.
- Bij de stellingen is het de bedoeling dat de studenten elkaar overtuigen om ook ‘over de streep’ te gaan.
- Noteer voor jezelf de antwoorden op vragen/stellingen waar je na de werkvorm de meeste discussie mee verwacht te behalen.
- Na de werkvorm een klassikale discussie opstarten, gebruik daar de antwoorden voor die het meest ver uit elkaar liggen.
- Na de discussie gaan de studenten middels de laptop opnieuw de integriteitstest (project ik en mijn leerloopbaan) maken en aan de hand van de uitslag van de vorige en de huidige de verschillen benoemen in een klein verslagje.
Vragen:
- Ik declareer wel eens meer dan ik eigenlijk kwijt ben geraakt na een vakantie/festival/concert.
- Ik heb wel eens de verzekering belazerd, met als doel er zelf beter van te worden.
- Ik heb geen idee wat de gevolgen kunnen zijn als ik gepakt word met verzekeringsfraude.
- Bij ons thuis zal het plegen van fraude heel veel heibel opleveren.
- Ik ben wel eens gepakt met fraude.
- Ik zal de nooit verzekering oplichten.
Vraag 1, 2 en 5 met ja beantwoord? Dat is groep 1, de rest is groep 2.
Stellingen:
- Zo af en toe de verzekering besodemieteren, dat moet toch kunnen? Die paar tientjes kunnen ze best missen, ik betaal toch premie?
- Ik vind fraude gelijk staan aan stelen en daarom echt niet kunnen.
- Een aanvraagformulier voor een verzekering naar waarheid invullen doe ik alleen als mij dat voordeel oplevert.
- Waarom zou je de autoverzekering op je eigen naam zetten, als deze veel goedkoper is als die op naam van je vader/moeder staat?
- Of ik fraude pleeg hangt af van wie ik benadeel.
Andere werkvorm:
- Vragen individueel laten maken, klassikaal bespreken.
- Vervolgens de klas in groepen indelen waar hetzelfde over het onderwerp gedacht wordt. Dit moeten wel twee groepen worden. Binnen de groep laten discussiëren over de stellingen, standpunt over die stelling vervolgens als groep communiceren/presenteren aan de klas.
Extra informatie:
Ik heb gebeld met Rialto en daar kwam het volgende betreffende verzekeringsfraude uit:
Als de verzekeraar achter de fraude komt kan je een boete krijgen die oploopt tot €3.000,- en uit de verzekering gegooid worden. Heb je het echt te bont gemaakt dan moet je je gedrag ook nog eens voor de rechter verantwoorden.
Een veroordeling levert dan een strafblad op, wat problemen kan geven bij het krijgen van een verklaring omtrent gedrag (VOG) die steeds vaker door een werkgever verlangt wordt.
Jezelf hierna opnieuw verzekeren gaat grote problemen opleveren en heel veel geld kosten. Immers, één van de vragen die gesteld wordt bij het afsluiten van een verzekering is of je wel eens fraude gepleegd hebt. Antwoord je met ja, dan word je of niet geaccepteerd, of tegen een aanzienlijk hogere premie.
Er is één maatschappij (Rialto) die iedereen verzekerd. Wat moet je gedaan hebben om daar terecht te komen?
- Notoire wanbetaler.
- Feiten die reden waren voor afwijzen verzwegen bij aanvraag verzekering.
- Ontzegging van de rijbevoegdheid omdat je gepakt bent met drank of drugs achter het stuur.
- Roekeloos rijgedrag.
- Zeer forse snelheidsovertreding met inname rijbewijs als gevolg.
De kosten voor een verzekering bij deze maatschappij kunnen makkelijk 5 tot 6 keer hoger zijn dan bij een normale maatschappij. Voorbeeld van kosten van een autoverzekering bij Rialto:
VW Golf, WA verzekerd:
- €180,- p/m.
- Bij afsluiten een waarborg betalen oplopend tot €250,-.
- De dekking gaat pas in als er direct voor 3 maanden betaald wordt. Daarnaast moet ook meteen de waarborg betaald worden.
- Iedere verzekeringsaanvraag wordt individueel beoordeeld.
Deze kosten staan natuurlijk los van bijvoorbeeld de schadekosten die je veroorzaakt hebt als je met drank op achter het stuur een ongeluk veroorzaakt. De schade aan je eigen auto is dan niet verzekerd, je zal voor het gerecht moeten verschijnen waar in de meeste gevallen een forse boete en ontzegging van de rijbevoegdheid geëist wordt, naast de educatieve maatregel (EMA). Deze cursus kan aangezegd worden door een agent na staande houding en kost €840,-. Die maatregel krijg je natuurlijk niet zomaar, dan moet je het aardig bont maken.
Social Media
Gedachtenlezer in Brussel?
http://www.youtube.com/watch?v=F7pYHN9iC9I
Vraag 1:
Een aantal voor- en nadelen van social media:
Voordelen:
- Snel bereikbaar.
- Online deelnemen aan discussies, daardoor meer inzichten opdoen.
- Je bereikt er de hele wereld mee (Arabische Lente).
- Veel nieuws snel beschikbaar.
Nadelen:
- Eenmaal geplaatst is bijzonder moeilijk te verwijderen.
- (Toekomstige) werkgevers kijken naar jouw profiel.
- Impact van berichten moeilijk te overzien (Project X in Haaren).
- Het gevaar van verslaving ligt op de loer.
Vraag 2:
Wat is privacy? De zaken die je voor jezelf houdt, die je als privé beschouwd.
Vraag 3:
Wat doet Bits of Freedom voor ons? Zij waken over onze digitale rechten en onze vrijheid op internet, voeren lobby om deze te waarborgen en te vergroten.
Vraag 4:
Over welke veiligheidsproblemen wordt gesproken? Transparantie en controle. Vaak is het niet transparant hoe het precies zit met je privacyinstellingen dat je niet weet wat er met je gegevens gebeurt. Het tweede punt waarover gesproken wordt is controle. De controle op deze zaken lijkt daardoor niet bij onszelf te liggen.
Vraag 5:
Waar dienen cookies voor? Om mensen die een webpagina bezoeken te volgen. Bij een toekomstig bezoek weet de site dat je er weer bent. Deze gegevens worden gebruikt om specifieke advertenties aan te bieden.
Vraag 6:
Wat willen Google en Facebook van jou hebben? Jouw gegevens.
Vraag 7:
Waarmee verdienen deze bedrijven hun geld? Met het aanbieden van gepersonaliseerde advertenties. Deze kunnen ze maken en aan jou aanbieden omdat ze de beschikking hebben over veel persoonlijke gegevens. Deze halen ze uit bijvoorbeeld je Facebook profiel.
Vraag 8:
Hoe voorkom je dat je gevolg wordt op internet?
- Cookies verwijderen (dit kan via je internet instellingen op de pc).
- Geen gegevens invoeren op je Facebook pagina.
- Google laten weten dat je je gegevens niet ter beschikking stelt aan adverteerders.
- Gebruik maken van incognito surfen (bij Google Chrome: Shift + Control + N tegelijk indrukken).
Discussie over tentoonstelling
Vergelijk de voorwaarden van Facebook, zie artikel 2.1. Daar staat eigenlijk dat alle foto's of video's die jij plaatst, door Facebook voor alles wat zij zouden willen, gebruikt mogen worden. Zonder dat jij ergens recht op hebt.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen
In de les over MVO gaan studenten zelf informatie verzamelen en rangschikken middels een mindmap. Vervolgens gaan ze die info gebruiken om een goed voorbeeld van MVO te vinden. Als laatste vindt uitwisseling plaats door middel van een soort markt.
Begin de les met groepen maken van elk 2-3 studenten. Gedurende de hele les werken zij samen. Het is makkelijk om 2 of 3 tafels aan elkaar te laten schuiven. Let daarbij een beetje op de onderlinge afstand, ivm de `markt' aan het einde van de les. (duur 10 min aan begin les)
Opdracht 1:
Mindmap maken moet bekend zijn uit thema 1. Indien blijkt dat dat niet zo is, staan 2 filmpjes in de opdracht. (30 min). Mocht de klas meer info nodig hebben is dit wel een goed filmpje:
http://www.youtube.com/watch?v=KEWRFFoFqGM
Opdracht 2:
Voorbeelden zoeken en samenvatting maken (15 min).
Opdracht 3:
Markt (20 min)
Afronding - schrijf 3 interessante dingen van de andere groepen op (10 min)
Lokaal weer in orde maken, tafels en stoelen terug zetten (5 min)
Keurmerken
Aangezien de les gemeenteraadsvrekiezingen erbij is gekomen, is het de bedoeling de lessen MVO en keurmerken in één les te behandelen. Mocht je tijd over houden, dan zou er bijvoorbeeld gediscussieerd kunnen worden over de vrijheid van meningsuiting naar aanleiding van de uitspraken over minder Marokkanen in Nederland door Geert Wilders.
Denk er aan om de studenten goed in te lichten over de eindopdracht.
Denk er aan om de studenten goed in te lichten over wat er in het portfolio terug dient te komen.
Beoordelingsformulier keurmerk
Werkvorm: schrijfronde
Werkvorm: schrijfronde
