Docentenhandleiding
Onderwerp: Slavernij
Activiteit: De leerlingen krijgen drie lessen de tijd om:
- Het Houten Zwaard te bekijken
- Een vorm van slavernij te kiezen
- Over deze vorm van slavernij een vraag op te stellen
- Deze vraag aan de hand van een filmpje of toneelstukje te beantwoorden (in groepen).
- Het filmpje of toneelstukje te presenteren aan de klas.
Tijdsduur: Drie lessen van vijftig minuten
Doelen: De leerlingen hebben aan het eind van de drie lessen zelf een inquiry based question opgesteld (goed gekeurd door docent) en beantwoord.
Kenmerkende aspecten: (onze aspecten rood gemarkeerd)
De kenmerkende aspecten van de tijd van Grieken en Romeinen zijn:
· De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat.
à De leerlingen gaan nadenken over de positie van de slaven in de Griekse stadstaat en invloed van de slaven in de Griekse samenleving, ook op politiek gebied.
· De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur.
à De slaven speelden een belangrijke rol in de Griekse samenleving.
· De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa.
à Ook gevangengenomen Germanen konden verkocht worden als slaven. Dit is een voorbeeld van een botsing tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur.
|
|
Beginsituatie: De leerlingen zijn allemaal aanwezig, hebben geschiedenisboeken bij en een schrift. Geschiedenisboeken zijn niet nodig voor deze opdracht, maar die horen ze altijd bij te hebben, op uitzondering na. Nu kunnen ze er informatie of inspiratie uit halen voor de inquiry based question.
Voorbereiden: De leerlingen kunnen voor deze opdracht niks voorbereiden. Pas als ze de opdracht uitgelegd hebben gekregen kunnen ze aan de slag en dingen voorbereiden voor de volgende les.
De docent kan heel veel voorbereiden. Om te beginnen met het inplannen en verzinnen van een lessenreeks (drie lessen). Vervolgens moet de docent zorgen dat de juist benodigde spullen aanwezig zijn ten tijde van de lessen. Als laatste moet de docent zorgen voor genoeg ‘diepgang’ of onderbouwing in de opdracht. Dus met Bloom, inquiery based question, key concepts en kenmerkende aspecten.
Instrueren: (Wat gaan we doen? Hoe gaan we dat doen? Waarom doen we dit?)
Les 1:
- Het houten zwaard kijken (in computerlokaal).
- Zoveel mogelijk verschillende vormen van slavernij in de oudheid opzoeken (in computerlokaal, individueel, met behulp van pc.).
Les 2:
- Een groepje vormen:
- Een van de vormen van slavernij uit de oudheid kiezen
- Een vraag samenstellen (moet goedgekeurd worden door docent).
- Deze vraag beantwoorden met een filmpje of toneelstuk
Les 3:
- Presentaties van de filmpjes en toneelstukjes
Uitvoeren: Tijdens de drie lessen, toneelstukje of filmpje gedeeltelijk buiten de lessen/school.
Nabespreken: Zie mentimeter.
Vervolg: Vervolgens gaan we verder met hoofdstuk 2, de tijd van de Grieken en Romeinen.
Slavernij Les 1.
Uitleg les 1.
Vandaag starten jullie met een lessenreeks over slavernij in de oudheid. De les ziet er zo uit:
- Je start vandaag met het maken van groepjes van 5 a 6 personen.
- vervolgens ga je de eindopdracht lezen en bestuderen met je groepje.
- Je kijkt met je groepje de film ''het houten zwaard''
- Daarna ga je overleggen hoe je de opdracht in gaat vullen.
- Tot slot zoek je alvast informatie.
Veel plezier en succes!
De opdracht
Beste leerling,
De komende tijd ga je, je bezig houden met slavernij in de oudheid.
Opdracht:
Je gaat in groepjes van 5 a 6 mensen kijken naar de slavernij die in de oudheid plaats vond. De film die je gaat bekijken heet ''het houten zwaard''. Deze film is ter introductie van het onderwerp en geeft mogelijke ideeën weer voor de opracht. Het is de bedoeling dat je met je groepje een vorm van slavernij in de oudheid kiest en deze gaat vergelijken met slavernij uit een andere tijd of die vandaag de dag nog steeds plaats vindt. Tot slot stel je jezelf een vraag, het antwoord op die vraag verwerk je in een filmpje of toneelstuk.
Planning:
Les 1:
-
Bekijken filmpje ‘Het Houten Zwaard’.
-
Instructie opdracht. (Prezi)
-
In het filmpje heb je nu één vorm slavernij gezien. Zoek meerdere vormen op.
Les 2:
-
Zoek uit de meerdere vormen slavernij één vorm uit. Je gaat je met je groepje verdiepen in deze vorm. Je gaat opzoek naar bronnen en verwerkt deze in je antwoord.
-
Je zoekt een voorbeeld van moderne slavernij en vergelijkt deze met die van de oudheid.
-
Je vormt een vraag over deze vorm van slavernij. Bijvoorbeeld: Hoe werd een gladiator vrij man?
-
Deze vraag ga je beantwoorden in je filmpje of toneelstukje en laat je zien aan je medeleerlingen.
Waar moet het filmpje of toneelstuk aan voldoen?
- Een zelfbedachte algemene vraag die gaat over de door jullie gekozen vorm van slavernij.
- Antwoord op de vraag in het filmpje of toneelstuk.
- Duur: minimaal7 en maximaal 10 minuten.
- Brongebruik, minimaal 2.
- Iedere leerling moet in het filmpje of toneelstukje voorkomen.
Les 3:
Inhoud:
Afsluiting:
- Je stelt aan de klas de vraag die je met je groepje hebt onderzocht.
- De klas beantwoord de vraag aan de hand van het toneelstukje of film.
- Bij onduidelijkheden moet de groep uitleg geven.
Het houten zwaard (trailer, moet echte film zijn)
Slavernij les 2.
Uitleg les 2.
Vandaag gaan jullie aan de slag met les 2. In deze les krijg je informatie tot je beschikking over slavernij in de oudheid. Ook krijg je plaatjes te zien om inzichten te geven hoe de slavernij er aan toe ging.
Wat moet je precies doen?
- bestudeer de tekst goed.
- kijk naar de plaatjes, deze kun je gebruiken voor je film of toneelstukje.
- zoek vergelijkigsmateriaal over slavernij uit een andere tijd of vandaag de dag.
- geef de film of het toneelstuk vorm aan de hand van de vraag en antwoord.
- vergelijk de slavernij uit verschillende tijden en maak je toneelstuk of film.
Veel plezier en succes met de les!
Een kennismaking met de Oude Wereld
L. de Blois & R.J. van der Spek
slavernij in de Oudheid
Het nabije Oosten
Slaven waren in het nabije Oosten in verschillende typen. Het meest onvrij was het type dat als koopwaar werd behandeld. Deze mensen waren tot hun positie vervallen doordat zij in oorlogstijd krijgsgevangen waren gemaakt of in rooftochten waren buitgemaakt. Deze slaven waren dus meestal buitenlanders.
Daarnaast kon men tot een vorm van slavernij vervallen door schulden, we spreken dan ook wel over schuldknechtschap of schuldgebondenheid. Een schuldenaar heeft ooit schulden gemaakt bij een schuldeiser, wanneer de schuldenaar zijn schuld niet terug kon betalen, werd hij voordgoed of tijdelijk eigendom van de schuldeiser. Dit type slaaf had in de regel iets mee rrechten en een wat betere positie die werd geregeld door de wetgeving.
Soms verkochten ouders hun kinderen als slaaf, vooral aan tempels. Dit deden vooral arme mensen om hun kinderen aan een levensonderhoud te helpen. Slaven deden elk werk, van beheer over landgoederen tot werk in de mijnen.
De Griekse wereld
In Athene waren de burgers ingedeeld in vier verschillende vermogensklassen. De eerste twee klasses bestonden uit de rijke en wat minder rijke adel. De derde klasse bestond uit de gewone boerenstand, de zeugiten. De vierde lassen werden de theten genoemd, zij waren de geene met heel weinig of geen bezit. Ook kende men in Athene mensen die al generaties in Athene woonden, maar daar niet van oorsprong vandaan kwamen. Deze mensen werden metoiken genoemd. Tot slot kende men in Athene ook slaven, zij hadden niks in te brengen.
De slaven werkten in Athene overal waar ook vrijen werkten: in de landbouw, het transport, de huishoudig en het handwerk. Als slaven vrijgekocht werden, zichzelf vrijkochten of vrijgelaten werden, kregen ze de status die leek op die van de metoiken.
Er waren grote verschillen in de behandeling van slaven, zo had men goed geschoolde slaven die voor de rijkere mensen werkten en meer kans hadden om vrijgelaten te worden. Maar ook bestonden er massa's slaven die in de mijnen of op landgroeven werkte die het veel zwaarder hadden. Zij werden flink aangepakt. De slaven die werkte voor de boeren of kleinere ambachtslieden werden vaak gezien als familie en opgenomen in het gezin.
Rome
Slaven waren voormalige krijgsgevangenen, gedeporteerden uit overonnen steden en gebieden, slachtoffers van zeerovers of slavenhalers, te vondeling gelegde en door slavenhandelaars opgenomen kinderen, armen die zichzelf en hun nakroost in slavernij verkochten omdat ze geen uitweg meer zagen en in slavernij geborenen. Slaven waren volledig bezig van hun meestes, zij waren instrumenten met een stem.
Grote concentraties slaven werkten in de mijnen, in de steengroeven en op grote landgoederen met speciale teelten voor de verkoop. Talrijke slaven werkten ook in de grote werkplaatsen en deden het vuile en zware werk in de publieke diensen in de steden en in de huizen van de rijken als huispersoneel.
Kleine boeren en ambachtslieden hadden, als het hun goed ging, één of twee slaven. Boeren en stedelijke ondernemers die veel geld hadden verdiend, hadden er meestal meer.
Er waren grote verschillen onderling. een goed geschoolde slaaf van een aanzienlijke kon een vertrouwenspositie hebben als secrataris of huisleraar en had dus een goede kans nog eens vrijgelaten te worden. Een slaaf van een boer of klein ambachtsman werd vaak opgenomen in de familie. In de groot schalige slavenmassa's ging het er slechter aan toe, de eigenaren waren hard en de slaven werde onmenselijk ingezet.
Ook treurig was het lot van de slaven die als kampvechters, ook wel gladiatoren werden ingzet bij spelen in de arena's van het Romeinse rijk. Zij moeste vechten tot de dood en hadden weinig zicht op vrijlating.
slavernij: krijgsgevangenen
slavernij: De slavenmarkt
slavernij: op het land
slavernij: Een halsband van een slaaf
slavernij: slaaf verzorgt zijn dronke meester
Slavernij les 3.
Uitleg les 3.
Vandaag is het de dag van de filmpjes of toneelstukjes. Het is de bedoeling dat je elkaar gaat beoordelen. Beoordelen is heel lastig, daarom houden wij ons aan een schema, dit schema dient door en voor ieder groepje ingevuld te worden.
Alle totaalscores die de groep gekregen heeft van de andere groepen worden bij elkaar opgeteld en het gemiddelde hiervan telt voor de helft mee. De andere helft wordt bepaald door de docent.
Beoordelingsschema
Digitale Toets slavernij
Extra bronnen
