Algemene info
Deze wiki is een verzameling van materiaal dat goed te gebruiken is voor de opleiding GGI onderdeel cultuurtechniek.
Als u materiaal of tips hebt om deze wiki aan te vullen, graag mailen naar jvtoever@solcon.nl
Grondwerk
Op vrijwel alle Groen grond infra (GGI) bedrijven zijn graafmachines en wielladers aanwezig. Soms alleen voor eenvoudige werkzaamheden zoals grond laden en kuilaanrijden. Graafmachines op agrarische loonbedrijven worden ook regelmatig ingezet om kuilen af te dekken en voor het laden van mest en compost.
Andere bedrijven werken aan onderhoud en herinrichting van het agrarisch gebied, sport- en recreatieterreinen en natuurgebieden. Uitgraven van bouwputten, plaatsen van sleufsilo's en dergelijke wordt ook veel gedaan door GGI bedrijven. Alles bij elkaar noemen we dat Cultuurtechnisch werk.
Deze wiki kunt u gebruiken bij het boek van IPC Groen: Cultuurtechnisch werk Grondwerk. Maar kan ook zonder dat boek gebruikt worden.
Grondeigenschappen
Hoe kijk je naar grond, waar let je op? Als je een sleuf moet graven voor een waterleiding is dat anders dan iemand die er een gewas op wil telen. Hier benaderen we de eigenschappen vanuit het oogpunt dat er gegraven gaat worden.
Belangrijke zaken zijn dan onder andere: draagkracht, korrelgrootte van de deeltjes, de uitlevering. Vruchtbaarheid en structuur komt bij cultuurtechnisch werk meestal op de tweede plaats.
Als de grond later weer in gebruik wordt genomen ten behoeve van de agrarische sector dan moet zeer zeker met meer zaken rekening worden gehouden. De vruchtbare bovenlaag kan bijvoorbeeld apart worden gehouden zodat die later ook weer bovenop terug wordt aangebracht.
Minerale delen
Grond in Nederland met een goede structuur bestaat voor ongeveer de helft (van het volume) uit minerale delen. De andere helft zijn porien. Ook weer de helft van deze porien is gevuld met water. Zie onderstaand figuur.
Samenstelling van de grond. os = organische stof
Vragen bij diagram: "Samenstelling van de grond"
- Wat gebeurd er als met zware machines over deze grond gereden wordt?
- Wat is het gevolg van veel neerslag?
- Hoe ziet dit diagram eruit als de grond wordt "los" gegraven?
Grondsoorten worden ingedeeld aan de hand van de korrelgrootte.
-Grind 63 – 2 mm
-Zand 2 mm – 0,063 mm
-Silt 0,063 – 0,002 mm
-Klei kleiner dan 0,002 mm
-Veen (vergane) plantenresten
Voegzand
Metselzand
Door zand te zeven kun je verschillen tussen zand "zelf maken". Voegzand bijvoorbeeld is zand met een kleine korrel. Om de verschillende soorten zand te onderscheiden wordt een M50 cijfer gebruikt. Het M50 cijfer geeft de gemiddelde korrelgrootte aan.
Machine om zand te zeven
Eigenschappen van grond
Als je grond ontgraaf, neemt het volume toe. Dit heet: UITLEVERING. Van nature is grond verdicht door eigen gewicht of belasting. Door het los te graven maak je de grond los, het volume neemt toe.
Het tegenovergestelde is dat grond door het eigengewicht weer in elkaar zakt, dit heet: KLINK.
ZETTING is het verschijnsel dat de ondergrond waar je bijvoorbeeld een zanddepot of een dijk op legt gaat inzakken. Het is dus een vorm van klink in de oorspronkelijke ondergrond.
VERDICHTING is een niet natuurlijke vorm van klink. We spreken hier meestal over als machines de grond indrukken.
Vaste grond heeft factor 1; los gegraven grond heeft factor: zie tabel
Grondwater
Hoogteverschillen is Nederland worden uitgedrukt in hoogte NAP. NAP betekent Normaal Amsterdams Peil.Informatie hiervoor is te vinden op de site van het NAP.
Info over Normaal Amsterdams Peil
Om tijdens graven geen last van (grond)water te hebben, wordt er bemaling toegepast.
Bronbemaling
Open bemaling
Open bemaling met dompelpomp
Grondonderzoek
Grondonderzoek kan op verschillende manier van eenvoudig tot zeer uitgebreidt. Heel eenvoudig grondonderzoek doe je met een grondboor. Als je nog iets beter en uitgebreider onderzoek wilt doen, graaf je een profielkuil. Diep grondonderzoek doe je met een schroefboor machine.
Link naar wiki Bodemstructuur
Welke eigenschappen hebben de verschillende bodemsoorten, welke structuurelementen kunnen we onderscheiden. Hoe gaan we de bodem beoordelen?
Bodemonderzoek door middel van een profielkuil (filmpje)
Bodemonderzoek met een grondboor (filmpje)
Door nauwkeurig te werken, vooral bij het neerleggen van de grond, kun je onder andere heel goed de verschillende grondlagen bekijken.
De draagkracht van de grondkun je meten met een sondeer apparaat. Er wordt een stang met een bepaalde punt (conus) in de grond geduwt. Met een meetklok of andere apparatuur kun je aflezen wat de weerstand van de grond is.
Handsondeer apparaat
Voorbeeld van een boorstaat, door dubbelklikken op het plaatje zie je het duidelijker.
Werkvoorbereiding
Filmpje Het nieuwe draaien (voorjaar 2017)
Filmpje Graafschade voorkomen november 2017
Opzoeken van kabels en leidingen (filmpje)
Website over kabels en leidingen (klo)
Meer informatie over veilig werken kun je in deze wiki vinden onder hoofdstuk: Veiligheid bij grondwerk.
Erg belangrijk bij werkvoorbereiding is de keuze van de juiste machines. Het vraagt veel ervaring om een machine te kiezen die optimaal ingezet kan worden. In de praktijk heb je ook niet altijd de keus, omdat het bedrijf op dat moment de juiste machine al ergens anders aan het werk heeft. Is er voldoende ruimte voor een grote machine en is de draagkracht van het terrein wel voldoende zijn belangrijke aspecten bij de keuze.
Het brandstof verbruik en wachttijden kunnen het rendament van een klus naar beneden halen.
Kiezen van de juiste machine (filmpje)
Pakken we deze kleine?
Of toch maar deze grote machine?
Grote graafmachine
Is deze beter geschikt?
De keuze van het juiste transportmiddel wordt moeilijker. Aangezien er geen goedkope (rode) diesel meer bestaat, is dit verschil tussen een trekker met dumper en een vrachtwagen er niet meer. Knikdumpers en ook trekkers kunnen hogere snelheden halen, het verschil met een vrachtwagen is ook minder groot geworden. Per situatie zal doorgerekend moeten worden wat een juiste keuze is.
Vrachtwagen
Knikdumper
of trekker?
Landmeten en waterpassen
Meten en uitzetten (leereenheid)
Als de Powerpoint landmeten en uitzetten niet goed werkt, kun je ook de .pdf-versie aanklikken
hieronder.
Onderstaande drie linken horen bij elkaar.
De powerpoint presentatie bevat de volgende onderdelen:
- hulpmiddelen bij landmeten
- lijnen uitzetten
- uitzetten haakse hoek
- oppervlakte bepaling
- waterpassen
Het werkblad gaat over het opstellen en omgaan met een waterpastoestel.
Met het oefenblad train je het maken van oppervlakte berekeningen.
Landmeten is het verrichten van metingen in het terrein en het vastleggen van de resultaten op papier (digitaal)
Uitzetten is het overbrengen van gegevens van een tekening (of uit een bestand) naar het terrein.
Landmeten is het in kaart brengen van het terrein
Piketten en jalons plaatsen heet: uitzetten
Bouwplanken plaatsen is ook uitzetten
Waterpastoestellen zie je steeds minder, maar bij metingen over lange afstand en waarbij nauwkeurigheid belangrijk is, wordt er nog gebruik van gemaakt. Door hoogtemetingen via GPS zal het waterpastoestel weer minder belangrijk worden.
Dit zie je door een waterpastoestel
Uitzetten van een woonhuis
Waterpastoestel
GIS - GEO - GPS
Gis Geografisch Informatie Systeem is een informatiesysteem waarmee (ruimtelijke) gegevens of informatie over geografische objecten wordt opgeslagen
Geo Met geo-informatie bedoelen we informatie over locaties op aarde. (Geo = aarde)
Gps Global positioning system
Het heeft met elkaar te maken, doordat je met Gps elke plek op aarde kunt bepalen, kun je dus deze informatie gebruiken om de loop van een kanaal of rivier, of een grondkabel of wat dan ook maar op te slaan. Die informatie sla je op in een Gis systeem. Het een werkt niet zonder het andere.
Schermafbeelding 3D graven
Bediening 3D graven
Werken met een enkel RTK GPS systeem (filmpje agrarisch)
Werken met een dubbel RTK GPS systeem (filmpje agrarisch)
Naar de site van Geometius (GPS systemen)
Naar de site van Topcon 3d graven
GPS op cat machine (filmpje-engels)
Graven met volvo in de toekomst (filmpje)
3D machine besturing (filmpje Van Lenthe)
Digmaster 3D GPS graven (filmpje)
Machines
Hydraulische graafmachine (HGM)
Bedrijfsklaar maken van de minigraver (leereenheid)
Graven met een minigraver (leereenheid)
Werken met een mobiele HGM (filmpje)
Laden met een HGM (filmpje)
HGM met maaikorf
HGM rups
De wiellader
Wordt binnen het agrarisch loonwerk vooral gebruikt om zand en grond te laden, gras- en maïskuilen te egaliseren en aan te rijden. Ook erg handig bij het laden van balen op platte wagens. De gangbare naam voor een wiellader is shovel.
Laden met een shovel (filmpje)
Wiellader
Grondontgraven
Uitvoeren van grondverzetwerkzaamheden (leereenheid)
Grond ontgraven
Het spreekt voor zich. Grond moet weg omdat er een kabel of een buis de grond in moet, Of je wilt een weg of waterweg aanleggen, een huisbouwen of wat dan ook. Heel vaak zul je grond (tijdelijk) ergens anders willen hebben.
Op de plaatjes zijn vier belangrijke grond ontgraaf werkzaamheden te zien.
Sleuf graven
Cunet graven
Bouwput graven
Sloot graven
Graven van een cunet (filmpje)
Filmpje hoort bij arrangement dat hiervoor al behandeld is.
Graven van een kabelsleuf (filmpje)
Filmpje hoort bij arrangement dat hiervoor al behandeld is.
Opzetten van een gronddepot met HGM (filmpje)
Grond vervoeren
Machine keuze is een heel belangrijk item bij het vervoeren van grond. Bij een enkel vrachtje komt het niet zo precies, een loonwerker kiest dan al snel voor een trekker met dumper. Als veel grond over een grote afstand vervoert moet worden, kun je beter de rekenmachine bij de hand hebben. Vooral het verschil in brandstof verbruik gaat uiteindelijk financieel meetellen. Een goede opstelling van graafmachine en transportmiddel is ook van belang, en de trein moet aansluiten. Zowel de graafmachine als de transportmiddelen behoren nauwelijks op elkaar te wachten.
Dumper laden
Grondverwerken
Grondverwerken is vaak weer het terug leggen van de grond. Het dicht maken van een sleuf, het aanvullen van grond rond een gebouw, het aanleggen van een dijk.
Dijk aanleggen
Dijk aanleggen
Grond zeven voordat het weer verwerkt kan worden.
Grootschalige verharding
Grondbewerken
Egaliseren van grote terreinen (leereenheid)
Grondbewerken doe je door ter plaatse iets aan de grond te doen. Grond wordt dus nauwelijks verplaatst. Ploegen of lostrekken is een voorbeeld van grond bewerken. Die laatste voorbeelden is niet echt cultuurtechnisch grondwerk, egaliseren en profileren wel weer.
Kilveren
Egaliseren met shovel
Berm aanvullen en egaliseren
Profileren met een grader
Specialistisch grondverzet
Specialistisch grondverzet is onderverdeeld in vier onderwerpen:
-Hijsen
-Riolering
-Grondzuigen
-Natuurtechnisch grondverzet
Hijsen
Hijsen
Hieronder de link naar een powerpoint presentatie over hijsen.
Riolering
Rioolaanleg door agrarisch loonbedrijf
Rioolaanleg
Rioolaanleg
Link naar leereenheid -aanleggen van riolering en drainage
Riool aanleg in Vathorst (filmpje)
Plaatsen van riool put (filmpje)
Riool aanleggen, niet begraven (filmpje)
Wat is er te zien in een riool (filmpje)
Handboek rioleringstechniek
Grondzuigen
Uitleg over grondzuigen (filmpje)
Grondzuigen onder leiding (filmpje)
Grondzuigen rondom een gasleiding (filmpje)
Grondzuigen om en onder een gasleiding (filmpje)
Vrijzuigen van Nuon hoofdleiding (filmpje)
Grondzuigen in Zwitserland (filmpje)
Natuurtechnisch grondverzet
Promotie en info film over baggertechniek (filmpje)
Filmpje kranig graafwerk
Natuurtechnisch grondverzet uiterwaarden
Natuurtechnisch grondverzet uiterwaarden
Waterhuishouding
Aanleg vijvers
Door op onderstaande link te klikken kom je bij de wiki -Aanleg vijvers-
Aanleg vijvers
Aanleggen van duikers
Oriënteren op onderhoud
Watergangen, oevers en poelen aanleggen
Watergangen poelen en oevers onderhouden
Onderhouden van watergangen met een maaiboot
Waterverbindingen (duikers)
Duikers zijn kokervormige constructies, die onder wegen of (toegangs)dammen liggen. Zij zijn bedoeld om wateren met elkaar te verbinden en om doorstroming en afvoer van oppervlaktewater mogelijk te maken. Teveel duikers verslechteren de doorstroming juist.
Nadelen duikers
Veel van de duikers in Nederland zijn zogenoemde gedoken duikers. Dat betekent dat ze volledig onder water liggen. Dit is vaak niet het gevolg van verzakkingen, maar van aanleg in het verleden. Gedoken duikers hebben een aantal nadelen:
- Vorming kroosdek: Gedoken duikers belemmeren de afvoer van kroos en drijfvuil. Het gevolg is dat zich op het water snel een dicht kroosdek vormt, dat leidt tot een tekort aan licht en zuurstof voor waterplanten en vissen.
- Slechte doorstroming: Een bijkomend nadeel van gedoken duikers is dat de onderkanten vrijwel gelijk liggen met de bodems van de singels en sloten. Slibvorming op de bodem geeft dan ook meteen een negatieve invloed op de doorstroming. Vooral in Schollevaar is (lokaal) sprake van een slechte doorstroming.
Maatregelen ter verbetering waterkwaliteit
We willen in een aantal hoofdwegen de waterkwaliteit verbeteren door aan een betere doorstroming te werken. Hiermee verkorten we de verblijftijd van oppervlaktewater en is drijfvuil en kroos beter af te voeren.
Om de waterkwaliteit te verbeteren kunnen gedoken duikers aangepakt worden.. Een nuttige maatregel is het verruimen en ophalen (hoger leggen) van duikers, waarbij minstens 20 cm lucht in de buis, boven het water aanwezig moet zijn.
Betonbuis duiker wordt vaak toegepast
Aanleg duiker
Aanleg duiker
Veel ruimte boven het wateroppervlak
Aanleg duiker
Oude duiker, weinig lucht in de buis
Is deze HGM geschikt voor dit hijswerk?
Maaiboot in actie
Maaiboot lost het materiaal
Orienteren op watergangen onderhoud (filmpje)
Onderhouden van watergangen met een schuifboot
Onderhoud van watergangen met een HGM
Onderhouden van watergangen met een maaiboot (filmpje)
Onderhoud van watergangen met een maaikorf (filmpje)
Regels van het waterschap voor maken van een duiker
Een duiker aanleggen moet in overleg met het waterschap
Regels van een waterschap indien duiker vervangen wordt
Opschonen van een vijver
Beschoeiingen
Stuwen, beschoeiingen en kunstwerken (leereenheid)
Drainage
Als je op de link klikt kom je op het leerarrangement -drainage-. Daar komen veel zaken die met drainage te maken hebben bij elkaar. Ook filmpjes zijn daar te vinden die de lesstof verduidelijken.
Link naar wiki -Drainage-
Veiligheid bij grondwerk
Kabel trekken, gaat dit wel veilig?
Veilig graven? Wat is hier niet in orde?
Link naar nieuwe regels (2016)
Link naar graafschade voorkomen
Link naar de klic site
KLIC-instructiefilm graafmelding
Het wordt druk onder de grond, hoe moeten we verder?
Zorgvuldig graven; instructiekaart
Geolantis klic viewer
Veiligheid op het erf voor kinderen (link naar Stigas)
Link naar Agro arbo - veiligheid
Grondverzet berekeningen
Niveau 2 berekeningen transport
Bestekken
Bestek 1
Theorie opdrachten en werkbladen
Bij het boek Cultuurtechnisch werk - Grondwerk Uitgever IPCGroene Ruimte ISBN 978-90-74481-23-6 zijn onderstaande vragen gemaakt.
Praktijkopdrachten
Praktijk algemeen
Laser opdrachten
Graven in de praktijk
Alternatief materiaal
Leereenheid cultuurtechniek (Terra)
PowerPoint grondeigenschappen
