Inleiding
In de tijd van Piet Hein en de VOC kwamen er veel kruiden en specerijen vanuit de Oost naar Nederland. Ook nu nog gebruiken wij deze kruiden volop in ons eten.
Welke leeractiviteit gaat vooraf?
Deze leeractiviteit sluit aan op de leeractiviteit "Ken jij de daden van Piet Hein?".
Wat ga je doen?
Je onderzoekt de geur en smaak van verschillende kruiden. Ook kun je zoeken naar recepten waar kruidnagel in zit of je maakt een Indonesisch gerecht.
Met hoeveel personen?
Deze opdracht doe je alleen of met een groepje.
Wat ga je leren?
Na het maken van deze leeractiviteit heb je het volgende geleerd:
Je weet ...
- welke kruiden en specerijen er uit de Oost komen
- in welke gerechten kruidnagel zit
- hoe je Indonesische recepten kunt opzoeken
Je kunt ...
- een aantal kruiden herkennen aan de geur of smaak
- een geur- of smaaktest opzetten
- recepten met een bepaald ingrediënt opzoeken
- of een Indonesisch gerecht klaarmaken
Wat heb je nodig?
Benodigdheden
Bij de opdrachten gebruik je de volgende materialen:
Opdracht A:
- 5 verschillende kruiden of specerijen
- potjes of bakjes
- blinddoek
Opdracht B:
- Kookboek of toegang tot bijvoorbeeld Smulweb
- evt. knutselmateriaal
- evt. camera
Opdracht C:
- Kookboek
- Ingrediënten voor je gerecht
- Pan en kookspullen
- Kookplaat
Benodigde tijd
Ongeveer 2-3 uur.
Aanpak
Bij deze leeractiviteit ga je als volgt te werk:
(Bij kleinere leeractiviteiten komen niet alle stappen voor!)
1. Oriënteer, kies en plan
Lees de opdrachten bij deze leeractiviteit goed. Kies één van de opdrachten uit. Doorloop per opdracht alle stappen. Bedenk welke informatie je nodig hebt om de gekozen opdracht goed uit te kunnen voeren. Leg vast hoeveel tijd je wilt besteden aan de opdracht en plan wanneer je de opdracht gaat uitvoeren. Voor sommige opdrachten zul je eerst materiaal moeten verzamelen.
Tip: Wil je meer opdrachten maken? Laat deze leeractiviteit dan nogmaals toekennen in Acadin door je begeleider.
2. Zoek informatie en bestudeer
Lees en bekijk de informatie bij de opdrachten in het onderdeel 'Theorie'. Zoek recente informatie over het onderwerp op internet. Kijk bijvoorbeeld op de websites die staan bij 'Meer informatie'. Maak aantekeningen, bijvoorbeeld in een mindmap, van de informatie die je wilt gebruiken. Hou ook een lijst bij van de door jou gevonden informatiebronnen.
3. Bedenk en maak
Ga nu creatief aan de slag met de opdracht. Heb je houvast nodig? Bedenk dan aan welke criteria jouw eindproduct moet voldoen. Kijk hiervoor bijvoorbeeld naar de uitleg in de beschikbare wijzers. Let in deze fase goed op je planning. Het is makkelijk om hieraan veel tijd te besteden.
4. Test en verbeter
Probeer je ontwerp uit: laat het zien aan anderen. Gebruik de tips en opmerkingen om je ontwerp te verbeteren.
5. Presenteer
Bedenk nu hoe jij je resultaat wilt laten zien aan de leerkracht, de leerlingen of een andere groep. Sommige eindproducten kun je gewoon laten zien. Maar je kunt ook het hele werkproces vastleggen in een digitaal werkdocument met foto's of scans. Ook kun je kiezen om een les te geven waarin je aan anderen leert wat jij zojuist zelf hebt geleerd in de opdracht. Wil je ideeën hoe je een eindproduct kunt presenteren? Kijk dan ook bij de beschikbare wijzers, in de categorie presenteren.
6. Evalueer: kijk terug én vooruit
Kijk als je klaar bent nog even terug hoe alles is gegaan. Wat heb je zelf geleerd? Wat kun je aan anderen leren? Wat wil je nog meer leren? Deze stap helpt je om volgende opdrachten beter uit te voeren.
Tip: Bij het kopje "Evaluatie" vind je hulpvragen. Deze vragen kun je gebruiken om deze leeractiviteit voor jezelf te evalueren.
Veel leerplezier!
Opdrachten
Werkdocument Welke kruiden komen uit de Oost?
Beantwoord eerst de vragen bij "Wat weet jij al?"
Bekijk daarna de creatieve of open opdrachten over kruiden en specerijen.
Kies de opdracht die je het meest aanspreekt, of waar je het meest van denkt te leren. Of durf jij te kiezen voor een opdracht waarbij je iets moet doen of maken wat je nog nooit hebt gedaan?
Tip: Wil je meer opdrachten maken? Laat deze leeractiviteit dan nogmaals toekennen in Acadin door je begeleider.
Wat weet je al?
Wat weet jij al over kruiden en specerijen?
Na het beantwoorden van de vragen heb je voldoende basiskennis om aan de door jou gekozen opdracht te kunnen beginnen.
Opdracht 1:
Peper en nootmuskaat waren kostbare kruiden die in de tijd van de VOC naar ons land werden verscheept. Noem nog een paar andere goederen die in die tijd uit Oost-Azië werden ingevoerd.
Opdracht 2:
Maak een lijst van 10 kruiden. Onderzoek waar de kruiden vandaan komen en welk deel van het kruid gebruikt wordt.
A: Geur- of smaaktest specerijen
Opdracht: Geur- of smaaktest specerijen
Eindproduct: Proef
Bij deze opdracht doe je een geur- of smaaktest met 5 verschillende kruiden of specerijen.
MI: Naturalistisch
Benodigdheden:
- 5 verschillende kruiden of specerijen
- potjes of bakjes
- blinddoek
Stap 3: Bedenk en maak
Doe een geur- of smaaktest met 5 verschillende kruiden of specerijen. Als je droge (poeder)kruiden kiest kun je een geurtest uitvoeren. Kies je voor verse (blad)kruiden, doe dan de smaaktest.
Maak een proefopstelling waarbij de kruiden niet herkenbaar zijn. Blinddoek de proefpersonen als je de kruiden door het uiterlijk of de kleur kunt herkennen. Gebruik minimaal 5 proefpersonen.
Schrijf de resultaten op in een tabel. Maak daarna per kruid een cirkeldiagram waarin je laat zien hoeveel kinderen het goed en niet goed geraden hebben. Welk kruid was het makkelijkst te raden? Welk kruid was het moeilijkst te raden?
Wil je meer weten over het maken van een cirkeldiagram? Bekijk dan de Wijzer 'Een cirkeldiagram maken'.
B: 3 gangen menu met kruidnagel
Opdracht: Een 3 gangen menu met kruidnagel
Eindproduct: Product (receptenboek, kookprogramma, lied, ...)
Bij deze opdracht zoek je verschillende recepten met kruidnagel.
MI: Naturalistisch, Visueel ruimtelijk, Muzikaal-ritmisch (afhankelijk van het gekozen eindproduct).
Benodigdheden:
- Kookboek of toegang tot bijvoorbeeld Smulweb
- evt. knutselmateriaal
- evt. camera
Stap 2: Zoek informatie en bestudeer
Zoek 3 gerechten op waar kruidnagel in zit. De gerechten moeten uit de Indische keuken zijn. Zoek bijvoorbeeld op Smulweb. Kies 1 voorgerecht, 1 hoofdgerecht en 1 toetje uit.
Stap 3: Bedenk en maak
Maak een boodschappenlijstje voor je recepten. Voeg de recepten toe.
Stap 5: Presenteer
Presenteer je resultaten in een menukaart of een klein receptenboekje. Of maak een aflevering van een kookprogramma of een lied naar aanleiding van je resultaten.
C: Maak een Indonesisch gerecht
Opdracht: Maak een Indonesisch gerecht
Eindproduct: Gerecht
Bij deze opdracht kies je een recept uit de Indonesische keuken uit. Je koopt de ingredienten en maakt dit recept.
MI: Naturalistisch
Benodigdheden:
- Kookboek
- Ingrediënten voor je gerecht
- Pan en kookspullen
- Kookplaat
Stap 3: Bedenk en maak
Maak een Indonesisch gerecht op school. Doe zelf de boodschappen. Maak je gerecht in een groepje. Jij bent de chef!
Tip: Het makkelijkste is om een soep te maken.
Nog leuker is om met de hele klas een rijsttafel te maken met allemaal verschillende hapjes. Maak dan ook een receptenboekje zodat iedereen later ook thuis de gerechten kan maken.
Evaluatie
Klaar met de door jou gekozen opdracht? Sta dan eens stil bij het onderwerp en bij wat je geleerd hebt. Bedenk wat je anderen kunt leren en kijk vooruit naar wat je nog meer wilt leren.
Wat vind je van het onderwerp?
- Het onderwerp van deze leeractiviteit vind ik …
omdat …
- Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ...
- Ik wil nog wel andere leeractiviteiten doen over dit onderwerp JA/NEE
Wat heb je van deze opdracht geleerd?
- Het belangrijkste wat ik nieuw geleerd heb in deze leeractiviteit is …
- Het leukste onderdeel van deze opdracht vind ik ...
- De belangrijkste vaardigheid die ik voor mijzelf verbeterd heb met deze leeractiviteit is …
Wat kun je anderen leren?
- Wat andere leerlingen zouden moeten weten over dit onderwerp is …
- Wat ik in deze leeractiviteit zelf geleerd heb kan ik overdragen aan de klas door ...
- Mijn onderwerp is geschikt voor een presentatie aan jongere leerlingen JA/NEE
Wat wil je nog meer leren?
- Wat ik nog wil weten over dit onderwerp is …
omdat …
- Een vaardigheid die ik nog verder wil verbeteren is …
- Ik wil deze vaardigheid verbeteren door ...
Theorie
In dit deel vind je informatie over het onderwerp van deze leeractiviteit.
Bekijk en lees de informatie goed. Het helpt je bij de uitvoering van de opdrachten.
De VOC in Batavia
De VOC in Batavia - Een gevecht om specerijen
Nederlands Indië
Nederlanders in Nederlands Indië - Een interview
Indische gerechten
Nederlands Indië - Waarom eten wij Indische gerechten?
Meer informatie
Meer informatie vind je op de volgende websites:
Smulweb
Uitgebreide site met recepten.
Wikipedia: VOC
Wikipedia: Specerijen
Afsluiting
Wil je meer weten over kruiden en specerijen of de VOC? Zoek binnen Acadin dan in deze reeks ook eens de leeractiviteiten over:
Voor de leerkracht
Handleiding Welke kruiden komen uit de Oost?
Criteria bij de beoordeling:
Opdracht A:
- Zijn er 5 kruiden gekozen die duidelijk te onderscheiden zijn?
- Zijn de 5 kruiden bekend bij de meeste leerlingen?
- Is het diagram netjes uitgevoerd?
- Is de informatie in het diagram duidelijk?
Opdracht B:
- Zijn er originele recepten gevonden?
- Is het eindproduct netjes uitgevoerd?
Opdracht C:
- Is er een echt Indonesisch gerecht gekozen?
- Zijn alle voorbereidingen goed verlopen?
- Is er goed samengewerkt?
- Is de keuken na afloop netjes opgeruimd?
- Was het gerecht lekker?
