Zorg voor de huishouding: wassen, drogen, strijken
Zorg voor de huishouding: wassen, drogen, strijken
Inleiding wassen, drogen en strijken.
In deze les wordt de theorie behandeld uit "Zorg voor de huishouding" - onderdeel wassen, drogen en strijken.
Deze theorie komt in alle PIT boekjes (edu-actief) voor, zowel bij het maken en uitvoeren van diverse opdrachten als in je huiswerk (maken van theorievragen bij elk projectboek).
Bij het leren voor elke toets, proefwerk, examen is het slim om deze theorie door te nemen.
Door de herhaling en het in de praktijk uitvoeren van opdrachten rondom het wassen, drogen en strijken helpt het om deze theorie op te slaan.
Klik op elk onderdeel in de menulijst links.
Waar ga je wassen, drogen en strijken ?
Zowel in de kleinhuishouding als in de groothuishouding kunnen keuzes gemaakt worden wat betreft de plaats waar men de was wast, droogt en strijkt.
Men kan de volgende keuzes maken:
Zelf wassen
Wasserij
Wasserette
Chemische wasserij – stomerij
Devoor- en nadelen van de verschillende manieren zijn:
Wasserij – haalt op en brengt schoon en gestreken terug. Het kost meer geld dan zelf wassen in wasserette of eigen wasmachine.
Wasserette – ruimte met wasmachines en drogers – zelf wassen – soms betalen om was te laten doen. Kost tijd – je moet wachten – kost geld – je hoeft niet zelf machine te kopen.
Chemisch reinigen – chemisch middel – textiel wat niet gewoon gewassen kan worden maar behandeld met chemisch middel. Stomerij – met stoom (damp van kokend water) – is ook manier. Kleding wegbrengen – extra geld – wachten en weer ophalen.
Sorteren van de was:
Je kleding of huishoudelijk textiel bij elkaar wassen op hoge temperatuur maakt de was wel schoon maar het eindresultaat kan niet meer draagbaar of bruikbaar zijn.
Te hoge temperaturen veroorzaakt vervorming - krimp of juist groter worden of verkleuring...
Elk stuk textiel (kledingstuk of huishoudelijk textiel zoals handdoeken, theedoeken, vaatdoeken, lakens enz.) heeft zijn eigen manier van wassen nodig.
Het sorteren van de was is een belangrijke eerste stap voor je gaat wassen.
Het sorteren van de was gebeurt op:
- samenstelling van het textiel (de grondstof waaruit het gemaakt is)
- kleur
- voorgeschrevenwasbehandeling (wassymbolen waarin temperatuur)
In dit hoofdstuk wordt daar meer over beschreven.
Grondstoffen – waar is het van gemaakt - Samenstellingsetiket
samenstellingsetiketten in kleding
Grondstoffen - dus waar het kledingstuk of het stuk textiel van is gemaakt.
Dierlijke oorsprong: Wol (schaap of lama of lam of geit) Zijde (zijderups)
Synthetische oorsprong (door een chemisch proces): Nylon, polyster, lycra enz.
De grondstoffen waar een kledingstuk van gemaakt is wordt vermeld in het samenstellingsetiket.
Dit is niet altijd 1 soort grondstof maar soms of vaak een mengeling van 2 of 3 grondstoffen.
?
Behandelingsetiket - de wassymbolen
wasetiket
Wassymbolen. Je moet de betekenis kennen van de verschilende wassymbolen en kunnen toepassen.
Toepassen - als jij een kledingstuk of huishoudelijk textiel gaat wassen, strijken of drogen - dan raadpleeg je het behandelingsetiket en dan weet jij op welke temperatuur je de was moet wassen, welk programma je moet gebruiken of je het in de droger mag drogen enzovoort.
Op een behandelingsetiket kunnen ook bijzondere voorschriften staan zoals:
apart wassen
goede kant binnen
in elkaar draaien (om krinkels te kreukels te verkrijgen)
in waszak wassen
de eeste keer apart wassen (indien het kleur afgeeft)
liggend drogen
enzovoort.
Hou je je aan de voorschriften op de etiketten – dan heb je een grote kans om je textiel (kleding, handdoeken enz.) mooi te houden.
Waskaart !
Dit is een voorbeeld van een waskaart.
Op deze kaart kun je de verschillende symbolen die op een behandelingsetiket (of wasetiket) voorkomen terug vinden.
Leer de verschillende symbolen en hun betekenis.
Klik op de kaart - dan wordt deze groter.
Of.. zoek een kaart op internet en print deze uit.
Sorteren van de was – Hoe doe je dat ?
Enkele aanwijzingen !
Maak groepjes van de was:
Witte was
Alle witte was – ook de lichtgekleurde (kookechte) textiel kan hierbij.
Bonte was
Alle gekleurde textiel bij elkaar. Doe licht bij licht, donker bij donker.
Fijne was of synthetische was
Wasgoed gemaakt van tere, dunne stof.
Wolwas
De was met een speciaal teken op het behandelingsetiket mag in de wasmachine.
Wol mag tot dertig graden gewassen worden – hoger gaat het vervilten.
*1
handwas
Kwetsbare kledingstukken, zoals wollen truien en zijden blouses.
Als de kleur te veel afgeeft (vaak de eerste keer) en als het erg vies is en moet inweken. Een klein wasje kan vaak beter met de hand.
*2
*1 Als er een onderbroken streepje onder de wastobbe staat, heb je een wolwasprogramma nodig. Gebruik hiervoor altijd een wasmiddel dat speciaal voor wol geschikt is. *2 Textiel met de hand wassen – slijt minder snel – kleur blijft mooier – blijft beter in model.
Controleer het wasgoed voor je gaat wassen ! - zakken leeghalen - ritsluitingen dicht -keer donkere spullen binnenstebuiten - behandel moeilijke vlekken vooraf met speciaal vlekkenmiddel
Als iets gewassen wordt, betekent dat eigenlijk dat vuil en vlekken losgeweekt worden van het textiel en in het waswater achterblijven. Eigenlijk is wassen niets anders dan het verplaatsen van vuil naar het water.
Vier elementen zijn hier van belang: 1. Chemie (het wasmiddel) 2. Beweging 3. Tijd (de inwerktijd op het vuil) 4. Temperatuur (van het water)
Hieronder is de werking van het wasmiddel schematisch weergegeven. 1 en 2: De kleding wordt nat 3: Het wasmiddel gaat schuimen 4: Solubilisatie = het oplossen van het vuil 5: Emulsie = zeep gaat om de vuildeeltjes zitten. De zeepmoleculen hechten zich aan het vuil en isoleren het vuil. Deze mantels zorgen ervoor dat het vuil zich wel mengt met het water. Water alleen mengt zich namelijk niet met het vuil. De emulgator zorgt ervoor dat het vuil zich mengt met het water waardoor het weg kan spoelen
Samenstelling wasmiddelen:
De belangrijkste stoffen in een wasmiddel zijn de oppervlakteactieve stoffen (of wasactieve stoffen). Water alleen maakt niet schoon maar de combinatie met wasmiddel zorgt ervoor dat water en wasmiddel kan doordringen in het wasgoed en zo het vuil kan losweken en afvoeren.
Een wasmiddel bevat nog andere stoffen met bijzondere eigenschappen.
In deze tabel staan deze stoffen vermeld.
Wasactieve stof
Ook detergenten genoemd – zie boven.
Waterontharders
Kalk in het water maakt het wasgoed grauw en kan onderdelen van de machine stuk maken. (hardheid water is per streek verschillend). Vroeger –fosfaten – schadelijk voor het milieu – nu zeoliet – minder schadelijk voor milieu.
Bleekmiddelen
Verbleken bijvoorbeeld kleurstofvlekken (thee, koffie, vruchtensappen). Werken pas goed bij temperatuur tussen de 70 en 90 graden.
Enzymen
Verwijderen bloedvlekken en een aantal voedselvlekken. Werken het beste in water van ongeveer 50 graden.
Optische witmiddelen
Laten een dun laagje achter. Het witte wasgoed lijkt hierdoor witter.
geurstoffen
Laten je was lekker ruiken.
Vlekken - soorten
Er zijn grofweg vijf soorten vlekken:
• Wateroplosbaar vuil:bijvoorbeeld zouten van opgedroogde transpiratie en suikers in voedingsmiddelen
• Vuildeeltjes: bijvoorbeeld modder en zand
• Kleurstofhoudend vuil: bijvoorbeeld thee- of vruchtensapvlekken
• Eiwithoudend vuil: bijvoorbeeld in ondergoed of luiers
• Vetvlekken: bijvoorbeeld huidvet in kragen en manchetten
De meeste vlekken bestaan uit een combinatie van verschillende typen vuil. Neem bijvoorbeeld chocoladevlekken. Ze bestaan uit suiker, vet, kleurstofhoudend vuil (cacao) en eiwithoudend vuil (melk). Een goed wasmiddel zal daarop afgestemd zijn en ingrediënten bevatten die alle soorten vuil te lijf kunnen gaan.
Indeling naar soorten wasmiddel – waarvoor het gebruikt wordt.
Soort wasmiddel
Wat zit er in ?
Belangrijke kenmerken
Totaal wasmiddel (hoofdwasmiddel)
Wasactieve stoffen
Waterontharder
Geurstof
Bleekmiddel
Enzymen
Optisch witmiddel
(soms) wasverzachter
Dit wasmiddel bevat veel soorten stoffen – zijn die allemaal nodig voor jou was ?
Bleekmiddel kan de licht gekleurde was verbleken
Niet gebruiken voor wol of zijde.
Bleekmiddel gaat pas werken bij een temperatuur boven de 40 graden.
Witwasmiddel
Wasactieve stoffen
Waterontharder
Geurstof
Bleekmiddel
Optisch witmiddel.
Dit wasmiddel is geschikt voor de witte was. De was moet op een vrij hoge temperatuur gewassen worden.
Zo kunnen alle stoffen goed hun werk doen.
bontwasmiddel
Wasactieve stoffen
Waterontharder
geurstof
Deze bevatten geen bleekmiddelen, zodat de was niet verkleurt.
Inweek- of voorwasmiddel
wasactieve stoffen
waterontharder
geurstoffen
enzymen
De enzymen zorgen ervoor dat het vuil wordt losgeweekt.
Het water moet tussen de vijftig en zestig graden zijn.
Fijnwas- of wolwasmiddel
wasactieve stoffen
waterontharder
geurstof
(soms) wasverzachter
Deze bevat geen bleekmiddel en geen enzymen. Dit zou de stof aantasten.
Indeling naar grondstof die voor het wasmiddel gebruikt is.
zeepwasmiddelen
Gemaakt van echte zeep – minst schadelijk voor milieu
Synthetische wasmiddelen
Gemaakt uit aardolie en minder vriendelijk voor het milieu
Halfsynthetische wasmiddelen
Gemaakt van natuurlijke plantaardige oliën en vetten. Daardoor minder schadelijk voor het milieu dan de gewone synthetische wasmiddelen.
Dosering wasmiddelen – hoeveel je nodig hebt!
Hangt van de situatie af:
hardheid water – aangeduid met DH – hoe meer DH – hoe meer kalk – hoe meer wasmiddel nodig.
vervuiling wasgoed – hoe vuiler – hoe meer wasmiddel
lees verpakking – daar staat aangegeven hoeveel je nodig hebt.
Let op – tegenwoordig zijn er veel geconcentreerde wasmiddelen te koop – dan heb je minder nodig – daarom – verpakking lezen en aanwijzingen doseren opvolgen.
Wasverzachter:
sommige wasmiddelen hebben ingebouwde wasverzachter.
Kan ook los gekocht worden.
Moet in klein spoelvak – wordt pas gebruikt bij laatste spoelwater.
Effect van wasverzachter:
Was voelt soepel en zacht aan
Strijken van blouses en overhemden is eenvoudiger
Synthetische stoffen worden minder statisch – komt door dun laagje vet achtergelaten op wasgoed.
Bevatten onvriendelijke stoffen – parfums, conserveringsmiddelen en kleurstoffen – minder goed voor milieu – sommige mensen zijn er allergisch voor.
memoryspel symbolen zorg voor de huishouding
wanneer je dit spel 2x uitprint heb je een memoryspel m.b.t. symbolen e.d. voor Zorg voor de huishouding. Je kunt naar eigen wens ook weer kaartjes weglaten. Print het uit op stevig papier en het mooiste is om te lamineren.
Het arrangement Zorg voor de huishouding: wassen, drogen, strijken is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Rit Goyvaerts
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2012-06-19 14:04:51
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Was- en droogapparaten
