In deze webquest ga je een kijkje nemen in de wereld van kristallen. Kristallen hebben een bijzondere vorm, en in deze webquest ga je de vorm van kristallen onderzoeken. En als je hebt gezien wat de vorm van een kristal is… dan kun jij tekenen hoe dit kristal verder gaat groeien.
Nieuwsgierig geworden? Begin maar snel!
1. Inleiding
Wat zijn kristallen?
In de wereld om ons heen, komen veel verschillende soorten stoffen voor, zoals ijzer, zout en water. Alle stoffen bestaan uit hele kleine deeltjes, die je niet kunt zien, zelfs niet met een gewone microscoop. Deze kleine deeltjes worden atomen genoemd. Zo bestaat elke blokje ijzer uit ijzeratomen en elke druppel zuiver water bestaat uit waterstofatomen én zuurstofatomen.
Een bijzonder soort stoffen zijn de mineralen, deze bestaan uit atomen die op een vaste manier met elkaar verbonden zijn, bijvoorbeeld in de vorm van een kubus of een piramide. Als dezelfde soorten mineralen zich ook weer netjes aan elkaar verbinden, vormen dat kristallen. Kristallen hebben dus een heel bijzondere vorm, en die vormen ga je in deze webquest bestuderen.
Voorbeelden van kristallen zijn zout, suiker, diamant, maar ook sneeuw en ijs.
Hoe ontstaan kristallen?
Verschillende kristallen ontstaan op verschillende manieren. Sneeuw- en ijskristallen ontstaan als het vriest, dus als de temperatuur lager is dan 0oC.
Maar diamant ontstaat alleen onder hele hoge druk en bij een hele hoge temperatuur. Dit gebeurt maar weinig, dus diamant is heel zeldzaam.
Zout lost op uit het (zee)water. Suiker wordt ook opgelost in water, de suiker groeit dan aan elkaar in kristalvorm.
En zo zijn er heel veel verschillende kristallen, die weer op andere manieren ontstaan.
In deze les, waarin je deze webquest maakt, ga je ook kristallen laten groeien. Dit noemen we kristalliseren. Kristalliseren is een chemisch proces, dit doe je samen met een begeleider, om de beurt in groepjes van 2.
Waarom is kristalliseren belangrijk?
Kristallen bestaan uit mineralen. Mineralen zijn heel belangrijk, zo heeft ons lichaam zout, suiker en andere mineralen nodig. Kristalliseren, kristallen laten groeien, is nodig om verschillende mineralen uit de aarde of het water te halen. Daarom is het belangrijk kristallen te kunnen maken, te kunnen kristalliseren dus.
Egyptenaren en kristallen
Deze webquest en de kristalliseerproefjes doe je in kader van het project Egypte. De oude Egyptenaren gebruikten zout om hun overledenen te mummificeren, zij konden toen al zout uit het water halen.
Zonder het te weten maakten de oude Egyptenaren gebruik van nog meer mineralen: Eén keer per jaar stroomde de Nijl over, en liet slib (modder) achter op het land. Het land werd hier erg vruchtbaar van, waardoor er weer veel planten konden groeien op het land. Het slib van de Nijl is dus enorm vruchtbaar, en dat komt door de mineralen die er in zitten. Deze mineralen komen uit de bergen van Midden-Afrika, waar het water van de Nijl vandaan komt. Eens per jaar regent het namelijk heel hard in Midden-Afrika, en dat regenwater komt neer in de bergen en stroomt dan naar de Nijl. In de bergen van Midden-Afrika komen veel kristallen voor, waar het water langs stroomt, en het water neemt stukjes van deze kristallen mee. Deze stukjes mineraal lossen op in het water en blijven hangen in het slib, dat de Nijl achter liet op het land in Egypte. Dus de kristallen in de bergen van Midden-Afrika waren heel belangrijk voor de oude Egyptenaren!
2. Taak
In deze opdracht ga je kristallen laten groeien en hun vorm bestuderen. Het laten groeien van kristallen gebeurt in groepjes van 2, jouw groepje wordt door de begeleider van de proefjes geroepen als je aan de beurt bent.
Het laten groeien van kristallen duurt een aantal dagen of soms wel een aantal weken, dus over een aantal weken ga je kijken hoe je kristal is gegroeid.
Kristallen van een zelfde soort groeien op eenzelfde manier. Zo heeft een sneeuwkristal altijd een zeshoekige vorm. Zie ook de link Vorm sneeuwkristallen. Dus als je weet wat de vorm van een kristal is, weet je dat het kristal op dezelfde manier verder groeit. Een groeiende sneeuwkristal blijft altijd zeshoekig, hoe groot deze ook wordt.
In de klas zijn een aantal kristallen aanwezig; kristallen van aluin, bakpoeder, suiker, soda en verschillende soorten zout. Jij gaat voor één van deze kristallen de vorm bestuderen en tekenen.
3. Opdracht
Van de leerkracht krijg je, in groepjes van 2, een opdracht om een proefje te doen waarbij je kristallen gaat laten groeien. Lees deze opdracht goed door, zodat je weet wat je moet doen, als je geroepen wordt.
De groepjes worden om de beurt geroepen, als je niet aan de beurt bent, werk je aan de opdracht van deze webquest: het bestuderen van de vorm van een kristal.
Hiervoor volg je de volgende stappen:
- Neem een tekenblad, een schrijfblad en een potlood.
- Doe handschoenen aan, kies een kristal en neem het kristal voorzichtig uit het potje en leg het voor je neer. Het potje heeft een label, waarop staat welk soort kristal het is. Noteer op het schrijfblad welk soort kristal je hebt gekozen.
- Neem een liniaal en meet de lengte en breedte van je kristal op. Noteer ook dit op het schrijfblad (lengte = .. mm, breedte = .. mm)
- Neem een vergrootglas en bekijk het kristal goed. Welk ruimtefiguur of welke ruimtefiguren zie je? Noteer dit op je schrijfblad, dit is de basisvorm.
Gebruik hiervoor eventueel Ruimtefiguren.
5. Zoek informatie op over de vormen van kristallen, gebruik hiervoor de gegeven internetbronnen (hoofdstuk ‘bronnen’).
Beschrijf minimaal drie, maximaal vijf belangrijke bevindingen (informatie die je gevonden hebt) op het schrijfblad, maximaal 3 regels per bevinding.
6. Schets op het tekenblad je eigen kristal, maak het ongeveer vier keer zo groot als het daadwerkelijk is.
Hoe lang wordt het kristal dan? En hoe breed? Reken dit eerst uit.
7. Gebruik de informatie om het kristal op tekening te laten groeien. Laat in de tekening zien hoe jij denkt dat het kristal zal groeien als er meer dezelfde mineralen hechten aan jouw kristal. Zorg dat het kristal minstens twee keer zo groot wordt als het was.
Welk(e) vorm(en) gebruik je en waarom? Beschrijf dit op je schrijfblad.
Kijk even terug bij het hoofdstuk ‘taak’, daar staat een belangrijke aanwijzing voor het beantwoorden van deze vraag.
8. Bevestig nu je schrijfblad aan het tekenblad, iedereen kan nu zien én nalezen waarom hoe jouw kristal groeit!
9. Doe het kristal terug (weer met handschoenen) in het juiste potje en ruim op.
Bronnen
Wonderlijke kristallen
Vormen van kristallen
Foto's van kristallen
Sneeuwkristallen
Ruimtefiguren
Sciencespace
IJskristallen
Kristalliseren
4. Beoordeling
Laat de andere persoon in je groepje (van het kristal-proefje) jouw kristal zien en jouw schrijfblad lezen, dan lees jij het schrijfblad van de ander. Als de ander begrijpt hoe jouw kristal groeit en jij snapt hoe het kristal van de ander groeit, hebben jullie het goed gedaan!
En natuurlijk, als er over enkele weken een kristal is gegroeid in jullie potje, is dat super!
5. Terugblik
Zo, wat vond je ervan?
Je weet nu één en ander over kristallen:
- hoe ze groeien,
- waar ze uit bestaan,
- welke vorm ze kunnen hebben,
- en hoe belangrijk ze zijn.
En jullie eigen kristal gaat groeien, ben jij ook zo benieuwd hoe deze eruit komt te zien? Wat de vorm is? Kun je het al voorspellen?
We zien het over enkele weken.
