Inhoud en doel
Gezond leven...wat houdt dat eigenlijk in?
Je kunt op verschillende manieren naar gezondheid kijken. In dit arrangement ga je leren over drie verschillende onderdelen die bij gezond leven horen:
- beweging,
- verzorging/hygiene,
- voeding.
In dit arrangement kom je verschillende opdrachten tegen. Maak de opdrachten en noteer de antwoorden op papier of in een word-document (spreek dit duidelijk af met de docent).
1. Even denken...
Bedenk wat je al weet van deze drie onderwerpen en maak een 'mindmap' hiervan.
Als je niet weet wat dat is, kun je dit onder aan deze pagina lezen.
Voorbeeld van een mindmap
Opdracht
Maak de mindmap met een online programma, zoals:
- Mindmeister
- Bubbl.us
Zet in het midden de woorden 'gezond leven' en daaromheen de woorden: beweging, verzorging/hygiene en voeding. Bedenk wat je over deze onderwerpen weet en zet dat met steekwoorden in je mindmap.
Wat is een mindmap:
Een mindmap is een schematisch overzicht van woorden of afbeeldingen die bij een thema of onderwerp horen. Het geeft ook onderlinge verbanden weer. Op deze site vind je hulp bij het maken van je eerste mindmap.
2. Hoe gezond ben jij?
Wat denk je over je eigen levensstijl?
Hoe gezond leef jij?
Opdrachten
1) Schrijf voor jezelf op hoe gezond je leeft. Schrijf iets over bewegen, verzorging en voeding. Wat is jouw conclusie...leef je gezond of eigenlijk niet zo?
2) Hou in de dagen dat je aan dit arrangement werkt bij wat je doet:
- hoeveel minuten heb je deze dag bewogen; dit is sporten, maar kan ook naar school fietsen zijn?
- wat heb je vandaag gegeten; noteer je ontbijt, lunch, diner en tussendoortjes?
- wat heb je aan je persoonlijke verzorgingen gedaan; douchen, wassen, opmaken e.d.?
Het is handig hier een tabel van te maken, zodat je het ieder dag kunt bijhouden.
3. Test jezelf
Gezond leven is een subjectief begrip. Dat betekent dat Rino bijvoorbeeld vindt dat hij heel gezond leeft, want hij gaat altijd op de fiets naar school. Terwijl zijn klasgenoot Vanessa vindt dat Rino heel ongezond leeft, want hij neemt iedere dag een snack in de kantine.
Ieder kan dus een ander idee hebben bij gezond en ongezond leven. Maar wie bepaalt er eigenlijk wat gezond is of niet?
Bekijk de site eens van het Voedingscentrum of van de Hartstichting.
Er zijn ook allerlei testjes op internet te vinden over gezond leven.
- Eten doe je de hele dag door, ontbijten, lunch, avondeten en tussendoortjes. Hoe gezond eet jij eigenlijk? Ga naar de site van het Voedingscentrum en doe de test.
- Dertig minuten bewegen per dag is gezond. Voor jongeren onder de 18 is het beter als ze twee keer dertig minuten bewegen. Kijk op de site van 'dertig minuten bewegen' en doe de test.
- Klik op deze pagina om meer te lezen over persoonlijke verzorging en hygiene.
4. Goed gewicht
De mensen in het filmpje zijn te dik. Dat is overduidelijk en dat zie je meteen.
In 2008 had 46,9 % van de mensen van twintig jaar en ouder last van overgewicht.
Kijk eens om je heen. Bijna de helft van de studenten uit je klas zou dus te dik zijn. Is dat ook zo? Misschien zijn ze niet zo dik als op het filmpje, maar zie je hier en daar een klein buikje.
Wanneer is er eigenlijk sprake van overgewicht? Daar gaan de volgende pagina's over.
4a. Wat is jouw BMI?
Overgewicht betekent dat je gewicht te zwaar is dan gezond zou zijn voor je lengte. Je kunt dit zelf berekenen door je Body Mass Index (kort gezegd BMI) uit te rekenen.
Hiervoor heb je nodig:
- je gewicht in kilo's,
- je lengte in meters.
Opdracht
Bereken je BMI zelf of berekenen je BMI online op deze pagina van het Voedingscentrum.
Zelf berekenen van je BMI:
kilo / (meters) x (meters) =
Vergelijk je uitkomst:
| ondergewicht:? |
een BMI van 18,5 of minder? |
| een gezond gewicht:? |
een BMI van 18,5 – 25? |
| overgewicht:? |
een BMI van 25 – 30? |
| obesitas:? |
een BMI van hoger dan 30? |
4b. Gezond en lekker
Goed eten is nodig om actief te blijven, te kunnen studeren of te kunnen werken. Het ene voedingsmiddel geeft meer energie dan het andere. Dit heeft te maken met de voedingsstoffen die hier in zitten.
De voedinsgstoffen zijn onder te verdelen in eiwitten (aminozuren), essentiele vetzuren, koolhydraten (zetmeel en suikers) en een groot aantal vitamines en mineralen.
Op de site van Fitforme kun je meer lezen over voedingsstoffen.
Ook de Voedingswijzer legt uit welke voedingsstoffen belangrijk zijn.
Opdracht
- Maak een overzicht van jouw ontbijt en lunch. Noteer in een tabel, wat je gegeten hebt en welke voedingsstoffen hier in zitten. Je kunt op de verpakking kijken. Maar je kunt dit bijvoorbeeld ook terugvinden op de site van RIVM.
- Kijk daarna hoeveel je zou moeten sporten om de opgenomen calorieën weer te verbranden.
De site Watziterin geeft hier een overzicht van.
- Vergelijk nu hoeveel je eet met hoeveel je beweegt. Komt dat overeen?
- Let op, dat je je avondeten nog niet hebt meegeteld. Als je dat gaat uitrekenen, hoeveel moet je dan bewegen?
4c. Eet smakelijk
Je krijgt familie op bezoek. Je wilt ze een lekker etentje aanbieden. Stel een driegangendiner samen volgens de Schijf van Vijf.
Let op dat er ook twee kinderen aanwezig zijn, die misschien niet alles lekker vinden.
Opdracht
- Maak een menukaart, inclusief bijbehorende drankjes.
- Schrijf ook op wat de voedingswaarde per gang is.
- Maak een schijf van vijf met de voedingsmiddelen uit jouw diner.
Informatie over 'de Schijf van Vijf' vind je bijvoorbeeld op de site van het Voedingscentrum.
5. Bewegen en sport
Het advies is om dertig minuten per dag te bewegen. Dat noem je de 'nationale norm bewegen'.
Bewegen kan zijn sporten, maar naar school fietsen of naar de brievenbus lopen hoort hier ook bij.
Onderzoek met dit testje of je genoeg beweegt per dag.
In dit deel over bewegen, kijk je naar drie manieren van bewegen;
- sporten,
- dagelijkse beweging (zoals traplopen, fietsen, etc.),
- trainen en/of afvallen.
5a. Sporten
Doe jij al aan sport?
Ja, dat is mooi.
Maak een reclamefilmpje (of flitsende presentatie) waarin je laat zien waarom jouw sport zo leuk is. Laat in ieder geval zien dat het gezond is en probeer klasgenoten met het filmpje/presentatie over te halen ook een keer mee te gaan naar jouw sportclub.
Nee, jammer.
Welke sport zou je graag willen doen?
- Verzin vijf catergorieen van verschillen tussen sporten, bijvoorbeeld met bal/zonder bal of teamsport/individueel.
- Zoek bij elke categorie minimaal drie sporten. Zet de sporten in een overzichtelijke tabel.
- Kies er dan eentje die je leuk lijkt.
- Zoek uit waar je bij jou in de buurt die sport kunt uitoefenen. Maak een lijstje met waarin staat;
- de locatie,
- contactgegevens,
- welke dagen kun je sporten,
- de kosten,
- benodigde materialen (kleding, attributen),
- welke bekende mensen oefenen deze sport uit.
Ken je niet zo veel sporten. Bekijk het filmpje dan eens. Daar komen veel verschillende sporten in terug.
Vind je het moeilijk om te kiezen wat een leuke sport is? Doe de test en ontdek wat voor sporttype je bent. Er zijn verschillende tests die je helpen bij het kiezen van een sport, zoals:
- de sportkiezer van VGZ,
- de sportkeuzetest van eXersite,
- de sportkeuzewijzer van GeZZond.
Healty Lives geeft je tips bij het kiezen van een sport. Dertig minuten bewegen per dag is gezond. Kijk op deze site en lees tips hoe je aan deze beweging kunt komen.
5b. Meer bewegen
Meer bewegen is soms makkelijker dan je denkt! Een concertbezoek is al heel intensief en qua beweging heel gezond. Na een avondje springen heb je behoorlijk wat calorieen verbruikt.
Opdracht
Kijk eens terug naar de afgelopen week. Wat heb je toen allemaal gedaan? Maak een woordenwolk van dingen/activiteiten die er bij jou voor zorgen dat je beweegt. Bijvoorbeeld kranten bezorgen, winkelen, de hond uitlaten...en noem maar op.
De woordenwolk kun je bijvoorbeeld maken in het programma Wordle.
5c. Trainen of afvallen
Als je te veel eet en te weinig beweegt, is de kans groot dat je te dik wordt. Dat is ongezond, dus moet je er iets aan doen. Je kunt afvallen door te trainen of door een dieet te volgen.
Bekijk onderstaand filmpje.
Opdracht
Het bierdieet uit het filmpje is natuurlijk onzin, maar hoe kun je dan wel op een verantwoorde manier afvallen?
Zoek op internet vijf manieren hoe je snel kunt afvallen:
- Beschrijf hoe deze afvalmethode werkt.
- Noteer per methode de voordelen en de nadelen.
- Schrijf ook hoe betrouwbaar jij deze methode vindt.
6. Jij ziet er goed uit!
Bovenstaand plaatje komt uit een heel oud kinderboek (1870). Op deze manier hoopten ze kinderen wat te leren.
Gelukkig gaat dat nu op een andere manier.
Dit deel gaat over persoonlijke verzorging en hygiëne.
6a. Lekker schoon
Hygiëne gaat over het schoon zijn van jezelf en je omgeving. Door op hygiëne te letten worden bacteriën minder makkelijk verspreid. Dat is dus belangrijk voor jezelf, maar ook voor anderen.
Opdracht
Maak een kruiswoordpuzzel over hygiëne.
Zoek op wat hier bij hoort. Denk dan aan infectieziekten, besmettelijke ziekten, hygiënisch gedrag, persoonlijke hygiëne en dergelijke.
Maak een online kruiswoordpuzzel van minimaal twintig woorden. Er zijn verschillende programma's waar je dit mee kunt doen, zoals: Eclipse crossword? of op de site van Onderwijs Maak je Samen.
Laat een klasgenoot de kruiswoordpuzzel invullen. Zorg dat je de goede antwoorden hebt, zodat je de puzzel na kan kijken.
In deze video leggen Theo en Thea uit wat hygiëne is.
7. Jouw hulp is nodig
Je weet inmiddels veel over gezond leven:
- Wat is een goed gewicht?
- Hoe blijf je op gewicht?
- Wat is gezond eten?
- Hoe krijg je voldoende beweging?
- Hoe zorg je goed voor jezelf?
Nu ga je al deze kennis in de praktijk brengen.
Opdracht
Lees de drie cases op de volgende pagina's door.
Kies er eentje uit en schrijf een advies voor die persoon. In dit advies staat hoe deze persoon gezonder kan gaan leven. Beschrijf;
- Wat er moet veranderen aan de situatie.
- Een concreet uitvoerbaar stappenplan.
- Het eindresultaat.
Denk bij het opstellen van het advies aan de manier waarop je feedback geeft.
Zorg dat het advies ook bij deze persoon past en uitvoerbaar is voor hem of haar.
Vermeld ook bronnen met meer informatie, zodat die persoon extra informatie kan opzoeken.
case 1: Stan Pleket
Stan Pleket
Leeftijd: 20 jaar
Lengte: 1,83 meter
Gewicht: 95 kilo
Stan voetbalt één keer per week. Dat is de wedstrijd op zaterdag. Trainen doet hij niet, daar heeft hij meestal geen zin in. Van het voetbal vindt hij ook vooral de 'derde helft' belangrijk: gezellig een paar biertjes drinken met zijn voetbalmaten.
Hij heeft een bijbaantje als pizzakoerier. Hij scheurt lekker met zijn scooter rond. Omdat hij vaak om zes uur begint met werken, eet hij een pizza op zijn werk. Zijn scooter gebruikt hij ook om naar school te gaan.
Op vrijdagavond en zaterdagavond gaat hij na het werk met zijn vrienden uit. Beetje hangen in de kroeg en vooral bier drinken.
Hij heeft het altijd goed naar zijn zin op school, zijn werk, op de voetbal en met zijn vrienden. Toch voelt hij zich niet superfit.
case 2: Aster van de Burg
Aster van de Burg
Leeftijd: 18 jaar
Lengte: 1,60 meter
Gewicht: 65 kilo
Aster houdt niet van sporten. Ze doet dus niets aan sport en probeert er op school ook onderuit te komen. Ze houdt wel veel van honden, maar helaas mag ze geen hond hebben van haar ouders.
Aster brengt veel tijd door op haar werk. Ze is caissière bij de supermarkt. Het is erg leuk werk, maar de zaterdagen duren soms erg lang. Met cola en snoep komt ze de dag wel door.
In het weekend gaat ze het liefst met vriendinnen stappen; lekker een avondje dansen. Al is ze daarna wel helemaal uitgeput en heeft ze een hele dag nodig om bij te komen.
case 3: Robin Dingemans
Robin Dingemans
Leeftijd: 19 jaar
Lengte: 1,78 meter
Gewicht: 83 kilo
Robin zit het liefste achter de computer. Hij wil ook een ICT-opleiding volgen. Vaak speelt hij urenlang online spellen met andere mensen over de hele wereld.
Hij heeft geen bijbaantje. Hij heeft geen geld nodig. Als hij nieuwe onderdelen voor zijn computer nodig heeft, kan hij altijd bij zijn ouders terecht. Hij gaat met de bus naar school. In de bus zit hij vaak te surfen op zijn iPhone.
Zijn moeder zorgt er voor dat hij gezond eet. Al weet ze vast niet hoeveel hij tussendoor snoept.
8. Hoe gezond wil jij zijn?
Je hebt nu andere mensen geadviseerd om gezonder te leven, maar hoe zit het met je eigen levensstijl? Aan het begin van deze lessen heb je op geschreven hoe gezond je leeft.
Kijk nog eens naar wat je toen hebt opgeschreven en naar de andere opdrachten.
Leef je wel zo gezond als je dacht?
Vind je het belangrijk om gezond te leven of niet?
Opdracht
Beschrijf wat je zou willen veranderen aan je eigen levensstijl en waarom.
Als je vindt dat je gezond genoeg leeft, laat die dan zien met 'bewijzen'.
Bewijzen zijn de dingen die je in deze lessen hebt bekeken (BMI, hoeveelheid beweging etc.).
9. Promotieposter
Sommige mensen hebben motivatie van buitenaf nodig om gezonder te gaan leven. Daar ga jij nu voor zorgen!
Eindopdracht
Maak een promotieposter om andere mensen te stimuleren gezonder te leven. Verwerk in de poster aspecten die jij belangrijk vindt voor een gezond leven.
Zorg dat de poster er aantrekkelijk uitziet en een duidelijke boodschap heeft.
Laat in de poster ook zien wat je deze lessen geleerd hebt.
Spreek met je docent af of je de poster digitaal maakt of op papier.
Hieronder zie je een aantal voorbeelden van promotieposters.
Verwijzing naar methode
Onderstaande informatie is verstrekt door de betreffende uitgevers. Over methoden die niet in het overzicht genoemd worden, is geen informatie ontvangen (oktober 2011).
|
Uitgeverij
|
Methode
|
Verwijzing
|
|
Edu'Actief
|
Context!
|
Context!:
- Thema 5.1
- Thema 5.5
|
|
Noordhoff Uitgevers
|
Connect
|
Projecten van Connect:
- Eet je fit!
- In de stress?!
- Love & sex
- Move it!
|
|
ThiemeMeulenhoff
|
Spring
|
Spring-thema's:
- Voor jezelf zorgen
- Jezelf organiseren
- Omgaan met stress
- Voor jezelf opkomen
- Rolpatronen
- Inzicht in je emoties
- Informatie vinden
- Feedback en kritiek
- Je mening geven
- Discussie voeren
- Iedereen ziet het anders
|
|
|
Inzicht
|
Leerwerkboek INZICHT
- Hoofdstuk 3 Gezondheid
|
Docenteninformatie
Inleiding
Dit arrangement voor Burgerschap is ontwikkeld in het kader van de uitbouw en groei van het gebruik van Wikiwijs.
Hiervoor is onder andere ook een leerlijn ontwikkeld en opgenomen in Wikwijs. Deze leerlijn is gebaseerd op het nieuwe brondocument voor schooljaar 2011-2012. Hierin zijn de kerntaken en werkprocessen vervallen.
Kwalificatie-eisen loopbaan en burgerschap
Dit arrangement is onderdeel van een serie arrangementen die in dit kader voor de (nieuwe) leerlijn LB, het domein Burgerschap, zijn ontwikkeld. Zie hieronder: Overzicht bouwplan met de ontwikkelde arrangementen voor Burgerschap en hun inhoud.
Overzicht arrangementen (oktober 2011)
Niveau
Dit arrangement is geschikt voor alle mbo niveaus. De leerlingen kunnen de opdrachten op eigen niveau maken en uitvoeren.
SBU
Dit arrangement neemt ongeveer 20 SBU in beslag. De tijd kan variëren door minder tijd te geven voor verschillenden opdrachten.
Voorbereiding
Het heeft de voorkeur dat de resultaten van dit arrangement over gezond leven digitaal te verzamelen, zoals in een word-document. De uitvoering kan dan digitaal en de resultaten van de opdrachten kunnen dan door alle groepjes (ook) ook digitaal bekeken worden.
Opbouw van het arrangement
Alle basisarrangementen zijn opgebouwd volgens het didactisch principe van oriënteren – verwerven - bestendigen – terugkijken.
Opdrachten:
1. Oriënterende opdracht over gezond leven in het algemeen. De leerling bedenkt wat hij/zij weet over verschillende aspecten van gezond leven, namelijk beweging, verzorging/hygiëne en voeding. Dit verwerkt de leerling in een digitale mindmap.
(1 SBU)
2. Oriënterende opdracht over het eigen leven van de leerling. De leerling bedenkt aan het begin van dit arrangement hoe gezond hij/zij leeft. Daarnaast houdt de leerling gedurende een langere periode bij hoeveel hij/zij eet en beweegt. Spreek hierbij een begin- en einddatum af. Zorg er voor dat de leerling ook een tabel maakt, waarin dit bijgehouden kan worden.
(1 SBU)
3. Oriënterende opdracht waarbij de leerling allerlei testjes kan maken op internet. Dit geeft deels aan wat er te vinden is op het internet. Daarnaast krijgt de leerling inzicht in zijn eigen situatie. Benadruk dat de testjes niet ‘heilig’ zijn en er geen zekerheden aan ontleend kunnen worden.
Extra opdracht: laat leerlingen soortgelijke testen zoeken en uitkomsten vergelijken. Dit geeft al aan dat de testen subjectief zijn.
(2 SBU)
4. Verwerven – Goed gewicht. Dit onderdeel bestaat uit drie delen:
- BMI berekenen: leerlingen krijg inzicht in hun eigen gewicht.
- Gezond eten: leerlingen zoeken uit wat gezond eten is. Ze schrijven op wat ze zelf gegeten hebben en hoeveel beweging hier tegenover zou moeten staan.
- Eet smakelijk: ze stellen een gezond diner samen (Schijf van Vijf) en noteren hierbij ook de voedingswaarde. Deze opdracht kan in kleine groepjes uitgevoerd worden. Daag de leerlingen uit een aantrekkelijke menukaart te maken.
(3 SBU)
5. Verwerven – Bewegen en sport. Dit onderdeel bestaat uit drie delen:
- Sporten: leerlingen maken een promotiefilm of presentatie voor een sport die ze uitoefenen. Doen de leerlingen niet aan sport, dan gaan ze systematisch op zoek naar een passende sport.
- Meer bewegen: leerlingen maken een overzicht van de beweging die ze krijgen, zonder te sporten. Dit geeft de leerling inzicht in de mogelijkheden om meer te bewegen bij dagelijkse bezigheden.
- Trainen of afvallen: leerlingen bekijken een aantal afvalmethodes kritisch. Ze onderzoeken hierbij hoe de methode werkt, wat de voor- en nadelen zijn. Daarnaast geven ze een eigen oordeel over de betrouwbaarheid van de methode.
Extra opdracht: groepsdiscussie over de betrouwbaarheid van afvalmethodes.
(4 SBU)
6. Verwerven – Jij ziet er goed uit.
In dit onderdeel gaan leerlingen een kruiswoordpuzzel maken over hygiëne en persoonlijke verzorging. Ze onderzoeken zelf wat hierbij belangrijk is.
Hou goed in de gaten of leerlingen hieruit komen. Wellicht hebben BBL leerlingen wat meer sturing nodig wat betreft de inhoud.
(2 SBU)
7. Bestendigen – Jouw hulp is nodig
De leerlingen gaan hetgeen ze in onderdeel vier, vijf en zes geleerd hebben toepassen. Ze kiezen een case uit en schrijven hiervoor een advies. Hoe kan deze persoon gezonder gaan leven? Hierbij nemen ze de regels voor feedback geven in acht en respect voor de ander.
Het kan handig zijn voor de BBL leerlingen een format te maken, om hen wat meer sturing te geven.
(3 SBU)
8. Terugkijken - Hoe gezond wil jij zijn?
De leerlingen kijken terug naar opdracht twee en drie. Vinden ze dat ze na deze les gezonder moeten gaan leven. Zo ja, wat willen ze veranderen (en hoe gaan ze dit aanpakken). Zo nee, waarover zijn ze tevreden. De uitkomsten kunnen in een groepsgesprek gedeeld worden. Hierbij kunnen leerlingen ook tips geven aan elkaar.
(1 SBU)
9. Eindopdracht – promotieposter
Leerlingen maken een poster om anderen te stimuleren gezonder te leven. Hierin verwerken ze welke aspecten zij belangrijk vinden bij een gezond leven. De poster moet aantrekkelijk en motiverend worden. Maak met de leerling afspraken over de manier waarop de poster gemaakt wordt: digitaal of op papier.
(3 SBU)
Beoordeling:
- Losse opdrachten (1 t/m6): met voldoende inspanning
- Advies (7): leerlingen kunnen anderen op een juiste manier adviseren. Het advies sluit aan bij de betreffende persoon, het advies is beargumenteerd en op een juiste manier geformuleerd.
- Terugkijken op eigen levensstijl (8): leerlingen zijn in staat om hun eigen levensstijl te beoordelen.
- Promotieposter (9): aantrekkelijk en verzorgd, geeft blijk van opgedane kennis.
Colofon
Dit arrangement is ontwikkeld in het kader van Loopbaan en Burgerschap als focusvak voor Wikiwijs.
Opdrachtgevers: Ruud de Moor Centrum, Heerlen & Kennisnet, Zoetermeer
Ontwikkeld door: Van de Graaf, Amstelveen
