Inleiding
Dit arrangement is onderdeel van de PvB: Verzorgen Productiedieren
Dit arrangement heeft raakvlakken met andere arrangementen, nl:
- huisvesting
- diergezondheid
- vruchtbaarheid
In dit arrangement worden echter de specifieke onderdelen behandeld die met jongvee te maken hebben.
De onderdelen die naar voren komen in het arrengement zijn:
- Jongvee uit besteden of zelf opfokken
- Veevervanging
- Doodgeboorte
- Sterfte
- Afkalfstal en geboorte
- Eerste handelingen
- Biestverstrekking en immuniteit
- Volle melk of kalveropfokmelk
- Methoden van melkverstrekken
- Spenen
- Groei meten
- Voeding van spenen tot hoogdrachtige vaars
- Huisvesting
- Inseminatietijdstip en stierenkeuze
- Ziekten
- diarree
- salmonella
- longaandoeningen
- paratuberculose
- long- en maagdarmwormen
- pinkengriep
Doelstelling
Doel van een goede jongveeopfok:
Opfok van kalf naar hoogdrachtige vaars, met weinig uitval, welke een duurzaam en lang producerende koe voortbrengt. Tegen zo laag mogelijke kosten.
Oefensituatie
Jij verzorgt het jongvee op het BPV bedrijf en zorgt er voor dat het jongvee optimaal gezond zijn, goed groeien onder optimale omstandigheden.
Werkprocessen
Alle processen zijn gericht op het opfokken van jongvee.
1.1 Voert dieren.
Resultaat:
De dieren krijgen de juiste hoeveelheid water en voer van de gewenste kwaliteit op de juiste tijd. Afwijkingen worden tijdig opgemerkt en hersteld dan wel gemeld
Prestatie indicatoren:
- Hij kiest geschikte materialen en middelen ten behoeve van de voedsel en watervoorziening van de dieren en gaat daar effectief en efficiënt mee om, zodat de materialen en middelen lang meegaan en de voedselvoorzieningsprocessen optimaal verlopen.
-
Hij volgt bedrijfsprocedures en veiligheidsvoorschriften op, met inachtneming van wettelijke richtlijnen en principes van dierenwelzijn, zodat voedsel- en watervoorziening volgens instructie en wettelijke richtlijnen verlopen.
1.2 Verzorgt en hanteert dieren.
Resultaat:
De dieren zijn in gewenste conditie en vertonen natuurlijk gedrag. Exterieur ziet er verzorgd uit. De dieren worden op ethisch verantwoorde wijze behandeld.
Prestatie indicator:
-
Hij volgt bij het verzorgen en hanteren van dieren bedrijfsprocedures en veiligheidsvoorschriften op, met inachtneming van wettelijke richtlijnen, zodat gezondheid en welzijn van de dieren volgens instructie en wettelijke richtlijnen bewaakt worden.
-
Hij blijft indien dieren gedood moeten worden gericht op het werk en de zaken die gedaan moeten worden, zodat het doden van dieren op verantwoorde wijze gebeurt.
1.3 Monitort dieren.
Resultaat:
Eventuele aanwezige afwijkingen en/of ziekten zijn in een vroeg stadium geconstateerd. Er is alert en doeltreffend gereageerd op gesignaleerde afwijkingen. De gegevens zijn geregistreerd.
1.4 Reinigt en ontsmet leef- en werkomgeving.
Resultaat:
Hygiënische ruimten, apparatuur, materialen en vervoermiddelen.
1.5 Richt leef- en werkomgeving in en onderhoud deze.
Resultaat:
De leefruimten zijn optimaal afgestemd op de dieren en passend bij het bedrijf.
2.2 Draagt zorg voor dier(lijk) product
Resultaat:
Een levensvatbaar fokprogramma dat past bij de bedrijfsdoelstelling en planmatig is uitgevoerd.De begeleiding van het
voortplantingsproces en het geboorteproces verloopt optimaal en op ethisch verantwoorde wijze.
Prestatie indicator:
Hij begeleidt het voortplantings- en geboorteproces in lijn met de binnen de beroepsgroep en maatschappij geldende ethische maatstaven met betrekking tot dierenwelzijn en rekeninghoudend met het fokplan zodat ethisch verantwoord met de dieren wordt omgegaan.
Bronnen
De volgende bronnen kunnen gebruikt worden:
Boek van kalf tot koe
Previvet uit belgië
Kalveropfok volgens DeLaval
De geboorte, aanhouden of verkopen, vervanging en I en R
Opfok, de eerste levensmaanden
Aanmaakinstructie kalveropfokmelk, voerschema en aandachtspunten
kalveropfok van ForFarmers
Kalveropfok volgens Sprayfo Sloten
Kalveropfokgrogramma "van kalf tot vaars" volgens Rijnvallei
Iglo's van Calvotel
Succesvolle opfok van jongvee op het melkveebedrijf
Succesvolle introductie van vaarzen in de koppel volgens Intervet
Ziekten bij jongvee
Standaardwerkwijze opfok jongvee (Vetvice)
Leereenheden
In dit arrangement zijn de volgende leereenheden opgenomen.
- Jongvee uitbesteden of zelf opfokken?
- Veevervanging
- Doodgeboorte
- Sterfte
- Afkalfstal en geboorte
- Eerste handelingen
- Biestverstrekking en immuniteit
- Volle melk of kalveropfokmelk
- Methoden van melkverstrekking
- Spenen
- Groei meten
- Voeding van spenen tot hoogdrachtige vaars
- Huisvesting
- Inseminatietijdstip en stierenkeuze
- Ziekten
Jongvee uitbesteden of zelf opfokken
We zien dat de bedrijven steeds groter worden en dat het niet meer van zelfsprekend is dat de gezinsleden meehelpen op het bedrijf. De veehouder staat dan voor de beslissing om o.a. de kalveren zelf op te fokken of dat uit te besteden aan een gespecialiseerd bedrijf. In het volgende onderdeel ga je uitzoeken wat de voor- en nadelen zijn van het uitbesteden van de jongvee opfok.
Schoolopdrachten
Jongvee uitbesteden
Lees het artikel Uitbesteden jongvee helpt pas op termijn en het artikel Opfokken in gemeenschap
Wat zijn de voor- en nadelen van het uitbesteden van Jongveeopfok.
Veevervanging
Als we trots zijn op onze veestapel en ook graag bepaalde bloedlijnen in onze veestapel willen houden omdat ze goed in onze bedrijfsvisie passen moeten we er voor zorgen dat we van de goede koeien ook de kalveren aanhouden. We weten dat er ook kalveren dood kunnen gaan.
Wanneer de veehouder geen vee wil aankopen moeten we er dus voor zorgen dat onze veestapel aangevuld wordt met eigen opgefokte kalveren.
Opfokken van kalveren kost geld. Hoeveel kalveren moeten we dan minimaal aanhouden?
BPV opdrachten
Veevervanging
Hoeveel procent van de veestapel werd afgelopen jaar vervangen? Maak een berekening.
Noem de drie belangrijkste redenen van vervanging op je BPV-bedrijf.
Wat is het selectiemoment voor vervanging. Noem hierbij ook de voor- en de nadelen zoals die door de praktijkopleider worden genoemd.
Hoeveel kalveren zijn afgelopen jaar geboren?
Hoeveel van de geboren vaarskalveren worden aangehouden? Bereken het percentage.
Hoeveel stuks jongvee per 10 melkkoeien zijn nu aanwezig?
Is dit voldoende voor de vervanging of worden er meer of minder kalveren aangehouden?
Hoeveel kalveren zijn het afgelopen jaar dood geboren?
Wat was de sterfte bij het jongvee in het afgelopen jaar in de volgende leeftijdscategoriën:
- 0 - 2 weken
- 2 weken tot 3 maanden
- 3 maanden tot 1 jaar
- 1 jaar tot 2 jaar
Zijn de sterfte percentages hoog in vergelijking met andere bedrijven?
Wat is de reden van sterfte in de verschillende leeftijdscategoriën?
Is er ook laboratoriumonderzoek gedaan, wat kwam daar uit?
Worden er op het bedrijf al aanpassingen gedaan om de sterfte te verminderen?
Heb je zelf voorstellen?
Schoolopdrachten
Veevervanging
In het hoofdstuk geboorte van het boek van kalf tot koe staat iets over vervangingspercentage.
Opdracht 1:
Hoe groot is gemiddeld het vervangingspercentage in Nederland?
Waar is het aantal stuks jongvee dat werkelijk nodig is op een bedrijf van afhankelijk?
Opdracht 2:
Het bedrijf van veehouder Pieterse heeft 100 melkkoeien. Het gemiddelde vervangingspercentage op zijn
bedrijf is 30%.
De tussenkalftijd op het bedrijf is 12 maanden dagen. De afkalfleeftijd van de vaarzen (ALVA) is 24 maanden.
Hoeveel kalveren worden er op het bedrijf van veehouder Pieterse jaarlijks ongeveer geboren?
Hoeveel stierkalveren en hoeveel vaarskalveren zijn dat?
Van deze kalveren sterft 15%.
Hoeveel vaarskalveren moet bij veehouder Pieterse aangehouden worden om op 100 melkkoeien te blijven?
Opdracht 3:
Het bedrijf van veehouder Jansen heeft 120 melkkoeien. Het gemiddelde vervangingspercentage op zijn bedrijf is 40%.
De tussenkalftijd op het bedrijf is 14 maanden. De afkalfleeftijd van de vaarzen (ALVA) is 24 maanden.
Hoeveel kalveren worden er op het bedrijf van veehouder Jansen jaarlijks ongeveer geboren?
De kalversterfte op het bedrijf is 12%.
Hoeveel vaarskalveren moet bij veehouder Jansen aangehouden worden om op 120 melkkoeien te blijven?
Opdracht 4:
Het bedrijf van veehouder Oude Wesselink heeft 95 melkkoeien. Het gemiddelde vervangingspercentage op zijn bedrijf is 25%.
De tussenkalftijd op het bedrijf is 13 maanden. De afkalfleeftijd van de vaarzen (ALVA) is 30 maanden.
Hoeveel kalveren worden er op het bedrijf van veehouder Oude Wesselink jaarlijks ongeveer geboren?
De kalversterfte op het bedrijf is 20%.
Hoeveel vaarskalveren moet op het veehouderijbedrijf van Oude Wesselink geboren worden om op 95 melkkoeien te blijven?
Opdracht 5:
Het uiteindelijk doel moet zijn een koe met een hoge levensproductie te fokken en op te fokken. De opfok moet daarom een integraal onderdeel van de totale bedrijfsvoering. En niet een op zichzelf staand onderdeel om het aantal melkkoeien op peil te kunnen houden. Kalveren opfokken is ambities hebben op lange termijn.
Op de website van Denkavit staan 2 artikelen
Betere jongvee opfok bespaart een ton per jaar
Gezonde nuka, vlotte start
Doodgeboorte
Wanneer je veehouders vraagt hoeveel kalveren er het afgelopen jaar gestorven zijn voor, bij of na het afkalven dan krijg je meestal ontwijkende antwoorden of iets van "dit jaar is er bij ons geen dood gegaan". Het lijkt wel of veehouders zich schamen om te praten over het doodgaan van hun dieren.
Van de koeien waarvan je graag een kalf wilt aanhouden zal je net zien dat daar een stierkalf van af komt of dat het kalf dood geboren wordt of in de eerste 14 dagen sterft. Dat is natuurlijk een behoorlijke tegenvallen, maar vooral een kostenpost die je liever niet wilt hebben. Zijn er zaken die een veehouder kan doen of juist niet kan doen om de kalversterfte te voorkomen? Wanneer moet de veehouder al beginnen met nadenken over de voortplanting om doodgeboren kalveren te voorkomen.
BPV opdrachten
Doodgeboorte
Hoeveel kalveren worden op je BPV-bedrijf dood geboren?
Hoeveel procent van de vaarzen krijgt een doodgeboren kalf?
Hoeveel procent van de oudere koeien krijgt een doodgeboren kalf.
Heeft het bedrijf al onderzoek gedaan naar de oorzaak van de doodgeboorte?
Welke stieren worden gebruikt om de vaarzen te insemineren of wordt er een eigen stier gebruikt?
Brengen deze stieren zware kalveren voort?
Schoolopdrachten
Doodgeboorte
Lees het artikel uit Veeteelt.
Wat zijn de belangrijkste conclusies uit het artikel?
Sterfte
De eerste levensdagen van een kalf zijn bijzonder. Ze komt uit een zeer beschermde omgeving en komt nu in de buitenwereld die haar bedreigt vanaf het moment dat ze geboren wordt. Met een goede biestverstrekking kunnen we de eerste klappen opvangen, maar daarna moeten we zorgen dat het milieu en de verzorging optimaal zijn. Niet alleen in de melkperiode, maar ook de periode van het leren eten van ruwvoer om te zorgen dat ze goed groeit en op het juiste moment geinsemineerd of gedekt kan worden. Dat is een proces van ongeveer 2 jaar, waarin je als veehouder de kans zo klein mogelijk moet laten zijn dat het dier dood gaat.
BPV opdrachten
Sterfte
Bij het onderdeel vervanging van de veestapel hebben we al gerekend met de uitval. Het is een goede zaak om de uitval goed te noteren.
Als het mogelijk is moeten we er ook achter zien te komen waarom het kalf of pink of vaars uitgevallen is. De oorzaak kan liggen in de gezondheids-status van het bedrijf of kan gewoon een vorm van pech zijn.
Opdracht:
Ga na (bijv.: op de vruchtbaarheidziektekaart of in het managementsysteem) wat de reden is per kalf/pink waarom het dood gegaan is of afgevoerd. Maak hiervan een lijstje
Schoolopdrachten
Sterfte
In het artikel Jongvee in cijfers van Previvet staan een aantal tabellen waarin je zowel de vervanging als de gemiddelde sterfte cijfers kunt vinden.
Wat zijn de conclusies kan je trekken voor je BPV bedrijf uit het artikel van previvet als je let op:
- sterfte percentage?
- vervangngingspercentage?
In het artikel "Jongvee fokken met precisie" uit Veeteelt van oktober 2007 geeft de familie Veltkamp aan waarom het opfokken van Jongvee een succes kan zijn.
Lees het bovenstaande artikel en geef aan waar een goede jongvee opfok in de ogen van de familie Veltkamp van afhankelijk is.
Afkalfstal en geboorte
Op de meeste bedrijven is een ruimte ingericht die speciaal bedoeld is om koeien rustig te laten afkalven. Af en toe komt het voor dat een kalf op de roosters geboren wordt of in de weide, maar de meeste veehouders hebben goed in de gaten wanneer een koe gaat afkalven. Het is verstandig om de ruimte waarin je de koe wilt laten afkalven dan ook klaar is voor het geboorteproces en dat je de materialen die je nodig hebt binnen handbereik hebt.
BPV opdrachten
Geboorte.
Is de veehouder bij iedere afkalving aanwezig?
Hoe vaak wel?
Hoe vaak niet?
Hoe vaak helpt de veehouder bij een afkalving?
Hoe vaak komt de dierenarts voor een afkalving?
Hoeveel keizersnede komen er per jaar voor?
Wat was de reden om een keizersnede te laten uitvoeren?
OPDRACHT 1.
Schrijf voor de veehouder (en zijn volgende stagiaire) een protocol voor het afkalfproces en verduidelijk dit eventueel met foto's.
- Geef elke processtap duidelijk aan.
- Geef duidelijk aan bij elke processtap wat voor materiaal je nodig hebt
- Geef duidelijk aan wat je doet aan hygiënische maatregelen.
- Bespreek je protocol met je BPV begeleider.
OPDRACHT 2.
Bij het onderdeel Afkalfstal en geboorte staat opdracht 3. Als je de opdracht 2 bij dat onderdeel gedaan hebt neem je opdracht 3 mee naar je BPV bedrijf en voert die uit.
Schoolopdrachten
Geboorte en afkalfstal
Opdracht 1:
Op de site van Sprayfo staat informatie "Rondom het afkalven"
Wat kan je doen als het kalf "slap" geboren wordt?
Opdracht 2:
In hetzelfde stukje informatie "rond het afkalven" op de site van Sprayfo staat ook iets over het nemen van hygiënische maatregelen rond de geboorte.
Je hebt samen met je BPV begeleider een protocol gemaakt voor het afkalven. Vergelijk de hygiënische maatregelen rond de geboorte op je BPV bedrijf met de maatregelen die aanbevolen worden op de site van Sprayfo.
Opdracht 3: (BPV opdracht)
Bespreek met je BPV begeleider de afwijkingen van het protocol voor het bedrijf met de site van Sprayfo over de hygiënische maatregelen en geef aan waarom de veehouder het anders doet dan de Sprafo site aanbeveelt.
Afkalfstal
In het baisboek "Standaard werkwijzen jongvee opfok" staat iets over de inrichting van de afkalfstal. Hoe moet de ideale afkalfstal er uitzien volgens dit boek?
De droogstand en de overgang naar de lactatieperiode wordt ook wel transistie periode genoemd. Veel krachtvoerleveranciers hebben ook een speciaal programma voor de droogstand en het opstarten van de melkproductie voor de melkkoeien en vaarzen.
In het artikel "Transitie Transparant" wordt een en ander bescherven over de transitie periode. Waar moet je voor zorgen als je kijkt naar het voeren van de koeien in de afkalfstal?
Eerste handelingen
Soms moet er al tijdens de geboorte gehandeld worden. Zeker als het kalf geboren is moeten er een aantal dingen liefst direct gebeuren. In dit onderdeel gaan we na wat er allemaal direct moet gebeuren. Sommige dingen kunnen wel even wachten als het kalf midden in de nacht geboren wordt, maar andere dingen moeten direct gebeuren om het kalf een goede start te geven
BPV opdrachten
Identificatie en registratie voor runderen (I en R)
Ga in overleg met de veehouder een pasgeboren kalf in het I & R –systeem aanmelden.
Maak hier een kort verslag van waarin je stap voor stap aangeeft wat je doen moet.
Schoolopdrachten
Identificatie en registratie (I en R)
Kalveren die worden geboren moeten worden geregistreerd, ga voor uitleg hierover naar de site van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.
Opdrachten 1:
- Bij welke instantie moet je de I & R –gegevens melden?
- Wat moet je melden?
- Hoe kun je dit melden?
- Wanneer krijg je een registratiekaart toegestuurd en wat staat er allemaal op vermeld?
- Wanneer een kalf het bedrijf verlaat, gaat het nog een hele weg voordat het op de mesterij is, beschrijf wat er gebeurt.
- Is het geboortebewijs nog nodig?
- Wat is een bedrijfsregister?
- Welke gegevens moeten verplicht in dit register worden bijgehouden?
- Wat is een UBN-nummer?
- Wat staat er allemaal op het oormerk? (zie leeswijzer oormerken)
Opdracht 2:
CRV en de Gezondheidsdienst hebben een product dat Cow Track heet. Dit product is ontwikkelt in het kader van VKI.
- Wat betekent VKI?
- Waarom is de VKI in het leven geroepen?
- Wat gebeurt er via cotrack met nuchtere kalveren?
Opdracht 3:
Na de geboorte van het kalf is het belangrijk om zo snel mogelijk de navel te desinfecteren.
- Waarom is het belangrijk dat de navel gedesinfecteerd wordt?
- Waarmee kan de navel gedesinfecteerd worden?
- Wanneer de navel niet goed wordt gedesinfecteerd is er kans op navelontsteking.
- Wat kan je doen wanneer een kalf een navelontsteking heeft?
Biestverstrekking en immuniteit
Als het kalf geboren wordt komt het uit een goed beschermde omgeving in de wijde wereld met allerlei bedreigingen. Je wilt het kalf zo goed mogelijk beschermen. Biestverstrekking van goede kwaliteit is de eerste stap naar een hoge weerstand van het kalf en het opbouwen van immuniteit.
BPV opdrachten
Biestverstrekking
Vragen over de biest en biestverstrekking op het BPV bedrijf.
- Hoe wordt de eerste biest uit de koe gemolken?
- Hoe wordt de koe voorbehandeld?
- Hoeveel biest wordt er de eerste keer uit de koe gemolken?
- Wordt de kwaliteit van de biest gecontroleerd? Zo ja, hoe?
- Krijgt een kalf altijd de biest van haar eigen moeder?
- Wordt er biest bewaard?
- Hoe wordt er biest bewaard?
- Hoe lang wordt de biest bewaard?
- Waarom wordt er biest bewaard?
- Blijft het kalf na de geboorte bij haar moeder?
- Hoelang blijft ze bij haar moeder?
- Zou jij het kalf wel of niet bij de koe laten?
- Met welke reden zou je dit doen?
- Hoeveel biest krijgt het kalf de eerste keer?
- Hoeveel biest krijgt het kalf de eerste dag?
- Hoe wordt de biest verstrekt aan het kalf?
Schoolopdrachten
Biestverstrekking en immuniteit
Biestverstrekking is belangrijk voor de overlevingskansen van het kalf. In de eerste 12 uur zijn de darmen nog open voor het doorlaten van de eiwitten en antistoffen, zonder dat deze in de darmen afgebroken worden. Gerdjan Hofste heeft gedurende zijn dierenartsenopleiding een handleiding geschreven voor de verstrekking van biest. In deze handleiding lees je hoe je de biest het best kan verstrekken en zie je ook hoe het eigenlijk niet moet.
Daarnaast hebben alle leverarciers van kunstmelk wel een site of manier van verstrekking die volgens hen het beste is.
Sprayfo , DeLaval , Denkavit, Alpuro, de Belgische voorlichting en vele anderen noemen de noodzaak van biest. Bekijk deze sites en beantwoord de volgende vragen?
- Hoe wordt de eerste biest ook wel genoemd?
- Welke soorten immuniteit kennen we bij jonge kalveren? Geef aan wat deze immuniteiten inhouden.
- Welke belangrijke stoffen zitten er in biest?
- Wat zijn de sleutelwoorden bij biestmanagement?
- Hoe kun je controleren of de biest van goede kwaliteit is?
- Op welke temperatuur moet de biest worden gegeven?
- Waarom is het belangrijk dat een kalf binnen enkele uren biest krijgt? Noem 2 redenen.
- Waarom is vooral de eerste dagen na de geboorte zo belangrijk dat er hygiënisch gevoerd wordt?
- Kan biest ingevroren worden?
- Waarom zou je biest invriezen?
- Van welke koe vries je dan de biest in?
- Hoe lang is het dan te bewaren?
- Hoe moet je de biest weer ontdooien?
Volle melk of kalveropfokmelk
Op het melkveebedrijf is voldoende melk voorhanden en in de natuur drinken kalveren ook bij de koe. Toch wordt het geven van volle melk aan de kalveren afgeraden. In deze leereenheid gaan we kijken wat de voor- en nadelen zijn van het voeren van volle melk of kunstmelk.
BPV opdrachten
Volle melk of kalveropfokmelk
- Wordt er op het BPV- bedrijf melk of kalveropfokmelk aan de kalveren wordt gegeven?
- Waarom heeft het bedrijf hiervoor gekozen?
- Wat is de temperatuur van de melk die wordt gegeven?
- Wat is bij kalveropfokmelk de mengverhouding?
- Als het bedrijf volle melk voert, wordt die dan nog verdund met water?
- Is er een verschil tussen stier en vaarskalveren?
Vul de tabel in voor het toegepaste voerschema in de melkperiode? Geef per week aan wat er gevoerd wordt.
| week |
hvh melk
in liter
|
water |
krachtvoer
in grammen
|
ruwvoer |
overig |
| 1 |
|
|
|
|
|
| 2 |
|
|
|
|
|
| 3 |
|
|
|
|
|
| 4 |
|
|
|
|
|
| 5 |
|
|
|
|
|
| 6 |
|
|
|
|
|
| 7 |
|
|
|
|
|
| 8 |
|
|
|
|
|
| 9 |
|
|
|
|
|
| 10 |
|
|
|
|
|
| 11 |
|
|
|
|
|
| ... |
|
|
|
|
spenen |
Schoolopdrachten
Volle melk of kalveropfokmelk
Sprayfo , DeLaval , Denkavit, Alpuro, de Belgische voorlichting en vele anderen geven informatie over het verstrekken van melk. Bekijk deze sites en beantwoordt de volgende vragen?
- Waarom is een goedwerkende slokdarmreflex bij kalveren belangrijk?
- Wat gebeurt er als er bij een jong kalf toch melk in de pens terecht komt?
- Waar vindt de vertering vooral plaats bij jonge kalveren?
- Welke zaken zijn er van belang bij het verstrekken van kalveropfokmelk aan kalveren?
- Wat is het verschil tussen volle melk en kalveropfokmelk?
- Welke volle melk zou je verstrekken aan kalveren?
- Wat is het nadeel van antibioticum melk?
- Wat is het nadeel van melk van een koe met een hoog celgetal?
- Welke mineralen moet de veehouder toevoegen aan koemelk om in de behoefte van het kalf te voorzien?
Methoden van melkverstrekking
De kalveren kunnen op verschillende manieren van melk voorzien worden in hun melkperiode. Dit kan met een kalverdrink automaat, maar ook gewoon met een emmer twee keer per dag. Er zijn zelfs methoden denkbaar waarbij we voor een groep kalveren een voorraadje melk klaar maken en via een speen bar de kalveren zelf laten bepalen wanneer ze gaan drinken. In dit onderdeel bespreken we de methoden van melkvestrekking.
BPV opdrachten
Methoden van melkverstrekking
Het geven van melk
- Geef een uitgebreide beschrijving van de melkverstrekking aan de kalveren.
- Wat zijn de voor- en nadelen van deze vorm van melkverstrekking.
Hygienisch werken.
- Hoe is de hygiene rond de melkverstrekking?
- Hoe wordt alles schoon gemaakt?
- Waar wordt het opgeborgen?
Schoolopdrachten
Methoden van melkverstrekking
Lees het artikel kalf bij de koe.
- Is het een goed idee om de kalveren bij de koe te laten, is het wat voor je stage bedrijf.
Lees de scriptie over kalverdrinkautomaten snel door.
- Wat zijn de belangrijkste punten.
Lees van een aantal leveranciers de mogelijkheden van een kalverdrinkautomaat.
· Lely
· DeLaval
· Urban
Beantwoord de volgende vragen:
- Hoe werkt een kalverdrinkautomaat?
- Hoeveel kalveren kunnen per automaat?
- Hoe stel je de machine in? (mengverhouding)
- Welke temperatuur heeft de melk dan?
- Welke attentielijsten kan je bekijken?
- Maak een tekening van een jongveestal waarin 2 kalverdrinkautomaten geplaatst zijn.
- Zijn er verschillen tussen de merken?
- Welke merken kunnen jullie vinden op Internet?
- Welk merk zou jij kiezen en waarom?
Spenen
Er komt een tijd dat het kalf voldoende ruwvoer en krachtvoer op neemt en dus van de melk af kan. De pens moet zich ontwikkelen en niet de lebmaag. Het kalf moet een ruwvoerverwerker worden. Wanneer besluit je als veehouder dat een kalf geen melk meer krijgt?
BPV Opdrachten
Spenen
- Op welke leeftijd worden de kalveren op het BPV-bedrijf gespeend.
- Wat voor rantsoen krijgen de kalveren dan?
- Waar zijn ze gehuisvest?
- Worden ze verplaatst na het spenen?
- Wat is jou mening hoe dat het op het BPV bedrijf toegaat rondom het spenen?
Schoolopdrachten
Spenen
Lees hiervoor de volgende artikelen; kalveropfok, DeLaval, Denkavit en Rijnvallei
- Wat is een gunstig tijdstip om de kalveren te spenen?
- Hoe bereidt je een kalf voor op het speen moment?
- Wat doe je met het kalf na het spenen?
Groei meten
Het doel is om het jongvee als vaars af te laten kalven op 24 maanden. Maar dan moeten ze wel goed gegroeid zijn, want anders kom je in de problemen. Een paar momenten die essentieel zijn zijn de momenten van spenen en insemineren. Het kalf moet er aan toe zijn. Meten is weten, dus we zouden het gewicht van de kalveren moeten gaan bepalen, maar niet ieder bedrijf heeft een mobiele weegschaal waarmee we kalveren kunnen wegen. Hoe kunnen we als veehouder dan toch redelijk inschatten hoe zwaar de kalveren zijn?
BPV opdrachten
Jongvee meten en gewicht schatten
Niet al het jongvee is vast te zetten aan een voerhek. Om goed te kunnen meten zouden we het jongvee even vast moeten zetten. Zorg dat je altijd met twee personen bent als je jongvee gaat meten. Mocht het een te stressvolle ervaring voor het vee (en jou) worden zie er dan vanaf voor je eigen veiligheid en de gezondheid van het vee.
Opdrachten
- Benodigdheden:
- Pen
- Meetlint (linnen) of stro touwtje.
- Lijst van dieren die je wilt gaan meten. Neem van iedere leeftijd 2 dieren.
- Uitdraai van onderstaande tabel
- Ga het gewicht schatten van de dieren die je geselecteerd hebt en meet met behulp van het meetlint de borstomvang.
- Ga dan naar de site die onder de tabel staat weergegeven om de borstomvang om te zetten in gewicht.
- Zet de gewichten in een grafiek, waarin leeftijd en gewicht wordt weergegeven.
- Nu kun je de gewichten van het jongvee beoordelen. Zet de normgewichten nu ook in de grafiek.
In deze tabel staan verschillende leeftijdsgroepen.
Tabel om gegevens van jongvee in te vullen i.v.m. groei jongvee
|
Leeftijd / diernr.
|
Geb. datum
|
Geschat gewicht
|
Gemeten
borstomvang
|
Gewicht volgens tabel
|
Conditie
Score
|
|
00 – 01 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
01 – 02 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
02 – 03 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
03 – 06 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
06 – 09 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
09 – 12 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12 – 15 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
15 – 18 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
18 – 21 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
21 – 24 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
24 – 27 mnd
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Druk hierop voor de omrekening van borstomvang naar levend gewicht.
Groeiverloop bij jongvee.
Uit de meetgegevens en de normtabel kan er nu een grafiek gemaakt worden. In de grafiek staat de groei van het jongvee op het bedrijf van je praktijkopleider en de gewenste groei.
Bespreek met je praktijkopleider het uitgewerkte materiaal en maak van dit gesprek een verslag.
In dit verslag dienen de volgende onderdelen minimaal aan de orde te komen:
- Reactie van de praktijkopleider ten aanzien van de resultaten op zijn bedrijf t.o.v. vergelijkbare cijfers.
- Sterke punten in de opfok en groei en de oorzaak waardoor dit komt.
- Zwakke punten in de opfok en groei en waardoor dit komt.
- Welke actie de praktijkopleider zou willen gaan nemen n.a.v. deze resultaten. (kom niet met vage mooie verhalen maar met concrete acties. Dus niet :”Hij zal het opfokschema (melkgift) veranderen”, maar omschrijf welke veranderingen hij zou willen doorvoeren in het schema, of:”Hij gaat de huisvesting aanpassen” , maar welke aanpassingen hij zou willen doorvoeren in de huisvesting!!)
Eigen aanvullingen n.a.v. het gesprek.
Het verslag dient voorzien te zijn van een handtekening van de praktijkopleider.
Schoolopdrachten
Jongvee meten en gewicht schatten
Opdrachten
Lees de volgende site: Succesvolle opfok van jongvee op het melkveebedrijf en Standaardwerkwijze opfok jonvee (Vetvice)
- Noem 1 gebruikelijke manier om het gewicht van jongvee gemakkelijk te bepalen.
Een andere manier staat in het volgende artikel: Borstomvang wordt kruishoogte
- Lees het artikel en geef je mening over deze manier van gewicht bepalen.
Beantwoord de volgende vragen
- Waarom is het belangrijk om het gewicht van een dier te weten?
- Waarom is het belangrijk om een beeld van de gewichten van verschillende leeftijden te weten?
- Wat is het gemiddelde gewicht bij de geboorte van een kalf?
- Wat is de gewenste groei in de verschillende fasen van kalf tot hoogdrachtige pink?
- Wat is het gewenste inseminatiegewicht?
- Wat is een handig hulpmiddel om direct te kunnen bepalen of een pink geïnsemineerd kan worden?
- Wat is het gewenste afkalfgewicht?
- Wat is de conditie op 2, 6, 10, 14 en 24 maanden?
- Wat is de gewenste conditiescore bij insemineren?
Voeding van spenen tot hoogdrachtige vaars
Als het jongvee in groepen gehuistvest gaat worden in een jongveestal lijkt de aandacht een beetje te verslappen. Zeker als we het jongvee nadat het drachtig is de wei in sturen, soms op behoorlijke afstand van het bedrijf. Vaak zien we dat jongvee dan daar een groei dip krijgt en dus achterstan op gaat lopen in de ontwikkeling met alle gevolgen vandien.
BPV opdrachten
Rantsoen van ouder jongvee
Jongvee tot 1 jaar:
Wat is het rantsoen van het ouder jongvee van spenen tot 1 jaar?
Bespreek hoeveelheid en kwaliteit ruwvoer en bespreek kwaliteit en hoeveelheid krachtvoer.
Jongvee van 1 tot 2 jaar:
Wat is het rantsoen van het ouder jongvee van 1 jaar tot 2 jaar?
Bespreek hoeveelheid en kwaliteit ruwvoer en bespreek kwaliteit en hoeveelheid krachtvoer.
Schoolopdrachten
Voeding van spenen tot hoogdrachtige vaars.
Zoek in het Handboek voor de Rundveehouderij de voeding van jongvee. (hoofdstuk 6)
Beschrijf hoe het rantsoen zou moeten verlopen van spenen tot 2 jaar.
Doe dit met de voederbehoefte op diverse leeftijden.
Huisvesting
De huisvesting van jongvee wordt op de bedrijven heel verschillend ingevuld. Veel hangt af van de bestaande gebouwensituatie. Vaak zien we in de "oude" stal (of deel) een opvang voor de jongste kalveren en daarna gaan ze vaak in geimproviseerde huisvesting tot na het spenen. Dan komen ze in groepshokken, waar maar ruimte is.
Toen er nog veel geld was te besteden werden aparte jongveestallen gebouwd.
De huisvesting is belangrijk als we praten over optimaal klimaat en infectiedruk voor deze jonge groep vee.
BPV opdrachten
Huisvesting
Beschrijf de huisvesting van de kalveren van 0-3 maanden.
- Hoeveel plaatsen zijn steeds beschikbaar voor de kalveren?
- Wat voor soort strooisel wordt gebruikt?
- Hoe groot zijn de boxen?
- Zijn de dieren individueel gehuisvest of in groepen?
- Hoe vaak worden de hokken waar de nuchtere kalveren worden gehuisvest schoon gemaakt?
- Waar worden ze schoon gemaakt?
- Worden ze dan ook gedesinfecteerd?
- Waar worden de stiertjes gehuisvest die verkocht worden?
Beschrijf de huisvesting van het jongvee van 3 maanden tot 2 jaar.
- Hoeveel plaatsen zijn steeds beschikbaar voor de kalveren?
- Hoeveel kalveren zijn er gehuisvest?
- Wat voor soort strooisel wordt gebruikt?
- Hoe groot zijn de ligboxen en eventueel de groepshokken?
- Hoe vaak wordt de huisvesting van het jongvee schoon gemaakt?
- Hoe wordt het schoon gemaakt?
- Wordt het dan ook gedesinfecteerd?
- Gaan de hoog drachtige pinken al naar de melkkoeien?
- Zo ja op welk tijdstip?
Schoolopdrachten
Huisvesting
Bekijk in het Handboek voor de Rundveehouderij het hoofdstuk huisvesting.
- Stel er zijn 100 koeien op een bedrijf, hoeveel éénlingboxen zijn er dan nodig?
- Waar is dit van afhankelijk?
Beschrijf verder de huisvesting van spenen tot 2 jaar.
- Geef steeds de grootte van de ruimte of afmetingen van de ligboxen weer.
- Welk strooisel wordt wanneer gebruikt.
Algemene zaken:
- Hoe vaak moet worden schoon gemaakt?
- Moet dan ook worden gedesinfecteerd?
- Met welke middelen kan gedesinfecteerd worden?
- Moet al het jongvee bij de melkkoeien gehuisvest worden in een ruimte?
- Waarom wel waarom niet?
Inseminatietijdstip en stierkeuze
Op een bepaald moment moet de pink gedekt of geinsemineerd worden. Voor het gemak kan je een pinkenstier bij de pinken jagen, zodat je niet al te scherp hoeft op te letten of er een pink tochtig is en of het wel het juiste moment van insemineren is.
Om erfelijk heel snel vooruit te kunnen zouden we onze pinken met een KI stier moeten insemineren, maar welke stier kies je dan?
BPV opdrachten
Inseminatietijdstip en stierenkeuze
- Wanneer start het BPV bedrijf met het insemineren of dekken van de pinken?
- Hoe zwaar zijn ze dan?
- Welke fokstieren of natuurlijk dekkende stieren worden gebruikt?
- Waar komt de natuurlijk dekkende stier van daan?
- Zijn er gegevens bekend van deze stier, bv vader en moeder?
- Welke fokwaarde hadden de vader en de moeder?
- Waarom worden de gekozen fokstieren gebruikt?
- Welke fokwaarden hebben deze stieren?
Schoolopdrachten
Inseminatietijdstip
Lees het artikel uit de Veeteelt. en van Agrifirm
- Geef de belangrijkste punten uit de artikelen weer.
- Op welke onderdelen wijkt je BPV bedrijf af van de belangrijke punten uit dit artikel?
Ziekten
Dierziekten zijn natuurlijk grote kostenposten voor elk bedrijf. De veehouder wil deze kosten natuurlijk zo laag mogelijk houden. In de voorgaande onderdelen hebben we duidelijk proberen te maken hoe de opfok in zijn werk gaat met in het achterhoofd in korte tijd een gezonde koe aan de melk te krijgen. Toch kunnen we er niet onderuit om over de ziekten te praten bij de opfok van jongvee. Als gemiddeld 6 % van de geboren kalveren uitvalt op de bedrijven en tot een leeftijd van 2 jaar zelfs 8 - 10% dan moeten we de oorzaak daarvan opsporen.
In het volgende gedeelte gaan we de mogelijke ziekten opsporen en behandelen die de goede groei en de ontwikkeling van kalveren, pinken en vaarzen kunnen beperken. Een aantal ziekten komt ook uitgebreid aan de orde bij het thema diergezondheid/ dierwelzijn.
Diarree
Diarree is een belangrijke ziekte in met name de eerste levensweken van de kalveren. Er zijn diverse soorten en vaak is diarree een combinatie van verschillende infecties of hoge infectiedruk gecombineerd met lage weerstand.
BPV opdrachten
Opdracht 1.
Welke soorten diarree komen wel eens voor op je BPV bedrijf?
Wat doet de veehouder als hij ziet dat een kalf diarree heeft?
Wat wordt er in het managementsysteem genoteerd over diarree?
Komt diarree vaker voor bij de stierkalveren of bij de vaarskalveren?
Kan je ook aangeven waarom diarree wel of niet vaker voorkomt bij stierkalveren dan bij vaarskalveren?
Opdracht 2.
Wat doet de veehouder om diarree te voorkomen?
Hoe vaak worden de kalverboxen of iglo's schoon gemaakt?
Overige ziekten bij de opfok van jongvee
Naast de diarree in de eerste levensweken komen er bij jongvee ook nog andere ziekten voor. Sommige ziekten krijgt het jongvee omdat de infectiedruk te hoog is andere krijgen ze van andere dieren of uit de omgeving.
De ziekten die hier aan de orde komen zijn:
- Salmonella,
- Longaandoeningen,
- Paratuberculose,
- BVD,
- Maagdarm- en Longwormen
- Pinkengriep
BPV opdrachten
BPV opdracht overig ziekten bij jongvee.
Noteer in de onderstaande tabel hoevaak een ziekte voorgekomen is gedurende een jaar en wat de behandeling geweest is.
| Ziekte |
aantal keren |
aantal dood |
behandeling |
| Salmonella |
|
|
|
| Longaandoening |
|
|
|
| Paratuberculose |
|
|
|
| BVD |
|
|
|
| Maagdarm wormen |
|
|
|
| Longwormen |
|
|
|
Schoolopdrachten
Er zijn diverse soorten ziekten die op kunnen treden tijdens de jongvee opfok. Ga naar de site van Dierenartsenpraktijk Schagen en ga de volgende vragen beantwoorden over:
1.- BVD
2.- Para-tbc
3.- Pinkengriep
Maak een tabel waarin je de volgende vragen verwerkt.
| Vraag |
BVD |
Para-tbc |
Pinkengriep |
| Wat betekent het? |
|
|
|
| Wat is een drager? |
|
|
|
| Hoe ontstaat het? |
|
|
|
| Wat zijn de antistoffen? |
|
|
|
|
Kan je snel een idee krijgen of een bedrijf besmet is?
|
|
|
|
| Hoe kan een bedrijf besmet raken? |
|
|
|
| Wat zie je aan de koe/kalf |
|
|
|
| Kan er tegen deze ziekte gevaccineerd worden? |
|
|
|
| |
|
|
|
Een symptoom (wat je kan zien) van BVD is immunosuppressie, wat betekent dit?
Geef aan hoe het vaccinatieschema eruit ziet van de ziekten waartegen gevaccineerd kan worden.
Toetsing
De toetsing bestaat uit een of meerdere kennistoetsen, het schrijven van een of meerdere protocollen en/of papers en een presentatie.
Het schrijven van een paper
Schrijf een paper over een van de volgende onderwerpen.
- 14 dagen voor het afkalven tot 1 dag na de geboorte
- 1e dag tot en met spenen
- Spenen tot en met dracht
- Ziek en gezond wat is het risico
In de paper moeten in elk geval de volgende onderdelen aan de orde komen.
- Wat is de theorie (literatuur) over dit onderdeel
- Hoe gebeurt het op het BPV bedrijf
- Wat kan je verbeteren of juist niet (met argumenten)
De paper moet 5 maart ingeleverd worden.
Op 12 maart vindt er een presentatie van je eigen paper plaats.
De Presentatie
Eisen voor de presentatie:
De voorbereiding van de presentatie doe je alleen.
De presentatie duurt 10-15 minuten per persoon.
Let hierbij op je publiek.
Er wordt gebruikt gemaakt van een Power Point presentatie.
Laat veel dingen zien door middel van plaatjes.
Test je presentatie van te voren op leesbaarheid.
In de presentatie mogen 1-2 korte filmpjes voor komen, test ook de filmpjes.
Bewijsmateriaal
Als bewijsmateriaal tellen de kennistoetsen, de opdrachten die op het BPV bedrijf en op school zijn gemaakt, de gemaakte protocollen en papers.
Daarnaast wordt de presentatie beoordeeld en schrijf je een reflectie.
