Mais aan de basis

Mais aan de basis

Inleiding

Heb je ooit wel een maïs gegeten?

Niet iedereen zal direct “ja” zeggen, maar iedereen heeft er wel eens mee te maken gehad.
Maïs kun je door de salade doen of in Mexicaanse bonenschotel verwerken. Maar wat dacht je bijvoorbeeld van popcorn, cornflakes, custard en maïzena?  Of zelfs de sterke drank Bourbon?

Ook dit zijn allemaal maïsproducten!

Doel: in dit arrangement leer je over maïs als plant, als gewas en je leert hoe er in verschillende beroepen met maïs gewerkt wordt.

Geschiedenis

Belangrijk voedingsmiddel

Maïs zit overal in of door, vaak hebben we het zelf niet eens in de gaten! Maïsmeel en maïszetmeel zijn heel erg belangrijk voor onze voedingsmiddelenindustrie. Deze voedingsmiddelen zijn niet meer weg te denken uit onze hedendaagse samenleving.

Maïs was er niet altijd, eigenlijk is het er nog helemaal niet zo lang.

Geschiedenis

Pas toen Columbus in 1492 de nieuwe wereld ontdekte (Amerika) nam hij mais met zich mee, zo kwam maïs naar Europa.
In Amerika wist men al eeuwen wat de waarde van maïs was. De mooie gele maïskolven die we nu verbouwen zijn niet altijd zo geweest. Zo’n 5000 jaar geleden zijn de mensen begonnen met het kruisen van verschillende maïssoorten. Dit deden ze om de grootste en lekkerste korrels te krijgen.

Verschillende soorten maïs
De Mexicanen zijn echt de meesters van de maïs. Zij hebben verschillende soorten maïs gekweekt met elk zo zijn eigen smaak en kwaliteit. Zo bestaat er niet alleen gele maïs, maar ook rode, zwarte, witte en gevlekte maïs.
De ene maïssoort is heel erg zetmeelrijk en wordt gebruikt om meel van te maken.
De andere soort groeit snel en is ideaal als voedsel voor vee.In Mexico vind je nog tortilla’s en Mexicaanse pannenkoekjes, deze producten worden gemaakt van puur maïsmeel.

Het eten van maïs
Maïsmeel rijst niet zo goed, omdat het geen gluten bevat, daarom mixen wij het met tarwemeel.

Vooral in Noord Amerika (VS) is maïs als groente bekend en geliefd.Bij ons staat het niet zo regelmatig als hele gekookte kolf op het menu. In Noord Amerika eet men het van de kolf af, nadat ze het ingesmeerd hebben met boter en daarna bestrooid met zout. De maïs die bij ons op de velden groeit is hoofdzakelijk veevoer. Een varken kan er lekker van eten, maar voor ons is het echt niet smakelijk te noemen! Wij mengen maïs vaak uit een blikje met doperwtjes en worteltjes, of gebruiken het in een salade.

 

Opdracht 1

Opdracht 1: Maak de vragen uit onderstaand bestand en lever deze in.

 

 

Mais als gewas

Van korrel tot plant

Het telen van maïs begint met ploegen van de akker. Zo ontstaat er een fijne losse ondergrond zonder andere planten en onkruiden.

Mesten
De akker wordt bemest met varkensmest of koeienmest, dit noemen we gieren. Deze mest wordt met een speciale machine in de grond gebracht: 'geïnjecteerd' heet dat. Voor de verbouw van maïs is erg veel mest nodig, dat vinden de boeren prima, want zo raken ze de poep van hun dieren mooi kwijt.

Maïsplant
Begin mei worden de maïskorrels gezaaid, hieruit groeien de kiemplantjes. Als de maïsplantjes klein zijn, wordt er éénmaal gespoten tegen onkruid. Dit is belangrijk omdat het onkruid veel sneller groeit dan de maïs. Zou dit niet worden gedaan, dan kan het de kleine maïsplantjes gaan overwoekeren. Tegen de tijd dat het onkruid weer terug komt zijn de maïsplanten groot en sterk genoeg.

Bloemen
Maïs is een graangewas. De bladeren lijken wel wat op die van gras en krijgen aren. Als de mais gaat bloeien, verschijnen er eerst piepkleine saaigekleurde bloemetjes. Dit zijn de vrouwelijke bloemen, zij groeien later uit tot de maiskolven. Het gewas heeft ook mannelijke bloemen, deze bloemen zitten boven in de plant.

Oogst
De bestrijding van onkruid kan op twee manieren gebeuren:
  • chemisch (door te spuiten met plantengif)
  • mechanisch (door te schoffelen met een machine of een schoffel)

Om er zeker van te zijn dat er aan het einde van het groeiseizoen een goede oogst is, beregent de boer het gewas. Dit doet hij met behulp van een beregeningsinstallatie.Zo krijgt de maïs ook in tijden van droogte genoeg vocht. Uiteindelijk kan de maïs ongeveer eind augustus geoogst worden. Dat gebeurt met een soort hakselaar die de planten met rijpe kolven opslokt en in snippers hakt. Dit mengsel van versnipperde bladeren en maïskorrels is het voer voor kippen of varkens.

 

Mais oogsten

Opdracht 2

Voedermais
Voedermais

In Nederland wordt eigenlijk alleen maar voedermaïs verbouwd. Deze maïskolven smaken niet echt lekker voor mensen.
De lekkere oranjegele maïs die je in de supermarkt kunt kopen is een ander ras; de suikermaïs.
Deze soort heeft meer zon nodig om te rijpen. Daarom wordt hij in warmere landen, zoals Frankrijk, verbouwd.

Opdracht 2: Bekijk nu voor de sector "Veehouderij" het belang van mais.

Geeft antwoord op de volgende vragen:

  1. Wie verbouwen voedermais?
  2. Wat zijn de kost een kilo mais om te zaaien?
  3. Hoeveel kilo heeft de boer nodig om 1 hectare mais te zaaien?
  4. Hoeveel kilo voedermais levert dit de boer op?
  5. Op welke manier gebruikt de boer mais als voer? (denk aan voedingwaarde, mengvoer enz)

 

Toepassingen

Mais vinden we in meer producten terug dan je in eerste instantie misschien zou denken. Het gaat dan vooral om het maismeel. Maïzena is ook gemaakt van maïsmeel en is vooral bekend als “allesbinder” in de keuken. Maar misschien nog wel bekender is de custard. Custard is niets anders dan maïzena met daaraan toegevoegd vanille.  Door melk te koken, suiker toe te voegen en custardpoeder er door te roeren ontstaat vanille vla.

 

Maar hoe zit het nou met die Bourbon? Wat is bourbon eigenlijk?
Bourbon is een alcoholische drank welke gemaakt wordt van maïs.
De bekendste is waarschijnlijk Jack Daniëls. Sommige noemen dit drankje ook wel eens whisky, maar daar zal een echte whisky drinker het niet mee eens zijn! Whisky is de nationale drank van de Schotten en de Ieren en deze zijn er dan ook erg trots op! Zij maken hun drank niet van maïs maar van graan zoals tarwe, rogge en gerst.

 

Mais vind je ook terug in de bloesierkunst. Omdat mais in veel kleuren en formaten voor komt gebruiken ze gedroogde kolfen ook wel in boeketten en bloemstukken. Het is vooral in de herfst en winter een veel voorkomende versiering. Zo rond Haloween (1 november) samen met de pompoenen en calabassen. Doordat het gedroogd is gaat het lang mee en kan je het ook voor buiten versieringen gebruiken.

 

 

Opdracht 3

Opdracht 3: Bijkijk nu het belang van mais voor de sector "Voeding".

  1. Wat is de belangrijkste voedingsstof in mais ? (denk aan eiwit, vet, koolhydraat, mineraal enz.)
  2. In welke producten vinden we mais terug?

  3. In welke groep van de schijf van 5 vinden we maisproducten terug?

  4. Waar wordt onze mais verbouwd, dat voor de consumptie is bedoeld?

 

Opdracht 4 VAP

Omdat je VAP als examenvak hebt gekozen mag jij je extra verdiepen in dit onderwerp. Hieronder vind je de opdrachten die je moet afronden voor je examendossier. Print ze uit en doe ze in je portfolio onder het tabblad VAP zodat je praktijkdocent ze kan beoordelen.

 

Voor klas 4:

 

Opdracht 5

Maïs is de basis voor Maizena en maizena is een bindmiddel. Naast dit middel zijn er meer bindmiddelen.

  1. Zoek minimaal 3 andere bindmiddelen voor de consumptiemarkt.
  2. Geef van alle 3 de kenmerken.
  3. Geef van alle 3 een toepassing uit de voedingsindustrie.
  4. Welk bindmiddel gebruik je als je een heldere substantie wilt houden?
  5. Maizena moet je aanmaken met koud water en roeren tot een papje. Waarom moet je dit doen?
  6. Waarom moet je vanaf het toevoegen van het bindmiddel meteen goed roeren?
  7. Wat gebeurt er met je product als je te veel bindmiddel toevoegd?
  8. Wat is het effect van bindmiddel op de smaak van je product?

Whisky

 De Schotse Whisky is een eeuwenoud en volkomen uniek product. De karakteristieke kwaliteit en kenmerkende smaak zijn afhankelijk van typisch Schotse factoren. Zoals het uitzonderlijke klimaat, het allerzuiverste water en de eigenheid van de turf waarop gestookt wordt.
De naam komt van het Keltische 'Uisge Beatha' wat levenswater betekent. Via de verbasteringen 'Uisge' (spreek uit: wieske) en 'Usky' is de naam Whisky ontstaan. Het werd in vele duizenden kleine dorps distilleerderijtjes gemaakt en in de eigen omgeving gedronken. De Schotten zijn terecht trots op hun nationale drank die ook buiten Schotland heel bekend en geliefd is.
Maar ze zijn niet de enige die whisky maken! Ook de Ieren zijn er bekend om! Er zit wel een verschil in techniek tussen de twee landen. De schotten destilleren hun drank 2x en de Ieren 3x. Daarom is de Ierse Whisky ook donkerder van kleur.

Schotse whisky wordt ook wel liefkozend “Scotch” genoemd.
Dit mag alleen als de whisky ook echt in Schotland is gemaakt en aan de eisen voldoet van een whisky.
Een whisky moet namelijk minimaal 4 jaar rijpen in oude wijn of port vaten van (meestal) eikenhout. De meeste whisky’s rijpen zo’n 12 jaar voor ze lekker genoeg zijn.

Ook in Nederland brouwen ze Whisky. Daar zijn we lang niet zo bekend mee, maar het gebeurd toch! Bijvoorbeel bij de Friese brouwerij "Us Heit" waar ze whisky stoken zoals de Schotten dat doen.

Ook in Amerika maken ze al tijden whisky. Maar ook hier doen ze het weer op een geheel eigen wijze. Ze gebruiken er mais voor en geen graan zoals wij in Europa. Daarom mag het eigenlijk ook geen whisky heten maar moet je het Bourbon noemen. De bourbon wordt gemaakt van minimaal 51% maïs i.p.v. graan. Ook rijpt het geen 4 maar 3 jaar en word dan direct gedronken.
Hierdoor krijgt het dus een scherpere smaak en smaakt minder “houtachtig” als de Schotse of Ierse whisky.  Een bekend merk bourbon is Jack Daniels.  

 

 

 

 

Opdracht 6

Omschrijf duidelijk welke processen er stap voor stap doorlopen worden om Whisky te brouwen.

Scottisch Whisky
Scottisch Whisky

Bronnen

Filmpje Van korrel tot plant:    Schooltv

Filmpje Mais oogsten:            Trekkerweb (via YouTube.nl)

 

  • Het arrangement Mais aan de basis is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteurs
    Cindy Postma
    Laatst gewijzigd
    2016-04-11 15:27:25
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Mais als plant Mais als veevoer Maisproducten Mais oogsten
    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 2; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 1; VWO 2; VO; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 1; HAVO 4; HAVO 1; VMBO theoretische leerweg, 4; VWO 6; VMBO gemengde leerweg, 1; VMBO theoretische leerweg, 2; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 2; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 5; Praktijkonderwijs; VWO 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO basisberoepsgerichte leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; HAVO 2; VMBO gemengde leerweg, 4; VWO 5; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Plantenteelt;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    0 uur 50 minuten
    Trefwoorden
    bourbon, mais, mais haksellen, maismeel, maizena, voedermais

    Bronnen

    Bron Type
    Van korrel tot plant
    https://www.schooltv.nl/beeldbank/clipframe.jsp?clip=20030108_mais02     		Video
    Mais oogsten
    https://www.youtube.com/v/YLrD4HQ9OK0&hl=nl&fs=1     		Video

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van