Startpagina DNM     

Startpagina DNM

Thematisch onderwijs voor de hele school!

  • dé interactieve historische tijdlijn
  • biedt mogelijkheid om eigen perspectieven en beelden toe te voegen
  • maakt geschiedenis visueel en inzichtelijk
  • volledig kerndoeldekkend
  • biedt uitbouw naar wereldgeschiedenis
  • biedt aanbod naar filmpjes en ander lesmateriaal

 

Neem contact op

Achtergrond

Hoe maak je voor leerlingen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs inzichtelijk wat er allemaal plaatsvond in een bepaald tijdvak? Dat kan binnenkort met een interactieve historische tijdlijn waar kinderen zelf beelden aan kunnen toevoegen. De Noordwijkse Methode en creatief bureau ARTvertisements hebben deze tijdlijn samen ontwikkeld. Ook hebben diverse Leidse samenwerkingspartners en een aantal scholen bijgedragen zowel qua kennis als beeld. De tijdlijn bevat naast iconische beelden ook een alternatieve kijk op onze geschiedenis en biedt ruimte voor onbeperkte diversiteit aan extra beelden die de gebruikers kunnen toevoegen.

Frum van Egmond, Niki Koutouras en Barbara van Druten hebben alledrie zowel overlappende als afwijkende rollen, waarvan een paar uitgelicht kunnen worden. Daar waar Frum (Stichting De Noordwijkse Methode) voornamelijk op concept, invulling en educatieve ideeën zit, ligt Niki’s (ARTvertisements) kracht in verbinding van partijen, communicatie en een strategisch sterk creatief concept. Barbara  (ARTvertisements)  is degene die ondermeer de (digitale) collages creëert op basis van de gezamenlijk gevonden beelden en informatie; in dit geval de 11 tijdlijnen. Haar kracht ligt in visuele storytelling. Ze zijn alledrie sterk in (visuele) communicatie en marketing.

 

 

Onstaan van het leven

Welkom bij dit lesmateriaal over een van de meest fascinerende vragen die kinderen (en volwassenen!) kunnen stellen: Hoe is het leven eigenlijk ontstaan? In deze lessenserie nemen we jonge leerlingen stap voor stap mee in een ontdekkingsreis langs het begin van onze aarde, het ontstaan van water, de eerste levende wezens en hoe die zich langzaam hebben ontwikkeld tot de planten, dieren en mensen die we nu kennen.

De lessen zijn speels, visueel en verwonderend opgezet. Ze stimuleren nieuwsgierigheid, stellen vragen centraal en sluiten aan bij de belevingswereld van kinderen in de onderbouw van het primair onderwijs. De kinderen leren niet alleen over feitjes, maar gaan ook zelf actief aan de slag met tekenen, verhalen, spel en kleine proefjes.

Elke les bouwt voort op de vorige en brengt de kinderen een stap dichter bij het begrijpen van de grote puzzel: hoe begon het leven op aarde? Zo leggen we een basis voor natuur- en wereldoriëntatie, maar ook voor verwondering over de wereld om hen heen.

Laat het avontuur beginnen!

Het ontstaan van de wereld

Stel je voor dat je op een warme zomernacht naar de sterrenhemel kijkt. Je ziet duizenden lichtjes boven je. Sommige flonkeren, anderen lijken stil te staan. En dan vraag je je af:
"Waar komt dit allemaal vandaan?"
"Hoe is de wereld eigenlijk begonnen?"
"Was er altijd al iets, of begon het ergens mee?"

Naar het lesmateriaal!

De Dinosauriers

Heel lang geleden, toen er nog geen mensen waren, geen huizen en zelfs geen auto's… liep er iets GIGANTISCH over de aarde. Met scherpe tanden, lange staarten, en soms zelfs met veren! We hebben het natuurlijk over… dino’s!

In deze les duiken we in de wereld van de dinosaurussen. Hoe zagen ze eruit? Wat aten ze? Waarom zijn ze er niet meer? En hoe weten wij eigenlijk dat ze echt hebben bestaan?

 Naar het lesmateriaal!

De IJstijd

Brrrrr.... buiten is het zó koud dat alles bevroren is. Grote, harige dieren zwerven rond door het landschap. Er zijn geen huizen, geen winkels, en mensen leven in grotten. Dit is geen sprookje – het is echt gebeurd, in de tijd van… de ijstijd!

In deze les gaan we terug naar een tijd waarin mammoeten, sabeltandtijgers en mensen met bontjassen over de koude vlaktes trokken. Hoe overleefden ze de kou? Wat aten ze? En waarom is het nu niet meer zo koud?

 Naar het lesmateriaal!

De Oermens

Heb je je ooit afgevraagd hoe mensen vroeger leefden – héél vroeger, toen er nog geen huizen, supermarkten of telefoons bestonden? De oermens moest elke dag op zoek naar eten, bouwen met takken en stenen, en slapen in grotten of hutjes van bladeren. In deze les duiken we in het leven van de oermens! Hoe maakten ze vuur? Wat aten ze? En hoe communiceerden ze zonder woorden op te schrijven? Door te kijken, voelen en doen ontdek je hoe het was om te leven in een tijd vol gevaren én avonturen. Trek je denkbeeldige berenvel aan, pak je speer (van karton!) en ga mee terug naar de prehistorie!

 Naar het lesmateriaal!

Onderzoeksles

Er was een tijd dat er nog helemaal niets leefde op aarde – geen mensen, geen dieren, zelfs geen planten! Alleen maar water, steen en lucht. Hoe kon uit die lege wereld uiteindelijk een levendige planeet ontstaan, vol met krioelende beestjes en prachtige natuur? In deze les gaan jullie als jonge onderzoekers op zoek naar antwoorden!

 Naar het lesmateriaal!

 

Burgerschap

Welkom bij dit lesmateriaal over burgerschap voor de onderbouw van het primair onderwijs. In deze lessen gaan jonge kinderen op een speelse en herkenbare manier ontdekken wat het betekent om samen te leven, keuzes te maken, rekening te houden met anderen en mee te doen in hun eigen omgeving – thuis, op school en in de buurt.

Burgerschap begint klein. Een kind leert eerst wat eerlijk delen is, waarom afspraken belangrijk zijn, en hoe je met anderen kunt samenwerken en ruzies oplost. In deze lessenserie maken we zulke grote woorden begrijpelijk en concreet. Thema’s als samen spelen, hulp vragen en geven, verschillen tussen mensen, en zorgen voor elkaar komen op een positieve en onderzoekende manier aan bod.

De lessen zijn praktijkgericht en sluiten aan bij de leefwereld van jonge kinderen. Door middel van verhalen, gesprekken, spel, kringactiviteiten en creatieve opdrachten leren kinderen belangrijke sociale en emotionele vaardigheden, en oefenen ze met het nemen van verantwoordelijkheid binnen hun eigen kring.

Zo leggen we samen een basis voor betrokken, weerbare en bewuste burgers van de toekomst – op een manier die past bij hun leeftijd en ontwikkeling.

Standen, monniken en de boekdrukkunst

Lang geleden waren er ridders, boeren en monniken – en niet iedereen had dezelfde rechten of kansen. In deze les ontdek je hoe de mensen toen leefden: wie het voor het zeggen had, wie het land bewerkte, en hoe boeken er met de hand werden geschreven door monniken in kloosters. Tot ineens… de boekdrukkunst werd uitgevonden! Samen gaan we onderzoeken hoe deze uitvinding de wereld veranderde. Klaar om in de huid van een monnik, boer of ridder te kruipen en te ontdekken wat er gebeurde toen kennis zich razendsnel begon te verspreiden?

Naar het lesmateriaal!

De Franse revolutie

Je moet hard werken, hebt weinig te eten, maar de koning leeft in een paleis vol taart en goud. Zou jij dat eerlijk vinden? In deze les duiken we in de tijd van de Franse Revolutie. We onderzoeken waarom gewone mensen boos werden, hoe ze in opstand kwamen, en wat er daarna allemaal veranderde. Met tekeningen, verhalen en spel leer jij hoe een land helemaal op z’n kop werd gezet. Zet je denkpet op – het is tijd voor revolutie!

 Naar het lesmateriaal!

Napoleon in Nederland

Napoleon! Hij wilde de baas zijn over bijna heel Europa – ook over ons land. In deze les ga je onderzoeken wie Napoleon was, waarom hij naar Nederland kwam, en wat hij hier allemaal veranderde. Wist je dat we door hem een achternaam kregen? En huisnummers? Met kaarten, beelden en speelse opdrachten ga je op zoek naar sporen van Napoleon in ons eigen land. Trek je laarzen aan, zwaai met je denkpet, en marcheer mee de geschiedenis in!

 Naar het lesmateriaal!

Prinsjesdag

Elke derde dinsdag van september gebeurt er iets bijzonders in Den Haag: mensen staan langs de weg, de koning draagt een mooie mantel en leest een belangrijke brief voor. Maar waarom eigenlijk? In deze les ga jij onderzoeken wat Prinsjesdag is, waarom het gevierd wordt, en wat het betekent voor Nederland. Met filmpjes, plaatjes en creatieve opdrachten ontdek je wie er in de politiek werken, wat plannen voor het land zijn, en hoe jij daar misschien ook al iets van merkt. Zet je kroon op en denk mee: wat zou jij zeggen als jij de Troonrede mocht houden?

 Naar het lesmateriaal!

Onderzoeksles

In deze les ga jij als onderzoeker op zoek naar wat het betekent om samen te leven. Wat is eerlijk delen? Mag je altijd zeggen wat je denkt? En hoe zorg je ervoor dat iedereen zich fijn voelt in de klas of op het plein? Door te praten, tekenen, spelen en onderzoeken ontdek je wat burgerschap is. Want samenleven leer je niet alleen uit een boek – dat ga je ervaren, voelen én doen!

 Naar het lesmateriaal!

 

Cultuur

Welkom bij dit lesmateriaal over cultuur voor de onderbouw van het primair onderwijs. In deze lessen maken jonge kinderen op een speelse manier kennis met de kleurrijke wereld van cultuur: gewoontes, feesten, verhalen, muziek, kunst en hoe mensen zich op verschillende manieren uitdrukken en samenleven.

Cultuur is overal. Het zit in wat we eten, hoe we vieren, wat we dragen, en welke liedjes we zingen. In deze lessen ontdekken kinderen dat iedereen bij een cultuur hoort – en dat er tegelijk ook heel veel verschillen én overeenkomsten zijn tussen mensen. Ze leren dat cultuur iets is om nieuwsgierig naar te zijn, om te delen en van te genieten.

Met verhalen, muziek, dans, knutselopdrachten en spelactiviteiten nodigen we kinderen uit om hun eigen culturele achtergrond te verkennen én open te staan voor die van anderen. Zo oefenen ze in respect, verwondering en verbondenheid.

Deze lessen dragen bij aan brede ontwikkeling én burgerschap, en sluiten aan bij wat jonge kinderen belangrijk vinden: spelen, ontdekken en zich uiten. Samen bouwen we aan een klas waarin ieders verhaal telt.

Wederopbouw en het dagelijks leven in de jaren '50

De oorlog is voorbij, maar er is veel kapot. Huizen, scholen en straten moeten opnieuw gebouwd worden. In deze les ontdek je hoe mensen in de jaren ’50 hun leven weer op pakten. Hoe zagen de huizen eruit? Wat aten kinderen? Hoe gingen ze naar school – en hadden ze al televisie? Door te kijken naar foto's, filmpjes en spullen van toen, onderzoek jij hoe het dagelijks leven er uitzag in een tijd van harde werken, nieuwe hoop en langzaam weer vooruitgaan. Klaar om terug te reizen naar de wederopbouw?

Naar het lesmateriaal!

Toenemende welvaart, de jaren 60-70

Na de sobere jaren ’50 veranderde er van alles! In de jaren ’60 en ’70 kregen mensen meer geld te besteden, er kwamen nieuwe spullen in huis én nieuwe ideeën. In deze les ontdek je hoe het leven in Nederland steeds comfortabeler werd: gezinnen kochten een koelkast, kinderen kregen speelgoed en op straat reden steeds meer auto’s. Je onderzoekt hoe de mensen woonden, werkten, zich kleedden en wat ze in hun vrije tijd deden. Zet je zonnebril op en draai die platenspeler aan – welkom in de jaren van groei en verandering!

 Naar het lesmateriaal!

Racisme en rolverdeling jongens - meisjes

In deze les gaan we onderzoeken of iedereen écht gelijke kansen krijgt. Want wat doe je als iemand buitengesloten wordt vanwege zijn huidskleur? Of als iemand zegt dat meisjes dit wel mogen, maar jongens dat niet – of andersom? Samen ontdekken we wat eerlijk is, hoe mensen soms anders behandeld worden, en hoe jij kunt zorgen dat iedereen zich welkom voelt.

 Naar het lesmateriaal!

Punkers en protesten in de jaren 80

In de jaren ’80 klonk er harde muziek, droegen mensen opvallende kleren en riepen ze luid wat ze vonden. Punkers wilden laten zien dat ze anders dachten – en dat deden ze met spijkerjacks, felle kleuren en protestborden. In deze les ga je ontdekken waarom mensen protesteerden, wat ze wilden veranderen en hoe ze dat lieten horen én zien. Met muziek, beelden en creatieve opdrachten onderzoek jij wat opvallen en opkomen voor je mening betekent. Zet je denkbeeldige leren jas aan – en duik de wereld van punk en protest in!

 Naar het lesmateriaal!

Onderzoeksles

Iedereen hoort bij een cultuur – soms lijkt die op die van jou, en soms is die juist heel anders! In deze les gaan we op onderzoek uit: wat is cultuur eigenlijk? Je ontdekt hoe mensen zich kleden, wat ze eten, welke muziek ze maken en welke feesten ze vieren. Samen gaan we luisteren, proeven, kijken en delen. Want cultuur is overal – ook in jouw klas! Klaar om op culturele ontdekkingstocht te gaan?

 Naar het lesmateriaal!

 

Techniek

Welkom bij dit lesmateriaal over techniek voor de onderbouw van het primair onderwijs. In deze lessen gaan jonge kinderen op onderzoek uit in de wereld van maken, proberen, bouwen en ontdekken. Want techniek is overal: in een schaar die knipt, een brug die blijft staan, een lamp die aangaat of een rits die open en dicht gaat.

Techniek begint met nieuwsgierigheid: Hoe werkt dat? Waarom gebeurt dit? Wat als ik dit verander? In deze lessenserie leren kinderen spelenderwijs denken als een uitvinder. Ze mogen zelf dingen uitproberen, fouten maken, oplossingen verzinnen en trots zijn op wat ze bouwen of ontdekken.

De lessen sluiten aan bij de natuurlijke drang van jonge kinderen om te onderzoeken en te knutselen. Met eenvoudige materialen, duidelijke opdrachten en veel ruimte voor eigen ideeën leren ze technische basisprincipes kennen, zoals stevigheid, beweging, vormen en verbindingen.

Zo ontwikkelen kinderen niet alleen technische kennis en vaardigheden, maar ook zelfvertrouwen, creatief denken en samenwerken – belangrijke bouwstenen voor de toekomst.

Stoommachines en stoomtreinen

Hoe kreeg een trein kracht van water en vuur? En waarom veranderde dat de wereld?

Lang geleden reden er nog geen auto's of elektrische treinen. Maar toen kwam er iets nieuws: de stoommachine! Plotseling konden mensen en spullen veel sneller reizen en werken. In deze les ga jij onderzoeken hoe stoomkracht werkt, hoe stoomtreinen eruitzagen en waarom ze zo belangrijk waren voor fabrieken, dorpen en steden. Met filmpjes, proefjes en bouwopdrachten ontdek je hoe water, vuur en techniek samen een revolutie veroorzaakten. Klaar voor vertrek? Stoom afblazen maar!

Naar het lesmateriaal!

Uitvindingen

Alles om je heen is ooit bedacht door iemand met een goed idee. Van tandenborstel tot tablet – uitvindingen maken het leven makkelijker, leuker of sneller. In deze les ga je zelf op ontdekkingstocht: wie waren die slimme denkers, hoe kwamen ze op hun ideeën, en wat zou jij willen uitvinden? Door te tekenen, bouwen, vergelijken en onderzoeken stap je in de schoenen van een echte uitvinder. Dus… klaar om iets nieuws te bedenken? Eureka!

 Naar het lesmateriaal!

Het dagelijks leven van de arbeiders

Lang geleden gingen veel kinderen niet naar school, maar moesten ze werken – vaak lange dagen, in fabrieken of op het land. In deze les ga je ontdekken hoe het dagelijks leven van arbeiders eruitzag. Wat aten ze? Waar sliepen ze? Wat deden ze de hele dag? Met verhalen, voorwerpen en rollenspel onderzoek jij hoe het leven toen was voor mensen die hard moesten werken voor weinig geld. Zet je werkschort maar klaar – en stap in het leven van vroeger!

 Naar het lesmateriaal!

Nieuwe wetten

Mag je zomaar alles doen wat je wilt? Nee – in Nederland hebben we wetten: afspraken die voor iedereen gelden. Soms komen er nieuwe wetten bij, bijvoorbeeld om mensen te beschermen, het verkeer veiliger te maken of het milieu te helpen. In deze les ontdek je hoe nieuwe wetten ontstaan, wie daarover beslist en waarom het belangrijk is dat iedereen zich eraan houdt. Je gaat zelf nadenken: welke regels vind jij eerlijk? En wat zou jij veranderen als jij de baas was? Klaar om je eigen wet te bedenken? Dan begint jouw onderzoek nu!

 Naar het lesmateriaal!

Onderzoeksles

Techniek is overal! In een schaar, een stoplicht, een brug of een robot – allemaal slimme oplossingen die mensen zelf hebben bedacht. In deze les ga jij als jonge onderzoeker ontdekken hoe techniek werkt. Hoe krijg je iets in beweging? Hoe maak je iets stevig? En kun jij ook zelf iets uitvinden of bouwen? Met proefjes, ontwerpen, bouwen en testen ga je leren door te doen. Dus rol je mouwen op, zet je onderzoekspet op en duik in de wereld van tandwielen, stroom en slimme ideeën!

 Naar het lesmateriaal!

 

Eigenwijze denkers die het verschil maken

Welkom bij dit lesmateriaal over eigenwijze denkers die het verschil maken. In deze lessen maken jonge kinderen kennis met mensen – jong en oud – die durfden te dromen, anders durfden te denken, en zo iets bijzonders hebben gedaan voor de wereld om hen heen.

Of het nu gaat om een beroemde uitvinder, een kunstenaar met een nieuw idee, een kind dat opkomt voor een ander, of iemand die op school een slim plan bedacht: elk verhaal laat zien dat je met nieuwsgierigheid, moed en creativiteit een verschil kunt maken – ook als je klein bent.

In deze lessenserie ontdekken kinderen dat het goed is om vragen te stellen, zelf na te denken en niet altijd met de stroom mee te gaan. Ze leren over mensen uit de geschiedenis en van nu, en worden uitgedaagd om ook zelf een beetje ‘eigenwijs’ te zijn: ideeën te bedenken, iets op hun eigen manier te doen en na te denken over wat zij belangrijk vinden.

Met verhalen, gesprekken, creatieve opdrachten en speelse activiteiten bouwen we aan zelfvertrouwen, kritisch denken en verbeeldingskracht – en laten we kinderen ervaren dat denken anders mag, en dat hun stem ertoe doet.

Eigenwijze denkers groep 3-4

Waarom denken sommige mensen anders dan de rest? En wat kun je daarvan leren?

Soms zijn er mensen die niet zomaar doen wat anderen doen. Ze stellen lastige vragen, hebben gekke ideeën of verzinnen iets wat nog niemand bedacht heeft. Dat zijn eigenwijze denkers! In deze les gaan we ontdekken wie zulke denkers zijn – vroeger én nu – en wat jij zelf denkt over grote en kleine vragen. Denk jij met je hoofd, je hart of allebei? Door te praten, tekenen en spelen leer je dat anders denken soms juist heel slim is. Klaar om jouw eigenwijze brein aan te zetten?

Naar het lesmateriaal!

Eigenwijze denkers groep 5 t/m 8

Sommige mensen stellen vragen waar anderen nooit aan gedacht hebben. Ze gaan tegen de stroom in, zoeken naar nieuwe ideeën en laten zich niet zomaar tegenhouden. Dat zijn eigenwijze denkers – denkers die de wereld hebben veranderd door nieuwsgierig, kritisch en soms een beetje koppig te zijn. In deze les ga jij ontdekken wie zulke denkers zijn, wat hen bijzonder maakt, en hoe jij zélf leert om verder te denken dan het gewone. Durf jij te twijfelen, door te vragen en je eigen mening te vormen? Dan ben jij misschien ook wel een eigenwijze denker!

 Naar het lesmateriaal!

Alle Tijdlijnen

 

  • Het arrangement Startpagina DNM is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Interactieve Historische Tijdlijn
    Laatst gewijzigd
    2025-06-26 10:25:46
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    De startpagina van het project "Interactieve Tijdlijnen".Hoe maak je voor leerlingen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs inzichtelijk wat er allemaal plaatsvond in een bepaald tijdvak? Dat kan binnenkort met een interactieve historische tijdlijn waar kinderen zelf beelden aan kunnen toevoegen. De Noordwijkse Methode en creatief bureau ARTvertisements hebben deze tijdlijn samen ontwikkeld. Ook hebben diverse Leidse samenwerkingspartners en een aantal scholen bijgedragen zowel qua kennis als beeld. De tijdlijn bevat naast iconische beelden ook een alternatieve kijk op onze geschiedenis en biedt ruimte voor onbeperkte diversiteit aan extra beelden die de gebruikers kunnen toevoegen.
    Leerniveau
    PO groep 8; PO groep 7; PO groep 6; PO groep 5;
    Leerinhoud en doelen
    Godsdienst; Geschiedenis;
    Eindgebruiker
    leraar
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    12 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    artvertisements, de noordwijkse methode, geschiedenis, interactieve tijdlijnen, tijdlijnen

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    le Grand (Kennisnet), Harm. (z.d.).

    test template

    https://maken.wikiwijs.nl/215373/test_template

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van