Welkom!
Welkom bij de website voor de excursie naar Ameland!
Op deze website vind je:
- Tijdsplanning
- Belangrijke contactgevens
- Benodigdheden
- De opdrachten voor de excursie
Planning en belangrijke informatie excursiedag
Afspraken
Door deel te nemen aan de excursie bevestigen zowel leerling als ouders/verzorgers dat de leerling zich houdt aan de onderstaande afspraken. Op deze pagina is ook opgenomen hoe leerlingen zijn verzekerd gedurende de excursie.
Regels:
- Iedereen blijft in de groep waarin hij/zij is ingedeeld.
- Iedereen doet aan het programma mee en helpt elkaar bij het uitvoeren van de opdrachten.
- Niemand gaat alleen ergens naar toe zonder toestemming van de leiding.
- Iedereen ruimt zijn eigen afval op.
- Het consumeren van alcoholische dranken of drugs is tijdens de excursie niet toegestaan. Ook niet boven de achttien of met toestemming van je ouders. Leerlingen die zich hier niet aan houden worden naar huis gestuurd. Ouders of verzorgers worden geacht de leerling op locatie op te halen.
- Je houdt je aan de tijdsafspraken tijdens de excursie.
- Iedereen doet fit en normaal mee aan alle onderdelen.
Verantwoordelijkheid
Tijdens de excursie dragen de schoolleiding, docenten, leerlingen, maar ook de ouders een gedeelde verantwoordelijkheid voor een goed verloop van de reis. Van de schoolleiding en de docenten wordt verwacht dat ze professioneel leiding geven aan de excursie. Van de leerlingen verwachten we dat ze op een positieve manier deelnemen aan de reis en dat ze zich gedragen volgens de gestelde regels. Ouders dragen eveneens de verantwoordelijkheid voor het gedrag van hun zoon of dochter. We gaan er vanuit dat het niet voorkomt, maar mocht er sprake zijn van wangedrag van één of meerdere leerlingen, dan neemt de excursie leiding zo spoedig mogelijk contact op met de schoolleiding en de ouders. In bepaalde gevallen kan een leerling, in overleg met de schoolleiding, naar huis worden gestuurd.
Verzekeringen
Voor alle leerlingen is gedurende het gehele cursusjaar een collectieve ongevallenverzekering afgesloten (zie website). Deze verzekering voor ongevallen, die lichamelijk letsel tot gevolg hebben, is ook geldig tijdens (meerdaagse) excursies. Alleen ziektekosten, die NIET gedekt worden door de zorgverzekering (eigen risico b.v.) worden vergoed. Uitgesloten is materiële schade aan bijvoorbeeld brillen, kleding en dergelijke. Aanvullend is door de school ook nog een doorlopende schoolreisverzekering afgesloten. De dekking betreft ongevallen, ziektekosten, reisbagage en dergelijke.
Benodigdheden
Wat heb je allemaal nodig voor deze dag?
Algemene benodigdheden:
- voorbereiding van je opdrachten
- Spullen voor de Zwerftocht (zie hieronder)
- Eten en drinken voor de hele dag
- Geld voor avondeten
- Droge kleding die je kunt aantrekken na de zwerftocht
- Handdoek
- Telefoon
- Zonnebrand
Voor de Zwerftocht wadexcursie:
- Tijdens het wadlopen kunt u het beste gekleed gaan in korte broek of zwembroek. T-shirts, truien en windjacks al naar gelang de weersomstandigheden dit vereisen. Zorg dus altijd voor voldoende kleding!
- Sokken of surfsokken en HOGE gymschoenen zijn verplicht. Let op: draagt u niet te oude schoenen (kleding), die u anders reeds lang geleden zou hebben weggegooid! Ervaring leert dat oud schoeisel snel tot problemen leidt (verliezen van zolen), waardoor de deelnemer de tocht niet kan voortzetten.
- Pas op voor verbranden in de zon. Dit gaat aan zee ongemerkt, maar erg snel; zorg dus voor zonnebrandcrème of -olie.
- Neem wanneer mogelijk, een verrekijker mee.
- Horloges, camera’s en verrekijkers dienen zorgvuldig te worden verpakt.
- Het is wenselijk iets te eten en iets te drinken mee te nemen.
Vooral niet meenemen
- Kostbare spullen
- Laptop
Tijdsplanning
Voor een goed verloop van deze dag, is het erg belangrijk dat je de tijd goed in de gaten houdt en dat je op tijd aanwezig bent waar nodig!
Heenreis
08:00 verzamelen Almastraat, Sneek
09:30 op de boot zitten, 09:45 vertrek boot.
10:30 aankomst Ameland
10:30 ophalen fiets bij Kiewiet fietsverhuur op de pier
10:45 aanwezig voor zwerftocht wadlopen
13:45 einde van de zwerftocht --> opdracht Biologie --> opfrissen
Voer de opdracht voor aardrijkskunde uit --> opdracht op het eiland
Terugreis
17:45 Fietsen retour afgeven bij Kiewiet
18:00 op de boot zitten.
18:30 vertrek van de laatste boot voor terugreis.
19:20 bus gereed voor retour 102 leerlingen naar de RSG
20:10 leerlingen weer in Sneek.
Belangrijke adressen en contactpersonen
Calamiteit?
Neem dan direct contact op met het telefoonnummer van school: 0515429760
Bij de receptie van de school, kunnen ze alle begeleiding direct bereiken.
Fietsverhuur
Fietsverhuur Kiewiet op Google Maps
Oude Steiger 1, 9163 GV Nes
Telefoonnummer: 0519542130
Fietsen ophalen direct bij aankomst Ameland
Fietsen retour om 17:45u
Zwerftocht Wadlopen
Zwerftocht Wadlopen op website
Verzamelen is aan de dijk wad kant tussen Hollum en Ballum om 10:30 uur t.w “Amelander Pôlletocht “
Schaapweg 53, 9969TN Westernieland
Voorbereidingen vooraf excursie
Leerdoelen
- De leerling kan de verschillende onderdelen van het waddengebied herkennen waaronder: kwelder, zeegaten, geulen, prielen, wadplaten en het wantij
- De leerling kan de verschillende onderdelen van het waddengebied koppelen aan het proces sedimentatie of erosie
- De leerling kan benoemen wat eb en vloed is en hoe dit van invloed is op het waddengebied
- De leerling kan een onderzoeksplan opstellen en deze uitvoeren door bij de excursie op adequate wijze bewijzen te verzamelen.
- Leerlingen bewust maken van het Waddengebied en dat dit UNESCO werelderfgoed is
- Het aanleren van het doen van gedegen geografisch onderzoek
- Het waddengebied bekijken vanuit fysische, economische, sociaal-culturele en politieke dimensie
Voorbereidingen op de excursie (in de les)
Begrippenlijst/verklaring woorden:
- Abiotische factoren: Niet-levende elementen zoals zonlicht, water, lucht, bodem en temperatuur die het milieu beïnvloeden.
- Biodiversiteit: De verscheidenheid aan planten en dieren in een bepaald gebied.
- Biologische factoren: Levende elementen in een ecosysteem, zoals planten, dieren en micro-organismen.
- Delfstoffen: Natuurlijke hulpbronnen die worden gewonnen uit de aarde, zoals olie, gas, zout en mineralen.
- Economische dimensie: De aspecten van een gebied die te maken hebben met geld, handel en werkgelegenheid.
- Een ecosysteem: de wisselwerking tussen alle levende wezens en hun levenloze omgeving (water, bodem, lucht). Zie onderstaande afbeelding
.
- Flora en fauna: Planten (flora) en dieren (fauna) die in een bepaald gebied voorkomen.
- Fysische dimensie: De natuurlijke kenmerken van een gebied, zoals landschappen, bodem, waterlichamen en klimaat.
- Geul: Een diepere en vaak smallere waterweg in de zeebodem.
- Kwelder: Een gebied langs de kust dat regelmatig overstroomt met zout water, waar planten zoals zeekraal groeien.
- Politieke dimensie: De aspecten van een gebied die te maken hebben met bestuur, regelgeving en overheidsbeleid.
- Prielen: Ondiepe watergangen tussen zandbanken die tijdens eb droogvallen.
- Sociaal-culturele dimensie: De aspecten van een gebied die te maken hebben met mensen, hun cultuur, tradities en manieren van leven.
- UNESCO Werelderfgoed: Plaatsen, monumenten of gebieden die door UNESCO zijn erkend vanwege hun culturele, historische of natuurlijke waarde en die bescherming verdienen voor toekomstige generaties.
- Zeegat: Een brede doorgang tussen twee landmassa's waar zeewater doorheen stroomt, zoals tussen eilanden of langs kustlijnen.
Opdrachten Aardrijkskunde
Tijdens de boottochten
In de bovenstaande afbeelding zijn de verschillende onderdelen van het Waddengebied te zien. In het voorbeeld zie je het eiland Schiermonnikoog.
1. Leg de volgende onderdelen vast met je (mobiele)camera:
- Kwelder (eventueel al voorafgaand de boottocht)
- Geul
- Zeegat
- Prielen
2. Maak duidelijke foto's waarop te zien is waar op het moment van de boottocht sedimentatie plaatsvindt en waar er erosie plaatsvindt in het Waddengebied.
Let goed op de veranderingen in het landschap en de dynamiek van het water.
Jullie foto's zullen dienen als bewijs van jullie ontdekkingen en zullen later worden gebruikt om een verslag te maken van jullie avontuur. Vergeet niet om de locatie en het tijdstip van elke foto vast te leggen voor een nauwkeurige analyse achteraf.
Bij aankomst Zwerftocht Waddengebied
Tijdens onze wadexcursie naar Ameland zullen we een aantal belangrijke aspecten van het Waddengebied verkennen. Om onze kennis te verdiepen en beter te begrijpen hoe het waddengebied functioneert als een uniek ecosysteem en UNESCO Werelderfgoed, zullen we ons richten op enkele specifieke vragen. Deze vragen zullen ons helpen om de relatie tussen het Waddengebied en verschillende aspecten van de fysische, economische, sociaal-culturele en politieke dimensies te begrijpen, zoals we hebben besproken in de klas.
Jullie opdracht is om tijdens de excursie informatie te verzamelen om de volgende vragen te beantwoorden:
3. Welke delfstoffen worden er in het Waddengebied gewonnen?
- Onderzoek bijvoorbeeld naar de aanwezigheid en delfstofwinning van zout, gas, olie, en andere delfstoffen in het Waddengebied. Maak aantekeningen van wat je tijdens de excursie hoort en ziet, en stel vragen aan de gids indien nodig.
4. Heeft delfstofwinning invloed op de flora of fauna in het Waddengebied?
- Onderzoek mogelijke effecten van delfstofwinning op de natuurlijke omgeving van het Waddengebied, met name op planten en dieren. Probeer voorbeelden te vinden van directe en indirecte invloeden en noteer deze.
5. Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering voor UNESCO Werelderfgoed, de Wadden?
- Verken tijdens de excursie hoe klimaatverandering het Waddengebied beïnvloedt. Denk hierbij aan zeespiegelstijging, veranderingen in temperatuur, en de impact op flora en fauna. Probeer concrete voorbeelden te vinden en te begrijpen hoe deze veranderingen het ecosysteem van de Wadden beïnvloeden.
6. Op wat voor manier is het Waddengebied onderdeel van een ecosysteem?
- Analyseer tijdens de excursie de verschillende componenten van het Waddengebied en hoe ze samenwerken als een ecosysteem. Let op de interacties tussen abiotische factoren (zoals water, bodem, en klimaat) en biotische factoren (zoals planten, dieren, en micro-organismen) en hoe deze bijdragen aan de biodiversiteit en veerkracht van het gebied.
Tijdens de excursie zullen jullie de kans krijgen om deze vragen te onderzoeken en beantwoorden. Maak aantekeningen, neem foto's, en stel vragen aan de gids om een goed begrip te krijgen van de complexiteit van het Waddengebied.
Opdracht op het eiland
Nu we het Waddengebied hebben verkend tijdens onze wadexcursie, is het tijd om Ameland verder te verkennen en te begrijpen hoe toerisme van invloed is op dit eiland. Jullie krijgen de opdracht om antwoorden te vinden op enkele vragen met betrekking tot toerisme op Ameland. Om deze vragen te beantwoorden, zullen jullie gebruik maken van een verscheidenheid aan onderzoeksmethoden, zoals observatie, interviews, enquêtes en het verzamelen van bewijsmaterialen in de vorm van foto's, video's, of geluidsopnames.
Opdracht
7. Hoe kijkt de lokale bevolking naar alle toeristen op Ameland? Zijn toeristen gewenst of juist niet?
- Ga het eiland op en spreek met verschillende lokale bewoners, zoals winkeliers, restauranteigenaren, en inwoners. Stel hen vragen over hun perspectief op toerisme op Ameland. Gebruik je voicerecorder om de gesprekken op te nemen (natuurlijk nadat je toestemming hebt) en maak aantekeningen van belangrijke opmerkingen en standpunten. Verzamel ook eventuele andere bewijsmaterialen die je kunt vinden, zoals borden met welkomstberichten of uitingen van lokale trots.
8. Hoe verschilt Ameland in de zomer ten opzichte van de winter op het gebied van toerisme?
- Vergelijk de sfeer, activiteiten en drukte op het eiland tussen de zomer- en wintermaanden. Interview bewoners en ondernemers van drukke toeristische hotspots, stranden, accommodaties, en andere relevante locaties. Voer eventueel enquêtes uit onder zowel toeristen als lokale bewoners om te begrijpen hoe het toerisme verschilt tussen de seizoenen. Let ook op eventuele verschillen in beschikbaarheid van voorzieningen en diensten.
Hiermee bedoelen we dat sommige faciliteiten en diensten mogelijk alleen beschikbaar zijn tijdens bepaalde seizoenen vanwege de veranderende vraag van toeristen en de behoeften van de lokale bevolking.
Een voorbeeld hiervan is de beschikbaarheid van restaurants en winkels. Tijdens het hoogseizoen, zoals in de zomer, zullen veel restaurants en winkels op Ameland volledig operationeel zijn, met uitgebreide openingstijden en een breed scala aan menu's en producten om aan de vraag van toeristen te voldoen. Daarentegen kunnen sommige van deze bedrijven in het laagseizoen, zoals in de winter, slechts beperkte openingstijden hebben of zelfs tijdelijk gesloten zijn vanwege een verminderde vraag.
Bij het verzamelen van informatie, wees respectvol naar de lokale gemeenschap en toeristen. Zorg ervoor dat je toestemming hebt om foto's te maken en interviews af te nemen. Verwerk al het verzamelde bewijsmateriaal in een verslag waarin je de antwoorden op de gestelde vragen presenteert.
Beoordelingsmodel
| Opdracht |
Omschrijving |
Onvoldoende |
Voldoende |
Goed |
Uitstekend |
| 1 |
Fotografie van Waddengebied |
Onvolledige of onscherpe foto's van de genoemde onderdelen. |
Foto's van alle genoemde onderdelen, maar sommige zijn onscherp of onduidelijk. |
Duidelijke foto's van alle genoemde onderdelen. |
Haarscherpe foto's met artistieke waarde waarop alle genoemde onderdelen goed te onderscheiden zijn. |
| 2 |
Observatie van Sedimentatie en Erosie |
Geen duidelijke observaties of misinterpretatie van sedimentatie en erosie. |
Juiste observaties van sedimentatie en erosie, maar beperkte diepgang in analyse. |
Gedetailleerde observaties van sedimentatie en erosie met heldere uitleg van veranderingen in het landschap en waterdynamiek. |
Diepgaande analyse met nauwkeurige observaties van sedimentatie en erosie, inclusief een goed begrip van de onderliggende processen. |
| 3 |
Delfstofwinning in het Waddengebied |
Onjuiste of geen informatie over delfstoffen in het Waddengebied. |
Benoeming van enkele delfstoffen met beperkte informatie over hun winning. |
Correcte identificatie van verschillende delfstoffen met enige uitleg over hun winning. |
Grondige kennis van diverse delfstoffen met gedetailleerde uitleg over hun winning en impact op het gebied. |
| 4 |
Invloed van Delfstofwinning op Flora en Fauna |
Geen of minimale informatie over de invloed van delfstofwinning op flora en fauna. |
Benoeming van enkele directe of indirecte effecten zonder diepgaande analyse. |
Identificatie van diverse effecten met redelijke uitleg over hun impact op de natuurlijke omgeving. |
Grondige analyse van zowel directe als indirecte effecten met concrete voorbeelden en inzicht in langetermijngevolgen. |
| 5 |
Gevolgen van Klimaatverandering voor de Wadden |
Beperkte of geen identificatie van gevolgen van klimaatverandering voor het Waddengebied. |
Benoeming van enkele gevolgen met oppervlakkig begrip van hun impact. |
Identificatie van diverse gevolgen met redelijke uitleg over hun effect op het ecosysteem. |
Diepgaande analyse van gevolgen met gedetailleerd inzicht in de complexe interacties tussen klimaatverandering en het Waddengebied. |
| 6 |
Het Waddengebied als Ecosysteem |
Beperkte observatie van interacties tussen abiotische en biotische factoren. |
Identificatie van enkele componenten van het ecosysteem met oppervlakkig begrip van hun samenhang. |
Gedetailleerde observatie van interacties tussen verschillende factoren met duidelijke uitleg van hun rol in het ecosysteem. |
Diepgaande analyse van complexe interacties met helder inzicht in de biodiversiteit en veerkracht van het Waddengebied. |
| 7 |
Perspectief van Lokale Bevolking op Toerisme |
Geen of minimale informatie over het perspectief van de lokale bevolking. |
Benoeming van enkele standpunten zonder diepgaande analyse van de diverse perspectieven. |
Identificatie van verschillende standpunten met redelijke uitleg over hun motieven en bezorgdheden. |
Grondige analyse van diverse perspectieven met diepgaand inzicht in de complexe relatie tussen de lokale bevolking en toerisme. |
| 8 |
Verschillen in Toerisme tussen Zomer en Winter |
Oppervlakkige vergelijking tussen zomer- en wintermaanden zonder diepgaand begrip van de verschillen. |
Benoeming van enkele verschillen met beperkt inzicht in hun oorzaken en impact. |
Identificatie van diverse verschillen met redelijke uitleg over hun invloed op het eiland en haar bewoners. |
Diepgaande analyse van zowel kwantitatieve als kwalitatieve verschillen met gedetailleerd inzicht in de dynamiek van het toerisme op Ameland gedurende beide seizoenen. |
Opdrachten Biologie
Voorinformatie opdracht
Overzicht opdracht schoolomgeving en het waddengebied
Biologie
Inleiding
Het project gaat over het op een natuurwetenschappelijke manier kijken naar en het onderzoeken
van de eigen schoolomgeving en het waddengebied. Het bouwt daarmee voort op de kennis en
vaardigheden die je gedurende het veldpracticum tijdens het tweede leerjaar in Heempark hebt
opgedaan.
Gedurende een aantal weken (na de meivakantie) aan het eind van dit schooljaar gaan jullie aan de
slag met dit project. Ook gaan jullie als onderdeel van dit project een dag naar Ameland. De
onderzoeksactiviteiten die bij dit project horen, zullen dan ook worden uitgevoerd tijdens de
normale biologie-uren en op het Waddeneiland Ameland.
De uitzonderlijke omstandigheden in een waddengebied maken een bijzonder rijke, maar ook
kwetsbare flora en fauna mogelijk. Het ondiepe water is relatief warm en rijk aan bodemleven. De
wadden bieden plaatsen waar vogels en zeezoogdieren kunnen foerageren en rusten. De
waddengebieden hebben daarom bij natuurbeschermers een hoge prioriteit (zie ook: Drasland)
(Wikipedia, 2024).
Bodemfauna
Het grootste deel van de Noordzeebodem bestaat uit zand en slib. Er leven veel dieren die zich
ingraven, zoals wormen en schelpdieren. Er zijn wormen, zoals de zeeduizendpoot of zager, die zich
door de bodem graven. Andere leven in kokers die net boven het bodemoppervlak uitsteken. Een
voorbeeld is de zandkokerworm. Zijn koker bestaat uit met slijm aan elkaar verkleefde zandkorreltjes
(Ecomare, 2024).
De meeste soorten schelpdieren leven in de bodem. Ze houden contact met het oppervlak via hun
sifonen. Door deze buisjes loopt de aan- en afvoer van zeewater. De dieren gebruiken de zuurstof die
in het water zit, en ze filteren het plankton eruit. Bekende schelpdieren zijn het nonnetje, de kokkel
en de strandgaper. In gebieden met veel slib komen meer dieren voor, en ook andere soorten
(Ecomare, 2024).
Bodemdieren hebben in de getijdengebieden met extreme omstandigheden te maken. Allereerst
vallen de wadplaten twee keer per etmaal droog. Er zijn sterke wisselingen in temperatuur en
zoutgehalte. Sommige wadbewoners vermijden de ellende door tijdelijk naar elders te vertrekken. Zo
trekken garnalen en krabben bij de eb naar de geulen en met vloed terug naar de wadplaten. In het
najaar trekken ze naar open zee. Bodemdieren beschermen zich tegen de kou door zich diep in te
graven. De zeeduizendpoot kruipt in de winter tot 60 centimeter diep weg. Kokkels gaan bevriezing
tegen door in hun lichaam stoffen te maken die als antivries werken. Toch gaan bij strenge winters
heel veel wadbewoners dood (Ecomare, 2024).
De opdracht
Opdracht Ameland
Zeevogels en andere dieren van het wad leven van het voedsel in de bodem. In jullie onderzoek op
het wad ga je het aanbod aan voedsel in de bodem analyseren. In een kwadrant van 2,5 bij 2,5 meter
ga je met behulp van een schep, zeefje, emmer en determineerkaart het bodemleven in kaart
brengen. Vervolgens ga je je gegevens uitwisselen met andere groepjes.
In je verslag geef je aan welk bodemleven je in je eigen kwadrant bent tegen gekomen en welk
bodemleven er in totaal gevonden is. In de discussie (verklaring resultaten) ga je in op wat jullie
resultaten zeggen over het geheel van het ecosysteem van het wad.
Presentatie
Twee onderzoeksverslagen (schoolomgeving en Ameland).
Organisatie
Jullie werken in samengestelde groepen. Het schrijven van de onderzoeksverslagen gaat ook per
groep. De verslagen worden als WORD of PDF bestand via de ELO (magister) ingeleverd. Je hebt 1,5
uur de tijd voor het uitvoeren van deze opdracht.
Materialen
4 stokken
Touw
Meetlint
Zeef
Emmer / witte bak
Determineerkaart
Werkwijze
Je gaat met je groep (zie indeling) aan de slag en verdeelt je werkzaamheden, plan het goed. Je hebt
1,5 uur voor dit onderdeel op het wad, dan moet het praktische werk afgerond zijn. Zorg dat je een
tabel maakt met daarin de aantallen van de gevonden bodemdieren. Zorg dat je een foto van je
kwadrant maakt.
Bronnen
Het theorie gedeelte van dit verslag kun je in de les bij biologie of thuis maken. Ga zelf op zoek naar
goede betrouwbare bronnen (geen scholieren.com).
Bron: https://www.ecomare.nl/verdiep/leesvoer/dieren/dieren-van-de-wadden/
Beoordeling
Waar letten we op:
- Deelname uitvoering van de praktische vaardigheden Ameland
- De werkzaamheden dienen evenredig verdeeld te zijn binnen de groep, samenwerken is vereist
- Verslag
o Het cijfer voor biologie komt tot stand door het gemiddelde van het verslag van
schoolomgeving (1) (onderzoek rondom school) en het verslag van de opdracht van
deze excursie op Ameland (2) te nemen.
o Onderdelen verslag: https://biologie.rsg-sneek.nl/v3/schoolomgeving/verslag.html
