Inleiding
Wat ga je doen?
Tijdens dit project gaan jullie in groepjes van 3 / 4 aan de slag met een opdracht over duurzaamheid. Het is de bedoeling dat jullie doormiddel van het uitwerken van de opdrachten tijdens dit project uiteindelijk de eindopdracht kunnen maken.
Eindopdracht
Wat ga je doen? Met je groepje ga je onderzoek doen naar duurzaamheid in je eigen omgeving. Jullie doen dit doormiddel van het maken van een eigen enquête. De resultaten van deze enquête gaan jullie verwerken om een conclusie trekken wat er beter kan op het gebied van duurzaamheid. Bedenk ook met je groepje zelf een idee hoe je duurzamer kan leven. Denk hierbij aan afval scheiden, plastic tegen gaan, kleding recyclen ect.
Theorie
Les 1. Milieu
De les komt in de vorm van een LessonUp online op SOM nadat de les gegeven is.
Les 1 Impact op het milieu
Lesdoelen les 1:
- Ik kan voorbeelden geven van gebieden waar de draagkracht van het natuurlijke milieu is overschreden.
- Ik kan de invloed van plasticafval op ecosystemen benoemen.
- Ik kan de gevolgen van voedselverspilling op ecosystemen onderscheiden en benoemen.
- Ik kan de invloed van fossiele brandstoffen op ecosystemen benoemen.
Waarom is plastic slecht?
Het probleem van plastic is dat het niet vergaat. Dat betekent dat al het geproduceerde plastic dat in de natuur terecht is gekomen daar op de een of andere wijze nog aanwezig is. De plasticproductie nam toe sinds 1950. Om die reden is er sprake van opeenhoping van plastic. Er komt namelijk steeds meer in het milieu terecht. Ook hoopt het op bepaalde plekken op door regen, wind of zeestromingen of eenvoudigweg op plaatsen waar plastic afval gestort wordt.
In Bali waren beroemde toeristenstranden keer op keer bedekt met een dikke laag plastic en werd in januari 2018 de plastic-noodtoestand uitgeroepen, nadat het vijf dagen aan een stuk had geregend. Het strand van Durban in Zuid-Afrika lag vol met plastic flesjes na hevige regenval. In landen als Frankrijk, Spanje en Italië eindigt de helft van al het afval nog altijd op vuilnisbelten. Veel waait ook de zee in en drijvend plastic wordt door de wind gemakkelijk in een bepaalde richting gestuurd.
Figuur 1: Grote berg met plastic wat is aan gespoeld op het strand.
Waarom is duurzame energie belangrijk?
We gaan met zijn allen steeds meer gebruik maken van elektronische apparaten en voertuigen zoals laptops, tablets, smartphones en auto's. Gelukkig worden deze apparaten steeds zuiniger, maar alsnog is er veel elektriciteit nodig. Voorheen werd elektriciteit opgewekt uit fossiele brandstoffen. Het nadeel hiervan is dat het erg schadelijk is voor het milieu en ze raken een keer op. Daarom is duurzame energie zo belangrijk. Duurzame energie is namelijk niet schadelijk voor het milieu en raakt niet op.
Figuur 2: In het blauw de percentages per land wat ze doen aan duurzaamheid. Groen is wat er extra is gedaan en wit wat ze nog moeten doen om de doelen te behalen.
Voedselverspilling waarom is dat slecht?
Zo'n 9 procent van ons eten verdwijnt jaarlijks ongebruikt in de afvalbak, dat is ruim 34 kilo voedsel per persoon per jaar. Dit komt neer op 120 euro per jaar. Alle huishoudens samen verspillen daarmee in Nederland 590 miljoen kilo goed voedsel. Dat zijn duizenden vuilniswagens vol! Onnodig eten en drinken weggooien is zonde voor het milieu en je portemonnee.
De oorzaken van de verspilling zijn erg verschillend: te veel ingekocht, te lang bewaard, te veel gekookt of gewoon niet lekker. Op de volgende bladzijde is te zien welk voedsel we het meest verspillen.
Figuur 3: In de cirkeldiagram is te zien welk voedsel we het meeste verspillen.
Les 2. Ecosystemen
De les komt in de vorm van een LessonUp online op SOM nadat de les gegeven is.
Les 2: Ecosystemen
Lesdoelen les 2:
- Ik kan verschillende ecosystemen herkennen.
- Ik kan de ecosystemen op verschillende schaalniveaus onderscheiden.
- Ik kan een eenvoudig aardrijskundig stappenplan maken voor het doen van veldwerk.
De aarde is eigenlijk één groot ecosysteem. Een systeem waarin planten, dieren en de mens samenleven in de lucht, het water en de bodem van de aarde. Een systeem dat afval afbreekt, water laat verdampen, laat uitregenen en via rivieren weer in de zee brengt. Een systeem dat planten zuurstof laat maken waar dieren en mensen op leven. Die ademen weer CO2 uit waar de planten weer op leven.
Toen kwam de mens. De mens produceert wel afval en laat dat rondslingeren. De mens werkt met giftige stoffen en vervuilt daarmee de leefomgeving en de lucht. We putten grondstoffen uit. We kappen bossen en vissen onze zeeën leeg. Wij als mens verstoren dus het evenwicht bij ons op aarde.
De zon als drijvende kracht maar water wordt steeds meer belangrijk voor ons?
Koolstofkringloop kan door de mens makkelijk verstoord worden door alles wat wij dagelijks doen.
Les 3. Ecologische voetafdruk
De les komt in de vorm van een LessonUp online op SOM nadat de les gegeven is.
Les 3 Ecologische voetafdruk
Lesdoelen les 3
- Ik kan mijn eigen ecologische voetafdruk beschrijven.
- Ik kan mijn eigen ecologische voetafdruk vergelijken met anderen.
- Ik kan uitleggen in eigen woorden wat duurzaamheid is.
- Ik kan minimaal 2 voorbeelden geven van duurzaamheid.
Duurzaamheid
Duurzaamheid is een breed begrip, maar het komt erop neer dat in een duurzame wereld mens (people), milieu (planet) en economie (profit) met elkaar in evenwicht zijn, zodat we de aarde niet uitputten.
People
Zorgen voor gelijke kansen voor iedereen die op deze aarde woont. We moeten met zijn alle zo eerlijk mogelijk samenleven en zorgen dat de Aarde zo minmogelijk wordt aangetast. We moeten er met zijn allen voor zorgen dat de Aarde zo lang mogelijk meegaat.
Planet
De mens is verantwoordelijk voor het zorgen dat de planeet blijft bestaan. Op dit moment zijn er een aantal zaken te benoemen waar wij als mensen zorg voor dienen te dragen. Bijvoorbeeld het uitstoten van minder CO2 of de mogelijkheid hoe je het beste producten kunt recyclen om duurzaam met spullen om te gaan.
Profit
Veel winst maken is wat veel bedrijven natuurlijk graag willen, maar hierbij is een gezonde balans noodzakelijk, waarbij het geld verdienen in lijn staat met duurzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan het investeren in de infrastructuur of waar je producten vandaan komen.
De Wereldcommissie voor milieu en ontwikkeling omschrijft duurzaamheid om de aarde zo te gebruiken dat de toekomstige generaties er ook nog plezier van kunnen hebben. Bij duurzaamheid kan de aarde ook op langere termijn het totaal van onze consumptie dragen.
Ecologische voetafdruk
Figuur 4: De ecologische voetafdruk van verschillende bevolkingsgroepen.
Door het kijken naar de ecologische voetafdruk kan je bepalen hoeveel ruimte er per persoon nodig is om alles wat die persoon verbruikt te produceren. In het westen gebruiken we per persoon meer ruimte dan de aarde per persoon te bieden heeft. Dit betekent dus dat we aan één aarde niet genoeg zouden hebben. Zo heeft de gemiddelde Nederlander bijna 4 aardbollen nodig met zijn levenswijze.
Les 4. Duurzame energie
De les komt in de vorm van een LessonUp online op SOM nadat de les gegeven is.
Les 4 Duurzame energie
Lesdoelen les 4
- Ik kan mijn voorbeelden noemen van fossiele brandstoffen
- Ik kan mijn eigen woorden uitleggen waarom fossiele brandstoffen slecht zijn voor het milieu
- Ik kan uitleggen in eigen woorden wat duurzaamheid is.
- Ik kan minimaal twee voorbeelden geven van duurzame energie.
Fossiele brandstoffen
Om onze energie op te kunnen wekken maken we gebruik van fossiele brandstoffen. Door de verbranding van aardolie, aardgas en kunnen we op aarde onze auto's laten rijden, stroom opwekken en voedsel produceren. Het gebruik van deze stoffen zorgt wel voor problemen. Schadelijke stoffen houden meer warmte vast. Hierdoor gaat de zeespiegel stijgen.
Figuur 5: Het broeikaseffect uitgelegd in een afbeelding.
Les 5. Rollenspel klimaattop
Rollenspel klimaattop komt online tijdens de les.
En-ROADS Klimaatscenario
Interactieve online klimaat scenario
Werkblad Rollenspel
Uitleg Grafieken
Opdrachten
Algemeen
Hieronder vind je de opdrachten die je tijdens de lessen in groepjes zult uitwerken. Zet jullie antwoorden / uitwerkingen in jullie verslag. Gebruik de theorie bij het maken van de opdrachten. Succes!
Opdracht 1
Waarom is plastic slecht?
Het probleem van plastic is dat het niet vergaat. Dat betekent dat al het geproduceerde plastic dat in de natuur terecht is gekomen daar op de een of andere wijze nog aanwezig is. De plasticproductie nam toe sinds 1950. Om die reden is er sprake van opeenhoping van plastic. Er komt namelijk steeds meer in het milieu terecht. Ook hoopt het op bepaalde plekken op door regen, wind of zeestromingen of eenvoudigweg op plaatsen waar plastic afval gestort wordt.
In Bali waren beroemde toeristenstranden keer op keer bedekt met een dikke laag plastic en werd in januari 2018 de plastic-noodtoestand uitgeroepen, nadat het vijf dagen aan een stuk had geregend. Het strand van Durban in Zuid-Afrika lag vol met plastic flesjes na hevige regenval. In landen als Frankrijk, Spanje en Italië eindigt de helft van al het afval nog altijd op vuilnisbelten. Veel waait ook de zee in en drijvend plastic wordt door de wind gemakkelijk in een bepaalde richting gestuurd.
Opdracht 1
Lees de tekst en bekijk het filmpje hierboven.
1a. Hoeveel afval komt er in de natuur?
1b. Hoeveel plastic komt er in onze oceanen?
1c. Wat zijn microplastics?
1d. Hoe komen microplastics in ons terecht?
Opdracht 2
Opdracht: 2
2a Bedenk op welke manieren wij als mens de volgende kringlopen uit evenwicht brengen: Water (H20) en Koolstofdioxide (CO2)
2b Werk beide kringlopen uit. Doe dit in de vorm van een tekening, maak er een foto van en voeg dit toe aan je verslag.
Opdracht 3
Opdracht 3
Een vragenlijst maken (enquête) over duurzaamheid in de wijk.
Bekijk figuur 1.
|
Vraag 1: Hoe duurzaam bent u zelf dagelijks bezig?
|
|
Helemaal niet
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Zeer duurzaam
|
|
Vraag 2: Wat vindt u van de duurzaamheid in uw buurt?
|
|
Zeer slecht
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
Zeer goed
|
Figuur 1: Twee vragen uit een bewonersenquête
3a. Welke cijfers zou jij geven op vraag 1 en vraag 2 uit figuur 1?
3b. Maak nu zelf een vragenlijst. Gebruik de vragen uit figuur 1 als voorbeeld. Bedenk minimaal 8 nieuwe vragen voor jullie eigen vragenlijst
3c. Maak een korte inleiding boven de samenvatting met wie jullie zijn, waarom jullie de enquête afnemen en zorg voor een dank woord.
Let op: alle vragen moeten te beantwoorden zijn op een schaal van 1 tot en met 10, net zoals in de voorbeeldvragen hierboven.
Tip: denk aan de indeling in wonen, werken, verkeer. Gebruik net taalgebruik en spreek de lezer aan met ‘u’. Schrijf boven de enquête wie jullie zijn en waarom jullie deze enquête afnemen.
Opdracht 4
Opdracht 4
Check op de volgende site je eigen ecologische voetafdruk.
Link ecologische voetafdruk
4a. Hoeveel aarde verbruik jij zelf?
4b. Op welk onderdeel uit het resultaat scoor jij het best?
4c. Op welk onderdeel uit het resultaat scoor jij het minst goed?
4d. Wat zou je kunnen doen om dit te verbeteren?
4e. Plaats hier de foto van de mindmap over duurzaam doen uit les 3 (ecologische voetafdruk)
Opdracht 5
Opdracht 5
Kijk naar de video en beantwoord de vragen.
5a. Welke fossiele brandstoffen komen er voorbij? / wat zijn fossiele brandstoffen
5b. Waarom zijn fossiele brandstoffen schadelijk voor het milieu?
5c. Welke alternatieve energiebronnen worden er genoemd?
5d. Waarom kunnen we niet ineen keer overstappen op duurzame energie?
Eindopdracht
Eisen eindopdracht
De eindopdracht is een mooi verslag per groepje met daarin alle uitgewerkte opdrachten, jullie eigen gemaakte enquête en de resultaten van het buurtonderzoek met jullie eigen gemaakte enquête.
Zet de volgend onderdelen in het verslag:
- Voorblad: Titel, namen groepje, docent, klas en datum
- Inhoudsopgave
- Alle uitgewerkte opdrachten (1 t/m 6)
- Foto mindmap duurzaam doen (Les 3: Ecologische voetafdruk)
- Jullie eigen gemaakte Enquête
- Resultaten van jullie Enquête (tabel uit opdracht 6)
- Logboek (wie heeft wat gedaan?)
Lever het verslag in als groepje via SOM in de inlevermap.
Buurtonderzoek (Enquete)
Opdracht 6
Gegevens enquête verwerken (laat minimaal 8 maximaal 10 mensen jullie enquête invullen).
|
Personen
|
A
|
B
|
C
|
D
|
Enzovoort
|
Totaal
|
Gemiddeld
|
|
Vraag 1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vraag 2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Vraag 4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Enzovoort
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Totaal
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Gemiddeld
|
|
|
|
|
|
|
|
Figuur 2: Resultatentabel
6a. Je gaat nu de gegevens verwerken. Typ de tabel uit figuur 2 over in Microsoft Word en vul deze in met de getallen die mensen hebben gegeven op de vragen uit jullie enquête.
6b. Wat kan er verbeterd worden als je naar de resultaten kijkt?
6c. Bedenk met je groepje zelf een idee hoe je duurzamer kan leven. Denk hierbij aan afval scheiden, plastic tegen gaan etc.
Tabel resultaten enquete
Beoordeling
|
Onderdeel
Score
|
Onvoldoende. 0 punten
|
Voldoende
2 punten
|
Goed
4 punten
|
Uitstekend
6 punten
|
|
Verwerking theorie
Alle opdrachten zijn uitgewerkt.
|
Er ontbreken opdrachten.
|
De opdrachten zijn gemaakt, hier en daar een fout of slordig.
|
Alle theorie is netjes beantwoord.
|
De theorie is duidelijk beantwoord met uitgebreide verklaring en vaardigheden zijn terug te zien.
|
|
Werkhouding tijdens de lessen en activiteiten
Doet de leerling goed mee bijvoorbeeld met het rollenspel, worden de opdrachten gemaakt, worden er goed vragen gesteld/beantwoord.
|
Doet niet goed mee tijdens de lessen, zit andere dingen te doen in de klas.
Tijdens de activiteit niet serieus bezig met de opdracht.
|
Doet mee in de lessen en werkt prima.
Doet mee met het rollenspel.
|
Doet goed mee, stelt vragen in de les en werkt goed aan de opdrachten.
Is goed bezig met het rollenspel en stelt vragen.
|
Werkt erg hard door en stelt geode vragen in de les. Heeft alles op tijd af in de les.
Is goed bezig en is doet actief mee met het rollenspel.
|
|
Eind opdracht:
- Enquête: Goede vragen geformuleerd? Genoeg vragen geformuleerd?
|
Er ontbreken meerdere belangrijke onderdelen.
|
De enquête is compleet maar wel eenvoudig.
|
De enquête is goed en netjes gemaakt met een helder/duidelijk vragen.
|
De enquête is uitgebreid en netjes gemaakt er zijn goede vragen geformuleerd. Ook is er creatief nagedacht over een duurzame aanpak in de wijk.
|
|
Eind verslag
Compleet?
|
Er ontbreken onderdelen.
|
Een onderdeel is niet volledig gemaakt.
|
Alle onderdelen zijn gemaakt.
|
Alle onderdelen zijn goed en volledig gemaakt.
|
|
Taak verdeling
|
Er is geen of een oneerlijke taakverdeling.
|
Er is een een taakverdeling gemaakt.
|
Er is een duidelijke taakverdeling gemaakt.
|
Er is een compleet en duidelijk plan gemaakt en eerlijk verdeelt.
|
|
Deadline
|
Te laat ingeleverd.
|
-
|
-
|
Op tijd ingeleverd.
|
|
Totaal aantal punten:
|
|
|
|
|
Evaluatie
Nadat het verslag is ingeleverd en de P.O. voorbij is vul je (individueel) de vragenlijst over Duurzaamheid nog een keer in. Om bij de vragenlijst te komen klik je op de link hieronder of scan je de QR-code.
Let op dat je jouw naam vermeld zodat de docent kan zien wie het formulier wel en niet ingevuld heeft. Het invullen is namelijk een verplicht onderdeel van de P.O. Duurzaamheid.
Formulier Duurzaamheid
QR-code formulier duurzaamheid
Begrippenlijst
Duurzaamheid = De aarde zo gebruiken dat de toekomstige generaties er ook nog plezier van kunnen hebben. (Niet meer gebruiken dan dat er bij komt op aarde).
Duurzame energie = Hernieuwbare energie, ook wel duurzame of groene energie genoemd, is energie afkomstig van natuurlijke bronnen die constant worden aangevuld. Dit is energie uit wind, waterkracht, zon, bodem, buitenluchtwarmte en biomassa.
People, planet en profit = De drie elementen in duurzaamheid (duurzame ontwikkeling)
- People: menselijke kant, aandacht voor mensen, medewerkers ect.
- Planet: milieu kant, energie en klimaat, grondstoffen, natuur en ruimte
- Profit: economische kant, ondernemers, onderhoud en beheer
Ecologische voetafdruk = De oppervlakte aarde die nodig is om te voorzien in de levensstijl van een persoon, stad of land.
Ecosystemen = Een ecosysteem is een natuurlijk systeem dat bestaat uit alle levende wezens die in een bepaald gebied voorkomen.
Enquête = Een enquête is een manier van onderzoek doen, waarbij gebruik wordt gemaakt van een vragenlijst, die aan meerdere personen wordt voorgelegd.
Fossiele brandstoffen = Brandstoffen die opraken (niet-hernieuwbaar) en die schadelijk zijn voor het milieu. Bijvoorbeeld aardgas, aardolie, steenkool.
Milieu = De omgeving waarin iets of iemand leeft. De natuurlijke leefomgeving van mens, dier en plant.
Schaarste = Als er productiemiddelen moeten worden opgeofferd om het product voort te brengen. Om bijvoorbeeld een brood te produceren moeten eerst de productiemiddelen grondstof, energie, arbeid en tijd worden opgeofferd. Brood is daardoor een schaars goed.
Voedselverspilling = Voedselverspilling betreft voedsel dat geschikt is voor menselijke consumptie en dat wordt weggegooid.
Energiebronnen en duurzaamheid
