Longen en luchtwegen - kopie 1

Longen en luchtwegen - kopie 1

Zorgvragers met aandoeningen aan de luchtwegen

Deze Wiki loodst je door de anatomie, fysiologie en pathologie van onze luchtwegen.

 

Maken van een woordweb

Maak samen met een medestudent een woordweb met alle aandoening van onze luchtwegen en longen (zie inhoudsopgave boek VVT thema 7; 20 en 21).

Beschrijf bij alle aandoening al beknopt wat je ervan weet (denk aan symptomen, behandeling, diagnosestelling)

Gedurende deze WIKI kan je dit woordweb aanvullen met zaken die je tegenkomt in de theorie.

Kijk naar onderstaande afbeelding hoe je een woordweb kunt opbouwen.

Mindmap of woordweb? - Effectief leren leren

Anatomie en Fysiologie

Hoe ontstaan de longen?

Hoe werken de longen?

Hoe werken de longblaasjes?

Aandoeningen van de bovenste luchtwegen

Aandoeningen van de bovenste luchtwegen zijn verkoudheid, allergische rhinitis, sinusitis, tosilitis, pharyngitis, laryngitis en het slaapapneusyndroom. Deze aandoeningen komen hieronder aan bod.

Een gewone verkoudheid is een acute, besmettelijke infectieziekte van de bovenste luchtwegen die wordt gekenmerkt door een ontsteking van het slijmvlies van de neus, keel, ogen en buizen van Eustachius. De symptomen van een gewone verkoudheid zijn keelpijn, een loopneus, niezen en hoesten. Soms hebben patiënten daarnaast last van hoofdpijn en lichte koorts.Er zijn meer dan tweehonderd virusstammen die verkoudheid kunnen veroorzaken. De belangrijkste verwekkers zijn de rhinovirussen, gevolgd door de coronavirussen. Deze virussen worden overgedragen via druppelinfectie, zoals hoesten of niezen, of door het aanraken van een voorwerp dat besmet is met dit virus, waarna het in de ogen of neus gewreven wordt.

Allergische rhinitis is een ontsteking van het slijmvlies in de neus als gevlg van een allergische reactie op de luchtgedragen allergenen. Een bekend voorbeeld van allergische rhinitis is hooikoorts, een seizoensgebonden allergische rhinitis die voornamelijk wordt veroorzaakt door stuifmeelpollen van gras en bomen. De belangrijkste symptomen zijn een loopneus, gezwollen slijmvliezen, jeukende en tranende ogen en niezen. Deze symptomen zijn het gevolg van een overgevoeligheid voor het allergeen. Immuunglobuline E bindt aan mestcellen, die histamine en andere stoffen afgeven die verantwoordelijk zijn voor de symptomen van aleergische rhinitis.

Sinusitis (bijholteontsteking) is een ontsteking van het slijmvlies dat de bijholten bekleed. De bijholten zijn de met lucht gevulde holten achter de gezichtsbeenderen. Jaarlijks krijgt 1 tot 3 procent van de bevolking acute sinusitis. Sinusitis wordt meestal veroorzaakt door een virus, vaak een "verkoudheidsvirus", maar kan ook worden veroorzaakt door bacteriën of allergenen. Een sinusitis ontstaat vaak vanuit een gewone verkoudheid, wanneer zwelling van het neusslijmvlies de drainage van de bijholten belemmert. Symptmen zijn een verstopte neus, hoofdpijn en pijn rondom de ogen die erger wordt bij vooroverbuigen, een loopneus, reukverlies en hoesten. De diagnose wordt vaak gesteld op basis van de anamnese en lichamelijk onderzoek. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit beeldvormend onderzoek (röntgenonderzoek of echografie), sinusscopie, kweken of allergieonderzoek.

Tonsillitis is een infectie van de tonsillen (keelamandelen). De tonsillen zijn stukjes lymfatisch weefsel die aan weerszijden achte in de keel zichtbaar zijn als een soort knobbels. Met name bij jonge kinderen spelen de keelamandelen een rol in het immuunsysteem. Hoe vaak tonsillitis voorkomt is niet bekend. Symptomen van tonsillitis zijn keelpijn, vergrote rode keelamandelen, slikklachten, witte vlekjes op de keelamandelen en koorts. Tonsillitis wordt meestal veroorzaakt door een bacterie of een virus.

Kenmerkend voor pharyngitis (keelontsteking) is pijn in de keel. Risicofactoren voor keelontsteking zijn wonen of werken in een dichtbevolkte omgeving, en verzwakt immuunsysteem, diabetes mellitus en roken of blootstelingaan sigarettenrook. Het belangrijkste verschijnsel is pijn of branderig gevoel in de keel. Andere symptomen zijn koort, oorpijn, opgezette lymfeklieren in de hals en pijn bij het slikken. Pharyngitis wordt meestal veroorzaakt door een virus, maar bacteriële infecties komen ook vaak voor. De diagnose wordt meestal gesteld op grond van het klinisch beeld. Aanvullend onderzoek kan bestaan uit bijvoorbeeld een keelkweek of strep-test. De strep-test is een onderzoek waarmee snel de streptokok van groep A (SGA) kan worden opgespoord. Er worden cellen afgenomen zoals bij een uitstrijkje, door met een keelwisser binnenin de keel of over de amandelen te gaan.

Laryngitis is een ontsteking van het strottenhoofd. Het belangrijkste symptoom is dysfonie (heesheid) of afonie (stemverlies). Andere symptomenzijn slikproblemen, keelpijn en koorts. Laryngitis wordt meestal veroorzaakt door een virus. Andere oorzaken zijn bacteriële infecties, overmatig stemgebruik, blootstelling aan irriterende stoffen en rook, en chronische gastro-intestinale reflux (een ziekte waarbij het terugvloeien van de zure maaginhoud in de slokdarm pijn en andere problemen veroorzaakt).

Laryngitis subglottica of pseudokroep is een virale ontsteking van de slijmvliezen vanhet strottehoofd die vooral bij jonge kinderen voorkomt. Kinderen met psuedokroep krijgen meestal 's avonds een aanval met benauwdheid, een blafhoest en inspiratoire stridor (een gierend geluid bij inademing). De diagnose wordt gestald op grond van het klinisch beeld. Aanvullend onderzoek is hierbij zelden nodig.

Het stokken van de ademhaling tijdens de slaap wordt ook wel slaapapneu genoemd. De ademhaling komt pas weer met een grote haal op gang als het koolstofdioxidegehalte van het bloed zover is gestegen dat het ademhalingscentrum een ademprikkel afgeeft. Slaapapneu wordt meestal veroorzaakt door het samenvallen van de bovenste luchtwegen tijdens de slaap, we spreken dan van obstructief slaapapneusyndroom (OSAS). Het obstructief slaapapneusyndroom gaat gepaard met ernstig en luid snurken. Door de korte perioden van ademstilstand wordt de patiënt niet uitgerust wakker, is overdag abnormaal slaperig en kan zicg slecht concentreren. Risicofactoren voor OSAS zijn overgewicht, alcoholgebruik en het gebruik van slaapmiddelen. Ongeveer 2 tot 4 procent van de volwassenen heeft het slaapapneusyndroom. Bij verdenking van van OSAS kan een uitgebreid slaaponderzoek ofwel polysomnografie worden gedaan. Tijdens de slaap worden dan onder andere de hersenactiviteit, het ademhalingspatroon en zuurstofgehalte van het bloed gemeten.

Aandoeningen van de onderste luchtwegen

Aandoeningen die horen bij de onderste luchtwegen zijn longontsteking, tuberculose, COPD, astma, pleuritis, pneumothorax, longembolie. Deze aandoeningen bespreken we hieronder.

 

Longontsteking of pneumonie is een ontsteking van de longblaasjes in één of beide longen. Bij een longontsteking zijn de longblaasjes gevuld met ontstekingsexudaat, wat een pijnlijke ademhaling en een gestoorde zuurstofopname tot gevolg heeft. Risicofactoren voor een longontsteking zijn voorgaande virale infecties (zoals griep of verkoudheid), chronische aandoeningen, een verminderde weerstand, roken, alcoholgebruik en beademing. Longontsteking owrdt veroorzaakt door een bacterie of een virus. De meest voorkomende bacterie is de Streptococcus pneumoniae, Belangrijke virale verwekkers zijn het influenzavirus, het adenovirus en het RS-virus. Symptomen van longontsteking zijn koorts, koude rillingen, dyspneu, gedaalde zuurstofsaturatie, pijn op de borst en een productieve hoest waarbij soms bloederig slijm kan worden opgegeven.

 

 

Tuberculose (tbc) is een ernstige levensbedreigende infectieziekten die vooral de luchtwegen aantast, maar ook in andere organen voorkomt. Risicofactoren voor tuberculose zijn een verzwakt immuunsysteem, een verhoogde blootstelling aan de tuberkelbacterie (bijvoorbeeld door beroepsmatig contact met patiënten), roken en chronisch alcoholmisbruik. Symptomen zijn een hardnekkige hoest die drie weken of langer aanhoudt, pijn op de borst, bloed of slijm bij ophoesten, vermoeidheid, gewichtsverlies, verminderde eetlust, koude rillingen, korst en nachtzweten. Bij ausculatie (het afluisteren van lichaamsgeluiden met behulp van een stethoscoop) van de longen zijn een verminderd ademgeruis en crepitaties (korte borrelende, krakende, reutelende, niet-muzikale bijgeluiden in een of beide longen) te horen.

 

 

COPD of Chronic obstructive pulmonary disease is een chronische aandoening van de longen die gekenmerkt wordt door een deels omkeerbare beperking van de luchtstroom.

COPD is een verzamelnaam voor:

  • Chronische bronchitis
    Bij chronische bronchitis zijn uw bronchiën steeds ontstoken. De bronchiën zijn de vertakkingen van uw luchtpijp naar uw longen. Daardoor maakt uw lichaam meer slijm aan en is ademhalen lastiger.
  • Longemfyseem
    Bij longemfyseem of emfyseem gaan er langzaam longblaasjes verloren. De longblaasjes zorgen ervoor dat zuurstof na het inademen in uw bloed komt. En dat u afvalstoffen weer kunt uitademen. Hoe minder longblaasjes er zijn, hoe moeilijker dit wordt. Hierdoor kunt u het benauwd krijgen.

De belangrijkste oorzaak van COPD is roken. Passief roken, luchtverontreiniging, chemische dampen en stofdeeltjes in de buitenlucht of binnenshuis spelen ook een rol bij het ontstaan van COPD, Symptomen van COPD zijn kortademigheid, hoesten, opgeven van slijm. tachypneu (versnelde ademhaling), een piepende ademhalingben een drukkend gevoel op de borst.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt COPD uitgebreid uitgelegd.

Opdracht: Ga onderzoeken hoe er een indeling in de ernst van COPD wordt gemaakt

Ga op onderzoek uit in je boek VVT1 pagina 258 en maak gebruik van internet.

Leerdoel: Je kan vertellen hoe de ernst van COPD bepaald wordt en welke factoren hierin betrokken worden.

 

 

Astma is een aandoening waarbij een ontstekingsreactie in de bronchiën optreedt in reactie op bepaalde prikkels. Het ontstaansmechanisme van astma is onbekend.Mensen met astma hebben een verhoogde prikkelbaarheid van de luchtwegen, die zichvernauwen in reactie op allerlei stoffen en omstandigheden die bij mensen met astma de symptomen kunnen uitlokken of verergeren. Bekende prikkels zijn huisstofmijt, huidschilfers en pollen. Maar ook tabakslucht, koude lucht, emoties en lichamelijke inspanning. De diagnose wordt gesteld op basis van het klinisch beeld, longfunctieonderzoek en een allergetest. Symptomen van astma zijn kortademigheid, een piepende ademhaling en hoesten.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt astma uitgebreid uitgelegd.

Opdracht: Ga onderzoeken welke soorten astma er zijn.

Gebruik hierbij je boek VVT1 en internet

Leerdoel: Je kan de verschillende soorten astma benoemen en de bijbehorende oorzaken en symptomen.

 

 

Pleuritis is een ontsteking van de pleura (longvliezen) die tegen de binnenkant van de borstholte en om de longen heen liggen. Belangrijke oorzken zijn onder andere longontsteking, letsel van de thorax (bijvoorbeeld een ribfractuur), longembolie of auto-immuniteit. Kenmerkend voor pleuritis is de scherpe pijn op de borst die verergert bij diep inademen of hoesten. De oijn wordt veroorzaakt doordat de ontstoken longvliezen langs elkaar wrijven. Andere verschijnselen zijn dyspneu (kortademigheid) en tachypneu (een snelle en oppervlakkige ademhaling). Bij auscultatie is het typische "pleurawrijven" (klinkt als krakende droge sneeuw) te horen. De diagnose wordt gesteld op grond van het klinisch beeld. Soms aangevuld met beeldvormend onderzoek, röntgen-onderzoek of echografie. Een biopsie of pleurapunctie kan meer duidelijkheid geven over de oorzaak.

 

 

Bij een pneumothorax of klaplong is er sprake van ophoping van lucht of gas in de pleuraholte, waardoor de longen geheel of gedeeltelijk samenvallen. Normaal is de druk in de longen hoger dan de druk in de pleuraholte rondom de longen. Wanneer er lucht in de pleuraholte komt, wordt de druk daar hoger, waardoor de longen samenvallen. Risicofactoren zijn roken, een lange slanke lichaamsbouw, een onderliggende longziekte, mannelijk geslacht en een eerdere pneumothorax. De verschijnselen zijn een plotselinge, scherpe pijn op de borst aan de kant van de klaplong en kortademigheid. Bij auscultatie is sprake van verminderd of afwezig ademgeruis. Mogelijke oorzaken van ene klaplong zijn letsel van de thoraxwand (bijvoorbeeld een gebroken rib of een steek- of schotwond), beschadiging vanhet longweefsel door bestaande longziekten (zoals emfyseem, tbc, CF, longontsteking of longkanker) en het openspringen van zogenaamde "blebs" (lokale ophopingen van lucht in het longvlies van lange, magere mensen) als gevolg van drukveranderingen (zoals duiken, vliegen of bergbeklinmmen). De diagnose wordt gesteld door de aard van de klachten en lichamlijk onderzoek. Met een thoraxfoto kan de diagnose worden bevestigd.

bron: https://klaplong (pneumothorax)-Medkennis.nl
bron: https://klaplong (pneumothorax)-Medkennis.nl

 

 

Longembolie is een afsluiting van één of meer slagaders van de longen. Risicofactoren voor longembolie (klonterembolie) zijn langdurige inmmobiliteit (bijvoorbeeld tijdens een vliegreis of een grote operatie onder narcose, of na een been-of heupfractuur), roken, zangerschap, geneesmiddelengebruik, een diepe veneuze trombose of longembolie in de voorgeschiedenis en erfelijke aanleg. Luchtembolen kunnen weroorzaakt worden door bijvoorbeeld intrveneuze katheterzorg. Symptomen zijn plotselinge benauwdheid, tachypneu, pijn aan de zijkant van de borstkas, prikkelhoest en ophoesten van slijm of bloed. In de meeste gevallen wordt een longembolie veroorzaakt door een losgeschoten stolsel uit de benen dat in de longen terecht gekomen is. De diagnose kan vaak al worden vastgesteld op grond van anamnese, lichamelijk onderzoek en een D-dimeertest. Beeldvormend onderzoek (echografie, CT- of MRI-scan) kan de diagnose bevestigen.

In het onstaande filmpje van het Longfonds wordt een lomgembolie uitgebreid uitgelegd.

Onderzoeken

Onderzoek naar de longen kan op verschillende manieren gebeuren. Hierna zullen er drie filmpjes volgen van de volgende methoden:

- Longfunctieonderzoek

- Spirometrie

- Bronchoscopie

 

Opdracht: Zoek op  welke onderzoeken ingezet worden om een diagnose bij onderstaande aandoeningen te stellen

leerdoel: Je kan benoemen welke onderzoeken ingezet worden en hoe deze uitgevoerd worden bij diverse longaandoeningen

Maak gebruik van je boek VVT1 en het internet. (denk bijv aan longfonds, patiëntenverenigingen)

- Astma

- COPD

- longfibrose

- pleuritis

- TBC

- Pneumonie

 

Longfunctie onderzoek

Spirometrie

Bronchoscopie

Terminologie

Verpleegkundige zorg

Opdracht: Zoek de verpleegkundige zorg en aandachtspunten op met betrekking tot het zorgen voor de zorgvrager met longproblematiek.

Deze opdracht maak je samen met 1 medestudent

Maak gebruik van je boek VVT1 en internet

Leerdoel: Je kan een zorgvrager op de juiste manier begeleiden, verzorgen en advies en instructie geven rondom zijn klachten die samenhangen met de longaandoening.

De volgende punten moeten aan bod komen in je uitwerking.

- lichaamshouding

- zuurstof

- slaap- rustpatroon

- mondzorg

- voeding

- activiteit en sport

- pijn

- angst

- seksualiteit

- infectie

EINDOPDRACHT : Voorlichting, advies en instructie

Open onderstaand bestand en beantwoord de casussen uitvoerig.

Zet dit bestand in je Competent omgeving onder afspraken en verslagen bij opdrachten, met de naam GVO-longziekten.

 

Leerdoel: Je kan aantonen dat je voldoende theoretisch kennis bezit om een zorgvrager voorlichting, advies en intsructie te geven rondom het ziektebeeld Astam en Copd.

Extra opdracht

Opdracht: Maak in de online omgeving van Thiemen Meulenhof boek VVT1, module 7 de praktijksitutatie van Mw Paulusma en Dhr Hoogma

Leerdoel: Je hebt geoefend met een praktijksituatie die je in je werkveld kan tegenkomen.