Inleiding
Vanuit de Minor "Ieder kind uniek" zijn wij van start gegaan met het innovatieproject. Wij zijn gekoppeld aan de Onderwijsspecialisten. De vraag die wij hebben gekregen was in eerste instantie om een checklist te maken voor het gebruik van een adaptieve muis. Al pratend kwamen we tot de conclusie dat hier veel meer aan vooraf gaat. Het start al met kan een leerling een Chromebook gebruiken en bedienen. Hier gaan wij ons dan ook verder op focussen.
We hebben er voor gekozen om de checklist in 3 onderdelen te splitsen: mototrisch, cognitief en adaptief. Per onderdeel staan er verschillende vragen die je kan doorlopen om te kijken of een leerling gebruik kan maken van de Chromebook. Op de vervolg pagina vindt u handelingsgerichten adviezen per onderdeel. Wanneer u bij een stap vastloopt kunt u daar kijken wat een handige vervolg stap is, zodat u verder kan gaan.
Het is belangrijk om deze adviezen aan te passen aan de specifieke behoeften en omstandigheden van de individuele leerling. Samenwerking met ouders en andere onderwijsprofessionals kan ook waardevol zijn om een samenhangende en effectieve aanpak te ontwikkelen.
Checklist
Motorisch
Motorische ontwikkeling
Dit gaat om het bewegen en coördineren van het hele lichaam. Voorbeelden van de grove motoriek zijn lopen, huppelen en het schieten van een bal. De fijne motoriek gaat vooral over de handen.
1. Kan de leerling zelfstandig een Chromebook pakken?
Bij nee, lukt het de leerling wel met begeleiding?
2. Kan de leerling zelfstandig een Chromebook openmaken?
Bij nee, lukt het de leerling wel met begeleiding?
3. Kan de leerling zelfstandig de juiste functietoetsen op het toetsenbord vinden en indrukken, zoals de aan- en uitknop?
Bij nee, kan hij of zij verder wanneer een begeleider de Chromebook opstart?
4. Kan de leerling zelfstandig klikken met de muis?
Bij nee, lukt dit de leerling wel met behulp van een adaptieve muis of oogbesturing?
5. Kan de leerling zelfstandig de cursor op het scherm verplaatsen?
Bij nee, lukt dit de leerling wel met behulp van een adaptieve muis of oogbesturing?
6. Kan de leerling zelfstandig de juiste toetsen op het toetsenbord vinden en indrukken?
Bij nee, lukt het de leerling wel met touchscreen of spraakbesturing?
7. Kan de leerling zelfstandig op de juiste manier het toetsenbord gebruiken (typen)?
Bij nee, lukt het de leerling wel met touchscreen? Zo nee, lukt het de leerling wel met de adaptieve muis?
8. Kan de leerling zelfstandig het touchscreen gebruiken door naar het scherm te reiken?
Bij nee, lukt het de leerling wel met behulp van spraakbesturing?
9. Kan de leerling zelfstandig het volume aanpassen met behulp van de Chromebook?
Bij nee, lukt het de leerling wel met behulp van de adaptieve muis of spraakbesturing?
10. Kan de leerling zelfstandig slepen en neerzetten (drag-and-drop) met de muis?
Bij nee, lukt het de leerling wel met behulp van de adaptieve muis?
11. Kan de leerling zelfstandig scrollen op het scherm met behulp van de muis?
Bij nee, lukt het de leerling wel met behulp van de adaptieve muis of oogbesturing?
Handelingsgerichte adviezen Motorisch
1. - Oefen met het pakken van de Chromebook, doe dit in kleine stapjes. Bijvoorbeeld eerst oefenen met het naar de kast lopen, dat breid je uit met de Chromebook oppakken en het aangeven aan de begeleider.
2. - Oefen regelmatig het openen van de Chromebook om de fijne motoriek te verbeteren.
- Overweeg een hoes met een eenvoudig sluitsysteem om het openen te vergemakkelijken.
3. - Markeer belangrijke toetsen met kleuren of voelbare stickers.
- Creëer visuele ondersteuning met afbeeldingen van functietoetsen.
4. - Oefen regelmatig de muisbediening om de precisie te verbeteren.
5. - Stel de muisgevoeligheid in op een niveau dat comfortabel is voor de leerling.
6. - Introduceer een toetsenbord met vergrote toetsen of overweeg een alternatief toetsenbord.
- Gebruik kleurcodes om verschillende secties van het toetsenbord te onderscheiden.
7. - Oefen regelmatig typvaardigheden met eenvoudige oefeningen.
8. - Introduceer oefeningen om de interactie met het touchscreen te verbeteren.
- Plaats de Chromebook in een hoek die comfortabel is voor het reiken naar het scherm.
9. - Markeer de volumeknoppen duidelijk.
- Overweeg het gebruik van een aangepaste volume regelaar.
10. - Pas de gevoeligheid van de muis aan om het slepen gemakkelijker te maken.
- oefen regelmatig drag-and-drop oefeningen.
11. - Gebruik een muis met een scrollwiel voor gemakkelijk scrollen.
- Denk na over alternatieve methodes.
Cognitief
Cognitieve ontwikkeling
Cognitieve functies of vaardigheden zijn onder meer geheugen, intelligentie, taal en concentratie. Dankzij die functies ben je in staat om informatie en kennis op te nemen en te verwerken.
1. Begrijpt de leerling het doel van het gebruik van de Chromebook?
Bij nee, hoe kan dit verduidelijkt worden voor de leerling?
2. Begrijpt de leerling het verschil tussen de linker- en rechtermuisknop?
Bij nee, kan dit voor de leerling duidelijker worden met gebruik van een hulpmiddel (bijvoorbeeld pictogrammen)?
3. Begrijpt de leerling de betekenis van pictogrammen en menu’s op het scherm?
Bij nee, hoe kan dit verduidelijkt worden voor de leerling?
4. Kan de leerling zelfstandig een applicatie openen, bezoeken en sluiten?
Bij nee, lukt dit de leerling wel aan de hand van een stappenplan?
5. Begrijpt de leerling de functie van het wachtwoord?
Bij nee, hoe kan dit verduidelijkt worden voor de leerling?
6. Kan de leerling zelfstandig zijn/haar wachtwoord invoeren?
Bij nee, weet de leerling zijn of haar wachtwoord?
7. Begrijpt de leerling het concept van inloggen en uitloggen op de Chromebook?
Bij nee, hoe kan dit verduidelijkt worden voor de leerling?
Handelingsgerichte adviezen Cognitief
1. - Verbind het gebruik van de Chromebook met concrete en bekende activiteiten.
- Maak gebruik van visuele ondersteuning, zoals pictogrammen, om het doel te verduidelijken.
2. - Label de muisknoppen met kleuren of symbolen.
- Oefen regelmatig met praktische taken waarbij het onderscheid tussen de knoppen belangrijk is.
3. - Observeer specifiek welke pictogrammen of menu's de leerling moeilijkheden opleveren. Pas de instucties aan op een manier die het beste aanlsuit bij het leerniveau van de leerling.
- Maak gebruik van educatieve apps die oefeningen aanbieden om het begrip van picogrammen en menu's te verbeteren.
4. - Maak een visueel stappenplan met pictogrammen en eenvoudige instructies.
- Oefen de stappen met eenvoudige apps en bouw geleidelijk op naar complexere taken.
5. - Vergelijk het wachtwoord met een 'sleutel' om de Chromebook te openen.
- Leg de noodzaak van het wachtwoord uit in relatie tot privacy en veiligheid.
6. - Gebruik kleurcodes of stickers om de volgorde van tekens aan te geven.
- Overweeg het gebruik van een vereenvoudigd wachtwoord.
- Oefen het invoeren van het wachtwoord regelmatig.
7. - Oefen het in- en uitloggen in verschillende situaties om begrip te versterken.
Executief
Executieve vaardigheden
Onder executieve vaardigheden worden verstaan: conceptuele vaardigheden, zoals kunnen lezen, schrijven en rekenen. Sociale vaardigheden, zoals communicatieve vaardigheden en het oplossen van sociale problemen. Praktische vaardigheden, zoals persoonlijke verzorging en gebruik maken van het openbaar vervoer. Het zijn de vaardigheden die je nodig hebt om dagelijks te kunnen functioneren.
1. Kan de leerling zelfstandig om hulp vragen als hij/zij problemen ondervindt?
Bij nee, wat weerhoudt de leerling om dit te doen?
2. Toont de leerling interesse in het gebruik van de Chromebook?
Bij nee, waardoor toont de leerling hier geen interesse in?
3. Kan de leerling zelfstandig de Chromebook op de juiste manier opbergen na gebruik?
Bij nee, kan de leerling dit met begeleiding?
4. Begrijpt de leerling de basisprincipes van online etiquette (de gedragsregels voor respectvolle en gepaste communicatie op het internet) en veiligheid op de Chromebook?
Bij nee, kan de leerling hierin worden ondersteunt?
5. Toont de leerling zelfredzaamheid bij het oplossen van eenvoudige technische problemen?
Bij nee, lukt dit de leerling wel met begeleiding?
6. Kan de leerling zelfstandig omgaan met onverwachte problemen, zoals een vastgelopen programma?
Bij nee, wordt de leerling gefrustreerd of boos?
7. Toont de leerling respect voor de Chromebook en andere apparatuur?
Bij nee, ziet de leerling hier de consequenties van in?
8. Kan de leerling adequaat reageren op instructies met betrekking tot het gebruik van de Chromebook?
Bij nee, lukt het de leerling wel met begeleiding?
9. Heeft de leerling voldoende geduld en doorzettingsvermogen bij het leren gebruiken van de Chromebook?
Bij nee, lukt het wel bij kortere lesmomenten?
Handelingsgerichte adviezen Adaptieve vaardigheden
1. - Onderzoek waarom de leerling aarzelt om hulp te vragen. Is er sprake van verlegenheid, onzekerheid, of angst voor beoordeling? Werk aan het vergroten van het zelfvertrouwen en bied een veilige omgeving om vragen te stellen.
2. - Ontdek de specifieke redenen voor het gebrek aan interesse. Maak het gebruik van de Chromebook relevant voor hun interesses.
3. - Maak gebruik van pictogrammen die de juiste manier van opbergen aanduiden.
- Introduceer een routine waarbij het opbergen van de Chromebook een vast onderdeel is, eventueel met beloningen bij succesvolle uitvoering.
4. - Gebruik pictogrammen en concrete voorbeelden om online etiquette uit te leggen.
5. - Bied een overzicht van veelvoorkomende technische problemen en hun oplossingen.
6. - Zorg ervoor dat de leerling weet dat ze altijd om hulp kunnen vragen wanneer ze vastlopen. Een ondersteunden omgeving helpt om frustraties te verminderen. Leer de leerling een stapsgewijze methode om vastgelopen programma's of technische problemen op te lossen.
- Wanneer de leerling gefrustreerd of boos raakt, gebruik dan onderwijstechnieken voor het beheersen van emoties, wanneer dingen niet gaan zoals gepland. Dit kan bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen of time-out strategiën omvatten.
7. - Leer de leerling de waarde van de apparatuur begrijpen en benadruk de gevolgen van ruw of onvoorzichtig gedrag.
8. - Breek instructies op in kleinere stappen en gebruik visuele ondersteuning.
- Pas de instructiestijl aan op de leerstijl van de leerling.
9. - Verdeel de leeractiviteiten in kortere sessies met voldoende pauzes.
- Beloon doorzettingsvermogen om motivatie te behouden.
Onderzoeksverslag
Methode
Om het product tot stand te brengen hebben we verschillende stappen doorlopen. We hebben ons als eerst verdiept in de instelling. Na ons in de instelling verdiept te hebben kwamen we tot de conclusie dat zij met een hele brede doelgroep werken. Het gaat om leerlingen die moeilijk leren, een lichamelijke of meervoudige beperking hebben, chronisch ziek zijn of extra begeleiding nodig hebben bij hun gedrag. Wij hebben er samen met onze opdrachtgever voor gekozen om de doelgroep wat kleiner te maken gezien de vraag anders veel te groot wordt. We hebben gekozen voor de groep kinderen met een verstandelijke beperking binnen de basisschoolleeftijd. Vanuit dit onderdeel hebben we gekeken wat we allemaal mee wilde nemen in het opstellen van de vragen voor de checklist.
In gesprek met onze opdrachtgever zijn we erachter gekomen dat de vraag die er eerst lag, het ontwerpen van een checklist voor het gebruik van een adaptieve muis, nog veel verder ligt. Het gebruik van de Chromebook zelf gaat hier eerst nog aan vooraf. Daarom hebben we ervoor gekozen om aan de slag te gaan met het Chromebook gebruik in plaats van het gebruik van de adaptieve muis. Tijdens het gesprek met de opdrachtgever kwamen er verschillende casussen naar boven die allemaal hier mee te maken hadden. Als vervolg stap hebben we alle drie een casus geschreven en hebben we deze met elkaar vergleken. Uit deze vergelijking kwamen de volgende punten terug:
-
Vertraging met digitale opdrachten.
-
Beïnvloed zelfvertrouwen, betrokkenheid en initiatief.
-
Nabijheid van begeleider/leerkracht is helpend.
Vanuit deze stap zijn we gaan denken over geschikte vragen die zouden passen bij het gebruik van een Chromebook. Wanneer we hierover aan het nadenken waren kwamen we tot de conclusie dat we vanuit veel verschillende aspecten moesten gaan denken en kijken. Het gaat over een stukje lichamelijke gebruik, maar ook over het stukje begrip. Zo zijn we gekomen op de drie verschillende onderwerpen: motorisch, cognitief en executief. Vanuit hier zijn we stapsgewijs gaan kijken welke onderdelen er allemaal aan bod komen. Zo hebben we een eerste opzetje gemaakt van de vragen. Samen met de opdrachtgever hebben we naar deze vragen gekeken en kleine aanvullingen gedaan. We benoemde hierin ook dat we ons afvroegen wat te doen als het antwoord nee is op een van de vragen. Het zou zonde zijn als het daar dan meteen stopt en je niet naar de volgende stap kan. We hebben er daarom voor gekozen om handelingsgericht adviezen te schrijven. Hierdoor kan de leerkracht/begeleider verder om vervolgens toch naar de volgende stap te kunnen in de checklist.
Samen met onze opdrachtgever hebben we nogmaals naar de checklist en de handelingsgerichte adviezen gekeken. De opdrachtgever heeft ons nog enkele tips en aanvullingen gegeven van dingen die zij in de praktijk terug zien komen, zoals het gebruik van oogbesturing.
We zijn vervolgens gaan kijken hoe we de checklist het beste konden vormgeven. Het mocht geen saai pdf-bestandje worden. Wel zijn we in Word gestart en hebben we daar ons eerste opzetje gemaakt. Vanuit daar kregen we de tip van de opdrachtgever om aan de slag te gaan met Wikiwijs. Zo werd het een website die gedeeld kan worden met iedereen. Onze checklist is zo ook echt bruikbaar en realistisch geworden.
Ons product is dus een Wikiwijs website geworden. Hierin kunnen de leerkrachten en/of begeleiders aan de hand van een checklist kijken of de leerlingen gebruik kan maken van een Chromebook met daarbij passende handelingsgerichte adviezen.
