In deze module leer je om op een slimme, systematische wijze te zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Je leert hoe je een zoekactie voorbereidt en hoe je met de juiste zoektechnieken relevante studies kunt vinden in PubMed en andere databases. Je leert daarbij óók wat het belang is van het bijhouden van een logboek.
De module duurt ongeveer 60 minuten.
Wil je tijdens het maken van de e-learning pauze nemen en op een ander moment verder? Schrijf dan voor jezelf op waar je gebleven bent, want het systeem onhoudt dat niet voor je.
Mocht de module op een bepaald moment vastlopen, gebruik dan een andere browser.
Zoeken naar literatuur
Zoeken naar wetenschappelijke literatuur werkt heel anders dan iets opzoeken via Google Search. In Google Search typ je enkele woorden in en krijg je snel resultaten die vaak een antwoord op jouw vraag geven. De resultaten in Google Search worden echter bepaald door algoritmes die je niet kent. De bovenste resultaten worden vaak bepaald door jouw eigen zoekgeschiedenis en door advertenties of betalende klanten. Daarnaast moet je een gevonden resultaat altijd beoordelen op de status en de kwaliteit.
Google Scholar
Google Scholar (https://scholar.google.com) is een betere bron voor het vinden van wetenschappelijke literatuur. Het is handig als je een snelle verkenning wilt doen over een onderwerp, of als je op zoek bent naar de full-tekst van een artikel.
Deze manier van zoeken naar wetenschappelijke literatuur heeft echter óók nadelen:
Je krijgt enorm veel resultaten.
Je weet niet op basis van welke algoritmes de resultaten worden weergegeven, dus het is niet transparant.
Er is géén goede optie om meer grip te krijgen op de resultaten via geavanceerd zoeken of iets dergelijks.
Wetenschappelijke databases
Door te zoeken in wetenschappelijke databases (zoals PubMed) is het wél mogelijk om grip te krijgen op het zoeken en dus ook op de resultaten. Door gebruik te maken van de juiste stappen, die je in deze module kunt leren, is jouw literatuursearch:
Transparant → je laat precies zien hoe je hebt gezocht
Reproduceerbaar → je kan de zoekactie op elk moment herhalen
Betrouwbaar → je hebt grip op wat je vindt
Ook is het voor anderen mogelijk om jouw zoekactie te herhalen of te controleren.
Evidence-Based Medicine
In de geneeskunde is evidence-based medicine (EBM) héél belangrijk. Een arts neemt in de klinische praktijk zoveel mogelijk beslissingen die gebaseerd zijn op wetenschappelijk bewijs.
Wanneer je op zoek gaat naar bewijs in onderzoeksartikelen wil je zeker zijn dat je géén belangrijk artikel mist. Een systematische aanpak helpt je daarbij.
Bedenk dat literatuuronderzoek een vorm is van wetenschappelijk onderzoek.
Je legt het daarom ook vast in een logboek.
Er zijn diverse bronnen voor het vinden van wetenschappelijke literatuur.
De Vakgebiedsgids Geneeskunde biedt een overzicht van relevante databases en andere informatiebronnen.
Handige bronnen zijn:
Libsearch Libsearch is het zoeksysteem van de VU, waarin je informatie kunt vinden over materiaal dat via de Universiteitsbibliotheek wordt aangeboden, zoals tijdschriften, artikelen en (e-)boeken.
Kies voor Libsearch als je bijvoorbeeld op zoek bent naar een handboek over diagnostiek.
UpToDate UpToDate is een handige database voor evidence-based informatie over ziektebeelden (van epidemiologie, diagnostiek tot de behandeling). De informatie is actueel en gebaseeerd op expert reviews uit een ruime selectie tijdschriften. Het is bedoeld voor snelle antwoorden op klinische vragen.
Kies voor UpToDate als je een snel, actueel overzicht wilt vinden over bijvoorbeeld de beste behandeling van oorontsteking bij kinderen.
PubMed PubMed is een vrij toegankelijke database met meer dan 32 miljoen verwijzingen naar biomedische wetenschapsartikelen.
Kies voor PubMed als je een specifieke onderzoeksvraag hebt en (recente) onderzoeksliteratuur over dit onderwerp zoekt.
Wanneer je inlogt met je VUnetID, krijg je direct te zien of je toegang hebt tot de full text van een gevonden studie.
Lukt de installatie niet? Probeer het dan in een andere browser.
Stappenplan
Het stappenplan voor het zoeken naar literatuur kan als een proces worden beschreven:
De zoektocht naar wetenschappelijke artikelen bestaat uit verschillende stappen die zijn onder te verdelen in drie fases:
De voorbereiding – het zoekplan
Een goede search begint met een goede voorbereiding. Start met een zoekplan in een logboek, stel een goede onderzoeksvraag op en bedenk vooraf welk artikelen een antwoord kunnen geven op deze vraag. Kies een goede database waarin je relevante artikelen kunt vinden. Bijvoorbeeld PubMed. Zie ook de vakgebiedsgids geneeskunde voor andere databases.
De zoekactie
In je logboek bepaal je de beste strategie om de juiste artikelen te kunnen vinden. Dit is een zorgvuldig proces. Je bepaalt op welke aspecten van de zoekvraag je gaat zoeken en je bouwt zoekregels door het verzamelen en combineren van goede zoektermen. Deze zoekregels knip en plak je in je database. Ook het documenteren van de zoekgeschiedenis hoort hierbij.
Selecteren en beoordelen literatuur
Evalueer altijd je zoekactie en pas deze aan als dit nodig is. Wanneer je tevreden bent over de titels in je resultaat, ga je literatuur selecteren. Je vooraf opgestelde inclusiecriteria zijn hierbij heel belangrijk.
Fase 1: Het zoekplan
Voorbereiding
Een goede voorbereiding is het halve werk
Het zoeken naar wetenschappelijke artikelen begint met een goede voorbereiding. Je maakt een zoekplan. Deze bestaat uit de volgende stappen:
Start een logboek
Maak een goede onderzoeksvraag
Bedenk welke artikelen je wilt vinden
Kies de bronnen die passen bij het onderwerp
Verken je onderwerp in een relevante bron
Logboek starten
Start met een logboek, ook als je voor een korte opdracht artikelen zoekt.
Waarom is dit belangrijk?
Je legt vast wat je doet.
Het is transparant en geeft een verantwoording van jouw handelen (dat is goed wetenschap uitvoeren).
Het is herhaalbaar.
Je kan achteraf terugzien wat je hebt gedaan en welke keuzes je hebt gemaakt.
Je hebt grip op hoe je zoekt. Vaak is een eerste zoekactie niet voldoende om de juiste informatie te vinden. Wees kritisch op wat je hebt gedaan, corrigeer fouten of pas de zoekactie aan om de resultaten te verbeteren.
In het logboek start je met het schrijven van een zoekplan.
Het zoekplan bevat deze elementen:
De onderzoeksvraag
De informatiebronnen waar je gaat zoeken
De zoekaspecten (zie volgend onderdeel)
Inclusie- of exclusiecriteria: waarop ga je de artikelen selecteren
Het zoekplan is dus de start van jouw literatuuronderzoek. Bij de volgende stappen vul je het logboek aan met je zoekwoorden, de zoekstrategie en de zoekgeschiedenis. Maar je noteert ook alle afwegingen en beslissingen die je in het proces neemt. Zo kan je ook later terughalen hoe je hebt gezocht.
In het logboek start je met het opstellen van een goede onderzoeksvraag. Om de juiste studies te kunnen vinden is het belangrijk om deze onderzoeksvraag helder te formuleren.
Heb je nog géén goed beeld van jouw onderwerp, oriënteer je dan eerst:
Raadpleeg bijvoorbeeld standaardwerken, handboeken, of kijk eens op Wikipedia of in UptoDate.
Maak een mindmap om je onderwerp te verkennen en bijbehorende zoekwoorden te bedenken.
De University of Arizona heeft hiervoor een online mind mapping tool.
Voer een simpele search uit in PubMed (met de Engelse zoekwoorden die je al hebt bedacht).
Formuleer je hoofdvraag [Bron: overgenomen van Hogeschool Rotterdam]
Heb je je een goed beeld gevormd van het onderwerp? Dan formuleer je een globale hoofdvraag. Je hoofdvraag vormt je uitgangspunt. Deze vraag omschrijft exact wat je wilt weten en geeft richting aan je zoekproces. Het is dan ook belangrijk om deze vraag goed te formuleren.
Je hoofdvraag moet duidelijk zijn, met heldere begrippen.
Je hoofdvraag moet specifiek zijn om gericht te kunnen zoeken.
Je hoofdvraag moet relevant zijn om bij te dragen aan het schrijven van je artikel, je doelstelling.
Je hoofdvraag moet open zijn geformuleerd, dus geen vraag waarop het antwoord alleen 'ja' of 'nee' kan zijn.
Je hoofdvraag moet realistisch zijn, je kunt het antwoord binnen een acceptabele tijd en met toereikende middelen vinden. Tegelijkertijd moet de vraag ook 'onderzoekswaardig' zijn; het antwoord moet iets toevoegen.
Tips:
Als je een vraag start met 'wat', 'hoe' of 'welke' heb je automatisch een open vraag. Begin de vraag liever niet met 'waarom', waarom-vragen zijn vaak te weinig specifiek.
Probeer een hoofdvraag op te stellen die bestaat uit drie elementen. Meestal zijn dit doelgroep, onderwerp en proces
Dit zijn minder goede voorbeeldvragen:
Hoe kan je het beste stoppen met roken? (te breed)
Wat is het effect van het verwijderen van verstandskiezen op hoofdpijn voor vrouwen tussen de 18-22 jaar? (te specifiek)
Zijn kaarsen giftig? (te vaag)
Dit zijn goede, specifieke voorbeeldvragen:
Verlaagt een veganistisch dieet de kans op een hartinfarct?
Wat is het effect van Methylfendiaat op concentratie bij kinderen van 6-12 jaar met ADHD?
Welke strategieën helpen e-sigareten gebruik bij tieners te voorkomen?
PICO-methode
PICO-methode voor klinische onderzoeksvragen
De PICO is een methode om systematisch bewijs (evidence) te zoeken om een vraag uit de praktijk, waarop de gebruikelijke bronnen (zoals UpToDate of richlijnen) niet direct een antwoord hebben, te beantwoorden.
Je kunt de PICO gebruiken om je onderzoeksvraag scherper te formuleren.
P
'patient', 'population' of 'problem'
I
'intervention'
C
'comparison' of 'control'
O
'outcome'
Bijvoorbeeld deze casus in de klinische praktijk
Belangrijk
De PICO is een hulpmiddel voor het maken van je onderzoeksvraag. Als je gaat zoeken gebruik je niet elk element van de PICO. Er is niet altijd een vergelijking. Ook weet je vooraf nog niet welke uitkomsten er zijn. Dat ga je juist in de gevonden artikelen lezen.
Voor de zoekstrategie gebruik je in ieder geval de P en I.
Bijvoorbeeld: een huisarts wil interventiestrategieën weten die kunnen helpen om roken te ontmoedigen bij tieners. Dan kan de PICO er als volgt uitzien:
Het is goed om vooraf na te denken over de artikelen die je wilt vinden. Dat doe je door inclusiecriteria en exclusiecriteria op te stellen.
Bijvoorbeelden inclusiecriteria
Het is een recent artikel
Het is een klinische studie (bij een klinische vraag), of een ander type studie dat bij het onderwerp past
Het is gericht op de Nederlandse situatie
De studie gaat over kinderen
Maar let wel op bij het opstellen van deze criteria:
Wat is recent? Bijvoorbeeld bij fundamenteel onderzoek waar in de wetenschap al een consensus is bereikt, kan een artikel uit 2005 net zo relevant zijn.
Ben je met name geïnteresseerd in de Nederlandse situatie, dan zal specifiek zoeken naar 'Netherlands' heel veel interessante artikelen uitsluiten. Heel vaak wordt het land waarin een onderzoek is uitgevoerd niet genoemd in de titel of het abstract. Dus gebruik dit criterium niet bij het zoeken, maar kijk bij de selectie van interessante artikelen of het over Nederland gaat, of over een land dat overeenkomsten vertoont met de Nederlandse situatie.
Met andere woorden: inclusiecritieria kunnen scherp zijn, maar vaak gebruik je deze niet als zoekbeperking. Liever wat méér gevonden titels bekijken, dan artikelen missen.
Er zijn online wel goede zoekfilters beschikbaar voor veel gebruikte inclusiecriteria. Bijvoorbeeld voor clinical trials, of voor studies over kinderen.
Exclusiecriteria helpen bij het uitsluiten van irrelevante studies en zijn vaak het tegenovergestelde van inclusiecriteria.
Voorbeelden van exclusiecriteria zijn:
Publicatiedatum: studies van voor 2015
Taal: artikelen niet in het Engels of Nederlands
Studiepopulatie: patiënten ouder 18 jaar
Studiemethode: geen case reports of opinieartikelen
Fase 2: De zoekactie
Zoekstrategie bouwen
Bouwen aan een goede zoekstrategie
Je hebt jouw onderwerp verkend en een onderzoeksvraag geformuleerd volgens een PICO of opgesteld met duidelijke elementen. Deze ga je nu gebruiken om de zoekstrategie op te stellen.
Dit zijn de vervolgstappen:
Haal uit de zoekvraag de zoekaspecten
Vind synoniemen per zoekaspect
Maak gebruik van een gecontroleerde trefwoordenlijst (als die beschikbaar is)
Combineer de gevonden zoektermen
Voer de zoekactie uit
Evalueer de gevonden resultaten en pas eventueel de zoekactie aan
Documenteer de zoekgeschiedenis
Zoekaspecten
Zoekaspecten als bouwstenen voor de zoekstrategie
Nadat je een onderzoeksvraag hebt opgesteld, ga je deze omzetten naar zoekblokken per aspect van de zoekvraag.
Bijvoorbeeld de vraag: Wat is de invloed van een lockdown op de mentale gezondheid van studenten?
In deze vraag kunnen we drie elementen onderscheiden. Je wilt studies vinden waarin elk element in terug te vinden is. De elementen zijn de bouwstenen voor jouw zoekstrategie.
In dit geval:
Studenten
Mentale gezondheid
Lockdown
Niet iedereen gebruikt dezelfde woorden om een onderwerp te omschrijven. Als je alle relevante artikelen wilt vinden, zal je dus op zoek moeten naar synoniemen. Verzamel een lijst met synoniemen in jouw logboek. Doe dit met Engelse termen. Een aantal synoniemen kun je vast zelf al bedenken. Maar bij lastige of nieuwe onderwerpen is het goed om dit eerst te verkennen, door bijvoorbeeld een simpele search in PubMed uit te voeren en de titels en abstracts te bekijken.
Tip
Voer een simpele search uit in bijvoorbeeld PubMed: students mental health lockdown
Dit levert in PubMed al interessante artikelen op waaruit je zoekwoorden kunt halen voor de drie verschillende aspecten.
Het is handig om de synoniemen in een tabel neer te zetten:
Je hebt in je logboek zoekwoorden verzameld waarmee je wilt gaan zoeken. Het is belangrijk om te weten hoe je die het beste kunt combineren.
De regels voor combineren:
Gebruik OR tussen synoniemen
Tenminste één van de zoekwoorden komt voor in het resultaat.
Voorbeeld: depression OR anxiety
Je krijgt dus méér resultaten die over hetzelfde onderwerp gaan.
Gebruik AND tussen verschillende concepten
Alle zoektermen komen voor in het resultaat.
Voorbeeld: depression AND lockdown AND students
Je krijgt dus minder resultaten, maar wel over alle concepten.
Gebruik ( ) voor het combineren in 1 zoekregel
Het is mogelijk om in één zoekregel woorden met OR en AND te combineren. Maar let op dat je ronde haken ( ) gebruikt om OR-termen bij elkaar te houden.
Bijvoorbeeld: ((depression OR anxiety) AND lockdown)
Heb je heel veel zoektermen en wil je geen fouten maken? Dan is het beter om van elk aspect een aparte zoekregel te maken. Combineer deze regels acheraf in de Gevanceerde zoekoptie in jouw gekozen database.
In ons voorbeeld:
#1 = (student OR students)
#2 = ("mental health" OR depression OR depressive OR anxiety OR stress OR well-being OR wellbeing OR stress OR disstress OR fear OR loneliness)
#3 = (lockdown OR "social isolation")
#4 = #1 AND #2 AND #3
Handige zoektechnieken
Elke literatuur database heeft eigen specifieke zoektechnieken. De help-pagina's van de database kunnen behulpzaam zijn om uit te zoeken hoe je het beste in die database kunt zoeken.
In bijna alle databases kan je gebruik maken van deze trucjes:
Frases
Bestaat jouw zoekterm uit twee woorden? Maak er dan een frase van door de woorden tussen " " te plaatsen. Voorbeeld: "mental health".
Truncatie
Maak gebruik van * als je variaties van een woord wilt vinden (enkelvoud, meervoud, afgeleide termen). Je wilt bijvoorbeeld variaties van depression vinden, zoals depressive, depressed en depressant. Zoek de 'stam' van het woord en zet er een * achter: depress*. Hiermee vind je alle variaties.
Doe niet:
In tegenstelling tot sommige andere databases kan je in Pubmed geen * binnen een frase gebruiken, maar alleen achter het laatste woord. Dit werkt bijvoorbeeld niet: "depress* person".
Het is niet mogelijk om een * vóór een woord te plaatsen. Dus niet: *stress om ook disstress te vinden. Gebruik hier dus: stress* OR distress.
Soms vind je wel héél veel variaties als je * gebruikt. Bijvoorbeeld: test*. Je wilt niet álle varianten vinden. In dit geval schrijf je de woorden uit die je wél wilt vinden: test OR tests OR testing OR tested.
Zoekactie uitvoeren
Je hebt alle stappen van de zoekfase ondernomen:
Je hebt zoekaspecten gevonden en bouwstenen opgebouwd
Per aspect heb je synoniemen bedacht
Je hebt synoniemen met een OR gecombineerd en we weten dat de verschillende aspecten met een AND gecombineerd worden
Je hebt, waar nodig, gebruik gemaakt van " " bij 2 of meer woorden
en * wanneer je afgeleide woorden mee willen nemen (zoals bij depress*)
Het is nu tijd om ook echt naar de artikelen te zoeken. De stappen die nu volgen hangen van de database af. Elke database heeft een andere manier van zoeken.
In deze e-learning pas je deze stappen actief toe in PubMed. Als je een andere database gebruikt, kijk dan naar de specifieke helppagina's om te achterhalen wat de beste manier van zoeken is.
Zoeken in PubMed
Zoeken in PubMed
Je hebt inmiddels geleerd hoe je een zoekactie kunt voorbereiden door het starten van een logboek, een zoekvraag te formuleren, zoekaspecten te onderscheiden, synoniemen te vinden en deze te combineren.
Deze stappen ga je nu toepassen in de database die bij geneeskunde het meeste wordt gebruikt: PubMed.
PubMed bevat méér dan 35 miljoen beschrijvingen van biomedische artikelen. Je zoekt dus niet in de volledige artikelen.
Tip: open PubMed met de UBVU Link of installeer de "Lean Library-plugin".
Wanneer je op een interessant artikel klikt, zie je meteen of je de full-text van het artikel kunt lezen.
Zoekvelden in PubMed
Dit is een voorbeeld van een gevonden artikel. Klik op de afbeelding om naar het artikel in PubMed te gaan:
Bij een artikel in PubMed kan je ook kijken naar de 'achterkant' van het gevonden artikel, ofwel, de informatie over een artikel, zoals die in de database PubMed wordt beschreven. Wil je deze inzien? Ga rechtsboven in het scherm naar "Display options" en kies daar het Format: PubMed
Zodra je op Format PubMed klikt kom je op de volgende pagina:
Let op:
Voor informatie over de inhoud van het artikel kijk je bij:
TI = Titel
AB = Abstract (de samenvatting)
MH = MeSH-Heading
Om nog betere resultaten in PubMed te vinden, is het slim gebruik te maken van deze veldcodes. Als je achter een zoekwoord [tiab] neerzet, zoekt PubMed dit woord alléén in de informatie die iets over de inhoud zegt: de titel en het abstract. Met MeSH-termen zoekt je in PubMed naar de trefwoorden, ofwel de hashtags die iets over de inhoud zeggen.
Richtlijn
Zet achter elke term: [tiab]
Zoek in de MeSH-database naar relevante MeSH-termen en vul je zoekregels aan met deze termen
MeSH-termen
Vind MeSH termen
In de voorbereidende fase van de zoekactie zijn per aspect van de onderzoeksvraag al synoniemen verzameld.
Om nóg gerichter op onderwerp te zoeken is het zinvol om hier MeSH-termen toe te voegen.
MeSH betekent Medical Subject Headings. PubMed geeft elk artikel MeSH-termen. Dit zijn vaststaande termen die iets zeggen over de inhoud van het artikel. Alle MeSH-termen zijn verzameld in een apart bestand: de MeSH-database.
Waarom zoeken met MeSH-termen?
Als je zoekt met MeSH-termen vind je alle artikelen die over dit onderwerp gaan, ook als dit niet goed beschreven is in de titel of samenvatting. Hierdoor vind je dus nog méér artikelen dan wanneer je alléén gebruik maakt van de synoniemen die je zelf gevonden hebt en wordt de kans kleiner dat je belangrijke artikelen over je onderwerp over het hoofd ziet.
Let op: deze MeSH-termen gebruik je naast de synoniemen die je al hebt bedacht. De beste zoekregel bestaat uit een of meerdere MeSH-termen, aangevuld met vrije tekst termen. Dat wil zeggen: woorden die in de titel of abstract van een artikel worden genoemd. In het volgende onderdeel leer je hier nog mee over.
Bekijk deze video voor meer uitleg over het vinden van MeSH-termen:
Richtlijnen zoeken MeSH
Ga naar de MeSH-database
Zoek je zoektermen op
Klik op het gevonden woord
Bekijk de informatie:
de definitie: gaat dit over jouw onderwerp?
de entry-terms: staan hier synoniemen bij die je nog niet in je lijstje met zoektermen hebt gebruikt? Voeg die dan toe in je logboek.
de boomstructuur: welke termen staan hoger en welke termen vallen er onder? De onderliggende termen worden automatisch meegezocht.
Klik op Add to search
Kopieer de MeSH-term naar je logboek
Wanneer je geen goede MeSH-term vindt, kan dit verschillende oorzaken hebben:
Het kan zijn dat deze niet bestaat (het is bijvoorbeeld een nieuw onderwerp).
Je hebt misschien niet het goede woord gezocht. Het is handig om dan in PubMed zonder MeSH te zoeken met alléén de tiab-termen. Klik vervolgens op de titel en bekijk onderin welke MeSH-termen daarin gebruikt zijn.
In de voorgaande stappen heb je geleerd hoe je zoekwoorden verzamelt.
Daarna heb je de MeSH-database verkend voor het vinden van MeSH-termen: de trefwoorden die over je onderwerp gaan.
De MeSH termen vul je nu aan met de eerder verzamelde zoekwoorden. Voor het zoeken in PubMed maak je nu gebruik van de veld-code [tiab]. Deze zet je achter elk woord.
Met [tiab] zeg je tegen PubMed: 'vind dit woord in de titel en/of het abstract'. Dit is de informatie van een referentie die iets over het onderwerp vertelt.
De zoekregel komt er als volgt uit te zien:
MeSH-term OR zoekterm[tiab] OR zoekterm[tiab] etc.
Het aantal MeSH-termen en tiab-termen verschilt per onderwerp. Soms vind je meerdere geschikte MeSH-termen en heb je een hele lijst tiab-termen, soms vind je maar één MeSH-term. Het gebeurt ook wel dat geen enkele MeSH-term geschikt is. Zoek dan alléén met tiab-termen. Ook nu werk je de zoekregels met de combinatie Mesh OR tiab uit in jouw logboek.
Een veelgestelde vraag is: 'Waarom gebruik ik MeSH-termen én ook tiab-termen?'
MeSH-termen zijn de trefwoorden die in PubMed aan een artikel worden gehangen, op basis van de full-tekst. Met één term vind je alles wat over dit onderwerp gaat. Ook al is het op verschillende manieren omschreven.
Maar:
Heel recente artikelen in PubMed hebben nog geen MeSH-term. Die ga je missen als je alléén met MeSH zoekt.
Niet voor elk onderwerp bestaat een MeSH-term. Denk aan heel recente ontwikkelingen waar nog weinig onderzoek naar gedaan is.
Wanneer je óók tiab-termen gebruikt, vind je dus ook de artikelen waarin een onderzoeker het onderwerp in de titel of abstract noemt. Met de combinatie van MeSH en tiab vind je alles over je onderwerp. Let op: als je een MeSH-term hebt gevonden, zoek deze dan ook op in titel en abstract, zodat je zeker weet dat je artikelen vindt die dit woord óf in titel/abstract óf in de mesh-termen hebben stan.
Voor de onderzoeksvraag over lockdown hebben we nu de volgende zoekregels:
Aspect1: students
"Students"[Mesh] OR student*[tiab]
Aspect 2: mental health
"Mental Health"[Mesh] OR "Depression"[Mesh] OR "Depressive Disorder"[Mesh] OR "Anxiety"[Mesh] OR "Loneliness"[Mesh] OR "mental health"[tiab] OR depress*[tiab] OR anxiet*[tiab] OR stress*[tiab] OR disstress*[tiab] OR well-being*[tiab] OR wellbeing*[tiab] OR fear[tiab] OR lonel*[tiab]
Aspect 3: lockdown
"Social Isolation"[Mesh] OR "Quarantine"[Mesh] OR lockdown*[tiab] OR "social isolat*"[tiab
Advanced Search Builder
In het logboek heb je nu MeSH-termen en tiab-termen verzameld voor de verschillende aspecten van de onderzoeksvraag. Nu is het tijd om in PubMed te gaan zoeken.
Dit zijn de stappen:
Ga naar PubMed en klik onder de zoekbalk op 'Advanced'
Ga naar je logboek
Kopieer de eerste zoekregel uit je zoekblok en plak in de 'Query Box'
Klik niet op Search, maar via het pijltje ernaast op 'Add to History'
In de 'History and Search Details' verschijnen de zoekregels met resultaten
Kopieer en plak de andere zoekregels in de 'Query Box' > 'Add to History'
Combineer in de 'Query box': #1 AND #2 AND #3
Gebruik daarbij het juiste nummer uit jouw zoekgeschiedenis
De Advanced Search Builder in PubMed
Documenteren
Zoekgeschiedenis documenteren
Kopieer je zoekgeschiedenis in je logboek: dit is de verantwoording van je zoekactie.
Dit is de zoekgeschiedenis van de casus over Studenten en lockdown:
PubMed Search History and Details 9 augustus 2023
Search
Query
Results
#6
#3 AND #4 AND #5
1,903
#5
"Social Isolation"[Mesh] OR "Quarantine"[Mesh] OR lockdown*[tiab] OR "social isolat*"[tiab]
57,703
#4
"Mental Health"[Mesh] OR "Depression"[Mesh] OR "Depressive Disorder"[Mesh] OR "Anxiety"[Mesh] OR "Loneliness"[Mesh] OR "mental health"[tiab] OR depress*[tiab] OR anxiet*[tiab] OR stress*[tiab] OR disstress*[tiab] OR well-being*[tiab] OR wellbeing*[tiab] OR fear[tiab] OR lonel*[tiab]
2,046,492
#3
"Students"[Mesh] OR student*[tiab]
400,350
#2
(student OR students) AND ("mental health" OR depression OR depressive OR anxiety OR stress OR well-being OR wellbeing OR stress OR disstress OR fear OR loneliness) AND (lockdown OR "social isolation")
2,068
#1
students mental health lockdown
501
In ons voorbeeld zie je dat we veel meer artikelen hebben gevonden over ons onderwerp vergeleken met de simpele search in #1. Maar minder vergeleken met de search in #2, waarin we geen veldcodes hebben gebruikt. We hebben hier dus ruis weggehaald: artikelen die niet relevant zijn voor de onderzoeksvraag.
Voorbeeld van ons complete logboek van de search naar "mental health and students and lockdown".
Een zoekactie stopt meestal niet na één search. Meestal zal je deze nog een paar keer aanpassen: fouten verbeteren, zoekwoorden toevoegen of juist weglaten. Het is een proces dat je soms een aantal keren moet herhalen om tot de beste zoekresultaten te komen.
Gebruik ook hiervoor je logboek:
Schrijf je bevindingen van de eerste zoekactie op in je logboek. En zet de nieuwe zoekregels met aanpassingen hieronder. Zo kan je later altijd teruglezen welke beslissingen je hebt gemaakt.
Bekijk altijd je zoekregels op fouten:
Heb je typefouten gemaakt?
Indien van toepassing: heb je overal (de juiste) veldcodes gebruikt?
let wel: dit is per database verschillend. In PubMed is dit bijvoorbeeld: cancer*[tiab]
Staat er een OR tussen synoniemen?
Voorbeeld: tumor* OR tumour*
Staat er een AND tussen de verschillende aspecten?
Voorbeeld: #1 AND #2
Voorbeeld: (depress* OR anxiety) AND (student*)
Heb je te veel resultaten?
Kijk goed naar je zoekblokken: heb je misschien te breed gezocht of de verkeerde invalshoek gebruikt?
Misschien heb je een héél algemeen woord gebruikt, welke in heel veel andere contexten ook wordt gebruikt. Haal deze weg of zet deze in een frase.
Gebruik specifiekere zoektermen.
Ga terug naar je onderzoeksvraag. Waar ben je vooral in geïnteresseerd? Je kunt een extra zoekblok toevoegen over een deelvraag van je onderwerp. Misschien ben je geïnteresseerd in bijvoorbeeld alléén studies naar kinderen? Maak dan een extra zoekblok en combineer deze met het zoekresultaat met AND.
Maak gebruik van een filter: bijvoorbeeld publicatiedatum of een filter voor type studies. Je kunt ook specifieke gevalideerde filters gebruiken.
Heb je te weinig resultaten?
Heb je niet per ongeluk een AND in plaats van OR gebruikt tussen synoniemen? Of ben je een OR vergeten?
Heb je aan alle synoniemen gedacht? Probeer te bedenken hoe je een onderwerp ook kunt omschrijven en voeg deze termen toe aan je zoekregel.
Heb je ook gedacht aan woordvarianten? Enkelvoud, meervoud, afgeleide termen, spellingsvarianten?
Bekijk de eerste resultaten:
Staan hier woorden in de titels/samenvattingen waar je nog niet aan hebt gedacht
Ga terug naar de onderzoeksvraag: is deze misschien te specifiek en moet je iets breder zoeken?
De zoekactie verbeteren in PubMed
Controleer de details in de zoekgeschiedenis in PubMed op foutmeldingen.
Bekijk en verbeter de zoekregels op fouten
Let op juiste gebruik van OR, *, “ “, en de juiste veldcodes [tiab]
Bekijk de onderzoeksresultaten. Pas aan bij niet relevant, te weinig of te veel resultaten.
Heb je heel veel resultaten, maar wel relevante titels?
Ga nog eens terug jouw zoekplan en kijk of je een extra zoekaspect kunt toevoegen.
In ons voorbeeld hebben is de volgende onderzoeksvraag opgesteld: 'wat is de invloed op de mentale gezondheid bij studenten door de lockdown'.
De resultaten leveren best veel intereressante artikelen op. Misschien is de onderzoeksvraag toch wat te breed opgesteld. Hoe kan je het aantal resultaten in dit geval beperken?
Je wilt bijvoorbeeld alléén literatuur over de Covid pandemie:
Voeg een zoekregel toe met zoektermen Covid-19 periode.
Zie filter PubMed.
Of beperk op jaar: 2020-
Voor deze vraag is dit relevant, maar let op. Bij andere vragen kan je hiermee hele interessante titels weghalen!
Daarnaast kun je een extra zoekaspect toevoegen. Waar ben je vooral in geïnteresseerd? De risicofactoren, ervaringen, interventies, de relatie tot academische resultaten, vriendschappen… etc.
Voorbeeld: beperk de onderzoeksvraag tot interventies voor jongeren die mentale gezondheidsproblemen hebben gekregen door de lockdowns tijdens de pandemie.
In dit geval voeg je in het logboek een vierde zoekregel toe voor interventie studies. Deze kopieer en plak je in de Advanced Search Builder in PubMed en je combineert de regel met AND. Je houdt nu minder artikelen over die interventies behandelen.
Relevante studies selecteren
Het selecteren van een relevant én goed artikel doe je meestal op basis van het lezen van titels en abstracts (samenvattingen).
Tip
Bekijk in PubMed de resultaten wanneer je sorteert op:
'Best Match': de meest relevante artikelen staan bovenaan
'Date': het meest recente artikel staat bovenaan
Bij het beoordelen van gevonden referenties kun je kijken naar de criteria die je zelf vooraf hebt opgesteld:
Voldoet het artikel aan jouw vooraf gestelde inclusiecriteria?
Gaat het artikel over alle aspecten van je onderwerp?
Is het een recente publicatie?
Dit zegt niet iets over de kwaliteit, maar je wilt wél het meest recente wetenschappelijk bewijs vinden.
In welke taal is het geschreven?
Studietype: is het een klinische studie, review of een ingezonden brief?
Welk type studies zijn voor jouw specifieke vraag belangrijk?
Nadat je een artikel hebt geselecteerd, kun je aan de slag met het beoordelen van dit artikel. Succes met de vervolgstappen!
Opdracht
Opdracht
Nu is het aan jou! Oefen hier zelf alle onderdelen met deze casus:
De casus:
Het Zika-virus is een ziekteverwekker die ernstige gevolgen kan hebben voor ongeboren baby's wanneer de moeder tijdens de zwangerschap besmet raakt. Vaccinatie is een belangrijk preventiemiddel om de verspreiding van het Zika-virus onder zwangere vrouwen tegen te gaan.
Download het template Logboek Literatuuronderzoek onderaan deze pagina. Vul nu in:
de onderzoeksvraag
de pico
in- en exclusiecriteria
de zoekaspecten
Ga naar de MeSH-database in PubMed en zoek voor de casus "zika-vaccinatie" naar relevante MeSH-termen.
Knip en plak deze naar jouw logboek.
Denk na over welke tiab termen je wilt gebruiken. Combineer in het logboek de MeSH-termen die je hebt gevonden met [tiab]-termen. Je krijgt drie zoekregels per aspect van jouw zoekvraag.
Ga naar de Advanced Search Builder in PubMed en zoek met de zoekregels die je hebt uitgewerkt voor de
casus over het Zikavirus. Klik op Geavanceerd Zoeken in PubMed.
Volg de eerder beschreven stappen, en bekijk nogmaals de kennisclip over de Advanced Search Builder, om jouw zoekregels uit te voeren. Combineer de resultaten.
Bewaar jouw zoekgeschiedenis in jouw logboek. Knip en plak de tabel. Pas eventueel aan in jouw logboek.
Vergeet de datum niet.
Je vindt de uitwerking van deze opdracht op de volgende pagina.
In deze module heb je geleerd dat systematisch zoeken naar literatuur anders is dan zoeken in Google. Literatuuronderzoek is een wetenschappelijk onderzoekstype wat op een systematische manier wordt uitgevoerd en gedocumenteerd.
Dit zijn de stappen voor systematisch literatuuronderzoek:
Fase 1: Een goede voorbereiding
Start een logboek
Stel een goede onderzoeksvraag op
Gebruik voor klinische vragen de PICO-methode
Bedenk inclusiecriteria
Fase 2: Bouw een goede zoekstrategie op in je logboek
Vind zoekaspecten voor de bouwstenen
Verzamel per zoekaspect synoniemen
Combineer zoektermen met AND of OR
Maak gebruik van beschikbare zoektechnieken
Voer de zoekactie uit in de 'Advanced search' in je gekozen literatuurbestand, met behulp van de veldcodes in die database
Documenteer de zoekgeschiedenis
Fase 3: De evaluatie en selectie
Evalueer je zoekactie, verbeter de zoekregels en voer opnieuw uit
Selecteer relevante artikelen die passen bij je onderzoeksvraag en de inclusiecriteria
In onze module maken we gebruik van PubMed.
Je hebt geleerd hoe je gebruik maakt van de zoekmogelijkheden in PubMed:
Je kent de zoekvelden die informatie over de inhoud geven: titel, abstract en MeSH
Je weet waar je MeSH-termen kunt vinden en hoe deze te gebruiken
Je hebt MeSH-termen met [tiab]-termen gecombineerd
Je hebt een zoekactie via de 'Advanced Search Builder' uitgevoerd
Je hebt de PubMed zoekgeschiedenis in je logboek gedocumenteerd
Het arrangement Stappenplan voor het zoeken naar literatuur is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
In deze module leer je op een slimme manier zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Je volgt de stappen van een literatuuronderzoek en houdt daarbij een logboek bij. Je leert een zoekactie voor te bereiden en met goede zoektechnieken relevante studies te vinden in PubMed.
In deze module leer je op een slimme manier zoeken naar wetenschappelijke literatuur. Je volgt de stappen van een literatuuronderzoek en houdt daarbij een logboek bij. Je leert een zoekactie voor te bereiden en met goede zoektechnieken relevante studies te vinden in PubMed.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Er zijn diverse bronnen voor het vinden van wetenschappelijke literatuur.
Een goede voorbereiding is het halve werk
Template logboek literatuuronderzoek
Je hebt inmiddels geleerd hoe je een zoekactie kunt voorbereiden door het starten van een logboek, een zoekvraag te formuleren, zoekaspecten te onderscheiden, synoniemen te vinden en deze te combineren.
