Geluk... Ofwel hoe wordt ik gelukkiger?

Geluk... Ofwel hoe wordt ik gelukkiger?

Iedereen wil geluk

95 jaren en toch happy
95 jaren en toch happy

Gelukkig zijn... Dat wil iedereen wel. Soms lijkt het net of het je komt aanwaaien. De ene persoon krijgt er meer van dan de andere persoon. De ene persoon heeft het geluk om te worden geboren in een leuk gezin of een leuk dorp en de andere niet. Soms lijkt het wel leuker in een ander gezin, maar dat kan later toch anders blijken te liggen. Het lijkt wel een speling van het lot of geluk je toevalt. Maar is dat wel zo? Zijn er dingen die je kunt doen om gelukkiger te worden? Ben je als je jong, gezond en knap bent gelukkiger dan oudere saai uitziende mensen? Zijn mensen met veel geld gelukkiger dan arme mensen?

In deze les gaan we dat uitzoeken aan de hand van wetenschappelijk onderzoek van de laatste tientallen jaren. Centraal in deze les staat het boek van Martin Seligman. Volgens hem kan je gelukkig zijn gewoon leren. Het komt je niet aanwaaien.

Je moet er wel wat voor doen.

De geluksformule

De kans op geluk is niet overal in de wereld even groot. Met geluk word je gevoel van tevredenheid en andere positieve emoties voor de lange termijn bedoeld. Het uiteindelijke niveau van geluk wordt bepaald door variabelen die je wel en variabelen die je niet kunt beïnvloeden. Van die variabelen zou je een geluksformule kunnen maken. Deze formule ziet er als volgt uit:

H = S +C + V

H (Happiness) is het langdurige blijvende niveau van geluk

S (Set range) is het bereik dat je hebt om je geluk te vergroten. Deze wordt bepaald door de kern van je "ik". Je ik is dus wie je werkelijk bent. Je ik heb je al vanaf je geboorte en ligt dicht bij de kern van het geluksgevoel dat je ouders altijd hebben gehad. Dat zorgt ervoor dat je eerder de neiging hebt om alles om je heen pessimistisch of juist optimistisch in te kleuren.

C (circumstances) zijn de omstandigheden in het leven, die je niet kunt beïnvloeden. Het is iets als je ras of de plaats waar je geboren bent, of er oorlog is in je buurt, etc. Ze zijn een gegeven.

V (Voluntary control) zijn de factoren die je zelf in de hand hebt om je geluk te vergroten.

 

Uit onderzoek bleek dat korte geluksmomentjes, zoals chocolade eten, een leuke film kijken, een mooie aankoop doen, etc. op de lange termijn niet zorgen voor een groter gevoel van blijvend geluk.

Je omstandigheden

Ruth was 42 jaar oud en leefde een gewoon leven. Soms was ze een beetje depressief. Ze kocht jarenlang loten uit de loterij. Het gewenste wonder geschiedde uiteindelijk. Ze won $ 22 miljoen. Ze was heel blij en kon haar baan opzeggen. Ze kon ook verhuizen naar een zeer luxe woning. Dat deed ze. Ze was heel gelukkig. Een jaar later bleek echter dat haar geluksgevoel terug was op het niveau van een jaar eerder. Ze bleek net zo veel last te hebben van de sombere buien als voorheen. Daar heeft haar luxe woning niets aan veranderd.

Onderzoekers waren verbaasd over deze uitslag. Ze hebben in veel landen meerdere onafhankelijke onderzoeken gedaan. De onderzoeken besloegen tientallen jaren. Verassend genoeg was Ruth niet de enige voor wie het geluksniveau niet noemenswaardig was veranderd nadat het leven ingrijpend was veranderd. De vraag luidt dan ook: we willen iets, maar waarom. De filosoof Arhur Schopenhauer heeft er lang over nagedacht. Hij wordt gezien als een van de voorlopers van de moderne psychologie.

Geld en inkomen

Zorgt veel geld voor meer geluk? Er is in onderzocht in rijke en arme landen in hoeverre de bevolking gelukkig was. Hieronder staat de tabel met een aantal landen.
 

land

tevredenheid

koopkracht

Bulgarije

5.03

22

Rusland

5.37

27

Hongarije

6.03

25

Turkije

6.41

22

Japan

6.53

87

Nigeria

6.59

6

Duitsland

7.22

89

Argentinië

7.25

25

Italië

7.30

77

Brazilië

7.38

23

Verenigde Staten

7.73

100

Nederland

7.77

76

Ierland

7.88

52

Zwitserland

8.36

96
Tabel: Onder elkaar staan een aantal landen. In de tweede kolom staan de scores op de tevredenheidsindex per land (cijfers tussen 0 en 10). In de derde kolom staat het gemiddelde inkomen van de inwoners van een land, vergeleken met elkaar. Het Amderikaanse inkomen was 100. Het onderzoek stamt uit 1997, maar latere onderzoeken geven geen grote trendveranderingen aan.
 

Het valt op dat in een land als Bulgarije bijvoorbeeld men veel minder gelukkig is dan in veel Zuid-Amerikaanse landen, of zoals in Nederland. Ook een rijk land als Japan scoort minder hoog dan zou kunnen worden verwacht op grond van hun rijkdom. Kennelijk zegt rijkdom niet alles over het geluk van een bevolking.

 

Ook kan binnen een land worden gekeken naar geluksniveaus. Daar bleek uit hetzelfde onderzoek dat daklozen in India minder ongelukkig waren dan daklozen in de Verenigde Staten. Mogelijk wordt dit veroorzaakt door de overtuiging van de dakloze. In de Verenigde Staten zegt men sneller dat iedereen alle kansen krijgt en dat je die verprutst hebt als je dakloos bent geworden. In India geloven veel inwoners dat hun ongeluk een gevolg is van een vorig leven (reïncarnatie) en dat je ongeluk in dit leven moeilijk kan worden beïnvloed. Een andere invloed kan de grote rijkdom in Amerika zijn, waar in India een dakloze een van de vele armen is.

Ook bleek uit het onderzoek dat geld gelukkig maakt tot een zekere hoogte. Als je heel arm bent, zal je minder gelukkig zijn omdat er een strijd moet worden gevoerd voor iedere cent. Ben je wat rijker, dan maakt het nauwelijks uit hoe rijk je bent. Een miljonair is nauwelijks gelukkiger dan iemand die gewoon goed uitkomt met zijn inkomen.

Huwelijk en vrienden

Trouwen deden de oude Germanen 2000 jaar geleden al
Trouwen deden de oude Germanen 2000 jaar geleden al

Sommigen zien een huwelijk als het grote geluk. Voor anderen is dat een grote gevangenis waarin je vast zit. In hoeverre zijn getrouwde (of samenwonende) mensen gelukkiger dan ongetrouwde mensen?

Ook dat is onderzocht in veel landen.

Uit de onderzoeken bleken grote verschillen te zijn, zowel bij de getouwde als de ongetrouwde personen. Gemiddeld bleek echter dat het geluksniveau van de getrouwde mensen lag hoger dan dat van ongetrouwden.

De vraag is dan: moeten we dan zoveel mogelijk trouwen, of kan het ook anders? Gemiddeld gezien is dit niet duidelijk, want het kan zijn dat depressieve mensen minder snel trouwen dan gelukkige mensen. Het kan ook zijn dat mannen en vrouwen gelukkiger worden van trouwen en dat het een lange termijn effect heeft.

Dat geldt ook voor wie veel vrienden heeft en een druk sociaal leven. Zij zijn over het algemeen gelukkiger dan mensen die zich liever terugtrekken uit de groep en liever alleen zijn.

De Griekse filosoof Epicures had een eigen kijk op huwelijk en vriendschap. Die kijk was bepalend voor zijn geluk.

Leeftijd en gezondheid

Soms wordt gedacht dat jonge mensen gelukkiger zijn dan oude mensen. Dat blijkt uit onderzoek onjuist te zijn. Jongeren zijn wel knapper, maar ouderen kunnen beter relativeren. Daardoor kunnen ze anderen beter begrijpen en beter inspelen op situaties. De intensiteit van de gevoelens neemt af naarmate je ouder wordt. Daardoor worden gevoelens van diepe wanhoop of het gevoel de wereld aan te kunnen minder intens.

Ook wordt vaak gedacht dat een goede gezondheid allesbepalend is voor het geluk. Uit onderzoek blijkt echter dat er wel een relatie is tussen gezondheid en geluk, maar dat deze relatie minder sterk dan over het algemeen wordt verwacht. Mensen die in een ziekenhuis terecht zijn gekomen, en daarna weer gezond verder mogen met hun leven, blijken wel gelukkiger te worden. Als naast een gezondheidsprobleem meerdere gezondheidsproblemen bij komen, dan heeft dat ook invloed op het geluksgevoel.

Godsdienst

In de eerste helft van de 20e eeuw dacht men dat een godsdienst er niet bepaald voor zorgde dat je gelukkiger werd. Veel regels en wetten zouden het leven alleen maar moeilijker maken. Inmiddels is gebleken dat juist het omgekeerde het geval is. Uit onderzoek bleek dat christenen langer leefden dan niet-gelovigen, dat ze minder vaak misdaden pleegden, minder vaak verslaafd waren en minder vaak depressief waren. Waarschijnlijk heeft het hebben van veel vriendschappen binnen verschillende kerkgenootschappen invloed. Ook bleek uit onderzoek dat als men meer gelovig was, men gemiddeld gelukkiger was. Dat gold niet alleen voor gelovige christenen, maar ook voor gelovige joden en moslims. Een belangrijke reden zou kunnen zijn dat het geloof zin geeft aan het leven en hoop voor de toekomst. Een christen zelf zal zeggen dat hij iets ervaart van de geest van God.

Hoe word je gelukkiger?

Veel van de omstandigheden hangen af van zaken waar je relatief weinig invloed op hebt. Als getrouwde mensen gemiddeld gelukkiger zijn dan ongetrouwde, dan is het natuurlijk onzin om daarom maar zo snel mogelijk een partner te zoeken en te trouwen. Als de partner immers niet past, dan leidt het alleen maar tot irritatie. Zo is het ook met het geloof. Een doorleefd geloof is iets anders dan naar de kerk gaan en zeggen dat je gelooft. Een geloof moet zich diep in je hart nestelen, anders blijft het aan de oppervlakte.

Toch zijn er ook veel factoren die je kunt beïnvloeden. Hierin is je manier van denken het meest belangrijk. Hoe kijk je naar je verleden, je heden en je toekomst? Denk je veel na over dingen die je in het verleden wel of niet goed hebt gedaan? Blijf je terugverlangen naar mooiste momenten? Of zit je denken vol trauma's? Heb je dromen over je toekomst? Wil je daaraan werken? Allemaal hebben we een heden dat voor een groot gedeelte is bepaald door je verleden en dat bepalend is voor je toekomst.

Voldoening over het verleden

We hebben allemaal onze eigen kijk op ons verleden. We hebben leuke en minder leuke dingen meegemaakt. Onze herinneringen kleuren die herinneringen soms bij. Bovendien is het maar net wat je jezelf herinnert. Je kunt denken aan de momenten dat dingen fout zijn gegaan, maar je kunt ook denken aan de mooie dingen. Het herinneren van de leuke dingen blijkt te zorgen voor meer geluk dan het herinneren van vervelende dingen. Maar hoe kan je die herinneringen beïnvloeden?

Dankbaarheid voor de mooie dingen die je hebt mee mogen maken, zijn het beginpunt. Veel mensen mopperen om dingen die niet goed zijn en zien daardoor veel moois over het hoofd. Iedere avond, bijvoorbeeld voor het slapen gaan, ons herinneren welke leuke dingen we hebben meegemaakt, maakt ons dankbaarder. Als we ons realiseren dat veel dingen ook anders hadden kunnen zijn, dan wordt onze dankbaarheid versterkt. Verder kunnen we ons iemand voor de geest halen die veel voor ons betekent, of die we bewonderen. Schrijf op wat we zo waarderen aan die persoon en vertel dat aan hem of haar. Het maakt je onderlinge band alleen maar hechter.

Aan de andere kant zijn er ook mensen die ons vervelende dingen hebben aangedaan. We kunnen zitten met haatgevoelens of minachting. Het zijn gevoelens die regelmatig terugkeren. De kans bestaat dat deze gevoelens sneller bovenkomen bij andere personen. Je voelt dan misschien de behoefte om iemand te beledigen, zelfs als hij niets heeft misdaan. Deze gevoelens zorgen ervoor dat je juist minder gelukkig wordt. Het is daarom beter om proberen te vergeven.

Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het is beter om, als gevoelens van boosheid tegen die ander omhoogkomen, de vraag te stellen wat je precies zo boos maakt. Vaak is dit gekoppeld aan een situatie. Probeer dan terug te denken aan die situatie. Probeer dan ook te denken vanuit de persoon die zo onaangenaam was. Misschien heeft hij dingen anders bedoeld? Misschien was hij op dat moment gewoon even de weg kwijt, terwijl hij dat normaal niet zo heeft. Dit soort gedachten kunnen je helpen je wraakgevoelens kwijt te raken.

Het is goed om je leven regelmatig te beoordelen. Hoe sta ik ervoor? Wat kan ik doen om het geluk te bevorderen?

Bekijk de video over Nelson Mandela. Hij heeft 27 jaar in de gevangenis gezeten voor zijn idealen. Hoe ging hij om met zijn verleden?

Hoop op de toekomst

Een glas water is half vol volgens de optimist of halfleeg volgens de pessimist, zo luidt het gezegde. Optimistisch leven betekent een positieve kijk op de toekomst en een groter vertrouwen op de goede afloop. Daardoor leid je een gelukkiger leven. Als er iets tegen zit, bijvoorbeeld een tegenvallend cijfer voor een proefwerk waarvoor je geleerd hebt, dan kan je de moed laten zakken. Je denkt dan: "ik kan niks". Dat is pessimisme. Denk je: "volgende keer beter", dan ben je optimist.

Sommige mensen hebben een stemmetje in hun hoofd dat wijst op de fouten die gemaakt zijn. Je kunt dan ook denken dat je ervan geleerd hebt en dat het leven nu eenmaal een leerproces is. Je denkt dan waar de fout zit en hoe je kunt verbeteren. Als het de keer erna niet lukt, dan kan je het nog eens proberen. De moed laten zakken, betekent dat je de hoop voor je toekomst vermindert.

Je kunt in de spiegel kijken en zeggen: "vandaag is de dag van de rest van mijn leven". Zo kan je ook iets betekenen voor anderen. Pater Damiaan deed dit op een heel extreme manier.

Gelukkig in het heden

Is dit de glimlach van een gelukkig iemand?
Is dit de glimlach van een gelukkig iemand?

In de laatste 50 jaar blijkt dat in de westerse landen depressieve gevoelens steeds vaker voorkomen. Sommige mensen slikken daarom medicijnen tegen depressiviteit. Dat lijkt vreemd, want we hebben allemaal apparaten die ons het leven eenvoudiger maken. Bovendien wordt er veel meer georganiseerd dan vroeger. Ook de vakanties zijn verder weg en we kunnen vaker op vakantie. Dus waarom komen depressieve gevoelens steeds vaker voor?

Het heeft te maken met de verschillende manieren waarop we kunnen genieten van het leven. Als we weer lekkere dingen hebben gegeten of gedronken, zoals snoep of alcohol, dan lopen we het risico dat we ongezonder worden. We voelen ons goed tijdens het kijken van een mooie film, maar dat goede gevoel is snel weg als de film voorbij is. Het zijn korte termijn geluksmomenten. Alleen films die ons uitzonderlijk hebben aangesproken blijven goed bij.

Daar staan lange termijn geluksmomenten tegenover. Dat zijn momenten waarop we een prestatie leveren waar we zelf trots op zijn. Het zijn momenten waar we met voldoening op terug kijken. We kunnen deze momenten delen met anderen. We bouwen mooie herinneringen op. We mogen onszelf feliciteren. Het zijn succeservaringen, ofwel dingen die ons niet zijn toegevallen, maar waar we iets voor hebben moeten doen.

Jij in het grotere geheel

Als we de hele dag video's op tiktok hebben gekeken, dan is het fijne gevoel tijdens het kijken weer snel weg als we weer andere dingen moeten doen. Verder houden reclames ons voor hoe we nog meer kunnen kopen en genieten. De onuitgesproken boodschap is dat je geluk nog niet compleet is, want je maakt geen gebruik van het product uit de reclame. Op Facebook laten anderen hun leukste momenten met de leukste foto's zien. We dreigen een beperkter beeld te krijgen van de werkelijkheid. Als anderen het mooiste en het beste presenteren, moeten we bedenken dat ze heel wat mindere momenten hebben gehad. Zoals bij een atleet die een grote prestatie heeft geleverd, moeten we ons bedenken dat hij ook heel wat mindere prestaties heeft geleverd. Ook heeft hij veel opzij gezet voor die ene prestatie. En ook grote popartiesten geven ons de indruk dat hun leven geweldig is. Veel succes, veel geld, veel seks, veel mooie muziek en ga zo maar door. In de realiteit blijkt dat een popartiest gemiddeld ongeveer 25 jaar eerder doodgaat dan normale mensen. Hun geluk blijkt niet zo groot te zijn als ons wordt voorgehouden.

Geluk is ongrijpbaar... Je moet er voor werken om het te verkrijgen. Als je gelooft dat je dingen doet die zinvol zijn, dan zal dat je geluk vergroten.