M&M - Wat is (van) waarde?

M&M - Wat is (van) waarde?

0. Info startweek

  • Een hamburger van een fastfoodketen kost zo’n 25 euro. Als je tenminste ook kosten meetelt zoals CO2 uitstoot tijdens de productie. In deze quest ga je aan de slag met het begrip 'waarde', wat we er in de economie onder verstaan en wat jij belangrijk vindt.
  • Aantal XM: 10
  • Coaches die de quest begeleiden: Mw. Cornelissen en dhr. Hulleman
  • Begeleiding met Blox, aantal en start:
  • Building Learning Power: leerspier met korte aanduiding hoe deze terugkomt
  • Belangrijkste opbrengsten: 5 verwerkingsopdrachten en jouw bedrijfsonderzoek van een Social Enterprise naar keuze

 

Inhoud en eXplore miles

Waarom zou je voor deze quest willen kiezen?

Om het even zwart-wit te zeggen: in de huidige economie creëren bedrijven die streven naar winstmaximalisatie een aantal langetermijnproblemen zonder respect voor de aarde, mensen etc. Terwijl organisaties zonder een dergelijk verdienmodel, vaak steunend op subsidies en donaties, proberen de problemen weer op te lossen. Dat is toch gek?

Economische problemen zijn nooit alleen maar een intellectuele puzzel. In de kern zijn het “problemen” omdat ze van invloed zijn op het leven van mensen en het ecosysteem van de Aarde in bredere zin. Het uiteindelijke doel van het werk van economen is het verbeteren van economische processen, zodat mensen beter kunnen bereiken wat ze belangrijk vinden. Daarom is het cruciaal dat economen de verschillende waarden kunnen begrijpen die een rol spelen in een economisch vraagstuk. Waarden zijn een integraal onderdeel van de economische dynamiek.

  •  

Waar gaat deze quest over?

Deze quest gaat over het economische begrip waarde. Je leert over financiele-, sociale- en ecologische waarde

Hij hoort bij het domein M&M Economie

Je leert kritisch nadenken over economische waarde. Aan het einde van de quest:

  • Kun je kritisch nadenken en vragen stellen over het begrip ‘waarde’ in de economie en deze kritiek beargumenteren;

  • Kun je verschillende perspectieven op economie herkennen en vergelijken;

  • Ken je het begrip ‘waarde’ en kun je het onderscheid tussen financiële, sociale en ecologische

    waarde beschrijven en beoordelen.

 

Welke producten moet je leveren?

Voor deze quest moet je de volgende producten leveren: 5 verwerkingsopdrachten en een bedrijfsonderzoek & presentatie van een social enterprise.

 

VERWACHTING VOORDAT JE BEGINT

Deze quest wordt ondersteund met een bloX en een chatgroep via Teams.

  • Zorg dat je jezelf inschrijft voor de bloX (soms gebeurt dit automatisch, maar niet altijd)

  • StartBloX China Blue (docu en bespreking)

  • De coach die deze quest begeleidt nodigt jou uit voor de chatgroep in Teams.

 

 

eXplore miles

 

Deze quest levert jou 10 eXplore miles op als je hem helemaal doorloopt, alle stappen zet en alle deliverables op tijd levert.

 

1. Jij begint

Motivatiemotor

➜ Maak een tegel aan in Egodact. Beschrijf daarin waarom je deze quest tot een goed einde zou willen brengen.

“… alles van waarde is weerloos wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk… “ Met deze regels raakt Lucebert ook de kern van het economisch waardebegrip.

Bij economie doorloop je altijd 3 stappen: kiezen, samenwerken en verdelen. Dit doe je voor jezelf (individueel), dit doet een bedrijf en de overheid volgt dezelfde stappen.

Verderkijker

➜ Kijk naar de vier keuzes die hieronder staan. Waar ga jij voor en waarom? Onderbouw jouw keuze.

➜ Zet je resultaat in je logboek van je tegel in egodact.

2. Wat is (van) WAARDE

2a. Onderzoek waarde

Onderzoek

 

De Waarde Van Alles

Introductie

De dominante stroming in het huidige economie onderwijs is de neoklassieke economie. Een meer pluriform kader – een bredere blik op de economie – is belangrijk om mee te krijgen. Met deze brede blik kun je beter omgaan met de verschillende grote uitdagingen van een veranderende wereld zoals migratie, robotisering, klimaatverandering of uitputting van grondstoffen.

De basis onder het gesprek over de pluriformiteit van de economie wordt gelegd door het begrip waarde.
Om die basis uit te leggen moeten we ook naar het begrip waarden kijken. Deze waarden bepalen de normen die we stellen aan onze economie: groei, vrijheid, gender- of inkomensgelijkheid, duurzaamheid en meer.

In de quest gebruiken we een concreet voorbeeld: de keten van de kledingindustrie, van grondstof tot gebruik.

Aan de hand van dit voorbeeld ga je nadenken over de vraag of de waarde die wordt uitgedrukt in de prijs van een kledingstuk de juiste waarde is.

Een keten

Een keten duidt aan dat het hier niet alleen over het verkopen of het produceren van kleding gaat. De hele keten start met het verbouwen (of ontginnen) van de grondstoffen en loopt langs alle stappen tot het kledingstuk is gekocht, en zelf daarna: gebruik en weggooien.

Genaaid

Waar betaal je niet voor?

Wat is waarde?

Vanuit verschillende economische stromingen wordt anders gekeken naar waarde. Om tot de kern van het begrip waarde te komen moeten we onderzoeken hoe de verschillende stromingen kijken naar wat productief (of nuttig) is en wat er tot ‘niet productief’ wordt bestempeld. Door dit onderscheid ontstaat een beeld van wat economen van waarde vinden en welke actoren volgens hen waarde creëren en welke niet.
Een andere wijze om erachter te komen hoe we naar waarde kijken, is door na te gaan hoe we de waarde meten: Welke indicatoren gebruiken we om te kijken of het goed gaat met onze samenleving in economische termen? Meestal gebruiken we hiervoor de indicator (groei van) geld.
Waarde is een centraal begrip in de economie: we baseren er onze economische modellen op. Waarde wordt vaak op twee manieren uitgedrukt. Deze onderverdeling van waarde past goed bij de huidige dominante neoklassieke economie.

  • Objectieve waarde is iets meetbaars (meestal uitgedrukt in geld maar kan ook met andere indicatoren, zoals de ecologische voetafdruk, aantal jaren dat een nieuwe technologie meegaat of CO2-emissies). Dus een bedrag dat je ergens voor over zou hebben. De objectieve waardetheorie beargumenteert dat de prijs van goederen bepaald wordt door haar (objectieve) kosten. Competitie tussen bedrijven zorgt er volgens deze theorie voor dat de prijs daalt (sommige gaan failliet, andere winnen en op de lange termijn behalen bedrijven gemiddeld zo een 'normale' winstmarge).

  • Subjectieve waarde laat zien hoe belangrijk iets voor een individu is. Deze veronderstelt dat waarde gebaseerd is op nut (utility) en niet vergeleken kan worden tussen personen onderling – het is subjectief. De neoklassieke economen menen dat de markt ons in staat stelt om subjectieve waarden te vergelijken op basis van de bereidheid van mensen om ervoor te betalen. Het bedrag laat zien hoeveel ze iets waarderen.

  • Dit onderscheid tussen de subjectieve en objectieve waardetheorie is goed bruikbaar om te duiden hoe marktprijzen tot stand komen, maar leent zich minder goed om te praten over wat wij waardevol vinden.

Wat zijn waarden?

Waarden hebben betrekking op dat wat waardevol wordt gevonden door iemand of een groep mensen (een samenleving). Waarden zijn de ideeën en idealen die mensen hebben en nastreven. De waarde die we aan iets toekennen hangt samen met de waarden van het individu en de gedeelde waarden in de samenleving. Waarden zijn niet voor iedereen in een land gelijk: of je bijvoorbeeld opgroeit in een strenggelovig milieu of juist in een liberale omgeving, is van invloed op de waarden die je meekrijgt. Dit zie je bijvoorbeeld terug in winkelsluiting op zondag in bepaalde gemeenten. Waarden worden tot uiting gebracht in onze normen.

Waarde en waarden in een economieles

In deze quest ga je aan de slag met de productieketen van kleding. Westerse normen over arbeidsomstandigheden en milieuvervuiling blijken niet wereldwijd hetzelfde. Dit zien we terug in de prijs van kleding die buiten Nederland wordt geproduceerd. Jouw verwerking gaat vervolgens over de waarde – d.w.z. de prijs die betaald wordt voor kleding en belangrijke vragen als 'waar betaal je niet voor?'.
Volgens neoklassieke economen wordt waarde uitgedrukt in de prijs: de optimale prijs die ontstaat in een efficiënte markt. Men gaat ervan uit dat de prijs wordt bepaald door het ‘marginale nut’ van schaarse hulpmiddelen of goederen. Hierdoor ontstaat een evenwichtssituatie met een ‘optimale uitkomst’; dat wil zeggen dat niemand beter af kan zijn zonder dat een ander onnodig aan iets inlevert. Deze waarde, de prijs, drukken we uit als een financiële waarde: geld.

Geld heeft van zichzelf geen waarde: het is de afspraak dat je geld kunt inwisselen voor goederen of diensten. Geld vergemakkelijkt het handelen met elkaar, aangezien je zo niet direct aan hoeft te geven welke waardevolle goederen of diensten je wilt als tegenprestatie. Om een ruil met geld mogelijk te maken, moeten we met geld rekenen. Wil iemand een auto, ring of nier van jou hebben? Dan moeten de gewenste goederen in geldeenheden meten: wat is de prijs van jouw auto, de ring of de nier? Doordat we dit kunnen berekenen, denken we dat alleen wat in geld gemeten kan worden, waardevol is. Maar in de omgang met collega’s, vrienden en familieleden speelt geld geen of slechts een kleine rol. Uitsluitend wanneer we in een markt opereren worden we gedwongen in prijzen te denken en dus met geld te rekenen. Om beter naar waarde te kijken hebben we meer of nieuwe indicatoren nodig om ook sociale en ecologische waarde als onderdeel van de economie te kunnen meten.

Neoklassieke ideeën in het kort

Neoklassieke economen proberen de toewijzing van schaarse middelen over alternatieve mogelijkheden te begrijpen. Daarbij gaan ze uit van mensen met rationele voorkeuren in hun keuze. Een belangrijke aanname daarbij is dat deze voorkeuren kunnen worden geïdentificeerd en in financiële waarde uit te drukken zijn. Vervolgens nemen neoklassieke economen aan dat consumenten hun nut maximaliseren en dat ondernemingen winsten maximaliseren. Hierbij handelen mensen onafhankelijk van elkaar op basis van volledige beschikbare en relevante informatie.

Waardebepaling en externaliteiten

Neoklassieke economen zien wel dat sociale en ecologische waarde in de echte economie niet allemaal worden meegenomen in de prijs. Zij pleiten dan voor overheidsingrijpen om markten perfecter te maken en zo van alles en nog wat van markten uit te sluiten met regels en wetten. Zo is er bij ons geen handel in nieren of andere organen, dat is illegaal. En hoeveel moeten we betalen aan een tienjarig kind dat in Nederland 12 uur per dag in een sweatshop werkt? Die waarde is onbekend, want in Nederland is kinderarbeid is verboden. Er is dus geen markt voor.

Die aspecten waar we geen rekening mee houden in het bepalen van de waarde noemen we in de neoklassieke economie een externaliteit: een extern effect. Een externaliteit kan positief of negatief zijn. Een negatief extern effect is bijvoorbeeld de vervuiling van rivierwater met kleurstoffen door de kledingindustrie. Een positief extern effect zou kunnen zijn dat mensen in staat zijn met opgedane vaardigheden zelf goedkoop hun eigen kleding te maken. Het feit dat dit een “extern effect” is, wordt bepaald door hoe de neoklassieke stroming naar economie kijkt. Feitelijk zeggen ze: dit is buiten de grenzen van onze modellen.

Wat is (van) waarde?

Je krijgt in deze quest inzicht in de begrippen financiële, ecologische en sociale waarde.

• Financiële waarde:
o Is de marktwaarde van een product of dienst uitgedrukt in geld. De waarde wordt meestal bepaald door een kosten-baten analyse waarbij investerings- en gebruikskosten tegen opbrengsten worden afgezet om een efficiënte keuze te maken.
o Bepaald door het bedrag dat iemand ervoor wil betalen
o We meten de (groei van) het aantal markttransacties, hoeveel er gekocht en verkocht wordt in een jaar

• Ecologische waarde:
o Is de waarde van de natuur, het milieu, klimaat, de biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen

o Bepaald door de (afhankelijkheids-)relaties tussen natuur en mens
o We meten CO2, temperatuur, biodiversiteit (aantal soorten), grondstoffengebruik e.d.

• Sociale waarde:
o Is menselijke waardigheid, solidariteit en sociale rechtvaardigheid, democratie en medezeggenschap, samenwerken, netwerken en vrijheid
o Bepaald door sociale middelen en mogelijkheden waarover mensen beschikken en hun relaties tot anderen
o We meten bijvoorbeeld het aantal kinderen dat goed onderwijs heeft, mensen met voldoende te eten, het vertrouwen dat mensen in elkaar en organisaties hebben. Maar we kunnen ook percepties meten, bijvoorbeeld over geluidsoverlast, horizonvervuiling, veiligheid van een kerncentrale etc.

Door te zien dat meerdere visies op economie mogelijk zijn, kun je jouw eigen gedachten ontwikkelen over financiële, ecologische en sociale waarde. Je kunt beargumenteren wat jij zelf belangrijk vindt. Je kunt aan de hand van deze inzichten zelfstandig beslissingen nemen over wat jij goed en belangrijk vindt. Het antwoord op die vraag hangt af van jouw waarden.

• Sociale waarde:
o Is menselijke waardigheid, solidariteit en sociale rechtvaardigheid, democratie en medezeggenschap, samenwerken, netwerken en vrijheid
o Bepaald door sociale middelen en mogelijkheden waarover mensen beschikken en hun relaties tot anderen
o We meten bijvoorbeeld het aantal kinderen dat goed onderwijs heeft, mensen met voldoende te eten, het vertrouwen dat mensen in elkaar en organisaties hebben. Maar we kunnen ook percepties meten, bijvoorbeeld over geluidsoverlast, horizonvervuiling, veiligheid van een kerncentrale etc.

• Ecologische waarde:
o Is de waarde van de natuur, het milieu, klimaat, de biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen

o Bepaald door de (afhankelijkheids-)relaties tussen natuur en mens
o We meten CO2, temperatuur, biodiversiteit (aantal soorten), grondstoffengebruik e.d.

2b. Social enterprises

Sociaal ondernemen: winst voor iedereen

Tony's Chocolonely, Fairphone, Marqt, Palliaterm, Buitenplaats de Poel … wie kent ze niet? Mooie voorbeelden van sociale ondernemingen. Maar ook zo'n onderneming moet winst maken, want zonder winst gaat je bedrijf op een dag onderuit. Wat draagt jouw onderneming bij aan de samenleving? Wat is de waarde die jij ermee creëert? En hoe verhoudt die waarde zich tot de kosten en prijs die je hanteert?

Kun je als bedrijf streven naar zoveel mogelijk winst en tegelijk waarde creëren op sociaal, financieel en milieugebied? Ik denk het wel. Inmiddels zijn er genoeg zogeheten social enterprises die geld verdienen en waarde creëren in één businessmodel integreren en laten zien dat juist dit de voorwaarde is om duurzaam te zijn als organisatie en als maatschappij.

https://www.pwc.nl/nl/themas/blogs/waardecreatie-de-economie-van-de-toekomst.html

Europese definitie 'sociale onderneming'
  • Onderneemt primair vanuit een maatschappelijke missie (impact first).
  • Realiseert impact als zelfstandige onderneming die een dienst of product levert.
  • Heeft een verdienmodel.
  • Ziet winst als middel, niet als doel.
  • Is transparant en fair naar iedereen.
  • Is sociaal in de wijze waarop de onderneming wordt gevoerd.
  • Baseert bestuur en beleid op evenwichtige zeggenschap van alle betrokkenen.

Social Enterprise Leden

Interview met Mark Hillen van Social Enterprise NL

Om de waarde van een onderneming – ook wat betreft duurzaamheid – te bepalen, is het waardevenster dat Schramade (2020) presenteert behulpzaam. Hierbij kijk je verder dan de financiële waarde van het bedrijf; ook de ecologische (E) en sociale (S) waarde doen ertoe en bepalen samen met de financiële (F) waarde de brede ondernemingswaarde (V) van een bedrijf.  Op formule gezet: V = E + S + F. Onderstaand kwadrantenstelsel laat in een oogopslag zien welke varianten denkbaar zijn voor bedrijven die een duurzame strategie nastreven. Als bedrijf wil je dat goed doen rendabel is. Wanneer een bedrijf geld kan verdienen én ook op sociaal en ecologisch gebied waarde toevoegt, is sprake van een win-win-situatie.

2c. Verwerking

Verwerking

Opdracht 1​
​
Check het label in je trui of T-shirt:​
​
a.  In welk land is dit kledingstuk gemaakt?​
​
b.  Van welk merk is het kledingstuk?​
​
Waar komen de meeste van de kledingstukken bij jullie thuis vandaan?​
Opdracht 2 Waar heb je voor betaald?​
​
a. Weet je nog wat je hebt betaald​ voor jouw kledingstuk? ​(Je mag ook schatten)​
​
b.    Welke kosten zitten in deze prijs ​verwerkt? ​
Opdracht 3​ Waar betaal je niet voor?
​
Welke kosten zijn niet doorberekent in de prijs van jouw trui of T-shirt?​
Opdracht 4​ Wat is voor jou van waarde?
a.  Dat waar je nu niet voor betaald hebt - dus de ‘kosten’ die niet in de prijs verwerkt zitten- heeft dat voor jou waarde? ​
b.   Leg uit welke zaken jij (on)belangrijk vindt en waarom.​

2d. Reflective journal

Reflective journal

Waar wil je voor betalen?

Opdracht 5:​ Reflectie
a. Omschrijf deze begrippen in je eigen woorden. Wat wordt er mee bedoeld? ​
  • Financiële waarde​
  • Sociale waarde​
  • Ecologische waarde​
​
b. Jouw keuzes hebben invloed. Hoe belangrijk vind jij de financiële waarde van een product of dienst, ten opzichte van de sociale en ecologische waarde? ​
Leg je keuze uit en licht toe of deze keuze jouw ‘koopgedrag’ beïnvloeden?​

3. Afronding

3a. Assessment Jouw Social Enterprise

  

Zoek een bedrijf wat een voorbeeld is van een social enterprise.

Over dat bedrijf ga je een show maken.

Bij economie presenteren we alles graag altijd via 3 wegen: in tekst, in grafieken en door berekening. Laat dat ook zien in jouw verwerking!

In jouw eindpresentatie vertel je waarom dit een voorbeeld bedrijf is.

Vertel daarom minimaal iets over:

* de hele keten (net zoals bij de kleding van grondstof tot eindproduct)

* de grondstoffen die worden gebruikt,

* over de productiemethoden,

* over de werknemers van het bedrijf,

* de werkomstandigheden en

* over het transport van de grondstoffen en

* het eindproduct.

Zorg dat je aandacht besteed aan hoe en waarom dit bedrijf met waarde omgaat: financiele, sociale en ecologische! Gebruik het model uit onderdeel 2 Social Enterprise.

Bij economie presenteren we alles altijd via 3 wegen: in tekst, in grafieken en door berekening. Afbeeldingen voegen vaak ook informatie toe en maken jouw rapport natuurlijk leuk om naar te kijken!

Je kunt deze opdracht de vorm geven die je zelf wilt: een poster, een presentatie, een rapportage etc.


Klaar?
Laat jouw eindproduct beoordelen door mevrouw Cornelissen voor Blue en High en meneer Hulleman voor Red en presenteer jouw eindproduct in je coachgroep.
Jouw show wordt beoordeeld op:

  • de inhoud: de show laat zien wat wordt bedoeld met waarde (zowel financieel, sociaal als ecologisch) en hoe dit bedrijf hier mee omgaat.
  • de vorm: de show is origineel en is met zorg gemaakt.

3b. Terugkijker

Schrijf een reflectie over jouw aanpak.

Welke leerstrategieen heb jij gebruikt om deze quest tot een goed einde te brengen?

Hoeveel tijd ben je bezig geweest met de verschillende onderdelen?

Bronnen

Aanvullende bronnen, links enz. horend bij het onderwerp worden hier op een volgende pagina geplaatst

Duurzaam kapitalisme

Duurzame strategie

‘Kijk ook naar andere waarden dan alleen geld’

Artikel | 12-07-2019 | 16:41

Een hamburger van een fastfoodketen kost zo’n 25 euro. Als je tenminste ook kosten meetelt zoals CO2 uitstoot tijdens de productie. Gezien de huidige maatschappelijke opgaven moeten we niet alleen kijken naar de economische, maar ook naar de ecologische en sociale waarden van dingen, vindt Astrid Kaag van de provincie Noord-Brabant. Volgens haar kunnen ambtenaren hierin een belangrijke rol spelen. Zo werkt de gemeente Dordrecht al met een methode om de werkelijke waarde van groen te berekenen.

 

©Astrid Kaag

In 1 minuut

Willen we antwoord geven op de grote maatschappelijke uitdagingen van deze tijd, dan moeten we niet alleen kijken naar de economische waarde van dingen, maar ook naar de sociaalecologische waarde. Dat zegt Astrid Kaag van de provincie Noord-Brabant. Als overheid en private investeerders op die manier naar projecten en ondernemingen kijken én daarbij meer samenwerken, krijgen ze een heel ander beeld. Gemeente Dordrecht bedacht een tool om de waarde van groen te berekenen.

Erg geïnspireerd raakt Kaag van mensen die financiële winst niet als een doel op zich zien, maar als middel om maatschappelijke waarde te creëren. Ondernemers zoals Caffeine Dealers bijvoorbeeld. ‘Deze onderneming verbindt twee vraagstukken met elkaar: ze leidt cliënten uit de psychiatrie op tot koffiebrander en barista, zodat die weer een plek in de samenleving vinden. Hun fairtrade koffie wordt vervolgens verkocht in ggz-instellingen. Een goede slag, want daar wordt veel koffie gedronken.’

'Als publieke en private sector meer samenwerken, kunnen ze veel beter maatschappelijke vraagstukken oplossen’

Impact op levens

De provincie Noord-Brabant startte het Brabant Outcomes Fund (BOF), dat erop is gericht om ondernemers zoals Caffeine Dealers te helpen met opschalen. Kaag: ‘Private investeerders schieten een bedrag voor aan de ondernemer, en de overheid betaalt de investeerders bij resultaat met een kleine winst terug. De investeerder neemt dus het risico. We berekenen het resultaat vervolgens niet alleen in financieel opzicht (bijvoorbeeld: hoeveel uitkeringen konden we stopzetten?) maar ook aan de hand van de impact die zo’n onderneming heeft op de levens van mensen. Zijn ze bijvoorbeeld minder eenzaam, wordt hun leefomgeving groener, hebben ze meer sociale contacten, voelen ze zich weer gezien?’

Samenwerking publiek en private instellingen

Kaag denkt dat als publieke en private sector meer samenwerken en daarvan leren, ze veel beter maatschappelijke vraagstukken op kunnen lossen. Ondernemingen als Caffeine Dealers zitten immers op het snijvlak van publieke en private sector. ‘Op het moment dat ze starten wil men graag helpen met netwerk, crowdfunding of een subsidiepotje. Maar zijn ze eenmaal toe aan opschaling, dan moeten ze aankloppen bij traditionelere instellingen zoals banken. En als die geen financiële winst behalen, dan houdt het op.’

'Kijk je naar wat een onderneming in ecologisch en sociaal opzicht oplevert, dan krijg je een heel ander beeld'

‘Het zou interessant zijn’, vindt Kaag, ‘als een bank ook kijkt naar de totale waarde voor de samenleving. Kijk je naar wat een onderneming in ecologisch en sociaal opzicht oplevert, dan krijg je een heel ander beeld.’ Ook de overheid zelf zou dit beeld meer voor ogen kunnen houden. ‘We verschaffen subsidies op basis van plannen die initiatiefnemers ons voorleggen, en rekenen uiteindelijk af op financiële graadmeters. Jammer genoeg hebben we het dan niet, of nauwelijks, over het effect op de maatschappij.’ Vandaar de oprichting van BOF.

Dordrecht

Maar hoe bereken je de sociaalecologische impact van projecten? Gemeente Dordrecht werkt met een tool om hier een financiële waarde aan te koppelen. Rik Heinen, adviseur Water bij de gemeente: ‘In de komende jaren zullen in Dordrecht meer woningen gebouwd worden, maar moeten we dan alle groene zones – die niet direct financieel iets opleveren – daarvoor opofferen?’ In opdracht van de gemeente gaat het RIVM een analyse doen naar de waarde van die groene zones. Zij zetten daarvoor de groene baten planner-methodiek in.

'De waarde hangt voor een deel samen met de belevingswaarde van bewoners'

Heinen: ‘Je kunt de tool inzetten voor veel verschillende aspecten, bijvoorbeeld ook sociale cohesie.’ Hij benadrukt dat de tool een hulpmiddel is. ‘Hij is vooral nuttig voor als we in gesprek gaan met projectontwikkelaars. Zij denken altijd vanuit euro’s, en wij kunnen ze met de tool in getallen de waarde van een bepaalde plek in de stad laten zien.’ Die waarde hangt voor een deel samen met de belevingswaarde van bewoners. ‘Woongenot, de kwaliteit van de leefomgeving, sociale contacten. Dat zijn subjectieve aspecten. Maar we kijken ook naar objectieve dingen: hoe vaak maken mensen gebruik van een bepaalde plek, wat voor mensen zijn dat, wat is de luchtkwaliteit, wat is het effect op het klimaatprobleem en op de gezondheid van omwonenden?’

Klein beginnen

Ook Kaag ziet het belang van deze wisselwerking tussen objectieve en subjectieve waarden. ‘Wij kunnen als overheid dingen belangrijk vinden, zoals dat mensen aan het werk gaan omdat we dan minder uitkeringen hoeven te betalen. Maar die mensen vinden zelf misschien iets heel anders belangrijk, zoals contact met anderen op de werkvloer. Meervoudige waarde bepaal je dus ook door het perspectief van de mensen waar het om gaat, mee te nemen.’

Wil je als ambtenaar graag denken en handelen vanuit andere waarden dan puur economische, hoe pak je dat dan het beste aan? Astrid Kaag adviseert: ‘Begin klein. Vraagstukken zoals het klimaatprobleem of mensen terugbrengen op de arbeidsmarkt zijn complex en gaan over systeemveranderingen. Die kun je niet zomaar oplossen met een rechtlijnig, simpel antwoord. Maar je kunt wel kleine dingen uitproberen. Wees niet bang om fouten te maken: hoe lastiger het wordt, hoe zekerder je weet dat je op de goede weg bent. En werk vooral veel samen. Je kunt de vraagstukken alleen samen met andere sectoren en mensen oplossen.’