Als wij zoeken naar de pedagogische uitgangspunten van het Nederlandse onderwijssysteem, valt het op dat er vanuit de regering weinig tot geen concrete informatie te vinden is. Wel gelden er sinds 2017 nieuwe wettelijke bekwaamheidseisen in het onderwijs. In dit document valt te lezen dat een bekwame docent onder andere in staat moet zijn tot:
- Het bijdragen aan de sociaal-emotionele en morele ontwikkeling van zijn leerlingen;
- Het bijdragen aan de burgerschapsvorming en de ontwikkeling van de leerling tot een zelfstandige en verantwoordelijke volwassene;
- Weten hoe hij zicht kan krijgen op de leefwereld van zijn leerlingen en hun sociaal-culturele achtergrond en weet hoe hij daarmee rekening kan houden in zijn onderwijs;
- Zich theoretisch en praktisch te verdiepen in de pedagogiek van het type onderwijs en het deel van het curriculum waarin hij werkzaam is.
(Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, 2017)
Kijkend naar deze standpunten is het makkelijk om een link te leggen naar het boek “Goed onderwijs en de cultuur van het meten” (Biesta, 2012)
(Biesta, 2012) verdeelt het “doel” van het onderwijs in 3 verschillende delen, namelijk:
- Kwalificatie
- Socialisatie
- Persoonsvorming
Als wij verder kijken naar de boeken die veelal worden gebruikt tijdens de opleiding tot pedagogisch bekwame docenten, zien wij hier wederom een link met de bekwaamheidseisen vanuit de overheid. Een mooi voorbeeld hiervan is bijvoorbeeld de rol van de pedagoog, zoals deze wordt omschreven in het boek: de zes rollen van de leraar. Het boek zelf vat deze rol als volgt samen: "In de rol van pedagoog komt de leraar tegemoet aan de emotionele en sociale behoeften van leerlingen”. (Slooter, 2018)
Ook binnen mijn vakgebied van de biologie laat ik veel ruimte voor de leefwereld van de leerlingen en de sociaal-culturele achtergrond. Namelijk niet elke leerling komt met dezelfde kennis en overtuigingen binnen.
In het Nederlands onderwijs zijn er weinig dingen taboe. Zo kan er openlijk gesproken worden over seksuele voorlichting en de evolutietheorie, maar dit was niet altijd het geval. Het onderwerp evolutietheorie is namelijk pas in 1998/1999 toegevoegd aan het CE
(Onderwijsbenaderingen Voor Evolutietheorie, 2017)
Dit is echter niet overal in de wereld het geval. Als voorbeeld neem ik Amerika.
Waar in Nederland, maar 54,1 procent gelovig is (centraal bureau voor de statistiek, 2020),
is maar 15% van de Amerikaanse bevolking niet gelovig (Smith et al., 2015)
Dit percentage heeft dan ook invloed gehad op de onderwerpen die wel en niet worden behandeld binnen het vak biologie. Het onderwijzen van de evolutietheorie was vroeger namelijk zelf iets waarvoor je als docent voor de rechter moest verschijnen. Van 1925 tot 1969 was er namelijk de Tennessee’s Butler Law. Deze wet verbood het om: “to teach any theory that denies the story of the Divine Creation of man as taught in the Bible, and to teach instead that man has descended from a lower order of animals.” (Moore, 2001, p. 791)
Maar ook na 1969 heeft het onderwerp evolutie vele tegenslagen gekend binnen het schoolvak.
Uit een onderzoek van Yates & Marek (2015) blijkt dat onder leerlingen uit de staat Oklahoma veel misconcepten spelen over het onderwerp evolutie. Bij een toets over dit onderwerp waren 39.1% van alle gegeven antwoorden gegrond in misconcepten.
Het wegnemen van deze misconcepten is iets wat veel tijd en kennis van de lesgevende docenten vraagt. Echter blijkt uit de ondervindingen van Bybee (2004) dat uit een groep van 224 science leraren uit de staat Oklahoma 33% weinig tot geen nadruk legt op het onderwerp evolutie. Dit terwijl 25% wel de nadruk legt op het onderwerp creationisme.
Ook de leraren uit het hierboven genoemde onderzoek kregen dezelfde toets als die door de leerlingen is gemaakt in het onderzoek van Yates & Marek (2015). Hieruit kwam dat 23.0% van de antwoorden waren gegrond in misconcepten.
Om meer te weten te komen over het onderwerp evolutie in Amerika heb ik contact gezocht met een tiktokker die videos maakt over het lesgeven in Amerika. Om precies te zijn in new York.
@Abiologyteacher heeft op het moment 131.6K volgens en 4.2M likes op het social media platform tiktok.
Ik heb hem gevraagd wat het moeilijkste is aan het behandelen van de evolutietheorie in Amerika. Vrij vertaald gaf hij mij het volgende antwoord:
Ik denk dat het lastigste aan het behandelen van dit onderwerp is, dat de leerlingen al het klaslokaal binnenkomen met vele preconcepten.
Dit zijn preconcepten die ze vaak vanuit huis of vanuit de kerk hebben meegekregen. Veelaal krijgen ze mee dat de evolutietheorie en de bijbel absolute tegenpolen van elkaar zijn.
Ook andere zaken, zoals de leeftijd van de aarde zijn preconcepten die veel bij onze leerlingen spelen. Dit terwijl ze in moderne media, zoals films (denk aan jurrasic park) wel veel dingen te zien krijgen die wrijving kunnen creëren met de belevingswereld.
Hierdoor is het voor de leerlingen lastig om een duidelijke tijdlijn te scheppen van wanneer wat precies plaats heeft gevonden. Vele kinderen denken bijvoorbeeld dat dinosaurussen samen hebben geleefd met mensen en alleen maar niet mee mochten met op de ark van Noah.
Het belangrijkste wat je als docent kan doen is denk ik heel duidelijk en transparant zijn, maar nooit de ouders van een leerling willen ontkrachten. Op die manier ontstaat er namelijk een spanningsveld. Geef de leerlingen vooral ook de ruimte om zelf dingen te ontdekken door ze bijvoorbeeld mee te nemen naar musea of zelf opzoek te gaan naar fossielen. Het stimuleren van onderzoekend vermogen is hierbij van groot belang.
Je kun voor de leerlingen van alles uitspellen, maar als je ze leert zelf (op een correcte manier) onderzoek te doen, is dit soms niet eens meer nodig.
