Hallo allemaal. Welkom bij de ELO voor het vak ethiek. Binnen deze module behandelen we verschillende vormen van ethiek en bespreken we casussen uit de praktijk.
Deugdethiek
Introductie
Vandaag gaan we het hebben over Deugdethiek. Om te beginnen heb ik voor jullie een presentatie gemaakt aan de hand van LessonUp. Deze kun je bekijken in het volgende tabblad. Daarna gaan we een casus bespreken en een aantal opdrachten maken.
Presentatie
Als je de volgende link aanklikt kom je bij de powerpoint voor deze les.
Dhr. Ossenkamp is 61 jaar. Hij is gehuwd. Zijn vrouw is 3 jaar jonger en het stel heeft 3 uitwonende kinderen in de leeftijd van 32, 34 en 37 jaar. Het oudste kind heeft zelf 3 kinderen. Het echtpaar was dit jaar 40 jaar getrouwd. In verband met de hieronder beschreven omstandigheden is dit niet gevierd. Het gezin omschrijft zichzelf als warm. Opvoeding en omgangsvormen waren open, maar wel streng vanuit normen die men vond horen bij het dorp en de PKN kerk. Het gezin was altijd actief in dorpsverenigingen en kerk. Hun huwelijk was stabiel en beiden gingen volledig voor elkaar. Dit hoorde ook bij hun normen en waarden. “Je belooft niet voor niets trouw aan elkaar”. Ook qua intimiteit pasten ze goed bij elkaar en beiden genoten van intimiteit en seks. Dhr. Ossenkamp heeft een ernstige progressieve vorm van preseniele dementie. Rond zijn 55 e kreeg hij geheugenstoornissen en begon hij vreemd en onverwacht geïrriteerd gedrag te vertonen. De prognose lijkt slecht en de verwachting is dat dhr. nu nog een levensverwachting heeft van maximaal drie jaar. Sinds een half jaar is dhr. opgenomen in een verpleeghuis. Hij herkent zijn vrouw en kinderen nog wel, maar bij bezoek is er geen echt warm contact en je ziet vooral angst bij dhr. over alle onzekerheid om hem heen. Een keer per maand gaat hij een zondag naar huis. Meer dan dat is niet haalbaar in verband met de stress die dit oplevert bij hem. Al 5 jaar lang heeft het echtpaar niet meer een huwelijkse relatie zoals ze die eerder hadden. Mw. had vooral een zorgrelatie. Voor zijn opname was zij vier jaar lang zijn begeleider in alles wat moest gebeuren. Zij heeft mede door de agressieve buien die dhr. kon hebben en door de onmacht die zij ervoer bij de aftakeling van haar man een dysthyme stoornis ontwikkeld. “Ik kan niet meer” zegt ze vaak tegen haar kinderen. Kinderen zien ook dat hun vlotte moeder is veranderd in een sombere, passieve vrouw. De kinderen hebben een goed contact met hun moeder. Bij een gespreksgroep vanuit de patiëntenvereniging voor jong dementerenden heeft mw. een jaar geleden een man ontmoet waar ze goed haar verhaal bij kwijt kan. Deze man is sinds kort weduwnaar van een vrouw die op haar 58 e aan een vorm van preseniele dementie is overleden. Sinds haar man in het verpleeghuis is opgenomen merkt mw. Ossenkamp dat ze meer is gaan voelen voor deze man. Dit geldt ook voor hem. Ze komen wekelijks bij elkaar op bezoek en kunnen alles aan elkaar kwijt. Mw. merkt dat ze eigenlijk meer voelt dan alleen vriendschap en dat geldt ook voor deze man. Ze willen niet samenwonen, maar eigenlijk zou mw. Ossenkamp wel eens bij hem blijven slapen. “ik ga echt niet met hem naar bed hoor, dat kan ik niet maken tegenover papa” heeft ze haar kinderen gezegd. Twee kinderen zijn erg boos en vinden dat hun moeder hun vader verraadt. Bovendien vinden ze het niet passen bij de normen en waarden die vader en moeder beiden uitdroegen. Ze gunnen moeder de vriendschap, maar vinden echt dat moeder moet stoppen met bezoek aan zijn huis. Eén kind ziet dat zijn moeder opknapt en dat ze niet meer zo somber is en weer kan lachen en spelen met haar kleinkinderen. Moeder voelt zich schuldig: Zij vraagt jouw hulp als ethisch expert: “wat moet ik doen, help me om een goede keuze te maken” “ik hield van mijn man en ik houd van mijn man zoals hij was in mijn herinnering, maar de man die ik bezoek is niet de man die hij was, hij heeft niet meer de ziel die hij had” “ik blijf hem bezoeken en voor hem zorgen, maar ik wil zo graag ook de extra steun van mijn vriend en dan meer dan alleen als kennis”
Beroepsethiek is een tak van de ethiek of moraalfilosofie en heeft betrekking op algemeen aanvaarde normen voor het professioneel handelen. Je kan je vast voorstellen dat ieder bedrijf bepaalde normen en waarden heeft. er zijn regels waar je je aan moet houden maar er zijn ook waarden waar het bedrijf voor staat. Ook als je later in de zorg gaat werken ga je hier te maken mee krijgen.
Plichtethiek
Introductie
Vandaag gaan we het hebben over Plichtethiek. Om te beginnen heb ik voor jullie een Powerpoint gemaakt. Deze kun je bekijken in het volgende tabblad. Daarna gaan we een casus bespreken en een aantal opdrachten maken.
We hebben het er vorige week over gehad dat beroepsethiek gaat over normen en waarden binnen een bedrijf. de normen van het bedrijf zijn de regels. wanneer je in conflict bent over een bepaalde regel, verteld de plichtethiek dat je altijd de regels moet volgen, wat de consequenties ook zijn.
Utilisme
Introductie
Vandaag gaan we het hebben over Utilisme. Om te beginnen heb ik voor jullie een presentatie gemaakt aan de hand van een youtube video. Deze kun je bekijken in het volgende tabblad. Daarna gaan we een casus bespreken en een aantal opdrachten maken.
Meneer Broere woont in een aanleunwoning van een zorgcomplex waar hij samen met zijn vrouw heeft gewoond. Zijn vrouw is 3 maanden geleden overleden. Meneer Broere is 89 en hij heeft een redelijke gezondheid. Hij voelt zich, ondanks het gemis van zijn vrouw erg thuis in de woning. De woning is op de begane grond met een klein tuintje. Formeel zou hij nu naar een eenpersoonsappartement 1 hoog moeten, maar hij geeft aan dat hij dat echt niet meer kan op zijn leeftijd. Hij durft niet met de lift en hij geniet enorm van zijn tuintje. “Als ik hier weg moet, ga ik dood”. Verzorgenden die hem goed kennen geven aan dat meneer Broere sterk gehecht is aan zijn eigen huis, verhuizing zal hem veel stress en verdriet opleveren. Op de wachtlijst staat het echtpaar Beuning. Zij is beginnend dement en moet binnen redelijke tijd uit huis omdat er brandgevaar bestaat doordat ze vergeet dat het eten opstaat. Bovendien biedt het huis de nodige risico’s op vallen. Mevrouw Beuning kan naar een verpleeghuis, maar de aanleunwoning biedt meer kans om nog langer samen te kunnen wonen. Mevrouw Beuning wil absoluut niet weg, maar haar dochter heeft al aangegeven dat zij onder druk haar moeder wel meeneemt naar het nieuwe huis. Moeder wil misschien wel mee als dochter belooft dagelijks een paar uur langs te komen. De dochter voelt zich snel verantwoordelijk om als vrouw te zorgen voor anderen. En zeker voor haar ouders. Ze doet dit overigens uit schuldgevoel, niet uit eigen keuze. Het echtpaar Beuning heeft een slechte relatie. Ze maken veel ruzie, maar ja, ze zijn nu eenmaal lang samen en “wat je samen begint, maak je ook samen af”. Ze kunnen niet met en niet zonder elkaar. Als mw. Beuning zou worden gescheiden van haar man, dan zal haar angst waarschijnlijk toenemen. Ook meneer Beuning wil liever samen met zijn vrouw verhuizen.
Volgens de utilistische denkwijze moet je altijd kiezen voor het grootste geluk voor de grootste groep mensen. je kan je misschien voorstellen dat dit wel eens in conflict is met de beroepsethiek. Misschien zegt een van de regels op werk wel dat je een collega moet ontslaan omdat ze gestolen heeft, maar is ze ook de meest geliefde collega van alle patiënten en medewerkers en zouden de meeste mensen er gelukkiger mee zijn als ze blijft.
Medische ethiek/Principe ethiek
Introductie
Vandaag gaan we het hebben over medische ethiek/principe ethiek. Om te beginnen heb ik voor jullie een Prezi gemaakt. Deze kun je bekijken in het volgende tabblad. Daarna gaan we een casus bespreken en een aantal opdrachten maken.
Emre is een meisje van 17 jaar. Zij volgt sinds een half jaar een intensieve groepsbehandeling in een psychiatrische jeugdzorginstelling voor zorgvragers met een persoonlijkheidsstoornis met ernstige gedragsproblematiek. Doel van de opname is het leren reguleren van de gedragsproblemen en meer zelf verantwoordelijk te leren zijn voor eigen gedrag. Daarnaast is er aandacht voor een gezonde leefstijl en voor scholing. De behandeling duurt ongeveer twee jaar en doel is om daarna zelfstandig of begeleid te kunnen wonen en werk of studie te kunnen doen. Om afhankelijk en manipulerend gedrag te doorbreken wordt de eigen verantwoordelijkheid voor gedrag van zorgvragers dermate belangrijk gevonden dat zelfbeschadigend gedrag of suïcidaal gedrag wel steeds wordt besproken en in acute situaties ook directief aangepakt, maar dat hierbij de verantwoordelijkheid steeds bij de zorgvrager zelf ligt. Dit wordt in de intake ook besproken met de zorgvrager en familie.
Emre heeft zich de afgelopen week drie keer gesneden met een scheermes. Een keer in haar borst en twee keer in haar arm. De wonden waren zo diep dat zij hiervoor verbonden moest worden. Zij snijdt zich in andere weken ongeveer een keer per week. Drie dagen geleden heeft Emre 30 tabletten paracetamol 500 mg geslikt. Nadat zij dit heeft verteld is meteen haar maag gespoeld en heeft zij noritdrank gekregen. Dit is de tweede overdosis medicatie tijdens de opname. “Ik wil niet echt dood, maar ik wil ook dit kutleven niet”, zegt ze. De moeder van Emre gaat in gesprek met de psychiater en de verpleegkundig contactpersoon. Zij is erg boos en ontdaan dat Emre vrijheid krijgt om buiten de instelling te zijn en dat zij op deze manier scheermesjes kan kopen en paracetamol. Zij wil dat Emre zoveel mogelijk binnen blijft en dat er ook regelmatig controle is welke spullen zij heeft. “Thuis pakte ik ook spullen van haar af, dat doe je toch als je om iemand geeft!” “Jullie leveren geen zorg en stellen geen grenzen.” “Zij is nog maar een kind.” “Straks gaat ze dood door jullie schuld.” De verpleegkundige en psychiater leggen nog een keer uit waarom zij dit op deze manier doen. Ook zij erkennen de risico’s, maar dat risico is nodig om de toekomst voor Emre mogelijk beter te maken. Juist bescherming zal op langere termijn haar nog afhankelijker maken en het nog moeilijker maken een eigen leven te kunnen leiden. Een van de collega’s op de afdeling ergert zich regelmatig aan het bemoederende gedrag van moeder als moeder op bezoek is bij Emre en de collega geeft ook eerlijk aan dat hij regelmatig doet alsof hij niets ziet als moeder het even te kwaad heeft met het gedrag van Emre en dat moeder dan stilletjes zit te huilen.
Opdrachten
Lees de tekst uit de onderstaande link. Neem ook de bijlagen door.
Maak een document waarin je het stappenplan uitwerkt voor Emre. Je mag gebuik maken van het voorbeeld in het bovenstaande document.
Koppeling met de beroepsethiek
Principe ethiek is een vorm van ethiek die voornamelijk wordt gebruikt door artsen om morele dilemma's op te lossen. Deze vorm van ethiek is vaak rationeel en op logica gebaseerd. Dit zorgt er voor dat de plichtethiek vaak veel raakvlak heeft met de beroepsethiek. De beroepsethiek is gebaseerd op waarden en normen en artsen stemmen hun handelen hier op af.
Zorgethiek
Introductie
Vandaag gaan we het hebben over zorgethiek. Om te beginnen heb ik voor jullie een presentatie via Prezi gemaakt. Deze kun je bekijken in het volgende tabblad. Daarna gaan we een casus bespreken en een aantal opdrachten maken.
Een echtpaar van beiden 86 jaar woont in een eengezinswoning in een groot dorp. De man wil graag voor zijn demente vrouw zorgen (helpen bij wassen, helpen bij eten, ingaan op de angst en onzekerheid van zijn vrouw, regelmatig verschonen als ze, ondanks incontinentiemateriaal, natte kleren heeft). Zijn eigen gezondheid is broos. Hartklachten, rugproblemen en oververmoeidheid omdat zijn vrouw ’s nachts vaak gaat dwalen. Zijn vrouw heeft altijd voor hem gezorgd en hij wil dit terug doen voor haar. Hij offert zich min of meer op. Huisarts acht de kans op opbranden of hartaanval bij deze man binnen korte termijn groot. Er is thuiszorg, zij doen twee keer daags de zorg rond opstaan en naar bed gaan. Eén keer per week gaat mw. naar de dagbesteding, maar hier is ze regelmatig angstiger dan thuis. Huisarts adviseert dat mw. wordt opgenomen in een verpleeghuis. Het echtpaar wil dit niet. Twee zoons komen regelmatig langs en willen ook graag opname van moeder, maar zij vinden dat vader hierin moet beslissen. Het echtpaar is altijd zelfstandig geweest. Moeder deed alles in huis en heeft ervoor gezorgd dat vader een drukke succesvolle carrière kon opbouwen. Beiden zijn altijd voor zelfstandigheid geweest en je laat niet zomaar anderen voor je zorgen. Er is financiële ruimte om zelf extra thuiszorg in te kopen, maar de man wil toch zelf de directe zorg voor zijn vrouw doen en hij wil op dit moment geen extra mensen in huis.
Opdrachten
Maak de onderstaande opdrachten in twee of drietallen
Het arrangement Ethiek is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Silke Goorman-Vermeij
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-08-23 11:44:17
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Opdrachten Deugdethiek
