Nederlands 5-vwo Literatuur Renaissance en Verlichting
Nederlands 5-vwo Literatuur Renaissance en Verlichting
Introductie
Schrijversduo Betje Wolff en Aagje Deken;
bekend van de bestseller Sara Burgerhart
Deze periode staat onder meer in het teken van literatuur.
Je hebt je al verdiept in de vroegste periode van de literatuurgeschiedenis, de Middeleeuwen. Je gaat nu eerst verder met de Renaissance en daarna met de Verlichting, waar je ook al iets over weet. Je leest een werk uit die periodes. Je werkt hiermee ook al aan onderdelen van het schoolexamen in 5- en 6-vwo.
Op een rijtje: wat ga je doen in periode 1?
Je maakt vier opdrachten (af) rond Renaissance en Verlichting. Die vind je in deze quest.
Daarnaast laat je zien wat je hebt geleerd tijdens een schriftelijke toets Renaissance, die je rond de herfstvakantie krijgt (vlak voor of tijdens de toetsweek).
Je leest minimaal 1 historisch werk uit de Renaissance/Verlichting en leest steeds door. Je kunt dus ook een modern boek lezen in deze periode, dat is zelfs zeer aan te raden als je op tijd klaar wilt zijn voor je mondeling in 6-vwo.
Je oefent met schrijven, feedback geven en verwerken. Je werkt hiermee aan je schrijfvaardigheid: het ordenen van je gedachten op papier, tekstopbouw, argumenteren, spelling en stijl. Dit doen we via het digitale feedbackplatform The Markers (hier hoor je meer over in de blox en via Teams).
De 'ideale verhoudingen', tekening van Leonardo da Vinci
Literatuur SE
Tijdvakken en thema's
In je literatuurdossier en je SE's laat je je kennis zien van de belangrijke thema's, stromingen, schrijvers en werken uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis. In jaar 4 ben je gestart met de middeleeuwen en heb je je een beetje in de Renaissance verdiept. Daar ga je in jaar 5 mee verder: je werkt dit jaar en in jaar 6 toe naar het heden. Er komen verschillende tijdvakken en periodes aan bod. In de moderne tijd, vanaf de twintigste eeuw, worden er verschillende schrijvers en diverse stromingen behandeld.
Tijdvak:
500-1500 Middeleeuwen
16e en 17e eeuw Renaissance
18e eeuw Verlichting
19e Eeuw Romantiek en realisme
Rond 1900 Fin de siècle
20e Eeuw
21e Eeuw
Stromingen:
20e Eeuw onder meer impressionisme, naturalisme, Tachtigers, modernisme, expressionisme, surrealisme, nieuwe zakelijkheid, experimentele poezie, postmodernisme.
Thema's:
Je kunt in je leeslijst of literatuurdossier een thema verwerken, naar je eigen interesse. Denk aan Gender en identiteit, Godsdienst en heiligen, Oorlog en verzet, Liefde en erotiek. Deze thema's vind je ook terug op literatuurgeschiedenis.nl. Je kunt deze thema's vaak makkelijk combineren met een leesclub van litlab.nl. Heb je eigen ideeën? Overleg met je coach.
(afbeelding: literatuurgeschiedenis.nl)
Bewaren en bijhouden
Laat je leren zien en zet telkens je gemaakte werk in je "tegel" Literatuurdossier in Egodact. Je vult die aan gedurende deze periode, tot en met je mondeling in jaar 6. Houd je gemaakte werk, aantekeningen en bronnen bij in een eigen mapje, in een document Literatuurgeschiedenis. Dit vul je telkens aan, tot en met 6-vwo. Je kunt hiervoor een schrift gebruiken (werk dan bijvoorbeeld met een ringband met tabs), maar het kan ook in Word of Pages.
Maak gebruik van de opdrachten en Bronnen in deze quest en maak aantekeningen tijdens de blox.
(door: Reid, Geleijnse en Van Tol)
Literatuurdossier & SE
SE
Je neemt (ook) in 5-vwo deel aan leesclubs, je doet mee aan literatuurprojecten en je houdt een speech over jouw gelezen werk (weging 10%).
In 6-vwo laat je zien dat je een verhaal en gedichten kunt analyseren (weging 20%). Tot slot neem je deel aan een mondeling (weging 20%), waarin je je gelezen werk uitgebreid kunt uitleggen aan de hand van literaire begrippen en je literatuurdossier (verwerking van je gelezen boeken). Daarbij laat je ook je kennis zien over historische periodes, zoals je die hebt opgedaan vanaf jaar 4.
Literatuurdossier
Vwo-kandidaten lezen in totaal 12 boeken. De verwerking hiervan doe je onder meer door middel van een leesclub van Litlab.nl. Deze verwerking neem je mee in je Literatuurdossier. Daarin staat alles wat je hebt gedaan aan literatuur, zoals een overzicht van gelezen werk, mindmaps, creatieve opdrachten (middeleeuwse markt, etc.), bewaard en verzameld in Egodact!.
Lezen bij Renaissance en Verlichting
Bij de Renaissance lees je het werk Warenar* en maak je bijbehorende opdrachten (uitgedeeld in de blox).
Bij de Verlichting lees je gezamenlijk (delen van) teksten, begeleid in de blox. Je mag een heel werk uitlezen en dit op je leeslijst zetten, maar dit hoeft niet. Je verdiept je vooral in verschillende genres, schrijvers en teksten.
Bronnen Literatuurgeschiedenis.nl en de uitgedeelde kopietjes zijn je startpunt. Gebruik deze als bron en inspiratie voor je leeswerk.
In totaal lees je minimaal twee historische werken (van voor 1880) voor je mondeling.
*Wil je liever een ander werk lezen? Dit mag zeker, maar altijd in overleg met SIG!
Daarnaast onderzoek je een onderwerp uit de Renaissance (eindopdracht 4-vwo, nog inleveren bij SIG en in Egodact) en uit de Verlichting (5-vwo). Je kiest hiervoor uit de onderstaande thema's, waarover je meer kunt vinden op literatuurgeschiedenis.nl. Klik hiervoor op onderstaande knoppen, als je al wat meer wilt weten.
Waarom kennen we zo weinig vrouwelijke kunstenaars en schrijvers?
Hoe werd liefde en seks, oorlog, geweld, andere culturen en religie beschreven in de eeuwen voor ons?
Welke verhalen vinden we goed of belangrijk in Nederland?
Welk verhaal of welke schrijver spreekt jou aan?
Als jij een tijdlijn zou maken van de Nederlandse (literatuur)geschiedenis, wie en wat zou daar zéker in staan? En kun je uitleggen waarom?
Dit soort vragen heb je vorig jaar al deels onderzocht. Je hebt je toen vooral beziggehouden met de Middeleeuwen en een stukje Renaissance. In de komende weken tot de herfstvakantie, ga je je kennis verdiepen en ga je verder de tijdlijn verkennen: Renaissance en Verlichting.
Je doet dit, zoals eerder al genoemd, aan de hand van vier opdrachten. Hierover vind je verderop meer. Maar eerst ga je je kennis over de literatuurgeschiedenis aanvullen, een aantal filmpjes bekijken en herhaal je het toetsje over literatuurgeschiedenis, om je kennis op te frissen.
Herhaling: test jezelf! Wat weet jij van literatuurgeschiedenis?
Test: Diagnostische toets literatuur
0%
Wat weet jij al/nog van de Nederlandse literatuur en literatuurgeschiedenis? Test jezelf!
Zet je deelnamebewijs in je logboek in Egodact.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Bekijk de filmpjes en maak aantekeningen. Geef daarna antwoord op de volgende vragen. Noteer de vragennummers bij je tekst, maar maak er wel een lopend verhaaltje van. Gebruik dus complete zinnen en formuleer helder. Gebruik geen 'leuk' of 'niet leuk', maar wees specifiek en geef argumenten met voorbeelden.
1 Noem drie kenmerken van de Renaissance en leg dit uit met een voorbeeld. 2 Noem drie schrijvers of werken uit de Renaissance en leg uit welke jou het meest of het minst aanspreekt en waarom. 3 Welke nieuwe (literatuur)genres kwamen er op in de Renaissance? Noem er minimaal twee. 4 Vertel wat jij interessant vindt om te uit te zoeken, of wat je zou willen leren met het zicht op je SE's literatuur.
Schrijf je antwoorden netjes uit (bewaar in Pages of Word) en laat je tekst zien in je logboek in Egodact.
Opdracht 1 Lezen: Warenar / Renaissance
Schrijver P.C. Hooft (bron: wikipedia)
Je gaat voor de Leesclub het verhaal van Warenarlezen. Daarnaast bespreek je die met de vragen van de leesclub van litlab.nl. Ook bespreken we enkele vragen en achtergrond rond deze tekst tijdens de blox.
Je maakt een document aan in Word of Pages, waarin je je aantekeningen bijhoudt.
Klik op onderstaande knop om naar de Leesclub te gaan.
Je eindresultaten zet je in je logboek in Literatuurdossier in Egodact. Stuur een bericht aan SIG in Teams, of bespreek je antwoorden tijdens de blox.
Wil je alvast de ultrakorte samenvatting van het verhaal? Kijk dan onderstaand filmpje van de Alphaman:
De ultrakorte samenvatting van Warenar (door De Alphaman)
Je neemt dit jaar ook weer deel aan een ‘leesclub’ (2 tot 4 leerlingen) en reflecteert op de inhoud van een literair werk. Dit gelezen werk telt mee voor je leeslijst van in totaal 12 boeken. Het leesclub-gesprek doe je samen. Dit helpt je het boek beter begrijpen. Je kunt het zien als oefening voor je mondeling in jaar 6.
De opdracht
Stap 1 Je leest minimaal de Warenar in periode 1, met als verwerking het uitgereiktje boekje dat je al in je bezit hebt sinds jaar 4. Dit is een dun werkje, dus je gaat daarna verder met een andere titel, dat je in de volgende periode kunt afmaken.
Je kunt hiervoor kiezen uit heel veel titels, bijvoorbeeld op litlab.nl. Als je een andere titel kiest van litlab.nl, overleg dit dan altijd met je vakcoach.
Stap 2 Na lezing van het boek, meld je je met je leesclubje bij je vakcoach. We bespreken de leesclub-vragen tijdens een blox. Het precieze moment hoor je dus nog (Teams/bloxrooster). In het gesprek laat je zien dat je het boek hebt begrepen, of kom je op nieuwe inzichten.
LET OP Lukt het onverhoopt niet tijdens een blox? Maak dan (geluids-/video)opnames van jouw leesclub-gesprek en stuur dit via Teams naar de vakcoach.
Opdracht 2 Eindopdracht Renaissance
Eigen onderzoek
Stap 1: Maak een duo, ga naar litlab.nl en kies twee van onderstaande Proeven (onderzoeksopdrachten rond literatuur). Lees ze eerst goed door, voordat je een keuze maakt. Geef door aan je vakcoach waar jullie mee aan de slag gaan.
Stap 2: Werk de proeven samen zorgvuldig uit en bewaar je verzamelde gegevens goed.
Stap 3: Presenteer het resultaat. Je overlegt met je vakcoach op welke manier jij je werk wilt presenteren (video, animatie, verslag, artikel, podcast, voordracht).
(Psst... de man op de afbeelding is een beroemd wetenschapper, Copernicus. Hij was wiskundige en astronoom en bedacht dat de aarde niet het centrum van het heelal was.)
EINDOPDRACHT
Eindopdracht Renaissance + tijdlijn aanvullen
Voor de eindopdracht heb je veel eigen inbreng.
Je vult eerst je tijdlijn literatuurgeschiedenis aan en bewaart deze goed! Deze heb je nog nodig tot je mondeling schoolexamen.
Daarna bedenk je waar jij je in zou willen verdiepen: kunst, architectuur, muziek, gedichten, wetenschap, ontdekkingen, of misschien iets heel anders? De relatie met de 16e en 17e eeuw moet duidelijk zijn. Daarnaast koppel je er ook een werk of schrijver aan.
Bronnen
Uiteraard mag je resultaten uit jouw gemaakte 'proeven', jouw eigen onderzoek, ook gebruiken in jouw eindopdracht. Hoe je dit doet, bespreek je van tevoren met je vakcoach.
In de blox krijg je meer informatie over literatuur en schrijvers. Gebruik als bron ook literatuurgeschiedenis.nl. Zie ook de bronnenlijst in deze quest.
Voorbeelden van eindopdrachten:
1) Je maakt een animatie van het Muiderslot met een informatieve voice-over, waarbij je Roemer Visscher of Pieter Cornelisz. Hooft, schrijvers van de Muiderkring, bespreekt.
2) Je doet onderzoek naar de Amsterdamse Schouwburg en legt uit wat Vondel hiermee te maken heeft. Je presenteert dit aan de hand van een maquette of een rondleiding in de schouwburg.
3) Je geeft een overzicht met de hoogtepunten van het wetenschappelijk werk van Copernicus, Galileo Galilei, Antonie van Leeuwenhoek of Christiaan Huygens. Ook leg je uit wat hun invloed was. Je schrijft een achtergrondartikel dat bedoeld is voor een weekendbijlage van een krant, of een tijdschrift zoals Kijk of Quest.
4) Je maakt een tentoonstelling van werk van Leonardo da Vinci, Michelangelo, Frans Hals, etc. Uiteraard gebruik je hier foto's en kopieën van. Volg je het vak kunst? Wellicht kun je iets combineren? Ben je een maker? Maak dan bijvoorbeeld een moderne versie van een bekend werk van een van de kunstenaars en combineer dit met bijvoorbeeld een gedicht van een van de behandelde schrijvers. Zorg altijd voor een A-4 met achtergrondinformatie en bronvermelding.
5) Je bespreekt de rol van vrouwen in de Renaissance: schrijvers, kunstenaars of wetenschappers. Waarom kennen we er zo weinig? Wie waren zij? Wat maakten zij?
Denk bijvoorbeeld aan kunstenares Judith Leyster, een tijdgenoot van Frans Hals, of Artemisia Gentileschi, het eerste vrouwelijke lid van de Accademia del Disegno in Florence.
Of aan de schrijvende zussen Anna en Maria Tesselschade Roemers Visscher.
Overleg met je vakcoach voordat je aan de slag gaat.
Hoeveel tijd ga je eraan besteden? ca. 8 uur in totaal, dus inclusief vooronderzoek, uitvoering en presentatie van je werk.
LET OP: Bewaar je werk goed (digitaal en op papier/foto's) en zet het in Egodact.
Opdracht 3 Verlichting
De Verlichting (1660-1800)
De Verlichting was een cultureel-intellectuele beweging die stond voor een nieuwe manier van denken. Woorden als ‘Verlichting’ en ‘verlichten’ stonden voor een proces van vernieuwing. Men geloofde steeds meer in maakbaarheid en vooruitgang, die de mens zelf in gang kon zetten.
In deze periode werd ook het kritisch denken en de rede (verstand) steeds belangrijker. Onderwijs en opvoeding werden belangrijk en lezen werd steeds populairder. Er kwamen nieuwe literaire genres op, zoals encyclopedieën, briefromans en verhalen over ideale werelden of maatschappijen (utopische romans).
Tijdens de blox behandelen we een aantal schrijvers en genres. Maak hiervan aantekeningen, zodat je dit weer paraat hebt in 6-vwo.
In de blox heb je een kopie gekregen met meer informatie over de 16e/17e/18e E. Daarnaast bestudeer je literatuurgeschiedenis.nl als bron.
Bestudeer, maak aantekeningen en vat samen:
- uitgedeelde kopie
- besproken stof in blox (schrijvers, teksten, genres, begrippen)
- van literatuurgeschiedenis.nl: hoofdstuk 'Verlichting (1660-1800)'.
LET OP: bewaar je samenvatting goed en zet deze in Egodact.Je werkt hiermee ook aan je voorbereiding voor het mondeling in 6-vwo. Stuur SIG een bericht in Teams als je werk is ingeleverd.
In de eindopdracht Verlichting onderzoek je een van de besproken thema's wat uitgebreider. Je kunt er meer over vinden op literatuurgeschiedenis.nl, zie hiervoor de 'knoppen' onderaan deze tekst.
Stappenplan
1 Je kiest een onderwerp en maakt de vragen die onder de theorie staan.
2 Die werk je uit in een Word/Pages-document en je zet dit in je logboek.
3 Daarnaast kies je bij 'Meer hierover' (zie website) een van de daar besproken deelonderwerpen.
4 Je presenteert jouw bevindingen bijvoorbeeld in een:
- Keynote + schriftelijke samenvatting
- filmpje/mini-documentaire
- interview
- 'talkshow' (gefilmd, met minimaal twee gasten)
Over de precieze eisen hoor je meer in de blox. De rubric wordt gepubliceerd na bespreking in de blox. Heb je eigen leuke/interessante/originele onderzoeksideeën? Daar zijn we altijd voor in, maar bespreek ze altijd eerst met SIG.
Meer weten over een van de populairste boeken uit de Verlichting? En ook nog van een vrouwelijk schrijversduo? Check dan de ultrakorte (niet volledige!) samenvatting in onderstaand filmpje:
De ultrakorte samenvatting van Sara Burgerhart (De Alphaman)
Rubrics
RUBRIC
Via het linkje vind je de rubric waarmee je kunt bepalen of jouw werk van voldoende kwaliteit is. Hoe laat jij je leren zien? Vul deze rubric voor jezelf in als je klaar bent met alle opdrachten en bespreek deze met je coach.
In of rond de SE-week krijg je schriftelijke vragen over de literatuurgeschiedenis van de Renaissance en de Verlichting. Je kent dan een aantal belangrijke schrijvers/personen, teksten en begrippen en kunt deze uitleggen met voorbeelden. Denk hierbij in ieder geval aan: sonnet, Warenar, P.C. Hooft, Vondel, Bredero, Gijsbrecht van Aemstel (literair werk), Muiderkring, Statenvertaling, emblemata, Rederijkers.
Tijdens de blox hoor je hier nog uitgebreid over!
Je kunt kenmerken uit de Renaissance en de Verlichting herkennen in een tekst en deze uitleggen. Bestudeer hiervoor je aantekeningen, stel vragen tijdens de blox. Op literatuurgeschiedenis.nl vind je veel uitleg en voorbeelden. Doe daar je voordeel mee!
Muiderslot: de ontmoetingsplek van de Muiderkring (?)
Geerdink, N., Joosten, J. & Oosterman, J. red. (2015) De leeslijst. Vantilt.
Paris, L.(2016). Hoe lees ik? Nieuw Amsterdam.
En nog veel meer. Overleg met je vakcoach als je specifieke informatie zoekt.
Renaissance en Verlichting:
Van je vakcoach krijg je een kopie van Warenar (voor je leesclub!) en/of een ander werk te leen. In de HVC-mediatheek vind je veel historische titels, die bewerkt zijn naar modern Nederlands.
Het arrangement Nederlands 5-vwo Literatuur Renaissance en Verlichting is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Diagnostische toets literatuur
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Rubric periode 1 5V
