Voorbereiding op de beroepspraktijk in de zorg

Inhoudsopgave

Introductie
Les 1 - Assertiviteit en grenzen aangeven
Les 2 - Assertiviteit en grenzen aangeven
Les 3 - Samenwerken en feedback geven
Les 4 - Samenwerken en feedback geven
Les 5 - Agressie en conflicthantering
Les 6 - Agressie en conflicthantering
Les 7 - De christelijke zorgverlener
Les 8 - De christelijke zorgverlener
Eindopdracht
Literatuurvermelding

Introductie

In de eerste drie periodes van het eerste jaar heb je veel theoretische kennis opgedaan wat betreft het vak omgangskunde. De ervaring is echter dat studente tijdens de beroepspraktijkvorming (BPV) onvoldoende waren toegerust om deze theoretische kennis om te zetten naar de praktijk.

Aan de hand van 4 verschillende onderwerpen willen wij jullie daarom handvatten aanreiken om deze benodigde vaardigheden jezelf eigen te maken. Deze onderwerpen zijn gericht op de praktijk en het stagelopen. Dit zijn onderwerpen die in de eerste periodes summier of niet aan bod zijn geweest.

Het doel is dat je, na het volgen van deze ZIL, een proactieve, anticiperende en initiërende beroepshouding kan laten zien. Daarnaast is het belangrijk dat je op een empathische, hulpvaardige, integere manier en met een onbevooroordeelde houding de zorgvrager tegemoet zal treden.

Je bent ongeveer 10 lesuren bezig met het volgen van deze ZIL. Heb je vragen over het lesmateriaal, bespreek dat dan met je medestudenten of docent.

Het volgen van deze ZIL zal bijdragen aan de volgende werkprocessen uit het kwalificatiedossier verpleegkunde:

B1-K1-W5: Communiceert met de zorgvrager en het sociale netwerk

B1-K1-W6: Organiseert en coördineert de zorgverlening van de zorgvragers

B1-K1-W7: Reageert op onvoorziene crisissituaties

B1-K2-W1: Werkt aan professionele ontwikkeling

B1-K2-W2: Werkt samen met andere beroepsgroepen in de keten

B1-K2-W3: Draagt bij aan goede kwaliteit van zorg

Veel succes!

Les 1 - Assertiviteit en grenzen aangeven

Lesdoelen

Na deze les...

Kun je uitleggen wat het begrip 'assertiviteit' betekent en hoe je dit in je stage nodig hebt
Kun je benoemen waar jouw eigen grenzen liggen
Heb je praktisch geoefend met het aangeven van jouw eigen grenzen en assertief reageren

Introductie

Schrijf op een briefje 3 woorden als je denkt aan...

Assertief reageren

Nee zeggen

Beantwoord de volgende vragen n.a.v. het filmpje:

1. Wat gaat er in het eerste rollenspel mis?

2. Wat gaat er in het tweede rollenspel mis?

3. Noem 2 positieve punten bij het derde rollenspel.

Drie soorten reacties

1. Gebruik bij deze opdracht betrouwbare bronnen van internet en schrijf in eigen woorden op wat de volgende begrippen betekenen:

Non-assertief reageren
Agressief reageren
Assertief reageren

2. Verzin bij elk begrip een voorbeeld dat je in je stage zou kunnen tegenkomen en schrijf deze uit

3. Speel de rollenspelen uit met een medestudent

Bespreek na ieder rollenspel samen de volgende vragen:

1. Wat maakt dat je op deze manier reageert? (dus: non-assertief/agressief/assertief)

2. Waaraan kun je dat zien en horen?

3. Zou je op een andere manier willen reageren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe?

Ja en nee zeggen

Oefen in deze volgende situaties met ‘ja’ en ‘nee’ zeggen:

Je vriendin van wie je nog vijftig euro tegoed hebt, vraagt je of je haar alsjeblieft honderd euro wilt lenen
Je werkbegeleider op BPV vraagt tegen elf uur of je nog iemand wilt wassen, terwijl ze jou eerder heeft beloofd dat je om elf uur opdrachten voor school mocht gaan maken

-Maak van deze gesprekken een filmpje

-Bekijk de filmpjes en beantwoord de volgende vragen per situatie:

1.Hoe is je houding

2.Hoe klinkt je stemgeluid?

3.Waar kijk je naar? Maak je oogcontact?

Slotvraag:

Zie je verschillen in het ‘ja’ en in het ‘nee’ zeggen?
Zo ja, welke?

Geef aan of je het eens of oneens bent met de stelling. Licht je antwoord toe.

1. Je kunt tegen je werkbegeleider beter niet assertief reageren, want je bent ook afhankelijk van hem/haar in je eindbeoordeling.

2. Iemand die agressief reageert, staat heel stevig in zijn schoenen.

3. Assertief reageren doe je nooit naar zorgvragers.

Casus uitspelen

Casus

Je loopt al een aantal weken stage, maar je merkt dat jij vooral de vervelende klusjes toegeschoven krijgt (bijv.: het opruimen van gebruikte en vieze materialen). Je merkt ook dat jij vooral de ‘lastige’ zorgvragers toebedeeld krijgt en dat jouw collega’s zichzelf de ‘gezelligere’ zorgvragers toebedelen. Jij wilt graag met je leerdoel bloeddruk meten aan de slag, maar andere collega’s (waaronder jouw werkbegeleider) vinden dit ook een leuke taak om te doen en geven jou hiervoor geen gelegenheid. Jij gaat hierover het gesprek aan met je werkbegeleider.

Opdracht:

Speel deze casus uit in drietallen (1: stagiaire, 2: werkbegeleider, 3: observant)
Speel de casus op 3 verschillende manieren uit: subassertief, agressief en assertief

Bespreek de casus na en bespreek de volgende punten:

- Wat is de ervaring van de spelers?

- Wat is het uiteindelijke resultaat van het gedrag in de rollenspelen? Welke verschillen zijn er?

- Wat vindt de observant van de assertieve reactie: was deze voldoende assertief?

Evaluatie

Kijk nog eens naar de woorden die je aan het begin van de les had opgeschreven wanneer je dacht aan:

ASSERTIEF REAGEREN

1. Kloppen de woorden die je hebt opgeschreven nog?

2. Welke twee woorden zou je er nog bij willen schrijven?

Les 2 - Assertiviteit en grenzen aangeven

Lesdoelen

Na deze les...

- Kun je uitleggen wat het begrip 'assertiviteit' betekent en hoe je dit in je stage nodig hebt

- Kun je benoemen waar jouw eigen grenzen liggen

- Heb je praktisch geoefend met het aangeven van jouw eigen grenzen en assertief reageren

Grensoverschrijdend gedrag

Ongewenste seksuele aandacht van patiënten

Lees het artikel en beantwoord de volgende vragen:

1. Schrijf een voorbeeld van grensoverschrijdend gedrag uit het artikel op en licht toe waarom dit grensoverschrijdend is.

2. Leg uit wat assertiviteit te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag.

Verslag waar ligt jouw grens?

Bekijk per situatie of dit voor jou een grens is. Licht je antwoord toe.

Een zorgvrager (40) met een verstandelijke beperking wil je als dank voor de zorg een kus op de wang geven.
Een verpleeghuisbewoner wil dat je even bij haar op bed komt zitten.
Een patiënt die je in de wachtkamer ophaalt, zegt tegen je ‘wat zie je er mooi uit vandaag.’
Een mannelijke zorgvrager vraagt je zijn been te masseren.
Een vrouwelijke zorgvrager slaat haar arm om je heen als ze je tegenkomt op de gang.

1. Bij welke voorbeelden van de vorige sheet ging de zorgvrager een grens over?

2. Schrijf voor die voorbeelden op hoe je zou reageren

3. Bespreek dit na met een medestudent en beantwoord de volgende vragen:

- Welke situaties zijn voor jullie een grens en waarom?

- Wat maakt dat de situaties verschillend?

- Welke overeenkomsten en verschillen hebben jullie in jullie reactie?

4. Maak hiervan een verslag en lever dit in op It's Learning.

Les 3 - Samenwerken en feedback geven

Binnenkomertje

Bespreek met een medestudent onderstaande vragen (5 min):

1. Wat is jouw grootste ergernis als je denkt aan samenwerken?

2. Wat is jouw meest plezierige herinnering aan samenwerken?

Omgaan met mensen

De hele dag gaan we met mensen om. Met sommige mensen heb je veel, met anderen heb je minder. Toch zal je in je werk als zorgverlener met veel verschillende collega’s samen moeten werken. Dat kan soms best een flinke uitdaging zijn als je te maken krijgt met verschillende persoonlijkheden.

Opdracht 1

- Werk samen met een medestudent

- Noteer een cijfer tussen de 1 en 10 bij de volgende stellingen (1 = niet aanwezig, 10 = overduidelijk aanwezig)

Is flexibel
Heeft een eigen mening
Is in staat te luisteren
Zorgt voor verbinding
Kan geven en nemen
Is hulpvaardig

- Noteer de argumentatie van de gekozen cijfers

- Daarna doe je dit voor je maatje

- Bespreek met elkaar de resultaten, wat was jouw blinde vlek (= een deel van je persoonlijkheid waar je niet bewust van bent)? Hoe zie je dat terug in de scores achter de onderstaande stellingen?

Communicatie in een team

Op allerlei manieren heb je met anderen te maken, denk aan familie, vrienden, sportteam en collega’s. In een team gaat niet altijd alles vanzelf goed,, er spelen voortdurend allerlei processen af.

Kenmerken van een team:

Gezamenlijk doel
Groepsinteractie
Machtsstructuur
Normen van het team
Verschillende rollen

Om te komen tot een prettige samenwerking in het team, is het belangrijk dat er een goede communicatie is. Waarom? Omdat je dan precies weet waar iedereen mee bezig is en waar ze tegenaan lopen. Daarnaast voorkom je daarmee onbegrip, en dat is vaak het eerste struikelblok bij samenwerking.

Nu klinkt dat vrij eenvoudig, helaas blijkt in de praktijk dat dit niet altijd even makkelijk is. We hebben te maken met veel verschillende mensen.

Tips voor een goede communicatie:

Verbale en non-verbale communicatie zijn consistent
Neem de ander serieus
Luister
Wees eerlijk

Goed samenwerken is dus belangrijk voor het functioneren van een team. De definitie van samenwerken is “Gezamenlijk inzetten om een doel te bereiken”. Samenwerking vindt plaats tussen minimaal twee personen en wordt gezien als een belangrijke competentie om op een efficiënte manier de doelen te bereiken.

Samenwerken

Succesvol samenwerken

Opdracht 2

Bekijk het filmpje over succesvol samenwerken en maak de opdracht.

Welke kenmerken van samenwerken zie je terug in dit filmpje?
Maak samen met je maatje een mindmap over wat jullie belangrijk vinden bij samenwerken. Maak hierbij gebruik van je ervaring en zoek op internet welke competenties er nodig zijn.
Aan de hand van de mindmap en de voor jullie belangrijkste competenties m.b.t samenwerken, bereid je een interview voor van minimaal 10 vragen (Probeer zoveel mogelijk open vragen te maken, des te meer informatie kan je verzamelen).
Je gaat iemand interviewen aan de hand van deze 10 vragen. Zorg dat de geïnterviewde iemand is die zelf in de zorg werkt.
Je werkt dit interview uit en je vraagt een ander koppel om feedback te geven op dit interview.
Lever de mindmap en het uitgewerkte interview in op It's Learning.

Opdracht 3

Door het maken van de voorgaande opdrachten ben je er achter gekomen dat een goede samenwerking niet vanzelfsprekend is. Ook heb je gemerkt dat het van verschillende factoren en competenties afhangt of het samenwerken plezierig en soepel verloopt of dat de samenwerking alleen maar energie kost.

Goed samenwerken bereik je niet zomaar. Het helpt als je weet wat je wilt bereiken en waarom je dat wilt.

Wat moet jij nog (beter) leren om goed te kunnen samenwerken met jouw collega’s?

Beantwoord voor jezelf de volgende vragen en lever dit in op It's Learning:

Feitelijk gedrag:

(wat moet ik beter leren, waarover ben ik nog ontevreden, hoe, wanneer, hoe vaak, met wie?)

Factoren die dat gedrag in stand houden:

(waardoor komt het?)

Gewenst gedrag

(wat wil ik graag leren?)

Hoe ga ik dit bereiken?

(stappenplan)

Les 4 - Samenwerken en feedback geven

Feedback geven

Vorige week hebben geleerd dat goed samenwerken niet altijd vanzelfsprekend is, en dat daar bepaalde competenties voor nodig zijn. Eén van de belangrijkste elementen hierbij is een open communicatie. Om dit te creëren is het belangrijk dat er feedback wordt gegeven. Met feedback wordt bedoeld dat je de ander laat weten hoe je zijn boodschap of gedrag interpreteert, welk effect het op je heeft en wat je ervan vindt. De manier waarop je de feedback geeft is van invloed op de bereidheid van de ander om iets met je feedback te doen.

D.m.v. feedback regelen we dus voor een deel de omgang met elkaar.

Feedback heeft dan de volgende functies:

Positief gedrag wordt daardoor ondersteunde of bevestigd
Negatief gedrag kan worden gecorrigeerd
Het verduidelijkt de relaties tussen mensen

De één zal van nature makkelijker feedback geven dan de ander, maar over het algemeen moet iedereen het leren. Zeker in een situatie als de gezagsverhoudingen verschillend zijn, is op een goede manier feedback geven niet altijd makkelijk.

Voorbeeld:

Sinds een aantal weken loop je stage bij de poli KNO. Tijdens het kennismakingsgesprek zijn de verwachtingen van de stagewerkplek naar jouw uitgesproken. Eén van de afspraken is dat je om 8.00 klaar moet zijn om te beginnen met je werk. Aangezien je wel een kwartiertje nodig hebt om je te verkleden en de computer op te starten, ben elke ochtend om 7.45 aanwezig. Nadat je ingewerkt bent, merk je dat je stagebegeleidster steeds later aanwezig is, vanochtend presteerde ze het om, om 8.15 binnen te komen wandelen.

Hoe reageer jij?

Je zegt maar niks, over 10 weken ben je weer weg.
Je bespreekt het met een collega waarvan je weet dat zij het ook vervelend vindt.
Je zegt gelijk waar het op staat, je bent hier niet aanwezig om haar een half uur langer te laten slapen.
Je denkt erover na en zoekt een geschikt moment om dit bespreekbaar te maken.

Beschrijf het effect van de vier bovengenoemde mogelijkheden en lever dit in op It's learning

Om te voorkomen dat je de feedback op een verkeerde manier wordt uitgelegd en te zorgen dat het beoogde effect te weeg brengt is het verstandig om je aan onderstaande tips te houden:

Regels voor het geven van feedback:

Spreek vanuit jezelf (in de ik –vorm)
Wees concreet
Benoem de 3 G’s = gedrag, gevoel, gevolg
Zorg dat de feedback actueel is
Creëer een veilige sfeer (juiste tijd en plaats)
Geef suggesties voor het veranderen van het gedrag

Noteer hoe jij op het eerste voorbeeld, met behulp bovenstaande regels zou kunnen reageren

Voorbeeldreactie

Feedbackopdracht

Opdracht 1

Maak een groepjes van 3 of 4 studenten en bespreek onderstaande vragen met elkaar.

Waarvan is het voor jou afhankelijk of je in een situatie feedback geeft? Wissel voorbeelden uit.
Hoe geef je zelf meestal feedback? Probeer jezelf te karakteriseren. Ga na of anderen dat beeld van je herkennen.
Hoe verklaar je dat je soms zo lang wacht met het geven van feedback? Geef een voorbeeld van een situatie waarvan je achteraf vindt dat je wel feedback had moeten geven aan een ander, maar dat toen niet hebt gedaan.

Ontvangen van feedback

Naast het geven van feedback is het ontvangen van feedback ook te leren. Zoals je van anderen verwacht dat ze het positief zullen opvatten, zo moet je dat zelf ook bij opmerkingen van anderen. Je moet jezelf ervoor openstellen en bereid zijn de feedback van anderen te ontvangen.

Tips voor het ontvangen van feedback:

Luister onbevangen
Ga na of je de boodschap goed begrepen hebt
Vraag door
Accepteer de feedback
Ga na of je het er mee eens bent en of je je gedrag wilt veranderen

Noteer hoe jij zou reageren op het eerdere voorbeeld (de stagebegeleidster die te laat komt) als je de stagebegeleidster bent.

Voorbeeldreactie

Samenwerken en het geven van feedback huiswerkopdracht

Opdracht 2

Geef iemand positieve feedback volgens de regels. Dit kan thuis in je eigen omgeving, in de opleiding of op stage. Maak hiervan een letterlijk verslag. Aan welke regels heb je je wel en niet gehouden? Hoe vond je het om te doen? Hoe werd erop gereageerd? Formuleer voor jezelf leerpunten.
Geef iemand negatieve feedback volgens de regels. Dit kan thuis in je eigen omgeving, in de opleiding of op stage. Maak ook hiervan een letterlijk verslag. Aan welke regels heb je je wel en niet gehouden? Hoe vond je het om te doen? Hoe werd erop gereageerd? Formuleer voor jezelf leerpunten.
Beschrijf een situatie waarin je zelf feedback hebt gekregen. Hoe reageerde je daarop? Aan welke regels hield je je wel en aan welke niet? Hoe kwam dat? Formuleer enkele leerpunten.
Voeg de drie verschillende verslagen bij elkaar en lever deze in op It's Learning.

Les 5 - Agressie en conflicthantering

Leerdoel

Na deze les...

- Kun je uitleggen hoe een conflict kan ontstaan en hoe je dat kunt voorkomen

Conflicten

Beantwoord de volgende vragen (maak gebruik van eerder opgedane kennis of het boek begeleiden HF 22)

Wat is een conflict?
Welke 3 soorten conflicten zijn er? En wat zijn de verschillen?
Wat was jouw laatste conflict?
Hoe ging je daar mee om?
Wat zou je graag anders willen doen?