De Zeeolifant is een in 1927 gebouwde barkas van het type B2.
In deze Wiki gaan we het hebben over hoe het schip in het lesprogramma van de maritieme opleiding van Noorderpoort Energy & Maritime verweven is.
Historie
Scheepstype Barkas
Een barkas is een schip van het type spiegelsloep.
Tegenwoordig een gewild type jacht
Versie zonder opbouw.
En ook met opbouw
Waarin de vorm van onze Zeeolifant goed te herkennen is.
Type B2
De B1, B2's en de WR1's van de Koninklijke Marine zijn barkassen.
Grotere marineschepen hadden vanaf de middeleeuwen achter of op het schip een 5-9 lang vaartuig, die dienst deed bij het uitbrengen van ankers en trossen, proviand te halen of vracht over te brengen.
Deze boot werd ook wel barkas genoemd.
De barkas is de grootste en zwaarste sloep.
In de grootste barkassen konden in nood maximaal 64 personen worden vervoerd.
'Barkas roeier' was bij de marine vroeger een scheldnaam voor een vlootpredikant en ook het werkwoord 'debarkeren' (van boord gaan) is van barkas afgeleid.
De WR1 sloepen zijn sinds begin jaren '80 de polyester vervangers van de houten B1 en B2 sloepen.
Behalve roeien kan er met een B2 ook gezeild worden.
Daarvoor is onder aan het schip een grote scheg gemonteerd.
Deze is bij de Zeeolifant helaas verwijderd, waardoor het schip onder zeil bijkans onmogelijk te besturen is.
De scheg dient er namelijk voor om het zijwaartse verzet tijdens het zeilen om te zetten in een voorwaartse.
Op de foto van dit model is de scheg duidelijk waarneembaar.
De Zeeolifant
De Zeeolifant is in 1927 gebouwd bij de Rijkswerf te Den Helder.
Ze heeft enkele decennia dienst gedaan als marinesloep en is eind jaren '40, begin jaren '50 in het bezit gekomen van de toenmalige Zeevaartschool Abel Tasman te Delfzijl.
Het schip werd toen gebruikt als opleidingsschip om toekomstige zeelui te bekwamen in het roeien en zeilen met sloepen.
Reddingsboten in die tijd (en tot in de jaren '80) waren veelal van het type roei- en zeilvoortstuwing.
Het schip weegt zo'n twee ton en wordt met 14 mensen geroeid en bestuurd door een stuurman.
Verschijningsvormen
De Zeeolifant heeft vele verschijningsvormen gehad.
Bij de Koninklijke marine waren ze doorgaans wit met zwarte stootrand.
Dan wel zeegrijs met zwarte stootrand.
Bij de maritieme opleiding is ze meesttijds voorzien geweest van de grijze kleur.
Maar ook blauw is voorgekomen.
Het onderste schip is de Abel Tasman. Een tweede barkas dat in ons bezit is maar gerestaureerd dient te worden.
In 2016 is de Zeeolifant gerestaureerd en kwam er een prachtige mahoniehouten schip onder de verflagen tevoorschijn.
In deze vorm blijft het schip voorlopig nog wel even varen.
Roeiteam Zeeolifant
Sinds de jaren '70 heeft de maritieme opleiding van Delfzijl een roeiteam
Het heeft verschillende namen gehad, maar het woord Zeeolifant is er altijd in voorgekomen.
Het logo is sinds het begin van het bestaan van het team nooit veranderd.
Zeevarenden zijn nu eenmaal een volk van tradities en dus laten we het zo.
Trainen en onderhoud
Het team bij de Grachtenrace Amsterdam (oktober 2021)
Het team probeert eens per week, voor een race aan twee keer, te trainen.
Dit is niet eenvoudig omdat schoolzaken natuurlijk voor gaan.
Dit trainen gebeurt in de haven en het toegangskanaal naar de haven van Delfzijl.
Filmpje:Trainen in het Zeehavenkanaal. Mei 2022 Deelnemen aan het roeiteam is vrijwillig.
Maar het credo is wel: "Vrijwillig is niet hetzelfde als vrijblijvend".
Het is een team en het team rekent op je.
Tijdens de training, en tijdens de races al helemaal.
Dat is voor deelnemers nog wel eens een uitdaging.
School, werk, rijlessen, hobbies, ze vragen allemaal tijd.
En dan komt daar het roeien nog eens bij.
Taken van het team
Wat zijn de taken van het team?
Kort gezegd: zorgen dat er geroeid kan worden.
En de coördinator zorgt ervoor dat het team krijgt wat daar voor nodig is.
- Onderhoud
Waarbij oude technieken als
het breeuwen van kieren ook
weer aan bod komen.
Het verzorgen van het transport naar een race of naar het ponton of de loods behoort ook tot de taken van het team.
Hiervoor leggen de studenten zelf contact met de daarvoor benodigde bedrijven.
Wijnne Barends of...
Niestern-Sander
Voor het kranen
Van of naar de trailer
Of Wagenborg Stevedoring voor het regelen van een loods.
De aanschaf van een trailer en het regelen van een al of niet gehuurde bus werd, respectievelijk wordt, ook door de studenten gedaan.
De meeste bedrijven, zeker de Delfzijlster bedrijven, verlenen doorgaans gratis hun medewerking.
Het enige is dat we moeten afspreken wanneer er iets gebeuren moet, zodat het niet hun schema in de war schopt.
Daar waar er wel kosten mee gemoeid zijn, en die lopen soms hard op, zorgt het Noorderpoort voor de financiering ervan.
De races
Om aan races mee te kunnen doen moet eens in de vijf jaar de zogenaamde CW waarde, en daarmee de handicap, van de sloep bepaald worden.
Dit gebeurt door middel van een sleeptest.
De "Jan van Riebeek" wordt gesleept.
Een schip volgehangen met allerlei meetapparatuur sleept de sloep met een constante snelheid en voorzien van het gewicht van het team inclusief vaste inventaris en riemen door het water.
Hiermee wordt de zogenaamde CW-waarde vastgesteld.
Zeg maar de weerstand die de sloep in het water ondervindt.
Met deze CW waarde wordt een handicap berekend waarmee weer het wattage per roeier berkend kan worden.
Deze wattage wordt gebruikt om de uitslag van een race te bepalen.
Boot vol met water.
Door de boot enkele weken voor de test vol te pompen met water zuigt het hout zich vol en is de Zeeolifant al gauw zo'n 600 kg zwaarder.
Daarmee wordt dus een zwaardere handicap tijdens de test verkregen.
Na de test droogt het schip weer op, wordt lichter en de CW waarde neemt af.
Dit is dan weer gunstig voor de klassering.
Deze methode wordt door alle teams met houten sloepen toegepast en is volledig legaal.
De koninginnerace
De HT race.
Wat de Elfstedentocht voor schaatsers is, is de Harlingen-Terschelling (HT) race voor roeiers: je móet hem een keer gedaan hebben.
Met wind en mindere temperaturen kan deze race van 34 kilometer een ware helletocht zijn, waarbij niet zelden sloepen uitvallen.
Winnen is leuk bij deze race, maar meedoen is - inderdaad- belangrijker.
Véél belangrijker.
Temeer omdat je als zeevaartstudent (als het goed is) tijdens je opleiding maar één keer de gelegenheid hebt om aan dé race mee te doen.
En áls er dan toch een prijs gewonnen wordt is het gelijk een heel bijzondere:
Bij de HT van 2024 werden we vereerd met de prijs voor het team dat het meeste doorzettingsvermogen getoond heeft: de "Taaiste Roeiteam Trofee"
Een eerste prijs wordt je blij van.
Een tweede prijs ook.
En een derde prijs doet je humeur goed.
En deze prijs?
Wat doet die met je?
Bron: YouTube; Roeiteam Zeeolifant
Daarvan ga je compleet uit je dak!
De eerste tocht werd in 1975 gehouden tussen de Hogere Zeevaartschool Willem Barentsz (Terschelling) en hun stamcafé OKA 18.
Enkele jaren erna kwam de zeevaartschool Abel Tasman ook meedoen.
Waarna de race uitgegroeid is naar een evenement met zo'n 150 sloepen.
00
Van dit.....
Naar dit.
De Zeeolifant heeft een zeer speciale plaats in de roeiwereld.
Men kijkt er, zo mag men wel stellen, naar op.
Niet omdat het team alles zou winnen, want dat doet het geenszins, maar omdat het het grootste, het zwaarste, het oudste en het mooiste (!) schip in de sport is.
Dat laatste valt niet te ontkennen
In de zeevaartwereld geeft het zelfs aanzien als je
a) Geroeid hebt in de Zeeolifant
b) De HT race geroeid hebt.
Het teamshirt wordt daarom ook na het verlaten van de school aan boord nog vol trots gedragen.
Het liefst met de vermelding van de geroeide HT race. ( Foto: T. Schaaphok) Om aan de HT mee te mogen doen moet men in het roeiseizoen minstens 6 andere races varen die erkend zijn in de competitie.
Lukt dat niet, dan kan de organisatie een Wild Card uitdelen.
Dit wordt door de organisatie van de HTgebaseerd op inzet, sportiviteit, en verlangde aanwezigheid in de race van de sloep.
Prijzen
In de vroege jaren van het team (jaren '80 en eerder) zijn er wel prijzen gewonnen door het team.
Er deden minder teams mee, dus was dat ook minder moeilijk te realiseren.
Ook zat de opleiding destijds anders in elkaar waardoor het team minder vaak wisselde van samenstelling en er vaker getraind kon worden.
De meest recente prijs die in de wacht gesleept werd was tijdens de Muiden-Pampus-Muiden race van 2021.
De Zuyderzeeprijs
Misschien wel de belangrijkste prijs die er is, omdat die uitgereikt wordt aan het team dat het meest uitstraalt waar de sport voor staat:
- Sportiviteit, ook naar andere teams.
- Teamspirit
- Plezier in de sport.
Voorwaar een prijs om trots op te zijn.
De voet van de troffee wordt voorzien van onze naam en bij de volgende MPM race weer ingeleverd om aan een ander team uitgereikt te kunnen worden.
(Dat de prijs voor iets heel anders staat weten we, maar dit is leuker.)
De Admiraalsgroet
Een speciale traditie is de zogenaamde "Admiraalsgroet".
Ook wel roeierssaluut genoemd.
Bij de marine werd die als eerbetoon gegeven als tijdens een vlootschouw de admiraal gepasseerd werd.
Zeevaartschoolstudenten geven voor het internaatschip Bonaire de Admiraalsgroet in het Oude Eemskanaal (jaren '50)
De roeiers gaan dan staan, nemen de pet af en zetten de riemen recht omhoog met de bladen in de lengterichting van het schip.
De groet was wat in de vergetelheid geraakt.
In 2016 heeft het team de groet weer opnieuw in het leven geroepen en krijgt het meer en meer navolging bij andere teams.
Een gebaar dat door de wat traditioneel ingestelde organisatoren van races, zoals die van MPM, hogelijk gewaardeerd wordt.
Tijdens de Grachtenrace Amsterdam van 10 oktober 2017 hebben alle deelnemende teams voor de ambtswoning aan de Herengracht van de toen pas overleden burgemeester Eberhard van der Laan deze groet gegeven.
Dit werd veelal met applaus ontvangen en zorgde bij menigeen voor kippenvel .
Dankwoord
Op het moment dat ik in 2016 de coördinatie van Roeiteam Zeeolifant op mij nam lag het team, in goed Nederlands gezegd, op zijn kont.
De Zeeolifant was op diverse plaatsen verrot en er was niet aan races deelgenomen.
Dankzij een flinke financiële injectie van het Noorderpoort is het schip bij een gespecialiseerde scheepswerf hersteld en kon er weer mee gevaren worden.
Het voert te ver om een ieder bij naam te noemen, maar ook dank aan alle leden van het team, van wie sommigen zelfs nog meeroeien terwijl ze al lange tijd van school zijn.
Contact: zeeolifant@noorderpoort.nl en via messenger op Facebook.
Bronvermelding
Voor het samenstellen van deze Wikiwijs zijn de volgende bronnen gebruikt:
- Sloeproeien.nl
- Rijkswerf Den Helder.
-Twitter
- AT5
- Het Parool
- Kennis van de samensteller.
Het arrangement Roeisloep Zeeolifant is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Menno Jacobs
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2024-08-18 21:15:22
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Waarbij oude technieken als
Boot vol met water.
00
