0. Info startweek
Infographic:
In deze quest ga je stil staan bij de verantwoordelijkheid van steden en staten in de Late Middeleeuwen (1000-1500). We gaan kijken naar de Hanzesteden, stadsrechten, staatsvorming en het Christendom.
Doelgroep: leerjaar 1
Aantal XM: bestaat uit drie mini quests van 5 XM (max 15 XM)
Blox: niet verplicht, maar kom vooral langs!
Leerspieren: koppeling maken, verbeelden en logisch redeneren
Eindproduct:
1. Jij begint
Inleiding
Deze quest staat in het teken van Hanzesteden, stadsrechten, staatsvorming en het Christendom. Je gaat leren over de groei van steden en hun toenemende verantwoordelijkheid. Daarnaast gaan we kijken naar hoe ondertussen het bestuur steeds meer centraal werd. Ook bespreken we de groei en expansie (uitbreiding) van het Christendom, zowel binnen als buiten Europa.
De leerdoelen
Bij elk onderwerp zijn er verschillende leerdoelen geformuleerd. Aan het einde van de mini quest ben jij in staat om deze leerdoelen uit te leggen.
Motivatiemotor
Middeleeuwse steden zijn tot heden ten dage nog terug te zien in Europa. Waarschijnlijk heb je hier wel een bepaald beeld van. Voor de motivatiemotor ga je een tekening maken van een Middeleeuwse stad. Hierbij mag je geen zoekmachine (bijvoorbeeld Google) raadplegen.
Plaats je tekening in Seesaw en Egodact
2. Stadsrechten
Inleiding
Bij deze mini-quest (5 XM) ga je leren over de volgende twee onderwerpen:
- Opkomst van handel en ambacht zorgt voor een herleving van een agrarisch-urbane samenleving.
- Opkomst stedelijk burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden.
Hier gaan jullie meer onderzoek naar doen. De begrippen die in deze onderwerpen staan worden uitgepluisd en voorzien van de nodige informatie.
Zie deze twee onderwerpen daarom ook als leerdoelen voor jezelf.
Begrippen
- Handel
- Ambacht
- Burgerij
- Gilden
- Hanze
- Stadsrechten
- Privileges
Wat moet er worden ingeleverd?
- Antwoorden op de vragen bij de Hanzesteden
- Samenvatting filmpje stedelijke burgerij
- Tabel met verschillen en overeenkomsten tussen staatsvorming en centralisatie
- 3D-kaart Middeleeuwse stad
De rubric
|
Doel
|
Beginner
|
In beweging
|
Gevorderd
|
Expert
|
|
Aan het einde van deze mini-quest kan je zelf stadsrechten formuleren en deze uitleggen
|
De stadsrechten zijn direct uit de gegeven theorie gehaald en zijn zonder uitleg
|
De stadsrechten zijn direct uit de gegeven theorie gehaald en zijn wel uitgelegd
|
De stadsrechten uit de theorie zijn in eigen woorden geschreven en zijn uitgelegd
|
De stadsrechten zijn gebaseerd op de stadsrechten uit de theorie en zijn uitgelegd
|
|
Opmaak van de 3D-kaart
|
Er is geen kloppende historische context, het is niet in één keer zichtbaar dat het een Middeleeuwse stad is.
De kaart kan niet dicht
|
De stad is erg minimaal en rommelig. Weinig gebruik van kleur en details.
De kaart kan niet dicht
|
Het is meteen duidelijk dat het een Middeleeuwse stad is. De visuele stadsrechten zijn zichtbaar.
De kaart kan open en dicht
|
De Middeleeuwse stad bevat veel details en kleur. Hij kan open en dicht.
De visuele stadsrechten zijn zichtbaar.
|
2.1 Agrarisch-urbane samenleving
Voorheen (500-1000)
Voor er grote steden ontstonden leefden de Middeleeuwse burgers op het domein. Hieronder zie je een afbeelding waarop een domein is afgebeeld.
Bij dit filmpje horen een aantal vragen. Maak een nieuw pages document aan en beantwoord de volgende vragen.
Zet dit document in Seesaw en Egodact.
- Wat is er zo bijzonder aan de stad Kampen?
- Hoe beginnen de Hanze?
- Wat is een ander woord voor Hanze?
- Waarom ontstonden de Hanzesteden naast het water?
- Wat was het nadeel van over land handel voeren?
- Welke producten werden mee terug genomen naar Nederland?
- Wat maakte de Hanze zo handig?
- Hoe werkte de kooplieden samen?
- Wat was "de taal van de handel"
- Hoe kwam het dat de handel zich verplaatste naar Amsterdam? (H/V)
2.2 Stadsrechten
Waarom stadsrechten?
Voor landsheren kon het politiek gezien interessant zijn om bepaalde plaatsen stadsrechten te verlenen. Deze steden voelden zich dan meer gebonden aan de landsheer van het gebied waar de stad zat en verbonden zich minder snel met concurrerende heersers. Utrechtse bisschoppen gaven bijvoorbeeld plaatsen als Amersfoort (1259), Bunschoten (1355) en Eembrugge (1336) stadsrechten om te voorkomen dat ze in zee gingen met Holland.
De stadsrechten
Vanaf de Middeleeuwen kregen verschillende plaatsen in Nederland stadsrechten. Deze werden verleend door de landsheren. Dat kon bijvoorbeeld gaan om graven, hertogen en bisschoppen. Zij bestuurden het land waar de steden te vinden waren.
De nieuwe steden kregen, in ruil voor trouw aan de landsheer, bijzondere rechten en privileges. Het kon bijvoorbeeld gaan om
- Het recht op zelfbestuur of eigen rechtspraak
- Het recht om een stadsmuur te bouwen of om
- Week- of jaarmarkten te organiseren.
- Het recht op het slaan van een eigen munt of het heffen van tol.
Dit was allemaal niet ‘gratis’. In ruil voor de verleende rechten moesten kooplieden bijvoorbeeld belasting betalen aan de landsheer. Verleende stadsrechten werden vastgelegd in een document. De eerste Nederlandse stad die stadsrechten kreeg was in 1061 Stavorens. En de laatste keer dat er stadsrechten werden verleend was in 1586 aan Willemstad in Noord-Brabant.
Voor steden waren de rechten belangrijk. Deze stelden hen in staat om bijvoorbeeld uit te groeien tot handelscentra of militaire voorposten. Stadspoorten waren vaak hét symbool van de nieuwe steden, daarnaast werd op verschillende plekken in de stad en bijvoorbeeld op documenten en vlaggen trots de nieuwe stadswapens afgebeeld.
Afschaving stadsrechten
In 1795 werd het stadsrecht tijdens de Bataafse Republiek helemaal afgeschaft. Het begrip stad bleef wel gewoon gehandhaafd maar veel van de oude privileges verdwenen. Zo werden rechtspraak en wetgeving steeds meer een zaak van het centrale gezag.
Aangezien het verlenen van stadsrechten een middeleeuws fenomeen is, zijn er ook Nederlandse steden die nooit stadsrechten kregen. In de jonge provincie Flevoland is dat bijvoorbeeld het geval met Almere en Lelystad. Deze plaatsen noemen zich echter wel stad. Er zijn ook prominente oude plaatsen die nooit stadsrechten kregen. Het bekendste voorbeeld daarvan is Den Haag, dat al wel vanaf de Middeleeuwen bestuurlijke instellingen huisvestte.
In 1806 verleende koning Lodewijk Napoleon Den Haag de eretitel stad, maar stadsrechten als fenomeen waren toen dus al niet meer in gebruik. Volgens sommigen is Den Haag daarom een dorp en geen stad.
Sinds de invoering van de Gemeentewet in 1851 is er geen bestuurlijk onderscheid meer tussen steden en dorpen en kent Nederland alleen nog maar gemeenten.
Stedelijke burgerij
De opbloei van de oude van Romeinse steden, maar vooral het ontstaan van nieuwe steden na 1100 is bepalend geweest voor de geschiedenis van West-Europa. Zoals je bij de vorige paragraaf (Agrarisch-urbane samenleving) hebt gelezen was de samenleving verdeeld in een hiërarchie (landheer staat boven de vazal (leenman)). Met de opkomst van de steden ontwikkelde zich een nieuwe manier van leven, gebaseerd op niet-agrarische (agrarisch=landbouw) beroepen, vrij en onafhankelijk van de landheer.
De regels die verbonden waren met het feodale stelsel werden vervangen door nieuwe wetgeving en rechtspraak, gebaseerd op het leven in de stad. De steden maakten zich zo los van de oude feodale verhoudingen.
De landsheer of leenman verleende stadsrechten aan dorpen en nederzettingen om zelf een graantje mee te kunnen pikken van de economische activiteiten daar. De relatie van de landsheer met de opkomende steden was dubbel: hij profiteerde van de nieuwe economische centra in de vorm van belastingen, maar aan de andere kant werden steden steeds onafhankelijker en ondermijnden zij de machtspositie van de landsheer.
Stedelijke burgerij en stadsrechten
Het filmpje hierboven verteld jou meer over de stedelijke burgerij en de stadsrechten. De eerste helft gaat over de stedelijke burgerij, dit is het belangrijke stuk van het filmpje voor dit onderwerp.
Maak een samenvatting over wat er wordt besproken over de stedelijke burgerij.
Zet dit in Seesaw en Egodact.
Staatsvorming en centralisatie
Hieronder zien jullie een filmpje over staatsvorming en centralisatie. Kort wordt hierin besproken wat deze begrippen betekenen en hoe die terug te zien zijn in de Middeleeuwen. Deze twee begrippen hebben een hoop met elkaar gemeen, maar er zitten ook duidelijke verschillen tussen.
Opdracht bij dit filmpje:
Maak een tabel waarin jij de verschillen en overeenkomsten beschrijft van deze twee begrippen.
Zet deze tabel in Seesaw en in Egodact.
2.3 Verwerkingsopdracht
Deze opdracht staat in het teken van stadsrechten. Jij bent vanaf nu verantwoordelijk voor jouw eigen Middeleeuwse stad.
Bouw je eigen 3D stadskaart
Wat is een 3D kaart? Een 3D kaart is bijvoorbeeld een verjaardagskaart, maar deze is wel heel bijzonder. Als je zo een kaart namelijk open doet komen er allemaal figuurtjes tot leven, bekijk het plaatje hieronder maar!
3D kaart
Jij gaat nu een Middeleeuwse stad maken in een 3D kaart. Het is hierbij dus de bedoeling dat je de kaart open en dicht kan doen. Zodra de kaart open gaat popt er een Middeleeuwse stad met stadsrechten op!
Dit moet terug te zien zijn:
- Stadsrechten die te maken hebben met het uiterlijk van een Middeleeuwse stad.
- Gebruik van kleur
- De kaart moet open en dicht kunnen.
Op de achterkant van jouw 3D kaart moeten de stadsrechten met uitleg (waarom heeft deze stad dit recht van jou gekregen?) komen te staan.
Lever dit product in via Seesaw en Egodact en laat hem zien aan mevrouw Scheringa (dat vindt ze namelijk leuk).
Inleiding
Voor deze mini-quest kan je 5 XM verdienen. Je gaat leren over de volgende onderwerpen
3. Christendom
Inleiding
Bij deze mini-quest (5 XM) ga je leren over de volgende twee onderwerpen:
- Uitbreiding van de Christelijke wereld door kruistochten.
- De strijd van de Christenen over wie er de baas was in de wereld.
Hier gaan jullie meer onderzoek naar doen. De begrippen die in deze onderwerpen staan worden uitgepluisd en voorzien van de nodige informatie.
Zie deze twee onderwerpen daarom ook als leerdoelen voor jezelf.
Begrippen
- Kruistochten
- Geestelijke en wereldlijke macht
- Primaat
- Investituurstrijd
- Tweezwaardenleer
- Kruistochten
- Erecode
Wat moet worden ingeleverd?
- Antwoorden op de vragen filmpje kruistochten
- Samenvatting filmpje Investituurstrijd
- 2 verwerkingsopdrachten
Rubric
|
Doel
|
Beginner
|
In beweging
|
Gevorderd
|
Expert
|
|
Aan het einde van deze quest kan jij uitleggen wie welke verantwoordelijkheid droeg in bepaalde kwesties, zoals de kruistochten en de Investituurstrijd.
|
Onduidelijk geformuleerd welke verantwoordelijkheden de verschillende partijen hadden.
|
Helder geformuleerde verantwoordelijkheden die de verschillende partijen hadden en deze worden niet uitgelegd.
|
Helder geformuleerde verantwoordelijkheden die de verschillende partijen hadden en deze worden vaag uitgelegd.
|
Helder geformuleerde verantwoordelijkheden die de verschillende partijen hadden en deze worden helder uitgelegd.
|
|
Aan het einde van deze quest kan jij uitleggen wie de meeste verantwoordelijkheid droeg.
|
Onduidelijk welke keuze er is gemaakt.
|
De keuze is duidelijk weergeven en wordt niet toegelicht.
|
De keuze is duidelijk weergeven en wordt toegelicht. Dit geld niet voor de partij die niet is gekozen als het verantwoordelijkst.
|
De keuze is duidelijk weergeven en wordt toegelicht. Dit geld ook voor de partij die niet is gekozen als het verantwoordelijkst.
|
3.1 Kruistochten
Via de link hieronder kom je bij een filmpje van schooltv over de kruistochten. Eerst leer je wat meer over het leven tijdens de Middeleeuwen en later in het filmpje wordt er aandacht besteed aan de kruistochten.
Bij dit filmpje horen een aantal vragen, die staan onder de link.
Vragen bij het filmpje:
- Waarom moesten de Christenen op kruistocht?
- Wanneer was de eerste kruistocht?
- Welke 3 geloven hadden zich gevestigd in Jaruzalem?
- Waarom gingen mensen in de kruislegers?
- Waarom was het leger bij aankomst in Jaruzalem een stuk kleiner dan toen ze vertrokken uit Europa? Noem er 3
- Wat staat er in de erecode?
- Hoe veel kruistochten kwamen er na de eerste?
Zet dit bestand in Seesaw en Egodact.
3.2 Conflict Christelijke wereld
In het filmpje hieronder wordt er een uitgebreidde uitleg gegeven over de investituurstrijd. Dit is het conflict tussen de geestelijke macht en de wereldlijke macht in de Middeleeuwen.
Bekijk het filmpje en maak hier een samenvatting over.
Onderwerpen die in je samenvatting moeten voorkomen:
- Geestelijke macht, wereldlijke macht, primaat
- Waar gaat het conflict over?
- Tweezwaardenleer
- Voordeel bisschop als leenman
- Investituurstrijd --> wat gebeurde er allemaal?
- Gang van Canossa
- Kerkelijke hiërarchie
Plaats dit document in Seesaw en in Egodact.
3.3 Verwerkingsopdracht
Wat is de bedoeling?
Voor de verwerking van deze twee onderwerpen gaan jullie kijken naar welke verantwoordelijkheden twee verschillende partijen hadden tijdens de kruistochten en tijdens de Investituurstrijd.
Je maakt dus voor beide onderwerpen een verwerkingsopdracht voor 5 XM in totaal.
De kruistochten
Bij dit onderwerp ga je kijken naar de "gewone christenen", oftewel christelijke burgers die mee gingen tijdens de kruistochten, en naar de "hogere christenen", dit waren bijvoorbeeld de leiders van de kruislegers of de pausen die de christenen aanspoorde om mee te gaan op kruistocht.
Het is nu aan jou om op jouw eigen creatieve manier te laten zien wie jij denkt dat de meeste verantwoordelijkheid droeg bij de kruistochten.
Wat moet er in terug komen?
1. De verantwoordelijkheden van de "gewone christen" tijdens een kruistocht (hiermee wordt bedoelt voor welke daden zij tijdens een kruistocht verantwoordlijk waren).
2. De verantwoordelijkheden van de "hoge christen" tijdens de kruistocht of de voorbereiding daarvan (ook hiermee wordt bedoelt voor welke daden zij verantwoordlijk waren).
3. Mogelijke manieren van verwerking: dagboek bladzijde, strip, poster, woordweb, etc.
4. Je moet in jouw verwerkingsopdracht laten merken wie jij denkt dat de meeste verantwoordelijkheid heeft gedragen tijdens de kruistochten.
De Investituurstrijd
Voor deze opdracht ga je kijken naar de verantwoordelijkheid van de wereldlijke macht en de verantwoordelijkheid van de geestelijke macht.
Het is nu aan jou om op jouw eigen creatieve manier te laten zien wie jij denkt dat de meeste verantwoordelijkheid droeg bij de Investituurstrijd.
Wat moet er in terug komen?
1. De verantwoordelijkheden van de wereldlijke macht tijdens de Investituurstrijd (hiermee wordt bedoelt welke rol zij hierin speelde).
2. De verantwoordelijkheden van de geestelijke macht tijdens de Investituurstrijd (hiermee wordt bedoelt welke rol zij hierin speelde).
3. Mogelijke manieren van verwerking: dagboek bladzijde, strip, poster, woordweb, etc.
4. Je moet in jouw verwerkingsopdracht laten merken wie jij denkt dat de meeste verantwoordelijkheid (oftewel: de grootste rol) heeft gedragen tijdens de Investituurstrijd.
4. Reflective journal
Beantwoord de volgende vragen voordat je de coach een bericht stuurt:
- Wat ging er goed tijdens het maken van de quest?
- Aan welke kwaliteit van jezelf zou je dit koppelen?
- Is er iets wat beter zou kunnen voor de volgende keer?
- Kijk naar de leerspieren poster op de muur, welke heb jij gebruik tijdens deze quest? Leg uit hoe.
- Herken jij dingen die nog steeds van toepassing zijn voor de samenleving van nu? Zo ja, noteer deze!
Leerspieren
Welkom bij de Middeleeuwen - Kruistochten aflevering 2
