0. Info startweek
- Inleiding in twee zinnen, vooral gericht op inhoud: in deze quest ga je leren over DNA aan de hand van crime scenes.
- Aantal XM: 10.
- Coaches die de quest begeleiden: Mevrouw Schollaardt.
- Begeleiding met Blox, aantal en start: geen begeleidende BloX. Wel kun je bij een BloX van deze docent aansluiten om vragen te stellen en om feedback te vragen.
- Building Learning Power: volharden, doorgronden en vragen stellen. Genetica wordt vaak een lastig onderwerp gevonden. Laat je hier niet doorafschrikken, maar probeer door te zetten en op tijd je vragen te stellen.
- Belangrijkste opbrengsten: opdrachten + een crime scene poster.
Inhoud en eXplore miles
Waarom zou je voor deze quest willen kiezen?
Als je een grote fan bent van detectives, moorddocumentaires en/of politieseries, dan is deze quest zeker iets voor jou. Je gaat hier namelijk leren over sporen die je kan vinden op een crime scene, zoals vingerafdrukken, schoensporen, maar ook zeker DNA.
Waar gaat deze quest over?
Deze quest gaat over sporen die je kan vinden op een crime scene.
Hij hoort bij het domein M&N (bij het vak biologie).
Je leert onder andere wat DNA is, vingerafdrukken maken en enkele andere sporen die je kan vinden op crime scenes.
Welke producten moet je leveren?
Voor deze quest moet je de volgende producten leveren:
- Opdrachten.
- Crime scene poster.
VERWACHTING VOORDAT JE BEGINT
Deze quest wordt niet ondersteund met een bloX, wel met een chatgroep via Teams.
-
Je kan jezelf natuurlijk alsnog inschrijven voor een bloX bij mevrouw Schollaardt voor het stellen van vragen en het vragen om feedback.
-
De coach die deze quest begeleidt nodigt jou uit voor de chatgroep in Teams.
eXplore miles
Deze quest levert jou 10 eXplore miles op als je hem helemaal doorloopt, alle stappen zet en alle deliverables op tijd levert.
1. Jij begint
Rubric
| Onderwerp |
Beginnend |
Ontwikkelend |
Beheersend |
| Biologische vakkennis |
De leerling kent slechts enkele begrippen en kan met moeite beschrijven hoe genetica werkt. |
De leerling kent redelijk veel begrippen en laat zien dat hij/zij kennis heeft van hoe genetica werkt. |
De leerling kent veel begrippen en laat zien dat hij/zij veel kennis heeft van hoe genetica werkt. |
| Verbanden leggen |
De leerling heeft moeite met het leggen van verbanden. |
De leerling kan verbanden leggen, maar dit gaat soms nog wat moeizaam. |
De leerling heeft geen moeite met het leggen van verbanden. |
| Informatie opzoeken/ begrijpen |
De leerling gebruikt teksten die letterlijk op internet te vinden zijn. |
De leerling kan deze quests in zijn eigen woorden neerzetten, maar maakt zich er soms makkelijk van af. |
De leerling kan deze quests in zijn eigen woorden neerzetten en doet dit grondig en compleet (bijvoorbeeld door genoeg begrippen te noemen). |
Routeplanner
Je zou deze quest zo kunnen indelen (ca. 14h mits je de tijd in de BloX goed benut, anders duurt het langer):
-BloX 1 / 1,5 uur eigen tijd: motivatiemonitor, verrekijker en inleidende opdracht.
-BloX 2 / 1,5 uur eigen tijd: lezen van de eindopdracht, aantekeningen maken (waar moet ik straks op letten in mijn ecosysteem?), en starten met de eindopdracht (bv. opzoeken moeilijke begrippen, met het voorblad/titelblad starten, etc.).
-2h eigen tijd (kan niet in BloX): rondlopen door gekozen ecosysteem en informatie verzamelen voor magazine/documentaire.
-BloX 3 / 1,5 uur eigen tijd: maken inleiding + uitwerken beschrijving ecosysteem.
-BloX 4 / 1,5 uur eigen tijd: uitwerken beschrijving planten (3x; ca. 30 minuten per plant).
-BloX 5 / 1,5 uur eigen tijd: uitwerken beschrijving dieren (3x; ca. 30 minuten per dier) + verzamelen ingestuurde vragen.
-BloX 6 / 1,5 uur eigen tijd: uitwerken menselijke invloeden + ingestuurde vragen beantwoorden.
-BloX 7 / 1,5 uur eigen tijd: maken puzzelpagina en afsluiting
-BloX 8 / 1,5h eigen tijd: layout + reflectie
Motivatiemotor
➜ Maak een tegel aan in Egodact. Beschrijf daarin waarom je deze quest tot een goed einde zou willen brengen.
Verderkijker
Dit is inleidende tekst. Gebruik niet meer tekst dan strikt noodzakelijk is. Formuleer in actieve zinnen.
Dit is een leestekst, die doen we in een ander kleurtje.
➜ Maak deze opdracht. Opdrachten beginnen met een gebiedende wijs: 'maak', 'lees', ...
➜ Geef ook aan wat er met het resultaat van de opdracht moet gebeuren. Bijvoorbeeld: zet je resultaat in seesaw en zet een link daar naartoe in je logboek van je tegel in egodact.
➜ Zet opdrachten in een 'special container'.
➜ Begin elke stap van je opdracht met een ➜ (kopieer en plak).
2. Titel inhoud 1
2a. Onderzoek: sporen op het plaats delict.
Samenwerken: Natuurlijk mag je met elkaar overleggen, maar je mag het niet samen maken/inleveren. Lever deze quest individueel in.
Als er een moord is gepleegd moeten er natuurlijk sporen worden verzameld. Deze kunnen helpen bij het opsporen en identificeren van de dader. In dit gedeelte van de quest gaan we een aantal van deze mogelijke sporen nader bekijken.
Opdracht 1
Teken een crime scene (eigen keuze; bijvoorbeeld in een kamer, een bos, een steegje, etc.). De eisen:
- Het slachtoffer.
- 4 verschillende soorten sporen die je daar zou kunnen vinden en die zouden kunnen helpen bij het opsporen van de dader.
- 4 rode pijlen die naar je sporen wijzen met de naam van het spoor erbij.
Een aantal van deze sporen zul je vast eens op tv hebben gezien of in een boek hebben gelezen. Echter, niet alles wat je op tv ziet, gebeurt in Nederland op dezelfde manier.
Opdracht 2
Bekijk de foto's van series hieronder. Noem per foto wat er verkeerd aan is en waarom dat anders wordt gedaan door de Nederlandse forensische opsporing (let op: foto c is alleen voor H/V-leerlingen). Tip: bekijk op internet eens wat plaatjes van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) ter vergelijking.
Foto a (bron: https://www.thedailybeast.com/the-greatest-csi-crime-scene-investigation-episodes; geraadpleegd op 3/5/2022).
Foto b (bron: https://www.madforseries.it/serie-tv/csi-crime-scene-investigation/; geraadpleegd op 3/5/2022).
Alleen voor HAVO/VWO: Foto c (bron: https://www.imdb.com/title/tt2377392/; geraadpleegd op 3/5/2022). Tip: bekijk foto a nog eens.
2b. Verwerking 1: DNA-sporen onderzoeken.
Nu we iets meer weten over sporen is het tijd om er eentje nader te gaan bekijken: namelijk DNA.
DNA is een molecuul dat in alle cellen, de 'bouwsteentjes' van ons lichaam, zit. Net zoals de blauwdruk van een huis vertelt hoe een huis eruit ziet, doet DNA hetzelfde voor ons lichaam*.
Bron afbeelding: https://biology.stackexchange.com/questions/16120/dna-of-the-human-body (geraadpleegd op 3/5/2022).
*Ook de omgeving bepaalt een deel van wie je bent en hoe je eruit ziet. Soms spelen zowel de omgeving als DNA een rol. Je DNA kan je aanleg geven om lang te worden, maar als je niet genoeg eet of slaapt, wordt je dat alsnog niet.
In biologietaal: Al je waarneembare eigenschappen samen noem je je fenotype. Dat wordt dus bepaald door je genotype (je DNA) en je omgeving.
Opdracht 3
a) In welk van de volgende type cellen kun je DNA vinden? In huidcellen, botcellen, zenuwcellen, spermacellen en/of spiercellen?
b) Noem 3 eigenschappen die ten minste helemaal door je genotype bepaald worden (helaas mag je lengte niet meer gebruiken, want dat is het voorbeeld hierboven).
c) Noem een eigenschap die helemaal door je omgeving bepaald wordt.
d) Noem een eigenschap die deels door genotype en deels door je omgeving bepaald wordt.
Je DNA is niet 1 lange sliert. Het zijn een aantal korte slierten, ook wel chromosomen genoemd. Wij mensen hebben 23 verschillende soorten chromosomen. Deze komen elk 2x in iedere cel voor, dit noemen we chromosomenparen.
Opdracht 4
a) Je krijgt je DNA van je ouders. Hoeveel chromosomen van ieder chromosomenpaar heb je van je vader gekregen?
b) En hoeveel van je moeder?
Bekijk de afbeelding onderaan deze opdracht. Hierin staan de chromosomen van 2 mensen.
Zoals je kan zien hebben de chromosomen van alle chromosomenparen ongeveer een gelijke lengte. Ze bevatten dan ook informatie voor dezelfde erfelijke eigenschappen. Echter, bij sommige mensen wijkt 1 paar qua lengte af.
c) Hoe heet dat chromosomenpaar?
d) Bij welke mensen wijkt dat paar af?
Even terug naar chromosomen die wel even lang zijn en dus informatie voor dezelfde eigenschappen bevatten. Je hebt dus 2x een stukje DNA per eigenschap. Dat noemen we ook wel 2 genen.
e) Hoe heet het als je 2x hetzelfde gen hebt voor een eigenschap?
f) En als je 2 verschillende genen hebt?
Elena heeft 2 verschillende genen voor haarkleur (1 voor rood en 1 voor bruin) en e heeft bruin haar.
h) Beschrijf in je eigen woorden hoe dat kan. Gebruik in je beschrijving de woorden 'dominant' en 'recessief'.
Bron afbeelding: https://maken.wikiwijs.nl/88782/Mitose_en_meiose#!page-2582753 (geraadpleegd op 3/5/2022).
Je kan door delen van het DNA zichtbaar te maken een soort DNA-fingerprint maken. Omdat de kans klein is dat iemand hetzelfde patroon heeft, kun je dit gebruiken als bewijsmateriaal in een rechtzaak (de kans is niet 0, dus er moet ook ander bewijs aanwezig zijn).
Opdracht 5 (5b is een HAVO/VWO-vraag)
a) Bekijk het plaatje hieronder. Wie is waarschijnlijk de dader geweest? Leg je antwoord uit.
Bron afbeelding: https://nl.vwr.com/store/product/23041404/dna-fingerprinting-kit (geraadpleegd op 3/5/2022).
b) HAVO/VWO: Bekijk het plaatje hieronder. Wie is waarschijnlijk de vader van dit kind? Leg je antwoord uit.
Bron afbeelding: https://www.chegg.com/homework-help/traditional-dna-fingerprints-five-people-child-mother-three-chapter-26-problem-12eq-solution-9780073525341-exc (geraadpleegd op 3/5/2022).
Er bestaat een DNA-database. Natuurlijk staat niet iedereen daar in, maar in theorie zou dat wel kunnen.
Opdracht 6
a) Noem een voordeel van het hebben van de DNA-fingerprints van alle mensen.
b) Noem een nadeel van het hebben van de DNA-fingerprints van alle mensen.
c) Hoe sta jij hier zelf in? Zou de overheid het DNA van iedereen in een database moeten opslaan? Leg je antwoord uit.
2b. Verwerking 2: De crime scene poster.
Nu we meer weten van crime scenes en DNA, is het tijd voor het maken van een eigen crime scene.
Je gaat nu zelf een crime scene maken en foto's maken van bewijsstukken (niet door echt iemand te vermoorden natuurlijk).
De eisen voor de poster zijn als volgt:
- Een foto en beschrijving van een slachtoffer (tip: vraag een vriend/vriendin/familielid om te gaan poseren of om een foto van jou te maken).
- Foto van de hele crime scene (je hoeft niet de hele woonkamer overhoop te trekken hiervoor; tip: mocht je toch all out willen gaan en je woonkamer hiervoor overhoop trekken, vraag het dan eerst even aan je ouders).
- Foto's van 4 verschillende bewijsstukken (fake dingen als bloed en snijd/steek jezelf en anderen niet voor een 'realistische' foto).
- Tip: je kan zelf als practicum vingerafdrukken maken. Op internet zijn hier veel beschrijvingen voor te vinden.
- Een DNA-fingerprint van het slachtoffer, 3 verdachten en een sample van de crime scene met een uitleg over wie van de verdachten waarschijnlijk op de crime scene is geweest.
- Een uitleg over wat er op basis van het gevonden bewijs waarschijnlijk is gebeurd.
2c. Reflective journal
Reflective journal
➜ Werk je
reflective journal bij door in je logboek in Egodact antwoord te geven op de volgende vragen:
- Vraag 1. Scoor jezelf op de rubric (zie het begin van de quest).
- Vraag 2. Heb je nog feedback voor de docent over deze quest.
3. Afronding
3a. Assessment
In de eXpoweek lever je bewijs door de motivatiemonitor, de verderkijker, de opdrachten, de poster en de reflective journal in te leveren.
Bronnen
Aanvullende bronnen, links enz. horend bij het onderwerp worden hier op een volgende pagina geplaatst
