Als je komt wonen in een vreemd land heeft dat veel impact op je leven. Je hebt afscheid moeten nemen van je land, familie, vrienden. Je moet een nieuwe taal leren, wennen aan een nieuwe cultuur, nieuwe vrienden maken. Als je gevlucht bent uit je land moet je dingen die je hebt meegemaakt verwerken, maak je, je zorgen over je familie en vrienden.
En hoe is het voor Nederlanders om samen te leven met mensen uit een ander land met andere gewoonten en een ander cultuur? Een multiculturele samenleving maakt mensen soms bang. In het dagblad Trouw 2 november 2013 schrijft Jacques Wallage dat je opzoek moet gaan naar de overeenkomsten niet de verschillen. De leefwereld van anderen leren begrijpen, er respect voor opbrengen en er een verbinding mee (kunnen) aangaan. https://www.trouw.nl/nieuws/mens-durf-samen-te-leven-in-dit-multiculturele-land~bf155e17/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.bing.com%2F
In deze wikiwijs gaan we kennis maken met culturele diversiteit in de Nederlandse samenleving en wat de culturele diversiteit betekent voor ons Nederlands onderwijs.
Interculturele communicatie
Interculturele communicatie is communicatie tussen personen met verschillende culturele achtergronden.De verschillende culturele achtergronden heeft invloed op de communicatie. Veelal ontbreekt kennis over elkaars waarden en normen en referentiekader. Een valkuil is dat je vooroordelen, aannames en interpretaties doet op basis van je eigen referentie. Maar eigen referentie is gekleurd door jouw culturele achtergrond want we zijn niet bekend met de emotionele betekenis van gebaren, non-verbale communicatie of handelingen van andere culturen (cultuurverschillen, 2020). Gevolg hiervan is dat er interculturele problemen kunnen ontstaan in de communicatie en contacten. Beide culturen gaan er vanuit dat eigen gedrag normaal is en dat de ander zich vreemd gedraagt.
Om intercultureel te kunnen communiceren is het belangrijk dat je kennis hebt over de achtergronden van andere culturen en welke invloed dat op communicatie heeft.
In het volgende hoofdstuk wordt dit beschreven vanuit verschillende invalshoeken.
Cultuur en communicatie
Wacht met interpreteren totdat u voldoende over de andere cultuur weet
~ Hofstede (2018) ~
Om andere culturen te leren kennen en daar iets van te vinden, is het belangrijk dat je kennis maakt met de andere cultuur zonder daar betekenis aan te geven. Observeer en stel je open.
Hofstede en Pedersen (2018) beschrijven in hun boek culturele communicatie barrières.
Want bijv. taal is niet alleen grammatica en woordenschat, maar heeft ook cultuur aspecten. Woorden hebben soms meer betekenissen in verschillende situaties. Wanneer moet je iets zeggen en wanneer vooral niet?
Ook bij non-verbale communicatie is het niet vanzelfsprekend dat we dezelfde taal spreken. Vanuit je culturele achtergrond kun je gebaren, gezichtsuitdrukkingen, houding, lichamelijke nabijheid of afstand of oogcontact anders interpreteren.
Een andere vorm van barrière is stereotypen. De mens is geneigd om anderen in hokjes/patronen te plaatsen. Vanuit ervaringen in het verleden willen we zien wat we willen zien. Een voorbeeld van stereotypen zie je in het filmpje "Hoe bewust ben jij je van vooroordelen"
Ook beschrijft Hofstede en Pedersen (2018) dat we geneigd zijn om over gedrag van een andere cultuur een oordeel te geven. Het is goed of slecht. Dat oordeel wordt gevormd door onze eigen culturele vooroordelen.
Als laatste barrière wordt stress genoemd. Contact met een andere cultuur is een onbekende ervaring. Situaties die onbekend zijn en waarvan je niet goed weet wat er van je verwacht wordt, bang voor fouten maken, kan stress veroorzaken.
Om cultuurverschillen te kunnen overbruggen zijn er verschillende theorieën beschreven. In de volgende paragrafen worden de theorieën van Hofstede en Pinto beschreven. Beiden hebben verschillende kijk op hoe je cultuurverschillen kan overbruggen.
Vijf cultuur dimensies van Hofstede
Hofstede heeft de culturele verschillen beschreven in dimensies. Een dimensie is een aspect waaruit je culturen kunt vergelijken (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021).
vijf dimensies van Hofstede (Hofstede culturele dimensies, 2022)
Machtsafstand: Zegt iets over de mate van ongelijkheid bij mensen met en zonder macht.
Hierbij kun je denken aan:
Mate waarin de minder machtige leden van organisaties/ instanties accepteren en verwachten dat de macht ongelijk verdeeld is.
Ongelijkheid in de maatschappij
Wetten om gelijkheid te creëren
Afhankelijkheidsrelaties
Een grote machtsafstand zie je in Aziatische landen en een kleine machtsafstand in Europese landen.
Individualisme/collectivisme: Zegt iets over individu belang boven groepsbelang of groepsbelang boven individu belang.
Bij individualisme is er behoefte aan vrijheid en respect voor privacy. Daarnaast is een beloning voor hard werken een belangrijk kenmerk van individualisme. Inhoud is belangrijker dan de relatie.
Bij het collectivisme zie je een sterke groepscohesie. Er is sprake van loyaliteit en respect voor de groep. De onderlinge relatie binnen de groep is belangrijker dan de inhoud (Hofstede culturele dimensies, 2022).
Masculiniteit vs. feminiteit: Zegt iets over de rollen tussen mannen en vrouwen.
In de masculiene samenleving zijn de emotionele sekserollen duidelijk gescheiden. De man is gericht op succesvol zijn, hard werken en assertief zijn.
In de feminiene samenleving overlappen de emotionele sekserollen elkaar. De vrouw is gericht op kwaliteit van het bestaan, is bescheiden en teder (Hofstede culturele dimensies, 2022).
Onzekerheidsvermijding: Zegt iets over de mate waarin de dragers van een cultuur zich bedreigd voelen door onzekere of onbekende situaties. Dit gevoel wordt uitgedrukt in stress en behoefte aan voorspelbaarheid. Hoe gaat een cultuur om met onzekerheid?
Bij landen met een hoge onzekerheidsvermijding laten een rigide handhaving van gedrag en geloof zien. Ze zijn intolerant voor vrijzinnige ideeën of gedrag.
Landen met een lage onzekerheidsvermijding gedragen zich ontspannen en principes zijn niet zwaarwegend.
Lange termijn vs. korte termijn oriëntatie: Bij deze dimensie gaat het over normen, waarden en tradities van een samenleving. Hoe verhoudt het verleden zich met de toekomst.
Bij korte termijn gericht is er sprake van ontwikkelingen en innovaties. Ze zijn op het individu gericht en behandelen elkaar gelijkwaardig.
Bij lange termijn gericht focust men zich op de toekomst. Duurzaamheid, modern onderwijs en voorbereiden op de toekomst zijn belangrijke speerpunten (Eelants, 2020).
De dimensie Terughoudendheid is later aan de vijf dimensies toegevoegd, waardoor er nu zes dimensies zijn.
Deze dimensie gaat over het beheersen van verlangen en impulsen in relatie met hun opvoeding. Van invloed op terughoudendheid is de mate van sociale controle in de samenleving.
Bij een zwakke controle van terughoudendheid zie je dat mensen genieten van het leven en plezier hebben, toegeven aan de verlangens en impulsen. Ze vinden vrije tijd belangrijk en geven geld uit aan de dingen die hen plezier geven.
Mensen met een sterke controle van terughoudendheid onderdrukken hun verlangens en impulsen. Zij passen zich aan de sociale normen (Eelants, 2020).
Om te vergelijken in hun waarden voor de zes dimensies kun je het land in de onderstaande link aanvinken.
"Nationale cultuur kan niet worden veranderd, maar je moet het begrijpen en respecteren."
- Geert Hofstede ~
Pinto is het niet eens met de visie van Hofstede, hij is van mening dat je culturen niet in dimensies kan beschrijven. In de volgende paragraaf wordt de visie van Pinto beschreven.
Interculturele communicatie volgens Pinto
Intercultureel bewustzijn is volgens Pinto het erkennen van cultuurverschillen en het onderkennen dat cultuurverschillen invloed heeft op ons denken, voelen en handelen.
Pinto (2020) geeft aan dat intercultureel bewustzijn belangrijk is. Als je de cultuurverschillen niet erkent zal dat invloed hebben op o.a. de communicatie en het onderwijs.
Maar intercultureel bewustzijn zorgt er nog niet voor dat je effectief omgaat met cultuurverschillen. Je moet denken en handelen vanuit je eigen perspectief met je eigen cultuurgebonden normen en waarden. Maar ook vanuit het perspectief van de cultuurgebonden normen en waarden van de ander (Pinto, 2020).
Als je geen rekening houdt met elkaars culturen kan dit leiden tot vooroordelen, stereotypering en discriminatie (Hagendoorn,1986).
Om tot intercultureel bewustzijn te komen moet je volgens Pinto (2020) niet naar culturen kijken, maar naar structuren.
Dat is ook de kritiek die Pinto (2020) heeft op Hofstede. Hij is van mening dat de dimensies van Hofstede te beperkt is, omdat de wereldbevolking daar te complex voor is. Daarnaast is hij van mening dat er geen inzicht gegeven wordt in de achtergrond van deze dimensies, de dieperliggende verschillen in de normen en waarden van een cultuur.
Pinto (2020) kent twee structuren de F (Fijnmazige) en de G (Grofmazige) structuur.
F-structuur: wordt ook wel de Wij-cultuur genoemd. De regels zijn voorschrijvend en gedetailleerd beschreven. Er is weinig ruimte voor het individu. Familie en de normen en waarden binnen de familie is belangrijk.
G-structuur: wordt ook wel de Ik-cultuur genoemd. Er zijn losse, vrije regels en gedragscodes, het is gericht op het individu. Veel Westerse landen passen binnen de G-structuur (Hoogers, 2012).
In het onderstaande afbeelding zie je dat de G-structuur past binnen de piramide van Maslow waarin het eigen belang en zelfontplooiing centraal staat. De piramide van Pinto sluit beter aan bij de F-structuur, in deze piramide staat het belang van de groep en de familie-eer centraal.
Je hebt nu kennis gemaakt met twee verschillende visies op interculturele communicatie. In het volgende hoofdstuk gaan we kijken wat dit nu betekent voor docenten die les geven aan studenten met een andere culturele achtergrond.
Cultuur bekeken vanuit de visie van Hofstede en Pinto laat zien dat de cultuur waar je opgroeit invloed heeft op hoe je communiceert en met elkaar omgaat. Een anderstalige die in Nederland onderwijs gaat volgen is niet altijd op de hoogte van de Nederlandse onderwijscultuur. De docenten in Nederland zijn ook niet altijd goed op de hoogte van de cultuur waar de anderstalige vandaan komt. Uit onderzoek (Fasoglio & Canton, 2009) blijkt dat het accent van Nederlandse docenten gelegd wordt op het aanleren van taal en communicatie vaardigheden, maar niet op de (inter)culturele vaardigheden. In het curriculum wordt ook te weinig aandacht besteed aan adequaat kunnen handelen in de cultuur, het accent ligt volgens taaldocenten te veel op het aanleren van kennis en attitude.
Verhappen (2021) geeft voorbeelden van verschillende interculturele dillema's in het onderwijs:
Cultuur en cijfers geven: In Nederland geven we cijfer 1-10, een 10 halen voor een werkstuk gebeurt niet vaak. Terwijl in Italië dit cijfer heel vaak gegeven wordt. En in het eerste filmpje van de tijgermoeder zag je dat in de Aziatische cultuur altijd gestreefd wordt naar een 10. Dus zal een student met een 8 niet tevreden zijn. De beleving van het cijfer zal bij studenten uit andere culturen anders zijn dan bij Nederlandse studenten.
Hoe gaat het met jou? Deze vraag hoef je in bepaalde culturen niet te beantwoorden, in ander culturen beantwoord je de vraag eerlijk. En in sommige culturen beantwoord je de vraag algemeen; wel goed en met jou?
Zwijgzame studenten: In sommige culturen luister je naar de docent, maar stel je verder geen vragen. Er wordt geen proactieve houding van de student gevraagd. In Nederland geven we graag interactief les waarin we die houding wel van een student vragen. Ook in groepsopdrachten vragen we een actieve leerhouding. Studenten uit Syrië zijn dit bijv. niet gewend en zullen een afwachtende houding aannemen.
Niet betrokken ouders: Ouderbetrokkenheid is in het Nederlands onderwijs belangrijk. Ouderavonden, 10 minutengesprekken, medezeggenschapsraad/ouderraad zijn daar voorbeelden van. Ouders van een andere cultuur hebben te weinig kennis van ons onderwijscultuur en zijn veelal niet op de hoogte dat ouderbetrokkenheid van hen verwacht wordt. Daarnaast spreken zij de Nederlandse taal niet of niet goed genoeg, waardoor zij besluiten niet naar het 10 minuten gesprek te gaan. Niet alle ouders hebben zelf onderwijs gevolgd waardoor zij hun kinderen niet kunnen ondersteunen bij school, maar verwachten wel van school dat zij hun kinderen helpen. Ook zie je in bepaalde culturen dat ouders hele hoge verwachtingen hebben van hun kinderen. Dat hun kinderen arts of advocaat moeten worden. Als resultaten dan tegenvallen zijn ze boos op school, omdat die gefaald heeft (Interculturele communicatie voor leerkrachten en begeleiders, sd).
Volgens een interculturele opvoedcoach van ISK Groningen moet je als docent ook bewust zijn van de volgende aspecten:
1.Wees je als docent bewust dat scholen uit bijv. Syrië geen aandacht besteden aan de sociaal-emotionele ontwikkeling.
2.Wees je als docent bewust dat leerlingen het moeilijk vinden beslissingen te nemen en keuzes te maken.
3. Wees je als docent bewust dat niet alle studenten uit oorlogsgebieden voldoende zelfvertrouwen hebben.
Om tot leren te komen is het belangrijk dat de docent een adaptieve leeromgeving creëert. Het CAR model van Stevens geeft de pedagogische basisbehoefte weer (Drie basisbehoeften voor elk mens, 2011):
Autonomie: De student is mede-eigenaar van het leerproces. Initiatieven van de student accepteren en de student stimuleren om eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Competentie; Geef de student emotionele en didactische steun. Leer studenten trots op hun resultaten te zijn. Geef hun complimenten. Laat hen ontdekken wat hun sterke kwaliteiten zijn.
Relatie: Veiligheid bieden, empathie en respect tonen. Samenwerkend leren bevorderen.
Doel is dat de student emotionele rust ervaart door gehechtheid/verbondenheid. De student leert en ontwikkelt zich doordat het voldoende vertrouwen en zelfvertrouwen heeft.
4. Wees je als docent bewust dat studenten uit collectivistische landen niet geleerd hebben om te reflecteren.
5. Wees je als docent bewust dat sommige onderwijssystemen vooral gericht is op kennis en niet op vaardigheden.
6. Wees je bewust dat sommige anderstalige studenten niet geleerd hebben om hun mening te geven.
7. Wees je als docent bewust dat sommige studenten geen ‘nee’ mochten zeggen in hun land/cultuur. Dat heeft te maken met opvoedingswaarden; gehoorzaamheid, conformiteit, straffen.
8. Wees je als docent bewust dat sommige studenten leven in de dromen van de familie.
Dat wordt volgens Tjin A Djie en Zwaan (2015) veroorzaakt door:
Dat een kind is ingebed in een familiesysteem.
Familierelaties hebben veel invloed op het welbevinden.
In de wij-gerichte families, zul je zien dat als er een calamiteit is, dat altijd voorgaat.
Tweede generatie voelt de pijn van de eerste generatie.
Toekomst van jouw kinderen.
9. Wees je als docent bewust dat studenten uit oorlogsgebieden concentratie-en slaapproblemen kunnen hebben.
10. Wees je als docent bewust dat gedragsproblemen kunnen komen door traumatische ervaringen of doordat ze zich niet goed kunnen uiten.
Studenten kunnen onder anderen problemen ontwikkelen op het gebied van zelfregulatie, concentratie, sociale contacten maken en onderhouden (Horeweg, 2018).
Gevolg is dat:
Studenten zich niet gezien en geaccepteerd voelen en daardoor verdwijnt het vermogen om je in anderen te kunnen verplaatsen en mee te leven met een ander.
Als de situatie onveilig is kunnen mensen niet meer wisselen van perspectief/zich inleven (dit zien we vaak bij migranten op school als ze iets niet begrijpen of niet begrepen worden).
Studenten die zich niet goed kunnen uiten, kunnen gefrustreerd raken (Horeweg, 2018).
Nu je weet waar je als docent bewust van moet zijn wordt er in de volgende hoofdstuk interculturele competenties beschreven. Verder worden er modellen beschreven die je als docent kunt toepassen om culturele verschillen te verkleinen door te verdiepen in elkaars cultuur. En om een nieuwe synergie te vinden.
Modellen om diversiteit in kaart te brengen
In deze paragrafen worden twee modellen beschreven. Het TOPOI-model is een hulpmiddel om ruis in de communicatie te analyseren. Het culturele synergie is een model dat zich richt op een positieve samenwerking tussen twee culturen.
TOPOI-model
Waar culturele ruis ontstaat kan het TOPOI-model (Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet) van Hoffman een hulpmiddel zijn om misverstanden te achterhalen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021). De vijf punten van het TOPOI gebruik je om te reflecteren op een misverstand. Je stelt je bij deze punten 3 sleutelvragen voor interventie figuur 1:
De vijf TOPOI-gebieden
Taal: Taalaspect en betekenis van communicatie. Zowel verbaal als non-verbaal. Woorden kunnen bijvoorbeeld verschillende betekenissen hebben, dat kan leiden tot verwarring.
Ordening: Iedereen heeft een eigen kijk op de werkelijkheid. Dit wordt beïnvloed door normen en waarden, hoe creëer jij je eigen werkelijkheid? Welke referentiekader heb je? Bij ordening besef je dat er nooit één waarheid of werkelijkheid is.
Personen: Dit gebied gaat over de relatie die de personen die het gesprek voeren met elkaar hebben. Je kunt een gelijkwaardige relatie (symmetrische) hebben of een relatie met een machtsverhouding (complementair). Vanuit die relatie gezien kan bijvoorbeeld de zin "Doe normaal" heel anders geïnterpreteerd worden.
Organisatie: Binnen de communicatie is er sprake van sociale en professionele context. Als je niet bekend bent met de organisatiestructuur kunnen daar misverstanden ontstaan. Bijvoorbeeld een anderstalige student wordt ziek en besluit naar het ziekenhuis te gaan. Daar wordt hij geweigerd omdat hij niet eerst bij de huisarts langs is geweest. Ziekenhuispersoneel reageren wat geïrriteerd, iedereen weet toch dat je eerst een huisarts moet bezoeken. De student begrijpt deze irritatie niet, hij is toch ziek dan kan een ziekenhuis je toch helpen.
Invloed: Wat is het doel van het gesprek. Welke behoefte of motieven hebben de gesprekspartners ten aanzien van het gesprek. Dat heeft invloed op hoe de gesprekspartners zich inzetten om het gesprek goed te laten verlopen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021).
Culturele synergie
Wil je interculturele communicatie tot een succes maken is accepteren van elkaars culturen belangrijk. Wees bewust van de culturele verschillen. Realiseer je dat je culturele normen niet universeel zijn. Om tot een positieve samenwerking tussen twee culturen te komen kun je de driestappen methode culturele synergie gebruiken (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021). Deze methode is gebaseerd op de vijf stijlen van de conflicthantering zie figuur 2.
Culturele vermijding: Je legt vanuit je professionele houding je culturele normen, waarden en attitude niet bij een ander op. Je gaat hiermee de confrontatie uit de weg. Je Je accepteert het gedrag van de ander, terwijl je er wel last van hebt.
Culturele dominantie: Je culturele achtergrond is leidend in hoe jij je gedraagt. Je gaat ervan uit dat de ander zich aan jouw culturele normen, waarden en attitude aanpast.
Culturele aanpassing: Je past je aan de culturele normen, waarden en attitude van de ander aan. Hierbij negeer je, je eigen culturele normen, waarden en attitude.
Culturele compromis: Dit is het Nederlands poldermodel. Voor de helft hou je vast aan je eigen culturele normen, waarden en attitude en voor de helft pas jij je aan de culturele normen, waarden en attitude van de ander. De ander doet hetzelfde.
Culturele synergie: Je waardeert de beide culturen en ontwikkelt samen een nieuwe manier van samenwerken en communiceren. Je kent de cultuur verschillen maar maakt gebruik van de overeenkomsten en gebruikt dat als bron om tot een cultureel gelijkwaardig professioneel gedrag te komen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021).
Om tot culturele synergie te komen volg je de drie stappen van figuur 3.
In het volgend hoofdstuk worden de interculturele competenties van een docent beschreven en worden er handreiking gegeven hoe je als docent een anderstalige student kunt begeleiden.
Interculturele competenties voor de docent
Interculturele competenties
Shadid (2000) beschrijft drie sterk samenhangende elementen van de interculturele competentie:
1. Motivatie;
Open staan om een relatie aan te gaan met iemand van een andere culturele achtergrond.
Zoek naar culturele overeenkomsten. Als je culturele overeenkomsten ziet zal dat de afstand tussen de verschillende culturen verkleinen en de motivatie tot communicatie vergroten.
Wees je bewust van jouw vooroordelen en de vooroordelen die andere culturen hebben naar jouw cultuur.
Zie de ander als autonoom individu en niet als onderdeel van een groep/cultuur.
2. Kennis; Verzamel kennis over de cultuur van de ander.
Kennis over het interpreteren van gedrag en over de cultuurovereenkomsten en verschillen.
Verdiep je ook in normen, waarden en opvattingen over bijvoorbeeld beleefdheid, gastvrijheid, vriendschap. Denk daarbij ook aan non-verbaal gedrag bijvoorbeeld aankijken van de ander, interpersoonlijke ruimte. Die kennis helpt je bij sociaal wenselijk gedrag naar de ander toe.
Wat ook belangrijk is, is kennis over ziektebeleving en ziektegedrag, want culturen gaan hier verschillend mee om.
3. Vaardigheden; Naast kennis en motivatie zijn vaardigheden belangrijk om effectief met elkaar te kunnen communiceren. Bij vaardigheden moet je denken aan persoonlijke (sociale) vaardigheden bijvoorbeeld, flexibiliteit, empathisch vermogen, aanpassingsvermogen, luistervaardigheid.
Belangrijk is dat je:
Open staat voor nieuwe ervaringen en ideeën.
Kan verplaatsen in mensen uit een andere cultuur.
Gedrag dat je niet begrijp te beschrijven en daar geen (voor)oordeel aan geven.
Scherp bent in het waarnemen van gedrag van jezelf en de ander.
Jouw normen en waarden niet als uitgangspunt nemen maar uitgaat dat er waarden en normen zijn die voor alle culturen geldt
Interculturele competenties
Diversiteit in de klas
De school moet een visie ontwikkelen op het gebied van interculturele diversiteit. Die visie is een leidraad voor docenten om studenten met een andere culturele achtergrond te begeleiden (Thijs, Langberg, & Berlet, 2009). Daarnaast geeft dat de docent ruimte om het curriculum waar nodig aan te passen aan de student.
Om de integratie te stimuleren en vooroordelen of discriminatie te voorkomen is het belangrijk dat de docent tijdens de lessen diversiteit bespreekt met de groep. De volgende onderwerpen kunnen een leidraad zijn in het bespreken van diversiteit (Verkuyten, 2006):
Gemeenschappelijke waarden: bespreek bijvoorbeeld de waarden van democratie, recht op vrijheid van meningsuiting maar ook verbod op discriminatie.
Migratie: bespreek bijvoorbeeld de geschiedenis van diversiteit in Nederland. Leg de verschillende culturen in Nederland uit. Benoem de positieve maar ook de negatieve kanten van migratie, vanuit Nederland maar ook vanuit het perspectief van de anderstalige.
Nationale cultuur en eigen identiteit: Vertel wat ons in Nederland verbindt. Ook hoe je die verbinding op school kunt ervaren. Besteed aandacht aan de Nationale cultuur en hoe die naast andere culturen kan bestaan. Bespreek hoe je elkaars cultuur erkent en waardeert in een multiculturele samenleving, maar ook dat imago van een cultuurinvloed heeft op onze kijk op een cultuur. Dit kan spanningen en vooroordelen veroorzaken.
Een docent kan de studenten helpen om culturen vanuit verschillende perspectieven te bekijken (Shadid, 2000). Dit helpt de student inzicht te krijgen in onze cultuur en onze cultuur te begrijpen. Maar ook de overeenkomsten te zien tussen de verschillende culturen. Vanuit het onderwijs zijn de volgende twee punten van belang (Thijs, Langberg, & Berlet, 2009):
Meervoudige perspectieven: Bespreek verschillende maatschappelijke thema's vanuit verschillende culturele perspectieven. Laat studenten naar overtuigingen, normen en waarden kijken. Bekijk wat er wordt geschreven in de media over dat thema. En is dat vanuit een eenzijdige blik beschreven of uit verschillende perspectieven? Heb ook aandacht voor het perspectief vanuit de student.
Perspectiefwisseling: Bij perspectiefwisseling stimuleer je het ontwikkelen van begrip voor de andere perspectieven dan hun eigen. Je laat de student reflecteren op perspectiefwisseling die zij zelf ervaren, bijvoorbeeld het culturele verschil tussen de rol thuis en op school. Door de student kritisch te laten reflecteren op hun leefstijl, opvattingen en cultuur en hun kijk niet als de enige waarheid te beschouwen. Stimuleert culturele lenigheid.
Stimuleer als docent ook de samenwerking door middel van werken in groepen. Door samen een taak uit te voeren en af te ronden creëer je een positieve afhankelijkheid (Thijs, Langberg, & Berlet, 2009).
Als docent moet je oog hebben voor vooroordelen en discriminatie en hier adequaat in optreden als het zich voor doet. Daarnaast is scholing van docenten in interculturele competenties belangrijk om anderstalige studenten goed te kunnen begeleiden.
Tot slot is het belangrijk dat je als school en docent contact het met externe organisaties en instellingen die zich richten op hun eigen cultuur. Zij kunnen de school en de student helpen bij de interculturele communicatie (Thijs, Langberg, & Berlet, 2009).
Een mooi voorbeeld van het inzetten van andere culturen in ons Nederlands onderwijs is de interculturele (opvoed)coach.
Het Alfa-college een ROC voor Noord-Oost Nederland is gestart met een niveau 4 opleiding interculturele opvoedcoach-onderwijsassistent. In het volgende hoofdstuk kun je daar meer over lezen.
Interculturele (opvoed)coach
Het Alfa-college is in 2020 gestart met de opleiding interculturele (opvoed)coach. Tijdens deze opleiding leren studenten voor gezinscoach. De interculturele (opvoed)coach kan gezinnen uit andere culturen helpen bij problemen die zij hier in Nederland ervaren. Zij zijn bruggenbouwers tussen twee culturen.
Deze opleiding is verder ontwikkeld en in 2022 is het Alfa-college gestart met de opleiding Interculturele (opvoed)coach onderwijsassistent.
Deze opleiding is voor studenten uit een andere cultuur die een onderwijsbevoegdheid hebben. Veelal kunnen zij nog geen les geven omdat zij nog niet vaardig genoeg zijn in de Nederlands taal.
Als zij klaar zijn met de opleiding kunnen zij op scholen aan de slag als onderwijsassistent. Daarnaast gaan zij docenten ondersteunen bij de begeleiding van studenten uit een andere cultuur. De bruggenbouwer tussen de anderstalige student en de Nederlandse docent.
Zij zijn een rolmodel naar anderstalige studenten.
Zij gaan ouderbetrokkenheid stimuleren.
Zij zijn een vraagbaak voor docenten en adviseren en ondersteunen waar nodig.
Zij signaleren culturele problemen binnen het Nederlands onderwijs.
Zij helpen anderstalige studenten om het Nederlands onderwijs te begrijpen en daarin te functioneren.
Het is belangrijk dat een interculturele (opvoed)coach instaat is tot culturele lenigheid. Zich verplaatsen in de anderstalige student maar ze inzichten geven hoe het Nederlands onderwijs eruitziet.
Tot slot
Culturen en intercultureel communiceren is een complex geheel. Er zijn vele theorieën en visies over intercultureel communiceren. In deze wikiwijs is een keuze gemaakt uit de veelheid van theorieën. Willen we als docenten een brug slaan tussen anderstalige studenten en ons Nederlands onderwijs moet je open staan voor andere culturen. Zoek naar overeenkomsten en beweeg met elkaar mee, laat culturele lenigheid zien.
Ik hoop dat deze Wikiwijs jou als docente helpt om te begrijpen waar gedrag vandaan komt. Maar ook dat je tips hebt gekregen hoe je anderstalige student kunt ondersteunen in ons Nederlands onderwijs.
Bronnen
Cultuurverschillen. (2020, september 20). Opgehaald van Het begint met taal: https://www.hetbegintmettaal.nl/cultuurverschillen/#:~:text=Interculturele%20communicatie%20is%20communicatie%20tussen%20personen%20uit%20verschillende,die%20uit%20verschillende%20sociaal-economische%20groepen%20of%20subculturen%20komen.
De dimensies van de nationale cultuur . (sd). Opgehaald van Hofstede insights: https://hi.hofstede-insights.com/national-culture
Dijkstra, R. (sd). Krachtig leren; Adaptief onderwijs. Opgehaald van Leraar24.nl: https://www.leraar24.nl/app/uploads/Contact_Leraar_Leerling_Bijlage3_Adaptief_Ondewijs.pdf
Drie basisbehoeften voor elk mens. (2011, Oktober 8). Opgehaald van Infonu.nl: https://mens-en-gezondheid.infonu.nl/kinderen/84183-drie-basisbehoeften-voor-elk-mens.html
Eelants, M. (2020, september 14). De 6 cultuurdimensies van Hofstede. Opgehaald van Gedrag van de consument: https://gedragvandeconsument.nl/hofstede-dimensies/
Fasoglio, D., & Canton, J. (2009). Vreemdetalenonderwijs: een (inter)cultureel avontuur? Interculturele competentie in de taalles: impressies uit een eerste verkenning in Nederland. Enschede: SLO.
Hagendoorn, L. (1986). Cultuurconflict en vooroordeel. Alphen aan de Rijn: Samsom.
Hofstede culturele dimensies. (2022, januari 27). Opgehaald van Toolshero: https://www.toolshero.nl/communicatie-modellen/hofstede-cultuur-dimensies/
Hofstede, G.-J., & Pedersen, P. (2008). Werken met cultuurverschillen. Uitgeverij Business Contact: Amsterdam/Antwerpen.
Hoogers, R. (2012, maart 25). Pinto: interculturele communicatie. Opgehaald van infonu.nl: https://wetenschap.infonu.nl/diversen/95059-pinto-interculturele-communicatie.html
Horeweg, A. (2018). De trauma sensitieve school. Leuven: Lannoo Campus.
Interculturele communicatie voor leerkrachten en begeleiders. (sd). Opgehaald van Bureau resonance.nl: https://bureauresonance.nl/interculturele-communicatie-voor-leerkrachten-en-begeleiders/
Leeman, Y. (1996). Interculturele communicatie in het onderwijs . Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut.
Nunez, C., Nunez Mahdi, R., & Popma, L. (2021). Interculturele communicatie. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
Pinto, D. (2007). Interculturele communicatie: een stap verder. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Pinto, D. (2020). Een nieuw perspectief. Herziening van beleid, onderwijs, communicatie,. Amsterdam: Vossiuspers AUP.
Shadid, W. (2000). Interculturele communicatieve competentie. Psychologie en Maatschappij,, 5-14.
Thijs, A., Langberg, M., & Berlet, A. (2009). Leren omgaan met culturele diversiteit: Aaandachtspunten voor een kansrijke aanpak. Opgehaald van Docplayer.nl: https://docplayer.nl/1440040-Leren-omgaan-met-culturele-diversiteit.html
Tjin A Djie, K., & Zwaan, I. (2015). Beschermjassen op school. Assen: Koninklijke van Gorcum.
Verhappen, K. (2021, juni 23). Interculturele communicatie: voorbeelden van dilemma’s en tips voor in de klas. Opgehaald van Globi.nl: https://globi.nl/interculturele-communicatie-voorbeelden-van-dilemmas-en-tips-voor-in-de-klas/
Verkuyten, M. (2006). Opgroeien in etnisch-culturele diversiteit. Utrecht: Oratie Universiteit .
Wallage, J. (2013, november 2). Mens durf samen te leven in dit multiculturele land. Opgehaald van www.trouw.nl: https://www.trouw.nl/nieuws/mens-durf-samen-te-leven-in-dit-multiculturele-land~bf155e17/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.bing.com%2F
Het arrangement Culturele diversiteit in het Nederlands onderwijs is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Sandra De Haan-Braker
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2022-03-07 20:10:10
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Wat betekent het voor een student uit een andere cultuur, onderwijs in Nederland te volgen? En hoe kan een docent begrip hebben voor deze student en helpen om wegwijs te raken in het Nederlands onderwijs?
Wat betekent het voor een student uit een andere cultuur, onderwijs in Nederland te volgen? En hoe kan een docent begrip hebben voor deze student en helpen om wegwijs te raken in het Nederlands onderwijs?
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Hoe bewust ben jij je van je vooroordelen
In de masculiene samenleving zijn de emotionele sekserollen duidelijk gescheiden. De man is gericht op succesvol zijn, hard werken en assertief zijn.
F en G cultuur
