In deze paragrafen worden twee modellen beschreven. Het TOPOI-model is een hulpmiddel om ruis in de communicatie te analyseren. Het culturele synergie is een model dat zich richt op een positieve samenwerking tussen twee culturen.
Waar culturele ruis ontstaat kan het TOPOI-model (Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet) van Hoffman een hulpmiddel zijn om misverstanden te achterhalen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021). De vijf punten van het TOPOI gebruik je om te reflecteren op een misverstand. Je stelt je bij deze punten 3 sleutelvragen voor interventie figuur 1:
Taal: Taalaspect en betekenis van communicatie. Zowel verbaal als non-verbaal. Woorden kunnen bijvoorbeeld verschillende betekenissen hebben, dat kan leiden tot verwarring.
Ordening: Iedereen heeft een eigen kijk op de werkelijkheid. Dit wordt beïnvloed door normen en waarden, hoe creëer jij je eigen werkelijkheid? Welke referentiekader heb je? Bij ordening besef je dat er nooit één waarheid of werkelijkheid is.
Personen: Dit gebied gaat over de relatie die de personen die het gesprek voeren met elkaar hebben. Je kunt een gelijkwaardige relatie (symmetrische) hebben of een relatie met een machtsverhouding (complementair). Vanuit die relatie gezien kan bijvoorbeeld de zin "Doe normaal" heel anders geïnterpreteerd worden.
Organisatie: Binnen de communicatie is er sprake van sociale en professionele context. Als je niet bekend bent met de organisatiestructuur kunnen daar misverstanden ontstaan. Bijvoorbeeld een anderstalige student wordt ziek en besluit naar het ziekenhuis te gaan. Daar wordt hij geweigerd omdat hij niet eerst bij de huisarts langs is geweest. Ziekenhuispersoneel reageren wat geïrriteerd, iedereen weet toch dat je eerst een huisarts moet bezoeken. De student begrijpt deze irritatie niet, hij is toch ziek dan kan een ziekenhuis je toch helpen.
Invloed: Wat is het doel van het gesprek. Welke behoefte of motieven hebben de gesprekspartners ten aanzien van het gesprek. Dat heeft invloed op hoe de gesprekspartners zich inzetten om het gesprek goed te laten verlopen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021).
Wil je interculturele communicatie tot een succes maken is accepteren van elkaars culturen belangrijk. Wees bewust van de culturele verschillen. Realiseer je dat je culturele normen niet universeel zijn. Om tot een positieve samenwerking tussen twee culturen te komen kun je de driestappen methode culturele synergie gebruiken (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021). Deze methode is gebaseerd op de vijf stijlen van de conflicthantering zie figuur 2.
Culturele vermijding: Je legt vanuit je professionele houding je culturele normen, waarden en attitude niet bij een ander op. Je gaat hiermee de confrontatie uit de weg. Je Je accepteert het gedrag van de ander, terwijl je er wel last van hebt.
Culturele dominantie: Je culturele achtergrond is leidend in hoe jij je gedraagt. Je gaat ervan uit dat de ander zich aan jouw culturele normen, waarden en attitude aanpast.
Culturele aanpassing: Je past je aan de culturele normen, waarden en attitude van de ander aan. Hierbij negeer je, je eigen culturele normen, waarden en attitude.
Culturele compromis: Dit is het Nederlands poldermodel. Voor de helft hou je vast aan je eigen culturele normen, waarden en attitude en voor de helft pas jij je aan de culturele normen, waarden en attitude van de ander. De ander doet hetzelfde.
Culturele synergie: Je waardeert de beide culturen en ontwikkelt samen een nieuwe manier van samenwerken en communiceren. Je kent de cultuur verschillen maar maakt gebruik van de overeenkomsten en gebruikt dat als bron om tot een cultureel gelijkwaardig professioneel gedrag te komen (Nunez, Nunez Mahdi, & Popma, 2021).
Om tot culturele synergie te komen volg je de drie stappen van figuur 3.
In het volgend hoofdstuk worden de interculturele competenties van een docent beschreven en worden er handreiking gegeven hoe je als docent een anderstalige student kunt begeleiden.