Welkom!
Inleiding
Het verteringsstelsel?
Welkom op deze wikiwijs over de verteringsorganen! In deze wikiwijs herhaal ik alle verteringsorganen die we in de les besproken hebben. Met behulp van korte opdrachtjes, filmpjes en een oefentoetsje kom jij erachter hoe goed je de kennis al in je hoofd hebt en waar je nog aan kan werken!
Lesdoelen
Nadat je deze wikiwijs hebt doorgelopen kan je het volgende:
- De naam en plaats in het menselijk lichaam van elk van de verteringsorganen noemen.
- De functie van elk van de verteringsorganen uitleggen.
Voorkennis
Probeer voor jezelf de volgende vragen te beantwoorden:
- Welke verteringsorganen heeft een mens?
- In welke volgorde liggen de verteringsorganen wanneer je begint bij de mond en eindigt bij de kont.
- Waarom doen verteringsorganen?
Is het je gelukt om elke vraag te beantwoorden? Goed bezig! Is het je nog niet helemaal gelukt om de vragen te beantwoorden? Geen probleem! Ga snel verder met de wikiwijs en voor je het weet kan je elke vraag beantwoorden!
Het thema van de les
De verterinsorganen
Alle verteringsorganen van de mensen liggen in het verteringsstelsel. Het verteringsstelsel bestaat uit de volgende onderdelen; in de volgorde van mond naar kont:
- De mondholte
- - Speekselklieren
- De keelholte
- - Huig
- - Strotklepje
- Slokdarm
- Maag
- - Maagsapklieren
- - Maagportier
- Twaalfvingerige darm
- Lever
- Galblaas
- Galbuis
- Dunne darm
- Blinde darm
- - Appendix
- Dikke darm
- Endeldarm
- Anus
Dat zijn er best veel! Wat doet elk onderdeel nou precies? Dat kom je te weten bij de volgende kopjes onder deze pagina.
Mondholte, keelholte en slokdarm
Het begin van de reis
Waar start het voedsel dat jij eet zijn reis? Inderdaad, bij je mond!
Alles dat jij eet komt binnen bij de mondholte. In de mondholte bevindt zich het gebit, de tong en speekselklieren. Deze speekselklieren maken (je verwacht het niet) speeksel! Nadat je het eten gekauwt hebt en er speeksel aan is toegevoegd, duwt je tong de voedselbrei richting de slokdarm. Dit noemen we slikken!
Eerder bij het thema ademhaling heb je geleerd dat bij het slikken de huig de neusholte afsluit en het strotklepje de luchtpijp. Als zij dit niet zouden doen zou je je verslikken en dat moeten we niet hebben.
De voedselbrei wordt vervolgens met behulp van de darmperistaltiek (weet je nog?) verder door je slokdarm geduwt totdat de voedselbrei het volgende orgaan bereikt.
Ga naar de volgende pagina ->
Bedenk waar op onderstaande afbeelding de volgende onderdelen zich bevinden.
- Mondholte
- Keelholte
- Slokdarm
- Speekselklieren
Verteringsstelsel van de mens
De maag
Je maag is vrijwel constant in beweging. Dat komt doordat de kringspieren en de lengtespieren in de maagwand zich afwisselend samentrekken en ontspannen.
Aan het eind van de maag zit een kringspier (net zoals de anus), de maagportier. Deze kringspier kan de uitgang van je maag afsluiten. De maagportier laat telkens maar kleine hoeveelheden voedsel door naar je twaalfvingerige darm. Hierdoor heeft de maag een functie als tijdelijke opslagplaats voor voedsl.
Maagsapklieren in de wand van de maag maken maagsap (je verwacht het niet). Door de voortdurende beweging van de maagwand wordt het voedsel in de maag gekneed en gemengd met het maagsap.
Bedenk waar op onderstaande afbeelding de volgende onderdelen zich bevinden.
- Maag
- Maagportier
- Maagsapklieren
Verteringsstelsel van de mens
Twaalfvingerige darm, lever, galblaas en alvleesklier
In de twaalfvingerige darm monden de afvoerbuizen van de lever en de alvleesklier uit. De lever produceert gal. Gal wordt tijdelijk opgeslagen in de galblaas. Via de galbuis wordt gal naar de twaalfvingerige darm gevoerd, als het daar nodig is. De galblaas maakt dus zelf geen gal het is alleen een opslagplaats.
Vetten mengen zich niet met water, maar vormen grote druppels. Gal emulgeert vetten. Dat betekent dat gal grote vetdruppels verdeelt in kleine vetdruppeltjes. De vetten worden door gal niet verteerd. Door het emulgeren wordt alleen het oppervlak van de druppels sterk vergroot. Daardoor zijn de vetten beter bereikbaar voor de verteringssappen. De vetten kunnen daardoor sneller worden verteerd. De alvleesklier produceert alvleessap.
Bedenk waar op onderstaande afbeelding zich de volgende onderdelen bevinden.
- Twaalfvingerige darm
- Lever
- Alvleesklier
- Galblaas
- Galbluis
Verteringsstelsel van de mens
Dunne darm
De dunne darm is bij de mens ongeveer acht meter lang! In de wand liggen darmsapklieren die darmsap maken.
In het darmkanaal komen verschillende verteringssapppen bij de voedselbrij. Alle verteringssappen bevatten veel water. Daardoor is de voedselbrij veel water gaan bevatten. In het water zijn voedingsstoffen en verteringsproducten opgelost. In de dunne darm wordt het grootste deel van het water met de voedingsstoffen en verteringsproducten in het bloed opgenomen.
De wand van de dunne darm is sterk geplooid. Op die darmplooien staan weer uitstulpingen, de darmvlokken. In de darmvlokken bevinden zich bloedvaten. In de darmvlokken kan water met opgeloste voedingsstoffen en verteringsproducten door de darmwand heen worden opgenomen in het bloed in de bloedvaten. Door de darmplooien en de darmvlokken heeft de dunne darm een groot oppervlak. Daardoor kan de opname van stoffen snel plaatsvinden. Het bloed vervoert de opgenomen stoffen naar de cellen.
Bedenk waar op de volgende afbeelding zich de volgende onderdelen bevinden.
- Dunne darm
- Darmsapklieren
- Darmplooien
- Darmvlokken
Verteringsstelsel van de mens
Blindedarm, dikke darm en endeldarm
Vlak onder de plaats waar de dunne darm in de dikke darm uitmondt, ligt de blindedarm. Aan de onderkant van de blindedarm zit een uitstulping, het wormvormig aanhangsel of de appendix. Bij een 'blindedarmontsteking' is dit aanhangsel ontstoken. Het wordt dan met een operatie verwijderd. De blinde darm zelf blijft zitten.
De dikke darm is ongeveer 1,5m lang. Vannuit de dunne darm komen voedselresten die niet zijn verteerd in de dikke darm. Deze brij van onverteerde voedselresten bevat nog veel water. In de dikke darm wordt bijna al het water uit de onverteerde voedselresten gehaald en opgenomen in het bloed. De brij van onverteerde voedselresten wordt daardoor ingedikt. Als dat niet gebeurd, verlies je veel vocht en droog je uit. Als je diarree hebt, wordt er in de dunne darm en dikke darm te weinig water in het bloed opgenomen.
Door de darmperistaltiek gaan de ingedikte, overteerde voedselresten naar de endeldarm. Daar worden ze verzamelden opgeslagen. Het darmkanaal wordt afgesloten door een kringspier, de anus. Van tijd tot tijd ontspant deze kringspier zich en wordt de endeldarm geleegd. Dat heet ontlasting.
Bedenk waar op de onderstaande afbeelding zich de volgende onderdelen bevinden.
- Blindedarm
- Wormvormig aanhangsel/appendix
- Dikke darm
- Endeldarm
- Anus
Verteringsstelsel van de mens
Samenvattend
Check!
Heb je alles begrepen? Ken je alle theorie al uit je hoofd? Op deze pagina gaan we kort checken of de belangrijkste dingen overgekomen zijn. Later gaan we hier dieper op in met behulp van een oefentoets.
Aan de slag
Op dit moment heb je alle theorie doorgenomen en heb je kort gecontroleerd hoe je de leerstof beheerst. Op deze pagina maak je nog een paar opdrachtjes om te oefenen met de theorie.
Opdracht 1: de verteringsorganen
Op de afbeelding hieronder zie je het verteringsstelsel. De organen zijn met blauwe bolletjes aangegeven. Begin bovenaan de afbeelding en werk naar beneden. Schrijf voor je zelf de cijfers op met daarachter het juiste orgaan. De cijfers zie je door op het bolletje te gaan staan.
Op de afbeelding hieronder vind je de antwoorden van opdracht 1. Verbeter je antwoorden als je ergens een foutje hebt gemaakt.
Opdracht 2: De functies van de verteringsorganen
Neem nogmaals de cijfers over en benoem de functie van het orgaan dat op die plek zit.
Op de afbeelding hieronder vind je de antwoorden van opdracht 2. Verbeter je antwoorden als je ergens een foutje hebt gemaakt.
Test jezelf
Maak hieronder de oefentoets en test je kennis!
Evaluatie
Dit was het dan! Je bent nu een expert op het gebied van de verteringsorganen. Hoe heb je deze les ervaren? Vul het formulier hieronder in en geef je mening!
Bronnen
Nassau, V. J. (2015). Biologie voor jou 2 vmbo-kgt handboek deel 2a (7de editie). Malmberg.
