Jij gaat straks naar de bovenbouw van het VMBO, dan kom je aan het eind van het tweede jaar voor een profielkeuze te staan.
Om de beste profielkeuze te maken, zal je moeten kijken welke onderwerpen en vakken jou het meest interesseren en in welke vakken jij goed bent. Het profiel dat je kiest, heeft invloed op de richting die je op de arbeidsmarkt gaat.
Voorbeelden van algemene profielen van het VMBO zijn:
Economie en Ondernemen
Horeca, Bakkerij, en Recreatie (HBR)
Zorg & Welzijn
Groen
Bij de richting Zorg en Welzijn heb je allerlei uitstroomvarianten: werken met kinderen, werken in de facilitaire dienst, werken in de sportwereld, werken in de zorg, werken in een kapsalon of werken in een wellnesscentrum.
Maar waarom EHBO in bovenstaande uitstroomvarianten nou zo belangrijk is zie je in de volgende hoofdstukken. En kun je tevens kennismaken met verschillende onderdelen die betrekking hebben op EHBO en zien hoe je deze uitvoert.
Handleiding leerling
Wanneer je de Wikiwijs stap voor stap volgt, wordt je door de stof binnen het thema EHBO geleid. Aan de linkerkant staat de inhoudsopgave, verdeeld in hoofdstukken en paragrafen. In de hoofdstukken worden filmpjes gedeeld. Door op de link te klikken, activeer je deze. In de Wikiwijs kun je verder of terugbladeren door op de pijlen links- en rechtsonder te klikken.
Er zijn na een aantal onderdelen vragen in verschillende vormen opgenomen, waarmee je kunt oefenen. Ook is er een oefentoets om te kijken of je de stof begrepen hebt.
Tijdsduur van deze Wikiwijs is ongeveer 60 minuten.
Veel succes met het doorlopen van deze Wikiwijs!
Handleiding docent
In principe is deze Wikiwijs zo opgebouwd dat leerlingen zelfstandig de stof kunnen doorlopen. Daarnaast is het natuurlijk mogelijk voor de docent om verschillende onderdelen van de Wikiwijs als theorie klassikaal te behandelen, waarna de studenten zelfstandig de oefeningen en oefentoets kunnen maken.
De inhoudsopgave van de Wikiwijs maakt het voor docent overzichtelijk en eenvoudig om per onderdeel lesstof te doceren, met ondersteuning van tekst en diverse filmpjes.
Doelstelling
Deze wikiwijs is onderdeel van één van de zes LOB lessen over de profielkeuze van Zorg en Welzijn voor de 2de jaars VMBO basis-kader leerlingen van het DaCapo College in Sittard.
Maar ook te gebruiken voor de lessen EHBO en als examen voorbereiding voor de 3e en 4e jaars VMBO.
Inhoud
Bij de introductie worden de verschillende profielen kort uitgelegd. Waarna er bij het hoofdstuk 'waarom eerste hulp bij ongevallen' wordt uitgelegd waarom EHBO zo'n belangrijk onderdeel is in het profiel Zorg en Welzijn.
In de volgende hoofdstukken komen basis onderdelen van EHBO aan bod. Door middel van het zelfstandig lezen van de theorie, het bekijken van plaatjes, filmpjes en het beantwoorden van vragen maakt de leerling kennis met verschillende facetten van EHBO.
Daarnaast zal er tijdens de les nog een roulerend prakticum plaats vinden waar de leerlingen ook daadwerkelijk met bepaalde onderdelen van EHBO kunnen kennismaken en oefenen.
Leerdoelen
Je kunt aan het einde van de les...
benoemen waarom EHBO zo belangrijk is binnen het beroep Zorg en Welzijn.
benoemen hoe je moet handelen bij een tekenbeet.
Op het einde van de les heb je kennis gemaakt met het uitvoeren van (een)…
het beoordelen van een slachtoffer
de basisprincipes van EHBO
bloedneus
brandwonden
wonden
verbinden
plakken van pleisters
botbreuken en ontwrichtingen
aanleggen van een mitella
verbinden van een kneuzing
reanimatie
stabiele zijligging
onderkoeling
Waarom eerste hulp bij ongevallen?
Wat kan er gebeuren tijdens het werken in een kindcentrum?
Werken in een kindcentrum: Je hebt de verantwoordelijkheid over een groep kinderen
Ontruimingsoefening kindcentrum/school;
Vallen van kind met bijvoorbeeld fiets;
Kind trekt theepot met hete thee over zich heen;
Bloedneus kind na vallen.
Wat kan er gebeuren tijdens het werken in een sportcentrum?
Werken in een sportcentrum: Je hebt de verantwoordelijkheid over de bezoekers
Enkelblesure bij hardlopen
Ski ongeval
Slag van hockeystick in nek
Wat kan er gebeuren tijdens het werken in een zorginstelling?
Werken in een zorginstelling
Hulp aan bewoners zorgcentrum en collega's:
Ongeluk tijdens werkzaamheden
Verslikken tijdens de lunch
Snijden in vinger bij schillen fruit
Wat kan er gebeuren tijdens het werken in een kapsalon of schoonheidssalon?
Werken in een kapsalon of schoonheidssalon
Haarlak in ogen spuiten;
Uitschieten met pincet in oog;
Knippen in oor klant;
EHBO
Beoordelen slachtoffer
Beoordelen slachtoffer
Bij het beoordelen van het slachtoffer is het van belang dat je volgens een vaste volgorde te werk gaat. In geval van een onverwachte gebeurtenis moet je namelijk houvast hebben om een overzicht te krijgen en om te kunnen handelen naar de situatie.
Het observeren van de vrije ademweg, ademhaling en circulatie is in geval van een onverwachte gebeurtenis van groot belang!
Als je ziet dat de buik/borstkas bewegingen maakt en er geen ademhaling te horen of te voelen is kan het zijn dat het slachtoffer niet bij bewustzijn is en de ademweg niet open is.
In dat geval zorgt je voor een vrije ademweg door de kinlift of stabiele zijligging toe te passen. Mogelijk dat door deze actie het slachtoffer spontaan gaat ademen.
Ademhaling
Het controleren van de ademhaling doet je door te voelen, te kijken naar de borstkasbewegingen en te luisteren bij de mond of er luchtverplaatsing is.
Het gevolg van een ademhalingsstilstand is dat er geen vers zuurstof meer via de longen aan de bloedvaten aangeboden kan worden. Het hart zal in deze situatie nog even blijven pompen totdat ook het hart door zuurstofgebrek (net als de organen en weefsels) uitgeput raakt, gevolg hiervan is een circulatiestilstand.
In het geval van een ademstilstand moet je begrijpen dat er dan in veel gevallen ook al sprake kan zijn van een circulatiestilstand. Het is altijd zinvol om in geval van een ademstilstand direct te starten met beademen.
Bewustzijn
Het bewustzijn is bij mensen alles wat deze in de buitenwereld opmerkt of waar deze over na kan denken. Dit is onder andere alles wat geroken, gezien, gehoord, geproefd en gevoeld kan worden.
Een verminderd of afwezig bewustzijn kan de eerste bevinding zijn waardoor we gealarmeerd raken dat er iets serieus mis is met een slachtoffer.
Circulatiestilstand (bloedsomloop is stil komen te liggen)
In het geval van een circulatiestilstand (hartstilstand) zal het slachtoffer vrijwel direct het bewustzijn verliezen. Het gevolg van een circulatiestilstand is dat het hart geen bloed meer kan rondpompen.
Indien je hierbij aanwezig bent hoort je het slachtoffer vaak een soort snurkende ademhaling krijgen, deze stopt daarna vrij snel. In dat geval start u direct met beademen en hartmassage.
Basisprincipes EHBO
Vijfstappenplan
Iedere situatie die je tegenkomt, is anders. Hierdoor handel je in iedere situatie anders. Je kunt goede hulpverlening in een bepaalde volgorde uitvoeren. Daarvoor is er een vijfstappenplan.
Stap 1: Let op de veiligheid!
Veiligheid is een belangrijk onderdeel van de hulpverlening. Vermijd of beperk risico's tot het minimum. Let allereerst op gevaar en zorg daarbij voor je eigen veiligheid. Zorg vervolgens voor de veiligheid van omstanders en van het slachtoffer.
Stap 2: Ga na wat er gebeurd is en wat het slachtoffer mankeert.
Ga eerst na wat er is gebeurd en daarna wat het slachtoffer mankeert. Dit doe je door (gesloten) vragen te stellen en te kijken. Stel vragen aan het slachtoffer, als hij aanspreekbaar is, of aan omstanders. Kijk ook naar ‘stille getuigen’, zoals een fles schoonmaakmiddel waarvan gedronken kan zijn. Op deze manier kun je inschatten of er gevaar dreigt en wat er mogelijk met het slachtoffer gebeurd is.
Stap 3: Stel het slachtoffer gerust en zorg voor beschutting. Geruststellen en voor beschutting zorgen worden snel vergeten tijdens de hulpverlening.
Een slachtoffer laat niet altijd zien wat hij denkt en voelt. Ook voelt een slachtoffer zelf niet goed of hij het warm of koud heeft. Leg bijvoorbeeld een deken om het slachtoffer heen of help het slachtoffer uit de wind.
Stap 4: Zorg voor deskundige hulp. Zorgen voor professionele hulp betekent niet alleen een ambulance bellen. Het kan ook betekenen dat je de politie of brandweer alarmeert. Bij lichtere verwondingen kun je andere professionals nodig hebben, zoals een huisarts of tandarts.
Stap 5: Help het slachtoffer op de plaats waar hij/zij ligt of zit. Help het slachtoffer op de plaats waar je hem aantreft. Verplaats een slachtoffer niet onnodig. Verplaatsen is alleen toegestaan als er nog gevaar dreigt (gebruik dan de rautekgreep).
Met het verplaatsen zou je meer letsel kunnen veroorzaken of bestaand letsel kunnen verergeren. Dit geldt niet bij kleine verwondingen of als een slachtoffer in een rolstoel zit.
Tekenbeet
De teek
Een teek lijkt op een plat spinnetje. De schapenteek komt in Nederland het meest voor. Ze komen in het hele land voor in bossen, duinen, heidegebieden, beschutte weilanden, parken en tuinen. Daar leven ze in hoog gras en tussen bladeren. Teken leven van bloed van dieren of soms van mensen. Ze kunnen ongemerkt uren of zelfs dagen op de huid zitten en zich volzuigen met bloed. Meestal zijn tekenbeten onschuldig. Toch is het belangrijk een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Teken kunnen namelijk besmet zijn met de lymebacterie en de ziekte van Lyme overdragen.
Tekenbeet
Ruim 1 miljoen mensen krijgen jaarlijks een tekenbeet. Mensen die voor hun werk veel in het groen zijn lopen meer risico op tekenbeten. Net als mensen die veel recreëren in het groen en kinderen die buitenspelen.
Het is belangrijk om lichaam en kleding te controleren op teken nadat je in het groen bent geweest. Zie je een teek? Haal die dan zo snel mogelijk weg!
Controleren op tekenbeten
Meest voorkomende bijtplaatsen door teken:
Kinderen
Volwassenen
Hoofd en nek (32%)
Benen (55%)
Romp (borst, buik, rug, schouders en oksels) (27%)
Romp (borst, buik, rug, schouders en oksels) (22%)
Benen (25%)
Armen (11%)
Armen (10%)
Schaamstreek (9%)
Schaamstreek (7%)
Hoofd en nek (3%)
Tips om teken op het lichaam te vinden
Een teek is erg klein, slechts 1 tot 3 millimeter. Teken zijn makkelijk over het hoofd te zien. Als een teek net heeft gebeten, lijkt het of er een zwart puntje op de huid zit. Door het opzuigen van bloed zwellen teken na een paar dagen op tot een bruin of grijs bolletje ter grootte van een erwt.
Gebruik zo nodig een vergrootglas.
Controleer ook kleding. Haal teken weg die op kleding zitten. Zitten ze vast, was de kleding minimaal 30 minuten op 60 graden of stop het in de wasdroger.
Afbeelding laat een nog niet volgezogen teek zien in de elleboogplooi.
Afbeelding laat een vastgebeten teek zien op de huid.
Verwijderen van een teek
Haal een teek zo snel mogelijk weg! Hoe langer de teek in de huid zit, hoe groter de kans dat hij ziekteverwekkers overdraagt.
Gebruik geen alcohol, jodium, olie of andere middelen vóórdat je de teek verwijdert.
Pak de teek met een puntig pincet zo dicht mogelijk op de huid bij de kop vast en trek hem er rustig uit. Als een stukje van de kop in de huid achterblijft is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Ontsmet hierna het beetwondje.
Noteer wanneer en waar op de huid de beet zit. Houd tot drie maanden na de tekenbeet de huid rond de beet in de gaten. Let op het ontstaan van een verkleuring van de huid of klachten die passen bij de ziekte van Lyme.
Bloedneus
Een bloedneus, of bloedverlies uit de neus, kan ontstaan door een klap op de neus, peuteren, niezen, snuiten of een sterke temperatuurwisseling. Maar een bloeding uit de neus kan ook spontaan optreden zonder aanwijsbare oorzaak.
Er lopen veel fijne bloedvaatjes door de neus waardoor een bloeding gemakkelijk kan ontstaan. In de meeste gevallen is een bloedneus gelukkig niet zo erg als dat het er uitziet.
Wat te doen bij een bloedneus
Wanneer een slachtoffer een bloedneus heeft, komt er bloed uit één of beide neusgaten. Ook kan er bloed in de keelholte lopen. In de meeste gevallen is een bloeding in de neus niets om je zorgen over te maken.
Maar behandel een bloedneus wel op de juiste manier, om het snel te verhelpen en erger te voorkomen.
Behandelen bloedneus
Laat het slachtoffer een keer goed de neus snuiten (Let op: behalve bij een ongeval, val of harde klap op het hoofd. Er kan dan sprake zijn van een schedelbreuk).
Laat het slachtoffer iets voorover buigen om bloed uit de mond te laten lopen. Van bloed inslikken kun je misselijk worden.
Knijp met duim en wijsvinger de neus ongeveer vijf minuten dicht; knijp daarbij in het zachte deel van de neus
Als de neus blijft bloeden nadat het twee keer, vijf minuten is dichtgeknepen, bel dan met spoed de huisarts of huisartsenpost om de bloedneus te laten behandelen.
Blijft er bloed in de mond komen? Dan zit de bloeding hoog in de neus. Deze bloeding stopt niet door de neus dicht te drukken. Ook hierbij is hulp van de huisarts nodig.
Let goed op!
Laat bij een bloedneus na een ongeval, val of harde klap op het hoofd het slachtoffer de neus niet snuiten. Er kan dan sprake zijn van een schedelbreuk. Wanneer degene met een schedelhersenletsel de neus snuit kan er slijm en bloed in de schedelholte geperst worden.
Brandwonden
Brandwonden moeten zo snel mogelijk behandeld worden, om de kans op een verergerde brandwond te verminderen. Adequaat handelen en weten wat je moet doen is bij brandwonden ongelooflijk belangrijk. Maar een brandwond kan op vele manieren ontstaan en brandwonden zijn niet altijd even makkelijk te bereiken.
Brandwond behandelen
Als kleding in de weg zit bij brandwonden, moeten deze items zo snel mogelijk worden uitgetrokken. Trek in de weg zittende kleding, luiers en sieraden uit. Koel brandwonden tien minuten met bij voorkeur lauw, zacht stromend water. Koel alleen de brandwonden. Zorg dat het slachtoffer verder zo min mogelijk afkoelt om onderkoeling te voorkomen. Smeer niets op blaren en/of op een zwarte of grauwwitte huid. Dek de brandwonden steriel of zo schoon mogelijk af, bijvoorbeeld met plastic huishoudfolie.
Let op!
Verwijder nooit de kleding die aan de brandwond zit. Door dit wel te doen, loop je de kans om de huid mee te trekken.
Bel in de volgende situaties 112
Bij inademing van rook, gas of een andere chemische stof. Ook al heeft het slachtoffer geen acute klachten.
Bij grote verbrandingen met blaren en/of een zwarte of grauwwitte huid.
Bel in de volgende situaties de huisarts of huisartsenpost
Bij kleine verbrandingen met blaren en/of een zwarte of grauwwitte huid.
Als een groot deel van de huid rood en gezwollen is.
Bij ziekte klachten, zoals koude rillingen, koorts, misselijkheid, braken, hoofdpijn of hartkloppingen.
Wonden
Iemand met een wond heeft een beschadigde huid en pijn. De wond kan bloeden. De huid rondom de wond kan rood en gezwollen zijn. Over het gehele lichaam kan men wonden oplopen. Er zijn dus een aantal verschillende manieren om een wond te behandelen.
Wat te doen bij wonden?
Bij het behandelen van een wond is het belangrijk om zo min mogelijk vuil in aanraking te laten komen met de wond. Dus was, indien mogelijk, de handen voor en na de hulpverlening. Gebruik bij het behandelen, indien mogelijk, handschoenen, steriel verband of een schone doek. Grote wonden moeten binnen zes uur door een arts behandeld worden. Daarna kan de wond vaak niet meer netjes gesloten worden.
Bel 112 bij:
Diepe wonden, zoals steekwonden of schotwonden
Diepe wonden waar een voorwerp uitsteekt
Wonden bij botbreuken
Bel de huisarts of huisartsenpost bij:
Grote en/of vuile wonden
Bijtwonden van (voornamelijk) wilde dieren (vleermuis, vos)
Snijwonden groter dan 1 cm
Wonden die blijven bloeden
Wat te doen bij een hoofdwond?
Geef voorzichtig druk op een bloedende hoofdwond. Een eventuele schedelbreuk mag niet worden verergerd. Zoek niet tussen de door bloed aaneengeplakte haren naar een hoofdwond. Leg een steriel kompres (gaas) of schone doek op de plaats waar je denkt dat de hoofdwond zit. Let goed op of het slachtoffer geen klachten van hersenletsel heeft.
Wat te doen bij kleine wonden?
Druk altijd op wonden als ze bloeden. Bij snijwonden kun je bloedverlies beperken door met hechtstrips de wondranden bij elkaar te brengen. Verbindt kleine wonden steriel of zo schoon mogelijk. Druk eventueel op het verband als het doorbloedt. Of leg er een zwachtel overheen aan. Pleisters en gaasjes kunnen aan de wond plakken. Gebruik niet-verklevend gaas. Deze plakken niet aan de wond.
Spoel kleine wonden, schaafwonden en vuile wonden met schoon water
Wrijf schaafwonden zo nodig schoon met een zacht en nat washandje
Dep de omgeving van de wond met een ontsmettende vloeistof
Grind mag bij schaafwonden ook met een pincet verwijderd worden
Schaafwonden hoef je niet te verbinden, maar het is prettig om verband op de wond te doen als kleding er steeds tegen aankomt. Je mag bij schaafwonden ook een zalfkompres of (schone) vaseline gebruiken om te voorkomen dat de wond openbarst.
Zwachtels en windsels
Met zwachtels word druk en steun gegeven, windsels zijn er voor het vastleggen van ander verband. In de EHBO worden hiervoor de ideaalzwachtel en hydrofiel windsel gebruikt.
Ook met een zelfklevende zwachtel kan een wonddrukverband (of steunverband) worden aangelegd. Alleen zwachtels met een korte rek (80-85%) zijn ze geschikt om druk te geven. Helaas wordt een windsel ook wel zwachtel genoemd waardoor misverstand kan ontstaan rondom het gebruik. Het voordeel van een aantal zelfklevende zwachtels is dat ze ook aan zichzelf blijven kleven als het verband nat is door bloed of regen.
Een strak aangelegd wonddrukverband mag alleen door een zorgprofessional worden verwijderd. Overigens komt bij hevig bloedverlies goede wondzorg op de tweede plaats. Normaal gesproken moet een wond steriel worden afgedekt. Bij hevig bloedverlies mag dus ook alleen een niet-steriele zwachtel worden gebruikt.
Hechtstrips
Hechtstrips zijn in de EHBO bedoeld om bloedverlies door een snijwond te beperken of te stoppen. Met deze steriele, zelfklevende strips worden de wondranden bij elkaar gebracht. Hechtstrips kunnen elastisch zijn en dan meerekken als er een zwelling ontstaat. Ze worden met enige tussenruimte naast elkaar aangebracht, zodat eventueel overtollig wondvocht weg kan lopen. Er zijn ook materialen die in 1 geheel kunnen worden geplakt. Dat lijkt dan op een ritssluiting.
Niet-verklevend verband
Verbandmateriaal plakt doorgaans alleen goed op een droge, schone en ontvette huid. De huid kan meestal goed gereinigd worden met water en eventueel zeep. Reinigen met alcohol (70%) kan ook.
Dekverband (pleisters, gazen, wondkussens van geïntegreerde verbanden zoals snelverband) kunnen materialen bevatten die niet vastkleven aan een wond. Gazen kunnen geïmpregneerd zijn met paraffine of vaseline zodat het niet vasthecht aan de wond (vetgazen). Ook het siliconengaas is een voorbeeld van een niet-verklevend verband. De siliconenlaag kleeft weliswaar op de wond, maar is door het gladde oppervlak meestal zonder schade te verwijderen.
Fixeren
Het fixeren van verband wordt meestal gedaan met een elastisch hydrofiel windsel, buisverband, netverband of kleefpleister.
Met Fixomull Stretch, een elastische, zelfklevende fixatiepleister, kunnen zelfs verbanden op gebogen en bewegende lichaamsdelen worden gefixeerd. Vooral in de breedte van 10 cm is het tevens te gebruiken bij behandeling en preventie van blaren. Het is huidvriendelijk, lucht- en waterdampdoorlatend en zo dun dat het geen drukplekken geeft en zich moeiteloos vormt naar de voet. Door het gladde oppervlak vermindert de wrijving tussen huid en sok, en dus ook de kans op blaren.
Vochtig wondklimaat
Wondfolies zijn meestal gemaakt van polyurethaan. Ze zijn transparant, dun, sterk, dampdoorlatend en hebben een kleeflaag. De folies creëren een zogeheten vochtig wondklimaat, wat de genezing van oppervlakkige wonden zoals schaafwonden versnelt. In sommige wonden kan het zelfs de pijn verminderen.
Wondfolies kunnen meerdere dagen blijven zitten, waardoor wonden de tijd krijgen om te genezen.
Wat te doen bij een bloeding
Plakken van pleisters
Plakken van pleisters op verschillende lichaamsdelen
Een pleister plakken we op kleine wondjes die niet veel bloeden. Pleisters plakken heeft niet echt een studie nodig maar hoe plak je een pleister op een gewricht zodat de pleister goed afdekt?
Hoe ga je te werk?
Maak de wond schoon met water en daarna met ontsmettingsmiddel.
Raak de wondkussen van de pleister niet aan.
Knip de pleister op maat en in de juiste vorm (zie pleisterkaart)
Plak de pleister. Nooit rondom een lichaamsdeel. Dit voorkomt afknellen bij te strak aanleggen of zwelling.
Plak openstaande delen van een pleister eventueel af met een kleefpleister.
Pleister knippen
Pleisters zijn standaard al te koop in diverse vormen en maten. Maar omdat je niet altijd de goede pleister hebt of alleen maar pleister in een strook kun je op de pleisterkaart zien hoe je een pleister kan knippen bij wondjes op gewrichten of lastige plekken. De pleisterkaart is een prima geheugensteuntje hiervoor.
Pleisterkaart
Botbreuken en ontwrichtingen
Botbreuken en ontwrichtingen
Botbreuken en ontwrichtingen zorgen voor schade aan het weefsel rondom het bot of gewricht. Bij een botbreuk of ontwrichting staat het lichaamsdeel in een abnormale stand of is er beweeglijkheid. Als de huid door de breuk is beschadigd, is er sprake van een open botbreuk.
Wanneer er geen sprake is van een abnormale stand of beweeglijkheid is een botbreuk niet altijd goed te onderscheiden van een kneuzing of verstuiking.
Wat te doen bij een botbreuk?
Bij een botbreuk zoals een gebroken arm, voet of enkel ga je met het slachtoffer naar de huisartsenpost of het ziekenhuis. Is dat niet mogelijk? Bel dan met 112.
Laat het slachtoffer zelf de houding bepalen van een gebroken lichaamsdeel.
Verwijder sieraden van het gewonde lichaamsdeel om beknelling door zwelling te voorkomen.
Bij een gebroken been bel je 112. Laat het slachtoffer liggen en ondersteun het been met een opgerolde deken, opgerolde kleding of bijvoorbeeld tassen. Voorkom dat de voet omklapt en zorg dat het lichaamsdeel zo min mogelijk beweegt.
Bij open botbreuken dek je de wond af met een steriel kompres. Plak het kompres niet te strak.
Wat te doen bij ontwrichtingen
Bij ontwrichting van de schouder, arm, elleboog, pols, knie, voet of enkel ga je na overleg met een huisarts met eigen vervoer naar het ziekenhuis.
Laat het slachtoffer zelf de houding bepalen van het gebroken lichaamsdeel.
Verwijder sieraden van het gewonde lichaamsdeel om beknelling door zwelling te voorkomen.
Zorg ervoor dat het lichaamsdeel zo min mogelijk beweegt.
112 bellen bij botbreuken en ontwrichtingen
Je belt bij botbreuken en ontwrichtingen naar 112 in de volgende gevallen:
Bij een open botbreuk. De kans op extra beschadigingen en infecties is groot.
Bij een bleke of blauwe huid. De botbreuk heeft dan mogelijk de bloedvoorziening verstoord.
Bij een gebroken been, heup of bekken. Het slachtoffer kan inwendige bloedingen hebben.
Ontwrichtingen van been, heup en bekken.
Als het slachtoffer hevige pijn heeft door de botbreuk of ontwrichting.
Wat is een mitella?
Een mitella is een driekante doek, die dient ter ondersteuning van de arm.
De mitella:
geeft rust en steun aan het gewonde lichaamsdeel
ondersteunt een gipsverband aan onderarm, pols of hand
geeft steun bij letsel aan bovenarm of sleutelbeen
verminderd zwelling bij een verwonding of breuk
Aanleggen mitella
Houd de gewonde arm omhoog (1)
Leg de mitella in de lengte van het lichaam met de korte punt naar de gewonde arm gericht (1)
Haal de onderste punt naar de schouder (2)
Leg een platte knoop in de mitella op de gezonde schouder (3)
Maak de mitella met een veiligheidsspeld vast aan de voorkant van de elleboog (3)
Maken van een platte knoop
De rechter slip wordt over de linker slip gelegd en vervolgens om de linker slip gestoken. Vervolgens pakt men de slip die dan links ligt en slaat deze over de rechter heen en trekt de slip er onder door (rechts over links, links over rechts). Vervolgens trekt men beide slippen aan.
Pak nu opnieuw beide slips vast. Plaats nu de rechterslip over de linkerslip en haal deze onder de linkerslip door. Trek beide slips aan en de platte knoop is gemaakt.
Kneuzing en verstuiking
Bij een kneuzing zijn spieren en bindweefsel tussen de huid en bot beschadigd door een stomp, botsing of val. Je ziet op het gekeusde lichaamsdeel een blauwe plek en/of een zwelling.
Kneuzingen kunnen over het gehele lichaam voorkomen.
Bij een verstuiking zijn de gewichtsbanden en het gewrichtskapsel uitgerekt of gescheurd door een val, een botsing of verstapping. Verstuikingen kunnen voorkomen bij ieder gewricht. Ze komen vaak voor bij enkel, pols en knie.
Wat zie of hoor je?
Iemand heeft zich verstapt, is gevallen, is na een sprong verkeerd terechtgekomen of is ergens op gebotst. Hij heeft eerst alleen pijn in de aangedane spier(groep) of het gekwetste gewricht.
Er kan een zwelling zijn (soms pas na wat langere tijd).
Soms is bij weefselscheuring (later) een blauwe verkleuring te zien: een bloeduitstorting.
Bewegen is meestal beperkt mogelijk, maar pijnlijk.
Wat doe je?
Vraag het slachtoffer sieraden van het gewonde lichaamdeel te verwijderen. Help daar eventueel mee.
Heeft het slachtoffer zijn voet gekneusd of enkel verstuikt? Verwijder dan de schoen. Laat het slachtoffer dit bij voorkeur zelf doen. Lukt dit niet? knip dan de veters door. Laat de schoen aan, wanneer de pijn erger wordt door het uittrekken van de schoen.
Koel de pijnlijke plek met een coldpack of ijs.
- Laat de coldpack of het ijs ongeveer 10 tot 20 minuten op de pijnlijke plek rusten. Hierdoor zal de pijn minder worden. Koelen kun je de eerste dag 4 tot 5 keer doen. Daarna heeft koelen geen zin meer.
- Wikkel de coldpack of het ijs in een dunne theedoek of washand. Zo voorkom je dat de huid bevriest!
- Blijf bij het slachtoffer tijdens het koelen. De combinatie van pijn en kou kan ervoor zorgen dat hij een flauwte krijgt.
- Stop met koelen wanneer het slachtoffer meer pijn krijgt.
- Koel niet bij overduidelijke breuken. De pijn wordt dan erger door de druk op de breuk.
Als het slachtoffer dat wil, kun je het gewricht zwachtelen om steun te geven. Dit doe je met een ideaalzwachtel.
Je kunt een coldpack ook mee inzwachtelen. Laat de coldpack maximaal 20 minuten in de zwachtel.
Wat doe je bij een kneuzing of verstuiking
Reanimatie
Ieder jaar krijgen circa 17.000 mensen in Nederlands een hartstilstand buiten het ziekenhuis. Doordat het hart stopt met pompen, krijgen de organen en hersenen geen bloedtoevoer en dus ook geen zuurstof meer. Een hartstilstand is een levensbedreigende situatie: als er niet wordt ingegrepen, overlijdt het slachtoffer.
Reanimatie in cijfers
Ieder jaar worden er in Nederland 8.000 mensen gereanimeerd. Dat zijn bijna 22 mensen per dag! De meeste slachtoffers krijgen een hartstilstand in en rondom het huis, op straat of in een publiek gebouw.
In meer dan 75% van de gevallen start een omstander met reanimeren en in meer dan 50% van alle reanimaties sluit een omstander een AED aan nog vóór aankomst van de ambulance.
In de jaren negentig overleefde slechts 9% van de slachtoffers een hartstilstand. De overlevingskans is sindsdien erg verbeterd. Tegenwoordig overleeft 23% van de slachtoffers het, mede door het vroegtijdig starten van reanimeren door omstanders en het aansluiten van een AED. Hoe eerder er begonnen wordt met reanimeren, des te groter de kans op overleven.
Belang burgerhulpverlening
Een slachtoffer dat binnen 6 minuten na een hartstilstand gereanimeerd wordt en bij een schokbare hartritmestoornis wordt gedefibrilleerd, heeft een overlevingskans van 50 tot 70%. Iedere minuut dat er later wordt gestart, verlaagt de overlevingskans met 10%. Wanneer je bedenkt dat de gemiddelde aanrijtijd van een ambulance tussen de 8 à 10 minuten is, wordt het belang van burgerhulpverleners goed duidelijk.
Voor de overlevingskans van een slachtoffer met een hartstilstand is het dus ontzettend belangrijk dat een hulpverlener binnen 6 minuten ter plaatse is. Om dat mogelijk te maken bestaat sinds 2007 het reanimatie oproepsysteem HartslagNu. Hiermee worden mensen in de buurt van een slachtoffer opgeroepen te komen reanimeren en een AED naar het slachtoffer te brengen. Deze burgerhulpverleners hebben geleerd te reanimeren, bijvoorbeeld voor het Diploma Eerste Hulp of Diploma Levensreddend Handelen, en hebben zich aangemeld bij het oproepsysteem.
Bewusteloos en geen (normale) ademhaling
Wanneer een bewusteloos slachtoffer geen (normale) ademhaling heeft, of je twijfelt hieraan, ga je onmiddelijk reanimeren. Het slachtoffer heeft dan een circulatiestilstand: het hart pompt geen bloed meer rond.
In de eerste minuten na een circulatiestilstand kan het bewusteloze slachtoffer nog happende adembewegingen maken. Deze adembewegingen zijn onregelmatig, traag en vaak luidruchtig. Dit moet je niet verwarren met een normale ademhaling, anders stel je de start van de reanimatie onnodig uit.
Het slachtoffer kan zijn ogen open hebben, maar lijkt niet echt te kijken. Ook kan hij wat trekkingen hebben van armen en/of benen. Dit kan lijken op een epileptische aanval.
Reanimatie
Reanimeren bestaat uit:
borstcompressies, waarmee je kunstmatig een bloedstroom op gang houdt
beademingen, waarmee je zuurstof aan het bloed toevoegt
het afwisselen van 30 borstcompressies met 2 beademingen
het gebruik van een AED
Omdat het om een bewusteloos slachtoffer gaat, heb je al 112 laten bellen en een AED laten halen.
Zijn er geen omstanders dan haal je de AED zodra je hebt vastgesteld dat de ademhaling niet normaal is. Je haalt de AED alleen wanneer deze vlakbij is. Bijvoorbeeld als je weet dat deze om de hoek hangt.
Gebruik de AED zodra deze aanwezig is. Volg alle opdrachten van de AED altijd onmiddelijk op.
Na het vaststelling van een niet-normale ademhaling en bewusteloosheid start je bij volwassenen en in principe ook bij kinderen onmiddelijk met 30 borstcompressies. Geef vervolgens 2 beademingen. Je wisselt beide handelingen af.
Hoe geef je borstcompressies?
Stap 1
Kniel bij het slachtoffer ter hoogte van zijn bovenarm. Stap 2
Plaats de hiel van één hand midden op zijn borstkas. Stap 3
Plaats de hiel van je andere hand bovenop je eerste hand. Haak je vingers van beide handen in elkaar. Trek je onderste vingers omhoog om te voorkomen dat je op de ribben duwt. Stap 4
Plaats je bovenlichaam recht boven de borstkas van het slachtoffer. Zorg dat je armen volledig gestrekt zijn. Stap 5
Druk zijn borstbeen ten minste 5 cm, maar niet meer dan 6 cm, loodrecht naar beneden. Bij kinderen is dit minstens een derde van de diepte van de borstkas: ongeveer 5 cm. Stap 6
Laat het borstbeen volledig terugveren. Blijf er dus niet op leunen!
Zorg er wel voor dat je handen steeds concact blijven houden met de borstkas. Stap 7
Houd een tempo aan tussen 100 en 120 keer per minuut (iets minder dan 2 per seconde).
Het indrukken en terugveren van het borstbeen moeten ongeveer even lang duren. Tel, bij voorkeur hardop, tot 30.
Hardop tellen kan helpen om de juiste aantal borstcompressies te geven. Daarnaast kan de meldkamercentralist aan de telefoon horen wat je aan het doen bent.
Hoe geef je beademingen?
Stap 1
Plaats je hand op het voorhoofd van het slachtoffer. Duw zijn hoofd voorzichtig achterover.
Stap 2
Open de luchtweg van het slachtoffer door twee vingertoppen onder de punt van de kin te plaatsen en de kin vervolgens omhoog te tillen. Stap 3
knijp met je duim en wijsvinger van de hand die op zijn voorhoofd rust het zachte gedeelte van de neus van het slachtoffer dicht. Stap 4
Zorg dat de mond van het slachtoffer iets openblijft. Stap 5
Adem nu normaal in en plaats je wijdgeopende mond goed sluitend over de mond van het slachtoffer. Stap 6
Blaas je adem 1 seconde lang rustig in zijn mond. Kijk daarbij of zijn borstkas iets omhoog komt.
Stap 7
Haal je mond van de mond van het slachtoffer, terwijl je het hoofd iets achterover houdt. De borstkas van het slachtoffer moet nu weer terugzakken. Zorg dat je zijn uitgeademde lucht niet inademt. Stap 8
Adem zelf nog een keer normaal in en beadem nog een keer Stap 9
Beadem maximaal 2 keer, ook al zijn dit geen effectieve beademingen.
Iemand is bewusteloos, maar niet als gevolg van een ernstig ongeval. Wanneer hij op zijn rug ligt, kan de luchtweg geheel of gedeeltelijk belemmerd raken. Deze belemmering komt doordat de zachte delen in de mond en keelholte, zoals tong en het strottenklepje, verslappen.
Ook speeksel, braaksel of bloed kunnen de luchtweg belemmeren of de belemmering verergeren. Door de verslapping kan het slachtoffer geen vocht uit de longen ophoesten. Luchtwegbelemmeringen hebben direct gevolgen voor de ademhaling. Leg een normaal ademend slachtoffer daarom in de stabiele zijligging om de luchtweg open te houden. De tong ligt dan niet achter in de keel en vloeistof kan uit de mond lopen.
Hoe leg je een slachtoffer in de stabiele zijligging?
Stap 1
Kniel naast het slachtoffer, aan de kant van zijn gezicht en zorg dat zijn benen naast elkaar liggen. Als het slachtoffer een bril draagt, neem die dan af en leg de bril op een veilige plek. Stap 2
Leg de arm die het verst van je weg is zo dat je goed bij zijn hand kunt. Pak vervolgens de arm die het dichste bij je is. Leg deze arm zo neer dat zijn arm en zijn lijf een rechte hoek vormen. Let erop dat je deze arm niet forceert. Stap 3
Vervolgens buig je de verste arm over de borst van het slachtoffer. leg deze arm met de handrug tegen zijn wang die het dichtst bij je is. Houd deze hand vast. Let op: duw zijn hoofd niet opzij. Stap 4
Pak het been dat het verst van je verwijderd is net boven de knie aan de buitenzijde vast. Trek dit been vervolgens op terwijl zijn voet op de grond bijft rusten. Stap 5
Draai het slachtoffer naar je toe door aan de gebogen knie te trekken. Houd tegelijkertijd de handrug tegen zijn wang geduwd. Draai door totdat de gebogen elleboog van het slachtoffer de grond raakt of totdat het slachtoffer niet verder kan draaien. Stap 6
Leg het gebogen been van het slachtoffer zo neer dat zowel zijn heup als zijn knie een rechte hoek vormen. Plaats zo nodig de elleboog beter op de grond. Stap 7
Duw zijn hoofd voorzichtig naar achteren. Leg als dit nodig is zijn hand beter onder zijn wang om ervoor te zorgen dat zijn luchtweg vrij blijft. Richt de neus en mond van het slachtoffer naar de grond, zodat vloeistoffen gemakkelijk uit zijn mond kunnen lopen. Let op dat zijn hand zijn mond niet dichtduwt. Stap 8
Let goed op het slachtoffer, beoordeel elke minuut zijn ademhaling.
Hoe controleer je de ademhaling van een slachtoffer in de stabiele zijligging?
Als je niet kunt zien, horen of voelen of het slachtoffer normaal ademt, controleer je de ademhaling met je handen.
Je gaat als volgt te werk. Stap 1
Kniel bij het slachtoffer aan de kant van zijn gezicht. Stap 2
Plaats één hand op de overgang van de buik naar de borst.
Stap 3
Plaats je andere hand op de rug van het slachtoffer recht tegenover je andere hand. Stap 4
Beoordeel nu de ademhaling van het slachtoffer door met je handen te voelen of de borst en/of buik regelmatig op en neer gaan. Twijfel je of het slachtoffer normaal ademt? Draai hem dan terug op de rug om de ademhaling te beoordelen. Open daarbij de luchtweg met de kinlift.
Is de ademhaling weer normaal, leg het slachtoffer dan op de andere zij of houd de luchtweg vrij met de kinlift.
Stabiele zijligging
Onderkoeling
Onderkoeling
Er is sprake van onderkoeling zodra de lichaamstemperatuur van het slachtoffer lager is dan 35 graden Celsius. Er zijn twee stadia van onderkoeling, namelijk lichte onderkoeling en ernstige onderkoeling. Juist handelen bij een onderkoeld slachtoffer kan levensreddend zijn.
Wat te doen bij ernstige onderkoeling?
Bij ernstige onderkoeling heeft het slachtoffer het erg koud en rilt of klappert het slachtoffer niet meer. De huid ziet bleek en heeft blauwe vlekken. Ook kunnen oren, lippen, vingers en tenen blauw zien. Het slachtoffer kan afwisselend agressief of overdreven opgewekt zijn en onsamenhangend praten. Uiteindelijk kan een ernstig onderkoeld slachtoffer steeds langzamer gaan ademen en uiteindelijk bewusteloos raken. Bij een ernstig onderkoeld slachtoffer handel je als volgt:
Bel 112 bij een ernstige onderkoeling en zet de telefoon op luidspreker
Breng het slachtoffer zo mogelijk in een warme, beschutte omgeving of zorg anders voor beschutting op de plaats zelf.
Trek natte kleding uit of knip deze weg. Lukt dat niet? Dek het slachtoffer dan toe met dekens.
Bescherm het slachtoffer tegen verdere onderkoeling door hem in dekens te wikkelen. Probeer armen, benen en romp apart in te pakken. Pak ook het hoofd zorgvuldig in, maar laat het gezicht vrij.
Let op!
Is het slachtoffer suf of bewusteloos? Geef hem dan geen drinken.
Zorg dat het slachtoffer zich zo min mogelijk beweegt. Bij ernstige onderkoeling is het hart prikkelbaar en kan er bij beweging gemakkelijk hartritmestoornis optreden.
Wat te doen bij lichte onderkoeling?
Iemand die een lichte onderkoeling heeft rilt of klappertand en kan een bleke huid hebben met soms blauwe vlekken. Het slachtoffer is goed bij bewustzijn. Bij lichte onderkoeling handel je als volgt:
Breng het slachtoffer zo mogelijk in een warme, beschutte omgeving.
Verwijder natte kleding.
Warm het slachtoffer op met dekens of met een warme douche die niet warmer dan 38 graden Celsius is.
Je mag een onderkoeld slachtoffer ook opwarmen met kruiken of met warm eten en drinken. Met alcohol kan je het slachtoffer NIET opwarmen.
Neem bij kinderen regelmatig de temperatuur op om oververhitting te voorkomen.
112
Het noodnummer 112 mag gebeld worden wanneer je denkt dat met spoed politie, brandweer of ambulancezorg nodig is.
Een ambulance kan nodig zijn als je denkt dat iemand in levensgevaar is. ... Ook als je het niet vertrouwt of het gevoel hebt dat direct zorg nodig is, bel je 112.
Wat gebeurt er als je het alarmnummer 112 belt?
Als je 112 belt met je telefoon, komt de oproep binnen bij de landelijke centrale in Driebergen.
De 112medewerker neemt op met: “112, wie wil je spreken: politie brandweer of ambulance?” Daarna verbinden ze het gesprek door naar de juiste dienst die je verder kan helpen.
Doorgeven waar en welke hulp nodig is
Wanneer je 112 belt, geef dan door:
wat er aan de hand is;
waar er hulp nodig is (stad, adres, kruispunt, speciale toegang etc.);
welke hulpdienst er nodig lijkt te zijn: politie, brandweer of ambulance.
De centralist kan je nog andere vragen stellen, bijvoorbeeld over hoe veel mensen er betrokken zijn, of je een inschatting kunt maken hoe oud het slachtoffers is, en om de kleding van een persoon te beschrijven. Ook kun je de vraag krijgen om iemand naar de kant van de weg te gaan om de hulpdiensten op te vangen.
De medewerker van de centrale meldkamer verbindt je onmiddellijk door met de politie, brandweer of ambulancedienst in de regio.
112 bellen zonder beltegoed en zonder simkaart
Je kunt het alarmnummer 112 altijd bereiken. Ook als je met je mobiel belt zonder beltegoed en zonder een (geldige) simkaart. Alle 112 oproepen krijgen voorrang boven andere gesprekken.
Valt ineens de verbinding weg? Dan belt de medewerker van de centrale meldkamer je terug als je gegevens met de oproep worden meegestuurd. Je gegevens worden niet meegestuurd als er geen simkaart in uw mobiel zit.
Het arrangement Kennismaken met EHBO is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Debby Huibers
Laatst gewijzigd
2022-02-19 16:17:37
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Les voor 2e jaars VMBO leerlingen Basis/ Kader (kennismaken met profiel Zorg en Welzijn)
Waarom is EHBO zo belangrijk is binnen het beroep Zorg en Welzijn.
Hoe moet je handelen bij een tekenbeet.
Kennismaken met EHBO handelingen
Les voor 2e jaars VMBO leerlingen Basis/ Kader (kennismaken met profiel Zorg en Welzijn)
Waarom is EHBO zo belangrijk is binnen het beroep Zorg en Welzijn.
Hoe moet je handelen bij een tekenbeet.
Kennismaken met EHBO handelingen
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Kennismaken met EHBO
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Afbeelding laat een nog niet volgezogen teek zien in de elleboogplooi.
Afbeelding laat een vastgebeten teek zien op de huid.
