0. Info startweek.
In deze quest ga je (eindelijk) je eigen grachtenpand ontwerpen! Aan de hand van jouw creatie leer je meer over de Gouden Eeuw en Amsterdam. Door verder te gaan in deze quest kan je de 5 XM upgraden naar 10 XM!
XM: 5-10 XM
Coaches: Meneer Schuijt
Blox: niet verplicht.
Leerspieren: Voortbouwen en herziening.
Opbrengsten: Grachtenpand en
1. Jij begint
Porselein uit China, koffie uit Brazilië, ijzer uit Zweden, schilderijen van Ruisdael, Vermeer of Rembrandt aan de muur: voor wie geld had, was het in de zeventiende eeuw in de Republiek (Nederland) een groot feest! De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was maar klein, nat en drassig. Toch werd het in de zeventiende eeuw een economische en militaire grootmacht. Het ging zo goed dat we het nu De Gouden Eeuw noemen.
Amsterdam was het bruisend middelpunt van die Gouden Eeuw. Over het IJ kwamen van over de hele wereld producten naar de stad. Kooplieden boden die aan op de beurs of sloegen ze op om ze op een later tijdstip te verkopen. Om de enorme stroom van goederen in goede banen te leiden, kreeg Amsterdam een ring van grachten. Langs de grachtengordel verrezen pakhuizen, afgewisseld met stadspaleizen. De superrijken uit de Gouden Eeuw streken neer aan de Herengracht of Prinsengracht.
Maak een tekening waarin te zien is wat jij al weet over de Gouden Eeuw! Zet deze in Seesaw en Egodact.
Kenmerkende aspecten
Deze quest past bij Tijdvak 6 De tijd van Regenten en Vorsten (1600 – 1700).
De kenmerkende aspecten die erbij horen zijn de volgende:
-
Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie
-
De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek
Vaardigheden
In deze quest komen de volgende historische vaardigheden aan bod:
Onderdeel Tijd:
Onderdeel Interpretatie:
Betekenis nu: (alleen bij 10XM)
2. Ontwerp je eigen grachtenpand!
Deze quest voor 5XM bestaat uit de volgende onderdelen:
-
Je ontwerpt jouw eigen grachtenpand. Je krijgt een budget van fl. 50.000,- (omgerekend naar nu is dat €1.100.000,-) en kiest daarvoor de kamers, kunst en accessoires en producten uit de Oost en West.
-
Op een wereldkaart geef je aan waar alle producten uit jouw stadspaleis vandaan komen.
-
Je beantwoordt een paar vragen die gaan over de Tijd van Regenten en Vorsten (1600 – 1700)
Grachtenpanden: informatie
Inleiding
Je hebt grachtenpanden in allerlei soorten en maten. Langs de bekende grachtengordel in Amsterdam verrezen in de zeventiende eeuw grofweg drie soorten gebouwen: pakhuizen of bedrijfspanden, winkelpanden en stadspaleizen. De pakhuizen waren relatief eenvoudig, maar degelijk gebouwd en echt bedoeld om producten in op te slaan en deze verder te verhandelen. Ze besloegen een enkele kavel, of soms twee kavels achter elkaar (de diepte in). Winkelpanden zaten meestal op de hoek van een huizenblok en waren van kleermakers, meubelmakers, slagers, bakkers. Deze waren nooit groter dan een kavel. Stadspaleizen besloegen wel vier kavels: een dubbele voorkant en aan de achterzijde ruimte voor een tuin, koetshuis of uitbreiding rond een binnenplein. De stadspaleizen waren het domein van de koopmanselite: families die hun fortuin in de handel hadden gemaakt en prachtige woonhuizen lieten bouwen, vooral aan de Herengracht. De stadspaleizen waren tegelijk een pronkstuk voor de familie en een weerspiegeling van de bijzondere economische en culturele positie van Nederland in de 17e eeuw.
Ontwerp je eigen grachtenpand
Voor deze opdracht ontwerp je jouw stadspaleis. Daarvoor heb je vier kavels tot je beschikking. Die moet je benutten: het stadsbestuur had namelijk een verbod op steegjes ingesteld. Je hebt een budget van fl. 50.000,- (guldens). Daarvan moet je de kamers betalen, de kunst en accessoires en producten uit de Oost en West. Het doel is om jouw stadspaleis met een zo groot mogelijke winst te verkopen. Dat betekent dat je het ontwerp na afloop voorlegt aan beëdigd makelaar met specialisatie grachtenpanden, dhr. Drs. D. Schuijt Msc Ma (je weet wel, van 2.06 meter)
2.1 Startpunt
Je ziet hier een plattegrond van vier kavels.
-
Deze plattegrond kun je overnemen en vergroten, maar de verhoudingen moeten hetzelfde blijven (dus de lengte ten opzichte van de breedte).
-
Het stadspaleis bestaat in ieder geval uit drie verdiepingen. Mogelijk komt daar een kelder en/of een zolder bij.
-
Voor iedere verdieping maak je een ontwerp en zet je erbij wat de kosten zijn.
-
De gevel van jouw stadspaleis bevindt zich aan de rechterkant. Om inspiratie op te doen kun je via de zoekterm bouwtekening grachtenpand 17e eeuw enkele voorbeelden bekijken.
2.2 Kamers kiezen
Hier zie je een lijst van 17 kamers die je kunt kopen. De prijzen staan aan de rechterkant. Bedenk goed welke kamers je koopt! Sommige kamers komen alleen in combinatie met een ander (bijvoorbeeld: voor een hijsinstallatie heb je een zolder nodig met en tuitgevel). Je mag een kamer meerdere keren kopen. Denk eraan dat je ook nog kunst en accessoires en producten uit de Oost en West moet aanschaffen.
Kamer
|
Omschrijving
|
Prijs in guldens
|
Kelder
|
Een kelder gebruik je om producten op te slaan. In stadspaleizen lagen hier exclusieve wijnen en exotische producten (specerijen). Een kelder biedt de mogelijkheid om de meest gewilde producten met veel winst te verhandelen.
NB: een kelder komt altijd in combinatie met een bordes.
|
1000
|
Zolder
|
Grachtenpanden waren meestal smal en hoog. Dat had te maken met de hoge grondprijzen en de drassige bodem. Op de zolder konden goederen gestald worden die beslist niet tegen vocht bestendig waren, zoals specerijen.
NB: een zolder komt altijd in combinatie met een hijsinstallatie.
|
1000
|
Bordes
|
Een bordes geeft toegang tot de bel-étage (letterlijk: mooie verdieping). Meestal was een bordes over de toegang tot een kelder gebouwd. Een bordes geeft een pand allure, een voorname uitstraling.
|
500
|
Hijsinstallatie
|
Met een hijsinstallatie kunnen goederen en voorwerpen vanaf de straat of gracht naar boven getakeld worden. Op de zolder werden producten opgeslagen die geen vocht konden verdragen, zoals specerijen.
NB: een hijsinstallatie komt altijd in combinatie met een zolder.
|
500
|
Tuin
|
Grond was duur in Amsterdam, ook in de zeventiende eeuw al. De aanleg van een tuin was dan ook een luxe die maar weinigen zich konden permitteren. De tuinen waren er puur voor de sier met planten, bloemen en bomen uit alle streken waarmee de gewesten handel dreven.
|
3000
|
Koetshuis
|
Als een stadspaleis twee kavels diep was, ontstond er ruimte voor een koetshuis. Dat was een gebouw aan de achterzijde van de kavel. Er waren stallen en ruimtes voor de koetsen van de familie. Vaak waren hier ook vertrekken voor bedienden.
Koetshuizen konden een soort huizen op zich zijn, maar je had ook eenvoudige bouwwerken met stenen muren en afdakjes.
|
Luxe uitvoering
3000
Basisuitvoering
750
|
Balzaal
|