Inleiding
In de afgelopen tijd is er heel veel geschreven over online lesgeven. Online lesgeven vraagt iets anders van docenten dan fysiek voor de klas staan. Vooral de techniek is soms een uitdaging. In deze wiki geven we 10 praktische tips die het online lesgeven mogelijk kunnen vereenvoudigen.
Natuurlijk zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden, maar we hebben hier bewust gekozen voor korte en praktische tips om te voorkomen dat je als docent verzuipt in de vele mogelijkheden die er zijn.
Onderaan staan, voor de collega's die behoefte hebben aan meer informatie, bronnen waar meer informatie te vinden is.
Tip 1: Voorbereiding vooraf
"Online onderwijs vraagt om een gedegen onderwijsontwerp en een goede planning".
Online onderwijs is echt anders dan fysiek lesgeven. In de praktijk gebeurt het dat docenten hun fysieke les online geven. Door schade en schande komt men er achter dat dit niet werkt.
Denk vooraf na over:
| Online rol van de docent |
- Hoe lang ben je aan het woord?
- Geef je actief uitleg of maak je hier een filmpje van?
- Geef je instructie of staat de opdracht in de Elo-omgeving?
- Welke structuur hanteer je in de les?
- Welke afspraken maak je en hoe consequent ben je?
- Wat is je klassemanagement?
|
| Online rol van de student |
- Hoe lang moet een student luisteren of iets lezen?
- Gaan studenten zelfstandig aan het werk of moeten ze samenwerken?
- Hoe organiseer je dit online?
- Moeten studenten zich hebben voorbereid voordat ze de les inkomen?
- Gaan studenten problemen oplossen of vragen beantwoorden tijdens de les?
- Hoe organiseer je de terugkoppeling efficient?
- Wat verwacht van de student m.b.t. het klassenmanagement?
|
| Online communicatie |
- Hoe organiseer je dit, zodat iedereen zich gehoort voelt?
- Ga je werken met een sidekick?
- Welke communicatielijnen gebruik je tijdens de les?
- Welke Nettiquette hanteer je online?
|
| Didactiek |
- Welke werkvormen/ tools zijn geschikt online voor uitleg, instructie of oefening?
- Waarom zet je die werkvorm/ tool in?
- Zelfontdekkend leren of voor samenwerkendleren?
|
| Online beoordelen of van feedback voorzien |
- Kies je voor geautomatiseerde feedback?
- Blijf je als docent in de lead in het geven van feedback? Hoe doe je dat veilig online?
- Schakel je de medestudenten in voor feedback? Hoe doe je dat en is het veilig voor iedereen?
- Hoe haal je de feedback op over de door jou gegeven online lessen?
|
| Tempo |
- Geef je ruimte aan een eigen tempo van de student?
- Wat doe je klassikaal?
- Welke ijkmomenten kies je?
|
Tip 2: Technische voorbereiding
"Online onderwijs vraagt om een goed georganiseerde ICT infrastructuur binnen de school".
Bij de onderstaande tips gaan we ervan uit dat de ICT infrastructuur instellingsbreed goed is georganiseerd. Binnen Noorderpoort is dat het geval.
Er worden hier tips gegeven over hoe je technisch het beste online aan de slag kunt gaan als docent.
| Werk met twee beeldschermen |
Beeldscherm 1 is je laptop. Plaats daarnaast een tweede scherm en verbindt deze met je laptop, zodat je eenvoudig je beeldscherm kunt delen met de studenten en dat je op het andere scherm de studenten in beeld kunt hebben.
Je kunt je scherm uitbreiden met de Windows toets+ P
|
| Headset |
Noorderpoort verstrekt verschillende headsets. De docent kan hier zelf een voorkeur in aangeven.
Advies: Gebruik de Jabra headset met microfoon.
Vind je dat vervelend, zorg dan voor andere oortjes en een losse microfoon. Meestal is de microfoon van de oortjes van slechte kwaliteit.
Voor online onderwijs is de microfoon in je laptop van onvoldoende kwaliteit om je online lessen goed te kunnen verzorgen.
Goed geluid voor de studenten thuis is echt een vereiste om ervoor te zorgen dat de aandacht erbij blijft. Check bij de studenten of het geluid goed is.
|
| Gebruik een muis |
Wanneer je gebruik maakt van de touchpad op de laptop horen studenten constant het geluid van gebruik van de touchpad. Dit gaat op den duur storend werken. Door een muis te gebruiken voorkom je dit. |
| Vergroot de muis/cursor |
Wanneer je de cursor gebruikt om op je scherm dingen aan te wijzen, is het handig om deze te vergroten.
Ga naar 'instellingen', kies apparaten, kies muis, kies rechts in beeld muis en cursor vergrootten. Je kunt ook nog de kleur van de muis/cursor aanpassen.
|
| Teken tabblad |
Geef je een vak waarbij het noodzakelijk is dat je moet schrijven, dan adviseren we je een teken tabblad aan te schaffen. Hiermee kun je vrij makkelijk schrijven op een online whitebord. |
| Lessen via Teams |
Binnen Noorderpoort worden verschillende trainingen aangeboden die het werken met Microsoft Teams vergemakkelijken. Je kunt de verschillende trainingen vinden op de Noorderpoort Academie.
Zorg ervoor dat je weet:
- Hoe je je scherm moet delen in Teams.
- Hoe je een video met geluid kunt tonen in Teams.
- Hoe je een link via de chat in Teams kunt versturen.
- Hoe je een PowerPoint kunt tonen in Teams.
- Hoe je studenten rechten kunt ontnemen als presentator.
- Hoe je je achtergrond kunt aanpassen.
|
| Internetverbinding |
Verbind je computer met een kabel aan de modem/router voor een stabiel internetverbinding. |
Tip 3: Presentatietool
"Online onderwijs vraagt om een presentatie tool die voorkomt dat studenten afhaken"
In je fysieke lessen maak je gebruik van het digibord. Dit zorgt ervoor dat de meesten van ons al bekend zijn met de peresentatie tools die je daarop kunt gebruiken. De bekendste is Powerpoint. Daarnaast bestaan ook nog Nearpod en Prezi.
In deze wiki worden de voordelen van Nearpod en PowerPoint benoemd. Mocht je meer belangstelling hebben voor Prezi dan verwijzen we je naar de tip 4 'Activerende didactiek', daar kun je bij 'Presenteren' de gebruiksaanwijzing van Prezi vinden.
Nearpod
Nearpod is een tool om een klassikale les of online presentatie te combineren met interactie. Je ontwerpt een presentatie met uitleg, video's en vragen die je studenten live kunnen volgen op hun eigen device. Ze kunnen reageren op vragen die jij online stelt.
Voordelen van Nearpod:
- Het geeft directe interactie en feedback aan de student.
- De student kan via zijn eigen scherm de presentatie volgen. Dit draagt bij aan de focus van de student.
- Verschillende media en informatie kun je in één presentatie verwerken. Bestaande PowerPoint kun je invoegen en daarnaast vragen toevoegen en ook multimedia inzetten als video, 3D afbeeldingen, quizzes, VR fieldtrips, poll functie en nog veel meer interactieve werkvormen.
- Als docent kun je direct zien of een student actief deelneemt aan de oefening.
- De student kan aantekeningen maken bij elke dia en na de les een PDF ontvangen van de presentatie in zijn mail.
- Je kunt net als in PowerPoint een lessenserie van 10 weken voorbereiden. Dit zorgt ervoor dat je makkelijk tussen de lesstof kun schakelen.
Binnen Noorderpoort heeft elk team een account voor Nearpod. Vraag je teamgenoten of je I-coach naar de inloggegevens. Wijzig het wachtwoord niet, anders kunnen je teamgenoten niet meer inloggen.
Ook zijn er twee trainingen die je kunt volgen via de Noorderpoort Academie:
- Nearpod maken en delen
- Nearpod vervolg
PowerPoint
De meeste van ons hebben wel eens een PowerPoint gemaakt en ingezet in de les. De basis kennen we wel.
Waarom is een PowerPoint een handige tool voor in de Online lessen?
- Je kunt de presentatie makkelijk delen in een teamsvergadering.
- Tijdens de presentatie kun je gebruik maken van de notities in Powerpoint.
- Je kunt snel schakelen tussen de verschillende dia's.
- Je kunt gebruik maken van een laserpointer, pen of stift tijdens de presentatie.
- Je kun jezelf voor de presentatie positioneren zodat studenten je blijven zien.
- Je kunt studenten de rechten van het doorbladeren in de presentatie ontnemen of juist geven.
- Je kunt een hele lessenserie van 10 weken voorbereiden wanneer je met secties werkt. Dit zorgt ervoor dat je makkelijk tussen de lesstof kunt schakelen.
Wanneer je je lessen in PowerPoint hebt voorbereid is het daarna een kleine moeite in in Powerpoint filmpjes te maken van de gemaakte dia's. Daarmee wordt Flipping in de classroom een makkelijke overstap.
Door PowerPoint en Nearpod te combineren kun je fantastische online lessen verzorgen.
Tip 4: Activerende didactiek
"Online onderwijs vraagt om activerende didactiek".
Bij het geven van online lessen heb je andere didactische gereedschappen nodig als in de klassen situatie. De I-coaches van Noorderpoort hebben voor jou een overzicht gemaakt van digitale didactische tools die je kunt inzetten in de 6 stappen van het leerproces. Klik op de link of op de onderstaande afbeelding en je komt op de site 'didactiek en nieuwe media'.
Tip 5: Opbouw van de les
"Online onderwijs maakt zichtbaar wat niet goed is voorbereid".
Bij het geven van online lessen is een goede voorbereiding van groot belang. Je kunt stellen dat tijdens een online les alles wordt uitvergroot doordat alle deelnemers gefocust naar het scherm zitten te kijken. Vergelijk het maar met televisiekijken. Als daar een blooper plaatsvindt dat komt dat groot in beeld. Dat is in de online lessen niet anders.
Om die reden is het van groot belang dat alle facetten van de les goed worden voorbereid en doordacht alvorens de les wordt gegeven.
Zorg ervoor dat:
- Duidelijk is wanneer de les begint en wat je gaat doen tijdens de les.
- Het doel duidelijk is bij iedere online les.
- Begin je online les met waar je de vorige keer bent gebleven, of sluit aan bij de voorkennis die ze hebben.
- Je digitale lesmateriaal klaar staat op je computer en/of in de Browser.
- Dat je de tijd bewaakt bij het geven van een instructie of uitleg. Voorkom dat je te lang aan het zenden bent.
- 10 Minuten instructie per keer is lang genoeg.
- Ondersteun het gesproken woord met een visuele presentatie in Nearpod of PowerPoint.
- Zorg voor een goede afwisseling van instructie, aan de slag en terugkoppeling.
- Stel in Nearpod via de poll functie af en toe een vraag, zodat je weet of de studenten nog actief meedoen.
- Opdrachten kunnen beter buiten de les om gemaakt worden.
- Zorg ervoor dat de studenten kunnen terugvallen op een goed ingerichte ELO omgeving.
- Sluit je les af met een Exit ticket. Hiermee kun je controleren of je je doelen van je les hebt behaald. Je kunt ook om feedback vragen aan studenten over hoe de les is bevallen en wat je kunt verbeteren aan je online les.
- Vermeld nog kort in de chat wat er is afgesproken voor de volgende keer.
Tip 6: Veiligheid en pedagogiek
'In online onderwijs wordt alles uitvergroot, wees je daarvan bewust'.
Als studenten zich veilig voelen, kunnen ze tot leren komen. Dit heeft te maken met de werking van het brein. Het is van essentieel belang dat docenten gedurende de les emoties positief beïnvloeden en de studenten helpen emoties te reguleren.
Hoe doe je dit online?
- Bereid je lessen goed voor, een duidelijke structuur en voorspelbaarheid zorgen voor rust en orde.
- Stelt bij de inloop van de les, in Nearpod, de vraag: Hoe voel je je vandaag? Stel de vraag zo in dat de studenten de antwoorden niet zien. Op een gepast moment tijdens of na de les kun je daarop terugkomen en op inspelen.
- Begroet de studenten wanneer ze in de online les komen. Zorg ervoor dat ze gezien worden.
- Geef complimenten en blijf altijd positief.
- Wanneer een student zich misdraagt, nodig de student apart uit om hem op zijn gedrag aan te spreken.
- Noem de naam van de student voordat je een vraag wilt stellen aan de student of het woord wilt geven.
- Zorg ervoor dat je een namenlijst van de studenten hebt, die je dat moment in de les hebt. Hierop kun je aanvinken wie je het woord hebt gegeven. Zo zorg je ervoor dat iedereen je aandacht krijgt.
- Wees je bewust van je eigen non-verbale communicatie.
- Maak af en toe een grapje. Je kunt ook door met je achtergrond te schakelen een grappige cartoon in beeld brengen voor de ontspanning. Let op! Je bent géén animator.
- Kijk in de camera. Zorg ervoor dat de opstelling zo is dat de student het gevoel heeft dat je hem aankijkt.
- Wees consequent in het naleven van de afspraken. Pas de drieslagregel toe: Je zegt wat je hoort of ziet, daarna wat de regel is en tot slot wat je verwacht. Bijvoorbeeld: Ik zie dat je niet in beeld bent. De regel is dat je camera aan is. Ik verwacht dat je je camera aandoet.
Tip 7: Aanwezigheidsregistratie
"Online onderwijs biedt de mogelijkheid het werk te verlichten".
Eén van de grote voordelen van online lesgeven is dat je je niet druk hoeft te maken over de aanwezigheidsregistratie. Als je na de les de online bijeenkomst op de juiste manier verlaat, kun je op een later moment in alle rust de A&A registratie uitvoeren per klas. Je kunt daarin op de minuut nauwkeurig zien hoelang een student de les heeft bezocht.
Werkwijze:
| Als de les is afgelopen klik je op pijltje naast de knop 'Verlaten' |
 |
| Kies 'Vergadering beëindigen' |
 |
| Ga naar je 'bestanden' in teams |
 |
| Kies 'Downloads' |
 |
| Kies het 'rapport' van de gegeven les |
 |
Tip 8: Inrichting van beeldscherm
"Online onderwijs vraagt om kennis van Digitale presentatie mogelijkheden".
Tijdens de online lessen deel je als docent vaak je beeldscherm. Welke instellingen zijn handig bij het geven van onlinelessen?
Het is verstandig vooraf na te denken over de instellingen en inrichting van je laptopscherm. Dit kan het werken ermee veraangenamen.
Ook is op de hoogte zijn van alle presentatieinstellingen in een Teams meeting handig bij het geven van je lessen.
Inrichting laptopscherm
Hieronder vind je een aantal tips voor het werken met en de inrichting van je laptopscherm.
| Soms klagen studenten dat de presentatie die je deelt niet goed leesbaar is. Dan kun je het volgende doen: |
- Klik op de toets Ctrl en beweeg je 'scroll wheel' naar voren. De weergave op het beeldscherm vergroot zich.
- Klik op de toets Ctrl en een aantal keer op de plus toets.
- Studenten kunnen zelf in teams de weergave in teams vergroten.
|
| Plaats je taakbalk bovenin je scherm. Je hoeft dan niet steeds met de cursor naar beneden in het scherm om te navigeren tussen de programma's. Dat geeft rust. |
- Ga links onderin je beeldscherm naar Windows knop. Kies 'Instellingen' (tandwieltje), kies 'Persoonlijke instellingen', kies 'Taakbalk', Kies 'Boven'.
|
| Wanneer je tijdens je lessen gebruik maakt van bestanden als Word of Excel pin deze dan vast, zodat je ze snel bij de hand hebt. Doe dit ook met de Powerpoints die je wilt inzetten. |
- Klik met je rechtermuisknop in je taakbalk op Word of Excel. Je ziet dan de recent geopende bestanden. Wanneer je met je muis over deze bestanden heen gaat zie je een pinnetje. Klik daarop en het bestand is vastgepind en komt bovenaan te staan.
- Je kunt dit ook doen als je in een bestand naar het tabblad bestand gaat. Wanneer je daar met je muis over de bestanden heen gaat zie je ook daar de pin.
|
| Maak gebruik van sneltoetsen |
|
| Vergroot de muis/cursor |
- Wanneer je de cursor gebruikt om op je scherm dingen aan te wijzen, is het handig om deze te vergroten.
- Ga naar 'instellingen', kies apparaten, kies muis, kies rechts in beeld muis en cursor vergrootten. Je kunt ook nog de kleur van de muis/cursor aanpassen.
|
| Wanneer je niet met twee schermen werkt is het handig om je beeldscherm te kunnen splitsen in twee schermen. |
- Kies twee schermen die je naast elkaar wilt hebben. Ga in in een scherm staan en klik op de Windows knop op je toetsenbord en klik op pijltje links. Het scherm komt nu links in je beeldscherm te staan. Doe hetzelfde met het andere scherm maar kies hier voor Windows knop en pijltje rechts.
|
Inrichting tijdens teams meeting
Als je een meeting in Teams ben gestart kun je als 'presentator' kiezen op welke wijze je zelf in beeld komt samen met je presentatie. Kies die waar jij je als docent het prettigste bij voelt.
Welke mogelijkheden zijn er?
| Wanneer je in de meeting klikt op beeldscherm delen dan opent zich het volgende keuze menu van de 'presentatiemodus'. |
 |
|
De standaard presentatie instelling is: Je deelt alleen je scherm.
- Voordeel: Presentatie goed in beeld
- Nadeel: je bent als docent zichtbaar als deelnemer
|
 |
|
De docent half voor de presentatie
- Voordeel: Als docent goed in beeld.
- Nadeel: Informatie uit presentatie mogelijk niet in beeld
|
 |
|
De docent naast de presentatie
- Voordeel: Beide in beeld
- Nadeel: Inhoud vergroten anders niet zichtbaar
|
 |
|
De docent als Nieuwslezer
- Voordeel: Informatie blijvend in beeld
- Nadeel: Mogelijk niet goed leesbaar
|
 |
Tip 9: Handige online werkvormen
"Online onderwijs vraag deels om andere werkvormen dan bij fysiek onderwijs".
Heel veel werkvormen die in de face-to-face situatie worden gebruikt kunnen ook online worden gebruikt. Communicatiemogelijkheden, overzicht, spanningsboog, zijn anders en daarmee zal ook de werkvorm vaak niet letterlijk overgenomen kunnen worden.
Als je uitgangspunt steeds is dat de essentie van de werkvorm een plek moet krijgen in de online onderwijsleersituatie dan lukt dat vaak prima als je wat aanpassingen doet.
Geef jezelf de tijd om nieuwe vormen te ontdekken en ermee te experimenteren. Communiceer dat ook met je studenten en wissel uit met collega’s. Als het een keer niet lukt wil dat niet direct zeggen dat een werkvorm niet geschikt is. Merk je echter dat je werkvorm online te complex of onduidelijk wordt, kies dan iets anders.
Handige online werkvormen:
100 online werkvormenboek (staat op weten & regelen op de digitale campus)
40 activerende online werkvormen
Tip 10: Online onderwijs doe je samen
"Online onderwijs vraagt om samenwerking binnen je team, online onderwijs doe je niet alleen".
Net als bij fysiek onderwijs is het verstandig om in je team te bespreken op welke wijze het online onderwijs wordt gegeven binnen jullie opleiding. Denk hierbij aan:
- Afspraken maken over wat wel of niet is toegestaan tijdens de lessen, dan weet iedereen waar die aan toe is.
- Afspraken maken over het gebruik van de digitale middelen die ingezet worden voor het online onderwijs.
- Op welke wijze maken we gebruik van de Elo omgeving en hoe richt je die in?
Kortom, veel zaken om samen over na te denken wat de nieuwe normen en waarden kunnen zijn binnen online onderwijs.
Wie kunnen je daarbij helpen?
Noorderpoort werkt met een Netwerk van I-coaches. Per locatie is een I-coach werkzaam. Doe vooral een beroep op deze I-coaches. Zij kunnen je wegwijs maken binnen de wereld van het online onderwijs.
Interessante bronnen
Socialmediainhetmbo.nl
De 10 hierboven besproken tips is online onderwijs in een notendop.
Mocht je meer willen weten dan is de site Sociaalmediainhetmbo.nl misschien interessant voor jou.
MBO.Lesopafstand.nl
De 10 hierboven besproken tips is online onderwijs in een notendop.
Mocht je meer willen weten dan is de site MBO.lesopafstand.nl misschien interessant voor jou.
Ralf Hillebrand Docent247
De 10 hierboven besproken tips is online onderwijs in een notendop.
Mocht je meer willen weten dan is het YouTube kanaal van Ralf Hillebrand misschien interessant voor jou.
