Weten wie Abraham is en wat zijn rol is in het Jodendom.
De begrippen monotheïsme en polytheïsme in eigen woorden uitleggen.
Je kunt aan het einde van de deze paragraaf:
Het begrip diaspora in eigen woorden uitleggen en wat voor invloed dat heeft gehad op de maatschappij in Nederland
minimaal 5 landen opnoemen waar grote populaties Joden voorkomen.
weten hoe Joden doden begraven.
Je kunt aan het einde van deze paragraaf:
Drie tradities benoemen die behoren tot het Jodendom
het verschil uitleggen tussen Orthodoxe en liberale Joden.
Drie verschillen benoemen tussen het hebreeuws en het Nederlands
Je kunt aan het einde van deze paragraaf:
De zes belangrijkste feestdagen van het Jodendom in eigen woorden uitleggen.
Paragraaf 2.1: Het ontstaan van het Jodendom
Het Jodendom is de oudste godsdienst van de drie godsdiensten die we dit jaar behandelen, vandaar dat we beginnen met het Jodendom.
de geschiedenis van het Jodendom begint met het verhaal van Abraham. Abraham werd zo’n 4000 jaar geleden geboren in Ur (in het huidige Irak). Abraham behoorde tot een nomadenvolk. Dat zijn mensen die geen vaste woonplaats hebben. Abraham keek vaak toe terwijl zijn vader Terach uit hout en steen godenbeelden maakte, hier verdiende hij namelijk geld mee. Mensen geloofden dat deze beelden bijzondere krachten bezaten. Maar Abraham geloofde hier niet in. Hij stelde hier zijn vader vaak ongemakkelijke vragen over, tot diens grote ergernis. Op een dag, toen Abraham alleen was in de winkel van zijn vader, sloeg hij alle godenbeelden stuk, behalve het grootste. Vervolgens duwde hij een zwaard in de hand van het grootste godenbeeld. Toen zijn vader terugkwam werd hij woest, maar Abraham vertelde dat het grootste godenbeeld de andere godenbeelden had omgestoten. Toen Terach zei dat dit niet kon omdat godenbeelden geen ziel hebben, praatte hij zichzelf aardig klem. Dit verhaal is volgens de Joden het begin van het verbond tussen Abraham en god.
Toen zijn vader gestorven was trok Abraham met zijn vrouwen richting Charan (in het huidige Turkije). Hier kwam hij in aanraking met God, die hem vertelde dat hij naar Kanaän moest gaan. Eenmaal aangekomen in Kanaän was hij al rond de 90 jaar en had hij geen zoon om hem op te volgen. Ook zijn vrouwen waren al oud en niet meer vruchtbaar. Toen zei god tegen hem: ‘’de sterren die je ziet, kan je ze tellen Abraham?’’ waarop Abraham antwoorde: ‘’nee Heer, ze zijn ontelbaar’’. Zoveel mensen zullen jou als aartsvader zien vertelde God.
Hierna schonk God Abraham twee zonen bij twee van zijn vrouwen, Ismael en Isaak. Ismael werd de aartsvader van alle Moslims en Isaak werd de aartsvader van alle Joden en Christenen.
Nakomelingen van Abraham
Abraham kreeg niet alleen vele kinderen, maar zijn kinderen kregen ook weer vele kinderen. Na een aantal keer verhuist te zijn, keerden de meeste van Abrahams nakomelingen altijd weer terug naar het beloofde land Israël (strijder van god). Het volk ging zich daarom ook de Israëlieten noemen. De stammen van Israël hebben zich later verenigd in een Koninkrijk Israël, totdat ze overheerst werden door aangrenzende rijken (Waaronder het Romeinse Rijk).
Het Joodse geloof werd niet door iedereen geaccepteerd. Soms werden de joden zelfs gestraft voor hun geloof.
De Joden waren de enige in het Midden-Oosten die maar in één god geloofde, de rest van de godsdiensten hadden meerder goden. Een geloof met maar een god noemen monotheïsme. Het geloof in meerdere goden noemen polytheïsme.
Paragraaf 2.2: Verspreiding van het Jodendom
Doordat het Joodse geloof niet meer gewenst was in het land waar zij geboren waren, vluchtten veel Joden naar andere gebieden. Hier hoopten ze een nieuw leven op te bouwen. Hierdoor hebben de Joden zich door de eeuwen heen verspreid over de hele wereld. De verspreiding van de Joden over de wereld wordt de Diaspora genoemd. Zo kwamen er in de 16e en 17e eeuw ook veel Joden aan in Nederland. Zij vestigden zich vooral in Amsterdam. De meeste Joden wonen nu in Israël en in de Verenigde staten. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de daarmee samenhangende uitmoording van de Joden, zijn de meeste Joden in Europa naar de Verenigde Staten gevlucht of naar de in 1946 uitgeroepen staat Israël in het Midden-Oosten
Opdracht 1:
Hierboven staat een kaartje van Europa. De nummers op het kaartje staan voor de steden in Europa met de grootste aantal Joodse Inwoners. Elk groot blokje staat voor 10.000 inwoners en elk klein blokje staat voor 1000 inwoners.
Schrijf de nummers 1 t/m 15 in je schrift. Zet bij elk nummer de juiste naam van de stad en het aantal Joodse inwoners.
De steden waar je uit kunt kiezen zijn: Amsterdam, Antwerpen, Boedapest, Brussel, Londen, Lyon, Manchester, Marseille, Moskou, Nice, Parijs, Rome, Sint Petersburg, Straatsburg, Toulouse
Opdracht 2:
Gebruik voor deze opdracht de afbeelding van opdracht 1.
Waarom wonen er bijna tot geen Joden in Duitsland meer denk je?
Welke stad in Europa heeft de meeste Joodse inwoners?
In welke twee landen wonen nu de meeste Joden op de wereld?
Opdracht 3:
Klik hier om de website te bezoeken die je nodig hebt voor onderstaande opdracht.
Waar staat het monument in Stadskanaal voor?
Hoeveel personen staan er op het monument?
Wat is er met die personen gebeurd?
Paragraaf 2.3: Tradities bij het Jodendom
Het jodendom kent vele tradities. Tradities zijn gewoonten en gebruiken die van de ene op de andere generatie wordt overgeleverd.
Een belangrijke traditie binnen het Jodendom is het dragen van een keppeltje door de mannen. Het keppeltje dragen mannen om eer te bewijzen aan god.
Het belangrijkste boek voor de Joden is de Tenach. In dit boek staan alle heilige geschriften van de Joden. Je kunt het prima vergelijken met de Bijbel van de Christenen en de Koran van de Moslims. In de Tenach staan alle leefregels, wetten, geschriften en verhalen van de profeten. Profeten zijn mensen die een boodschap van god verkondigen op aarde.
De Tenach is geschreven in het Hebreeuws. Hebreeuws is de Taal van de Joden en wordt ook alleen nog maar gebruikt door de Joden en het land Israël. Het is voor ons heel Moeilijk te begrijpen omdat het niet dezelfde letters heeft als ons alfabet en het van recht naar links wordt gelezen en niet van links naar recht.
Het jodendom kent veel symboliek, waarbij de Davidster de bekendste is. Het is een ster gemaakt van twee driehoeken die ooit in de belangrijkste tempel in Jeruzalem heeft gehangen. Het symbool is zo belangrijk voor de Joden dat het zelfs op de vlag van de Joodse staat Israël staat.
Voor Joden is de zaterdag de heilige dag. Op deze dag gaan de Joden naar de Synagoge. Een synagoge is de plek waar de Joden samenkomen, vergelijkbaar met een kerk dus. Bron 8 laat de Joodse synagoge in de stad Groningen zien.
De dienst in de synagoge wordt geleid door een Chazan. Een Rabbijn (het hoofd van een Joodse gemeenschap) houdt vaak een korte toespraak naar aanleiding van wat de Chazan heeft voorgelezen.
Zoals bij elke godsdiensten heb je mensen die zich strikt aan alle regels en tradities houden en mensen die er wat soepeler mee omgaan. Joden die zich streng aan alle regels en gebruiken houden worden orthodoxe Joden genoemd. Joden die soepeler met de regels omgaan worden liberale Joden genoemd.
Volgens de Tenach is het verplicht dat alle Joden begraven worden. Joden geloven namelijk dat eens de doden weer op zullen staan, je lichaam moet dus zo goed mogelijk bewaart blijven. Dit betekent dan ook dat je graf niet geruimd mag worden.
Opdracht 1:
Joden kennen veel gewoonten en gebruiken.
Hoe noemen we alle gewoonten en gebruiken bij elkaar?
Geef twee voorbeelden van Joodse gewoonten en/of gebruiken.
Opdracht 2:
De Joden hebben net als Christenen een heilig boek.
Hoe heet het heilige boek van de Joden?
Met welk boek kan je het Joodse heilige boek goed vergelijken? En waarom zijn die zo vergelijkbaar?
Opdracht 3:
de Joden hebben ook een gebouw waar ze één keer in de week samenkomen.
Hoe heet het gebouw waar de Joden één keer per week samenkomen?
Op welke dag komen de Joden samen?
Hoe noemen we de persoon die de dienst leidt bij de Joden?
Hoe noemen we de persoon die de leider is van een Joodse gemeenschap.
Opdracht 4:
In het Jodendom heb je orthodoxe en liberale Joden.
Leg het verschil uit tussen orthodoxe Joden en liberale Joden.
Paragraaf 2.4: Joodse feestdagen
Mozes ontvangt de Tien Geboden
Een Menorah
Pesach
De bevrijding uit de slavernij in Egypte wordt jaarlijks gevierd door de Joden. Het is de oudste en belangrijkste feest. Het duurt zeven of acht dagen. Het woord Pesach staat voor ‘’overslaan’’ van de huizen van de Hebreeën om de eerstgeborene te doden. Het was namelijk de tiende plaag en God had Mozes verteld dat als de Hebreeën met het bloed van een geslacht lam hun deurpost zouden besmeren, dat hij hun huis dan zou overslaan bij het uitvoeren van de tiende plaag. Na deze tiende plaag liet de farao de Hebreeën uit Egypte vertrekken. Het feest begint met de Sedermaaltijd. Het woord ‘’seder’’ betekent orde. De maaltijd wordt dus via een bepaald ritueel uitgevoerd. Hoe dat gaat staat in het boekje met de naam Haggada
Wekenfeest
Het krijgen van de tiengeboden op de Sinaï gebergte van God wordt door de Joden gevierd met het Wekenfeest. Tijdens deze feestweek staat het bestuderen van de Thora (een onderdeel van de Tenach) centraal. Tevens wordt er door kinderen gedanst en wordt er gezamenlijk met familie gegeten.
Loofhuttenfeest
Tijdens dit feest herdenken de Joden de viertigjarige tijd dat de Joden moesten rondtrekken onder de hoede van God in de Sinaï-woestijn. Dit naar dat de Joden uit Egypte waren getrokken en de Tiengeboden hadden ontvangen van God. Dit is een feest dat vooral gevierd wordt thuis met veel gasten en lekker eten.
Jom Kippoer
Ook wel de Grote Verzoendag genoemd is de meest heilige en belangrijkste dag van het Jodendom. Op deze dag beslist god over het lot van de mensen in het komende jaar. Hierop is het gebruikelijk dat Joden hun eigen zonden overdenken en de zonden van anderen vergeven. Op deze dag is het verboden om te eten en te drinken.
Chanoeka
Chanoeka staat ook wel bekend als het feest van de lichtjes. Het feest duurt acht dagen, ter nagedachtenis aan het oliewonder van de tempel in Jeruzalem. Rond het jaar 200 v.C. werden de Joden overheerst door een volk dat hun tempel volledig verwoest had. Na een lange strijd hadden de Joden Jeruzalem en daarmee de tempel weer terugveroverd. De tempel was volledig overhoop gehaald en alles moest gerepareerd of vervangen worden. De priesters wilden de Menora opnieuw laten branden, maar er was nog maar een kruikje olie over (net genoeg voor één dag). Het zou minimaal een week duren voordat er weer nieuwe olie zou zijn, om de Menora te kunnen laten branden. Tot iedereens verbazing was de kruik met olie na iedere dag weer opnieuw gevuld, tot 8 dagen lang.
Jom Hasjoa
Op deze dag herdenken de Joden de Holocaust. De Holocaust staat voor de uitmoording van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op deze dag gaat om 10:00 in de ochtend in heel Israël het luchtalarm af, Alle Joden zijn dan twee minuten stil. Het hele verkeer in Israël staat dan stil en op scholen en andere openbare gelegenheden worden daarna herdenkingen gehouden.
Opdracht Joodse feestdagen
Van de docent krijg je één feestdag/herdenking om meer informatie over op te zoeken. In tweetallen ga je over het feest/herdenking een presentatie maken in PowerPoint. De volgende les laat je deze presentatie zien in de les. Houd Magister dus goed in de gaten!
Eisen aan het verslag:
Minimaal vijf dia’s (foto’s en tekst).
Het moet voor iedereen duidelijk zijn wat de betekenis is van de feestdag.
De datum waarop het gevierd wordt dit jaar.
Maximaal twee spellingsfouten per dia.
Eisen aan de presentatie:
Je laat de presentatie zien aan de klas.
Tijdens de les zorg je ervoor dat je de presentatie kunt laten zien.
Iedere leerling moet wat vertellen tijdens de presentatie.
Het arrangement Hoofdstuk 2: Jodendom is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
Ubbo Emmius Godsdienst en levensbeschouwing
