1.1: Introductie cultuur: voorbeeld van de Wodabee's
De Woodabee zijn een stam van ongeveer 150.000 mensen die verdeeld over Niger, Nigeria, Kameroen en Tsjaad wonen. De Woodabee's zijn een nomadenvolk en leven erg afgelegen en traditioneel. Kinderen hebben hierdoor niet altijd de mogelijkheid om naar school te gaan en ze hebben geen eigen schrift. In plaats hiervan maken ze tekeningen of symbolen. De mannen houden schapen, geiten, koeien en kamelen. Ze verdienen geld door te handelen met vee of melk van hun koeien te verkopen op lokale markten.
De Woodabee's hebben de gewoonte om hun gezichten te versieren met verf. De kleuren, symbolen en patronen zeggen iets over het geslacht, de familie of het aanzien van deze persoon.
In bovenstaand filmpje zie je de stam een traditionele dans opvoeren. Bekijk het filmpje en beantwoord de volgende vragen.
1. In wat voor klimaat leven de Woodabee? Geef 2 kenmerken van de omgeving waaraan je dat kan zien.
2. Wat denk je wat de Woodabee aan het doen zijn?
3. Wat heeft deze dans van de Woodabee's met cultuur te maken?
4. De Woodabee zijn een nomadenvolk, wat zijn nomaden? Hierbij mag je je Ipad gebruiken.
1.2: Cultuur in andere landen
1.2 Gewoontes als onderdeel van cultuur
Lees maar eens de onderstaande gewoontes in andere landen door, voor ons klinken ze heel gek in de oren, maar in deze landen is het juist weer de normaalste zaak van de wereld.
1. Badkamer ban (Borneo)
In Borneo hebben pas getrouwde stellen een hele vreemde traditie. Het koppel mag 3 dagen en 3 nachten de badkamer niet gebruiken. Dat betekent geen toilet, geen douche en geen bad. De mensen denken dat als ze de 3 dagen volhouden, ze een lang, gelukkig en vruchtbaar huwelijk zullen hebben. Het stel mag alleen maar minuscule hoeveelheden voedsel en drank nuttigen, zodat ze de 3 dagen zonder toilet volhouden. De hele familie let daarbij goed op het bruidspaar.
In Indonesië hebben de mensen een beangstigend ritueel om de emotionele pijn van overleden familieleden te laten verdwijnen. De vrouwen van de Dani-stam snijden minstens één vinger af, dat betrekking heeft op de voorouderlijke geest. Er lopen vrouwen bij die bijna alle kootjes hebben afgesneden. Je zou toch denken dat er ook andere mogelijkheden zijn om het verdriet te laten verdwijnen, maar daar denkt de stam anders over.
De traditie van Lotusvoetjes wordt als verminking gezien bij de vrouwenvoeten. De voeten van kleine meisjes werden strak ingewikkeld met stof, waardoor de groei van de voet stopte. Vroeger vonden mannen het sexy als vrouwen kleine voeten hadden. Dit had ook weer invloed op het lopen van de vrouw, wat de mannen wel konden waarderen. Het inbinden van de voeten deed veel pijn. Toen de voeten 'uitgepakt' werden, ging de voet weer groeien. Dit gebeurde alleen niet altijd in de lengte. Soms groeide een voet naar binnen, wat voor vreselijke pijn zorgde. Aan het einde van de 19e eeuw werd de traditie over boord gegooid.
In Spanje lopen verzamelaars rond die beeldjes van (bekende) personen sparen. Maar dit zijn geen gewone beeldjes. Tenminste, wij zien dat zo. In Spanje zijn de beeldjes heel normaal en hebben ze een speciale betekenis. Het gaat hier om de Caganers. Dit zijn beeldjes van mensen die aan het poepen zijn. De ontlasting op de grond staat voor vruchtbaarheid en daarnaast is het grappig om te zien.
5. Dag van de Ganzen (Spanje)
Bij de dag van de Ganzen strijden de mannen tegen elkaar. Boven het water hangt een lat met een ingevette gans met de kop naar beneden. Het is de bedoeling dat de man langs de gans vaart en omhoog springt. Vervolgens moet hij de kop van de gans eraf trekken. De man springt en grijpt zich vast aan de nek, maar door het vet glijden de handen van de nek af. Wie het snelst de kop van het dier eraf getrokken heeft, is de winnaar.
Als iemand gaat trouwen moet hij of zij daar klaar voor zijn. Daarom worden vrouwen in Schotland voor het huwelijk meegenomen door vriendinnen. Er wordt dan een emmer met eieren, melk, veren en andere rommel over de aanstaande bruid gegooid. Het doel hiervan is het laten inzien dat een huwelijk problemen met zich meeneemt, maar die moet je als kleine tegenvaller zien in vergelijking met de vieze douche.
In Spanje heb je stierengevechten en in Turkije heb je kameel worstelen. Het is net even iets origineler en veel mensen vinden het leuk om te zien. De 2 dieren worden tegen elkaar opgestookt en ze springen tegen elkaar aan. Het is beter om afstand te nemen, want het speeksel vliegt in het rond.
In Engeland worden wedstrijden georganiseerd waarbij deelnemers een zo gek mogelijke bek moeten trekken. Peter Jackman is de bekendste Gurner van Engeland, die zijn tanden heeft laten trekken om een nog gekker gezicht te kunnen trekken.
Het Monkey Buffet Festival wordt gehouden ter ere van de apen. Tafels en kramen worden vol gelegd met meer dan 3.000 kilo verse groenten en fruit, waar de apen van kunnen genieten. De bevolking vindt het eren belangrijk en het ziet er leuk uit. De apen kunnen het zelf ook wel waarderen.
Één dag voor een bruiloft komen alle familieleden bij elkaar voor een vreemde traditie. Ze gooien alle breekbare spullen, behalve glas en spiegels, kapot op de grond. Het doel van deze traditie is om de werkrelatie van de twee partners te symboliseren, terwijl ze geconfronteerd worden met verschillende uitdagingen en moeilijkheden die in het huwelijksleven zullen voorkomen. De bruidegom en de bruid moeten de troep van de familie dan opruimen.
1. Welke traditie vond je het meest bijzonder en waarom?
2: Cultuur in de wereld
2.1: Wat is cultuur?
Koningsdag, Sinterklaas, beschuit met muisjes eten bij geboorte, het zijn allemaal typisch Nederlandse gewoontes. Zo zul je zelf nog veel meer gewoontes hebben. Gewoontes zijn een belangrijk onderdeel van de cultuur in een land. Onze eigen gewoontes vinden we vaak wel normaal, maar voor mensen buiten Nederland zijn onze gewoontes soms ook wel een beetje gek. Denk maar eens na over je schoen zetten met een wortel erin voor het paard van Sinterklaas. Eigenlijk een heel erg gek verhaal, maar een onderdeel van onze cultuur en daarom voor ons normaal.
2.1 Wat is cultuur?
Cultuur is overal om ons heen. Elke groep mensen heeft zijn eigen cultuur. Cultuur is de manier waarop een groep mensen met elkaar samenleeft. Zo versieren de Itilianen zich heel anders voor een voetbalwedstrijd dan Nederlanders.
Amerikanen houden over het algemeen weer niet zo veel van voetbal als Europeanen. In tegenstelling tot Nederland zijn basketball, baseball en American football daar juist hele grote sporten. Kijk maar eens naar deze supporters van de Kentucky Cats. In de kleuren van de club zijn ze minstens net zo fanatiek als de Nederlandse voetbalsupporters. Bij sport zie je dat cultuur erg verschilt per groep mensen. Amerikanen gaan veel naar basketbal en Europeanen veel naar voetbal. Het is maar net wat je gewend bent!
Het maakt niet uit of je blank, bruin, groot of klein bent hoe je als groep met elkaar samenleeft. Dit is allemaal aangeboren en heeft niks te maken met cultuur. Een makkelijk ezelsbruggetje is dat alles wat je bij je geboorte had je natuur is wat je hebt aangeleerd bij je cultuur hoort.
Een blanke jongen in de Schilderswijk kan bijvoorbeeld met een Marrokaans accent praten omdat hij veel Marrokaanse vrienden heeft. Verder kan een geadopteerde jongen uit Sri-Lanka als lievelingseten boerenkool met worst hebben. Zo zie je maar dat waar je geboren bent, niet altijd iets te maken heeft met de cultuur die je aanleert.
Aangeboren
=
Natuur van de mens
Aangeleerd
=
Cultuur van de mens
2.2 Cultuurelementen
2.2 Cultuurelementen indelen
Cultuur kun je indelen in heel veel verschillende onderdelen. Met een moeilijk woord noemen we dit ook wel elementen. Een cultuurelement is iets waaraan je een cultuur kunt herkennen.
Er zijn 7 catogorieen waarin je cultuurelementen in kan delen:
Taal
Godsdienst
Wetten en regels
Tradities
Kunst, architectuur, dans
Kleding
Eten en drinken
In de Nederlandse cultuur eten mensen bijvoorbeeld met mes en vork, terwijl in Azië vaak met stokjes wordt gegeten. Dit zijn voorbeelden bij het cultuurelement eten en drinken. In Peru zijn de meeste mensen katholiek, terwijl in India mensen vooral Hindoeïstisch zijn, dit is weer een voorbeeld in de catogorie godsdienst. In Europa hebben we geen doodstraf, in Amerika wel. In Nederland geven vaak we drie kussen als begroeting en mannen elkaar vaak een hand, in Frankrijk geven ze twee kussen, ongeacht of het een man of een vrouw is. Zo zie je dat cultuur op heel veel verschillende gebieden in het leven van mensen een grote rol speelt.
Opdrachten
1. Bekijk de bovenstaande foto van deze Mexicaanse man. Kun je 3 typisch Mexicaanse voorbeelden noemen van cultuurelementen die je op de foto ziet?
2. Kun je met behulp van de foto ook een natuurelement noemen van deze Mexicaan?
3. Beluister het bovenstaande korte muziekfragment. Waarom is muziek een onderdeel van een cultuur?
4. Noem eens twee cultuurelementen die je opvallen aan het liedje.
5. Neem de onderstaande letter over in je schrift en zet erachter of de zin gaat over de natuur of cultuur van deze mensen.
a. Henk fietst elke dag naar school
b. Oeboewesi en Walka hebben beide kort kroeshaar
c. Lisa wordt heel snel bruin omdat ze uit Brazilië komt
d. Fleur eet elke dag vis
e. Willem heeft het heel snel warm als hij op vakantie is in Spanje
f. Marie woont in een stenen huis in Nederland
g. Sam krijgt, omdat hij vandaag 14 wordt, een hele grote taart voor zijn verjaardag.
6. Neem de letters voor de onderstaande zinnen over in je schrift en zet door middel van een cijfer erachter onder welke categorie het cultuurelement het beste valt.
a. Justin Bieber komt naar Nederland
b. Het is niet netjes om je middelvinger op te steken naar bejaarden
c. Onze moskee heeft een grote gouden koepel
d. Als je als homo’s betrapt wordt in Soedan krijg je de doodstraf
e. Wat gaaf dat het lekker weer is op Koningsdag dit jaar!
f. In mijn Friese dorp hebben ze dubbele plaatsnaambordjes staan
g. Het is toch gek dat ze in haar bikini door de winkelstraat loopt
h. Bij ons in de kerk krijg je bij het vieren van het avondmaal wijn met een hosti
7. Bekijk bovenstaand filmpje "bidden in de moskee". Dit filmpje barst bijna uit elkaar van de cultuurelementen. Zet de cijfers 1 t/m 7 van de categorieën cultuurelementen onder elkaar in je schrift. Zet zoveel mogelijk cultuurelementen uit het filmpje achter het juiste nummer.
8. Als je klaar bent met opgaven 1 t/m 7, bekijk dan onderstaand filmpje en maak de opdracht die in het filmpje wordt uitgelegd. Meneer Withaar legt hier de opracht uit vanuit Thailand!
2.3: Cultuurgebieden
Voorbeeld: een vrouw in Marokko is anders
gekleed dan een vrouw in Nederland.
Cultuurgebied
Bij 2.1 heb je geleerd wat cultuur is en welke elementen daar bij horen. Nu je deze kennis hebt ga je proberen de wereld in te delen in cultuurgebieden.
Een cultuurgebied is een gebied waar mensen kenmerken met elkaar gemeen hebben op het gebied van geloof, muziek, kleding, taal en andere zaken.
Elk cultuurgebied heeft dus zijn eigen sterke cultuurelementen.
Je gaat beginnen met het maken van een eigen wereldkaart met daarin de cultuurgebieden zoals jij ze ziet. Je gaat dus bedenken welke andere culturen er nog meer op de wereld zijn en waarom die culturen van onze cultuur verschillen. Denk hierbij dus aan cultuurelementen zoals geloof, taal, kleding, muziek etc.
Opdrachten
1. Maak een mindmap van de verschillende cultuurgebieden op aarde volgens jouw eigen wereldbeeld. Je krijgt een lege wereldkaart van je docent. Op die kaart ga jij gebieden met dezelfde cultuur dezelfde kleur geven. Bedenk welke verschillende culturen er volgens jou zijn en geef die aan op de kaart. Omdat je de mindmap volgens jouw wereldbeeld maakt kun je de opdracht niet fout doen! Maak bij je mindmap een legenda van de kleuren die je gebruikt hebt. Geef elk cultuurgebied een eigen naam.
Na het maken en nabespreken van opdracht 1 heb je gemerkt dat er nogal verschillende meningen zijn over het verdelen van de cultuurgebieden. We gaan nu bij de volgende opdrachten aan de hand van verschillende kaarten uit de Grote Bosatlas (54e editie) verder kijken naar de cultuurgebieden op aarde.
De cultuurgebieden
Om duidelijk te hebben waarover we praten (dus ook op de toets), maken wij onderscheid tussen de volgende zes grote cultuurgebieden op de aarde:
De Westerse Wereld: Europa, Noord-Amerika en Australië.
De Islamitische Wereld: Noord-Afrika en Midden-Oosten.
Latijns Amerika: Midden-Amerika en Zuid-Amerika.
Sub-Sahara Afrika: Afrika ten zuiden van de Sahara.
Voormalig Sovjet-Unie: delen van Oost-Europa en het noorden van Azië.
Azië: alle overige landen in Azië, o.a. China, India, Indonesië etc.
De Westerse Wereld
Jij en ik leven in De Westerse Wereld. Kenmerkend voor het westerse cultuurgebied is het belang dat wordt gehecht aan democratie, aan vrijheid van meningsuiting, aan gelijkheid en aan individualisme.
Een ander kenmerk is dat de westerse cultuur is ingesteld op veranderingen, openstaat voor invloeden van buitenaf, en zich snel aanpast.
De westerse wereld is het dominantste cultuurgebied sinds de West-Europese landen een groot deel van de wereld hebben gekoloniseerd. Westerlingen hebben hun sporen op verschillende plekken achtergelaten, maar nemen van die plekken ook wat mee terug. Steeds meer mensen emigreren en nemen hun eigen cultuur mee: cultuurgebieden veranderen voortdurend en de grenzen tussen cultuurgebieden vervagen. Daarover leer je meer in 2.3.
Azië
Azië is een heel groot gebied met heel veel inwoners. Eigenlijk is het ook niet één cultuurgebied maar zijn het meerdere. Er worden namelijk heel veel talen gesproken. Het Hindoeïsme en Boeddhisme zijn in dit gebied twee belangrijke godsdiensten. Er wonen veel verschillende volken met veel verschillende gebruiken. China en India zijn de twee grootste landen in Azië. India is de grootste democratie ter wereld. China is een socialistisch/communistisch politiek systeem. Dus de leidende partij heeft heel veel macht en bepaald heel veel voor de inwoners. In deze gebieden is een groep mensen belangrijker dan het individu. In dit gebied eten mensen vooral rijst met groente.
Islamitische wereld.
In de islamitische wereld is de godsdienst een heel belangrijk cultuurelement, de godsdienst bepaalt voor een heel belangrijk deel hoe mensen zich kleden en wat ze eten. In dit cultuurgebied kan iedereen Arabisch, want dat is de taal waarin de Koran geschreven is. Tegenwoordig zijn vooral extreme islamitische groepen veel in het nieuws, maar zij laten een hele negatieve kant van de islam zien.
Latijns Amerika.
Latijns Amerika is in het verleden een kolonie geweest van Spanje of Portugal. Het grootste land, Brazilië, is als enige land een kolonie geweest van Portugal en hierdoor spreken de mensen in Brazilië Portugees. In alle andere lande spreken de mensen Spaans. De rooms-katholieke godsdienst is hier de belangrijkste godsdienst. Deze godsdienst is door de Spanjaarden en Portugezen meegenomen. Natuurlijk wonen er ook nog oorspronkelijke inwoners in dit gebied, dit zijn de indianen.
Sub Sahara of Afrika ten zuiden van de Sahara.
Dit is een gebied met heel veel verschillende stammen met verschillende talen en godsdiensten. Je komt de christelijke godsdienst hier tegen maar ook nog mensen die een natuurgodsdienst hebben. Bij een natuurgodsdienst ken je macht toe aan planten of dieren. Deze cultuurzone is een deel van onze aarde waar veel armoede voorkomt. Door deze armoede sterven er veel mensen van honger of ziektes. In veel van de landen in dit gebied is de regering corrupt. Corruptie betekent dat regeringen hun macht niet gebruiken om het land op te bouwen maar er vooral zelf heel rijk van worden. Bewoners van deze landen zijn vaak de klos.
Voormalig Sovjet-Unie
Na de tweede wereldoorlog was de Rusland de baas in een aantal Oost Europese landen. De regering had veel macht en de inwoners van het land moesten doen wat de regering wilde. Dit systeem waarbij de regering heel veel te zeggen heeft over de inwoners van een land noemen we socialisme. In 1990 werden veel landen zelfstandig en een aantal ging bij Europa horen. Ook in de Sovjet Unie zelf kwam meer vrijheid. Tegenwoordig heet de leider van Rusland President Poetin en hij heeft ervoor gezorgd dat hijzelf weer heel veel macht heeft. De belangrijkste godsdienst is het Russisch orthodox, dit valt ook onder de christelijke godsdienst. De belangrijkste taal in dit gebied is Russisch.
Conflicten
Je hebt gemerkt dat het lastig is om de grenzen tussen de cultuurgebieden aan te geven. In de praktijk levert dat ook veel conflicten op. Een voorbeeld van een conflict waarbij verschillende culturen een rol spelen is het conflict in Soedan (Afrika).
Soedan, Afrika
Opdrachten
2. Pak kaart 241A uit de GB voor je en vergelijk jouw eigen kaart met de kaart uit de atlas. Schrijf op welke verschillen en welke overeenkomsten je ziet.
3. Op kaart 241A zie je dat sommige gebieden gestreept zijn en dus twee kleuren hebben. Waarom zijn die gebieden gestreept denk je?
4. Welk cultuurelement zou een oorzaak kunnen zijn voor het ontstaan van deze gestreepte gebieden. Gebruik de kaarten op blz. 236 in je antwoord.
5. Vergelijk nu kaart 241A met kaart 241B. Schrijf drie verschillen en drie overeenkomsten op over de indeling van de cultuurgebieden tussen de beide kaarten.
Opdrachten
6. Op basis van welke cultuurelementen zou de GB Azië verder indelen in kleinere cultuurgebieden? (tip: gebruik de kaarten op blz. 236)
7. Wat vind jij de beste indeling qua cultuur voor Azië?
Samenvattend
8. Kleur nu nogmaals de lege wereldkaart in aan de hand van de kennis die je tot nu toe verzameld hebt (maak gebruik van kaart 241A en B). Laat daarin de zes cultuurgebieden terugkomen die hierboven genoemd zijn. Maak een duidelijke legenda voor jezelf, zodat je deze kan leren voor de toets.
Cultuurelementen van de cultuurgebieden
9. Je gaat nu in de klas uitzoeken welke cultuurelementen er bij de verschillende cultuurgebieden horen. Je zoekt tenminste één voorbeeld van een cultuurelement (zie lijstje hieronder) per cultuurgebied. Let op: je moet dus op zoek naar cultuurelementen van het hele cultuurgebied niet van een land uit dit cultuurgebied.
Taal
Godsdienst
Wetten en regels
Tradities
Kunst, architectuur, dans
Kleding
Eetgewoontes
Atlasopdrachten
10. Gebruik de atlas. Op de grens van welke twee cultuurgebieden ligt Sudan?
11. Gebruik kaart 236A. Welke godsdienst is er in het noorden van Soedan en welke religie is er in het zuiden van Soedan.
Klik op de volgende link: http://www.warchild.nl/land/soedan . Met de link kom je terecht op de website van WarChild. Lees de tekst onder het kopje ‘Dit is er aan de hand’.
12. Wat vind jij ervan dat Soedan is opgesplitst in twee delen om het conflict op te lossen?
2.4: Cultuurverspreiding
Cultuurverspreiding: vroeger
In de vorige paragraaf heb je naar de verschillende cultuurgebieden in de wereld gekeken. Je bent er toen achter gekomen dat het erg moeilijk is om deze cultuurgebieden in te delen. Eigenlijk zijn de cultuurgebieden een momentopname. Culturen veranderen en cultuurgebieden verschuiven. Als culturen zich vanuit een gebied over andere delen van de wereld hebben verspreid noemen we dat cultuurverspreiding. Deze veranderingen waren vroeger de oorzaak van veroveringen en kolonialisme. Vanuit Europa werden vanaf de zestiende eeuw nieuwe gebieden ontdekt zoals Amerika en Australië. Deze gebieden werden gekoloniseerd. Deze overzeese gebieden in het bezit van Europese landen noemen we koloniën. De koloniën werden gebruikt om er grondstoffen te winnen of om er te gaan wonen. Dit tijdperk is echter nu voorbij. De koloniën zijn niet langer onderdeel van Europa en zijn zelfstandige staten geworden. Dit zelfstandig worden noemen we dekolonisatie.
De invloed van het westerse cultuurgebied zie je ook als je kijkt naar de ligging van de belangrijke taalgebieden op aarde. Dit zijn gebieden op aarde waar men dezelfde taal spreekt. Met name Engels, Spaans en Frans worden in grote delen van de wereld gesproken. Zie de kaart hieronder.
Taalgebieden in de wereld. Bron: studio aardrijkskunde
Opdrachten
1. Gebruik figuur 1 en GB 240E. Onderaan de pagina staat ook nog een bestandje met de figuur. Op deze figuur zie je de Europese koloniën in 1914. Noteer in de legenda van de figuur de namen van de koloniale moederlanden.
2. Welk land had in 1914 verreweg de meeste koloniën in handen?
Figuur 1. Europese kolonien.
Bron: de Geo.
Cultuurverspreiding: nu
Op dit moment zijn er vier factoren die een belangrijke rol spelen in het verspreiden van culturen:
1. toerisme
2. internationale handel
3. migratie
4. moderne communicatiemiddelen
Cultuurverspreiding betekent letterlijk de manier waarop een cultuur over de wereld wordt verspreid. Wanneer er door cultuurverspreiding cultuurelementen uit meerdere culturen door elkaar worden gebruikt spreek je van cultuurvermenging.Culturen veranderen doordat er cultuurvermenging is. Dit houdt in dat dat elementen van verschillende culturen door elkaar worden gebruikt. Het kopen van een Big Mac in India is hier een voorbeeld van. Deze bijzondere vorm van cultuurvermenging noemen we amerikanisering. Hierbij worden elementen van de cultuur van de Verenigde Staten overgenomen door andere culturen.
Tegenwoordig is migratie een belangrijke oorzaak van cultuurverspreiding. Migranten die vanuit Latijns-Amerika naar het zuiden van de Verenigde Staten verhuizen spreken voornamelijk Spaans. In het zuiden van de Verenigde Staten wordt door deze migratie steeds meer Spaans gesproken. Maar ook dichter bij huis speelt dit proces een rol. In Europa bijvoorbeeld. Hierdoor is door migratie van moslims uit Noord-Afrika en andere Arabische landen, de islam de snelst groeiende godsdienst. Cultuurvermenging gaat steeds sneller dit komt onder andere door de moderne communicatiemiddelen. Denk aan de nieuwste IPhone of Playstation. Deze apparaten veroveren binnen enkele maanden de gehele wereld. Dit komt omdat de verbindingen tussen gebieden op de wereld zijn verbeterd. De wereld is als het ware kleiner geworden.
Opdrachten:
3. Welke twee cultuurelementen maken het zichtbaar dat culturen zich makkelijk over de wereld verspreiden? 4. Op welke wijze speelt toerisme een belangrijke rol bij cultuurverspreiding?
5. Op welke manier speelt de media een belangrijke rol bij cultuurverspreiding? 6. Bekijk onderstaand filmpje. Geef een verklaring voor de titel: ‘’Amerikanisering: de lichamelijke gevolgen.
In jouw dagelijks leven heb je door cultuurverspreiding een hele mengelmoes van verschillende culturen. Je eet de ene dag pizza en de andere dag Indiaase curry. Deze vermenging van allerlei verschillende cultuurelementen noemen we cultuurvermenging. Heerlijk toch?! Een verrijking van je dagelijkse leven!
Cultuurverandering
Cultuur verandert dus constant. Maar cultuurverspreiding en cultuurvermening kan ook nadelen hebben. Culturen beginnen steeds meer op elkaar te lijken. Daarnaast zijn er steeds meer voorbeelden van typische cultuurelementen die in bepaalde culturen verdwijnen en daardoor verloren gaan. Mensen in een land kunnen daardoor zich bedreigd voelen, omdat ze bang zijn dat hun eigen cultuur verloren gaat.
Opdrachten:
1. Gebruik GB 205B. Wat heeft deze kaart met cultuurvermenging te maken?
2. In welke landen is er sprake van een sterke vermenging van culturen en in welke landen is nauwelijks het geval?
3. Geef een voorbeeld van cultuurvermenging in jouw dagelijks leven.
4. Geef een voorbeeld van een Nederlands cultuurelement dat door cultuurverspreiding verloren dreigt te gaan?
5. Geef een voorbeeld van cultuurverandering. (Geef bij een verandering altijd de oude situatie en daarna de nieuwe situatie)
Stelling: "Cultuurverspreiding en cultuurvermenging is positief voor de wereldbevolking".
6. Geef 2 argumenten voor en 2 argumenten tegen bovenstaande stelling.
3: Cultuur in Nederland
3.1 Inleiding
Het kleine eigenwijze landje Nederland heeft heel wat zaken, gewoontes en dingen die je met recht tot ‘typisch Nederlands’ kunt bestempelen.
Maar wat hoort er eigenlijk allemaal bij Nederland? Tot het Koninkrijk der Nederlanden horen 4 landen: Nederland, Aruba, Curacao en Sint Maarten. De Caribische eilanden Saba, Sint Eustatius en Bonaire zijn bijzondere gemeenten binnen Nederland. Enerzijds behoren deze drie eilanden tot het land Nederland, anderzijds zijn er wel een aantal manieren waarop er een verschil is tussen Caribisch Nederland en Europees Nederland. Zo betaal je er met de Amerikaanse dollar in plaats van met de euro, en zijn de wetten en belastingen er ook (nog) niet gelijk.
Naast de eilanden die nu tot koninkrijk der Nederlanden behoren zijn er ook gebieden die als voormalige kolonien invloed uitoefenen op onze nederlandse cultuur, denk aan Indonesie (voormalig Nederlands Indie) en Suriname.
Doordat deze gebieden onderdeel zijn (of zijn geweest) van Nederland hebben ze ook invloed op onze cultuur. Denk bijvoorbeeld aan de vele Indische restaurants die je in Nederland vindt.
Tot zover iets over Nederland in het algemeen, maar wat is nu de Nederlandse cultuur en wat zijn kenmerkende eigenschappen van die cultuur?
Figuur 1. Caribisch gebied.
Start Opdracht
Maak in Piccollage (App op je iPad) een collage met het thema ''typisch Nederland''. Laat op deze collage voorbeelden van de 7 soorten cultuurelementen zoals deze in paragraaf 2.1 zien.
3.2 Wat is de Nederlandse cultuur?
Je hebt in 2.1 een poster gemaakt met daarop de elementen waarvan jij denkt dat ze typisch Nederlands zijn. Waarschijnlijk staan tulpen, molens en stamppot op deze poster. Maar naast deze vaakgenoemde elementen zijn er nog veel meer voorbeelden te noemen waar je misschien niet zo snel aan denkt. Hieronder worden een aantal van die kenmerken beschreven.
1. Elfstedentocht De Elfstedentocht is een schaatstocht door elf steden in Friesland met een lengte van ongeveer 200 kilometer. Elk jaar is het weer de vraag of deze tocht kan worden gehouden. Het hangt namelijk af van de weersomstandigheden: er moet voldoende ijs op het water liggen en niet teveel sneeuw. De laatste tocht is gehouden in 1997.
bron 1: laatste elfstedentocht 1997.
2. Uit de muur eten Typische Nederlandse snacks zijn kroketten en frikandellen. Deze snacks kunnen thuis worden gemaakt of je kunt het bij de snackbar bestellen. Veel Nederlanders halen het liefst een kroket of frikandel uit de muur. Deze verkoopplaats heet een automatiek en is een soort verkoopautomaat dat in een aantal snackbars aanwezig is. De automatiek is al rond 1900 ontstaan, vermoedelijk in Duitsland. Van hier uit waaide het idee al snel over naar andere landen. In deze periode kwam het voedsel nog echt opgediend uit de automatiek, dus op een bord en een dienblad. Dranken werden in een glas geserveerd. De automatiek groeide uit tot een populaire manier van fastfood.Na de jaren zestig verminderde de populariteit van de automatiek in de meeste landen echter, en uiteindelijk verdween ze uit het straatbeeld. Behalve in Nederland: hier is de automatiek onverminderd populair.
Bron 2: Uit de muur eten (de telegraaf)
3. Zegeltjes Nederlanders staan bekend om hun zuinigheid en het is dan ook niet zo vreemd dat zegeltjes sparen hier een waar begrip is. In heel veel supermarkten winkels krijg je bij een aankoop een aantal zegeltjes of je kunt een aantal zegeltjes kopen. Met deze zegeltjes kan worden gespaard voor een bepaald product of een leuke korting.
bron 3: Zegeltjes sparen (geocaching)
4. Haring happen In Nederland zijn veel viskramen te vinden en hier kan een lekkere haring worden gehaald. Nederlanders dopen deze haring eerst in wat uitjes en eten daarna de vis op door hem in de hand aan de staart vast te houden en vervolgens te happen.
bron 4: haring happen
5. Stroopwafels en drop Twee andere heerlijke snacks in Nederland zijn stroopwafels en drop. De stroopwafels eten we het liefst als ze net vers gebakken zijn. Op elke markt in Nederlandse steden of dorpen vind je wel een kraam waar deze koeken worden verkocht. Veel mensen uit andere landen zijn de smaak van drop niet gewend en vinden dit dan ook helemaal niet lekker.
6. Wandelvierdaagse lopen Diverse steden in Nederland houden jaarlijks een zogenaamde wandelvierdaagse. Elke dag van deze vier dagen wordt er een wandeltocht gehouden en iedereen kan hieraan deelnemen. Het is de bedoeling dat je uiteindelijk de wandeltochten van alle vier de dagen voltooid. Vaak krijg je na afloop van de vier dagen wandelen een medaille. De bekendste wandelvierdaagse wordt in juli gehouden in Nijmegen.
7. Patatje oorlog Patat is natuurlijk niet typisch Nederlands, maar een patatje oorlog is dat zeker wel. Dit is een patatje met mayonaise en pindasaus. Ook wordt patat in Nederland soms gegeten met appelmoes of appelmoes en mayonaise. Nederland heeft in het verleden een aantal koloniën gehad en de pindasaus en het chinees-indische eten komt uit dit gebied.
8. Fietsen De fiets is een typisch kenmerk van de Nederlandse cultuur. In Nederland zijn er zelfs meer fietsen dan inwoners. We pakken vaak de fiets als we ergens naar toe moeten en veel jongere fietsen heel wat kilometers af om naar de middelbare school te gaan. Er zijn hier ruimvoldoende fietspaden en de fietstunnels zijn ook een bekend fenomeen. In de groepen 7 van de basisscholen wordt er zelfs met de fiets een landelijk verkeersexamen gedaan.
bron 6: Waarom Nederlanders veel fietsen volgens buitenlanders.
9. Koningsdag Een typische feestdag in de Nederlandse cultuur is koningsdag. Hiermee wordt de verjaardag van de koning gevierd en vrijwel iedereen draagt gedurende deze dag oranje kleding. Er worden diverse feesten georganiseerd en je ziet in alle steden en dorpen de zogenaamde vrijmarkten.
10. Sinterklaas Op 5 december wordt in de Nederlandse cultuur het Sinterklaasfeest gevierd. Dit feest draait om Sinterklaas die samen met zijn Pieten met de boot naar Spanje is gekomen. De Pieten delen voorafgaand aan Sinterklaas al pepernoten uit op straat en de kinderen kunnen ook al hun schoen zetten op bepaalde avonden. De ouders vertellen de kinderen dat de Pieten het huis binnenkomen via de schoorsteen en cadeautjes in de schoenen achterlaten. Op 5 december is het pakjesavond en krijgt iedereen cadeautjes. In sommige gezinnen worden er surprises en gedichten voor elkaar gemaakt.
Opdrachten:
Lees en bekijk bovenstaande beschrijvingen van Nederlandse cultuurelementen.
1. Welke tradities en feesten vier jij ook? Noem er vijf en schrijf op hoe je die viert.
2. Zijn er in het bovengenoemde rijtje ook feesten of tradities die jij nog nooit hebt gevierd? Als dat zo is, schrijf
je er twee op.
3. Bekijk bron 8 hieronder. Welk typisch voorbeeld van de Nederlandse cultuur wordt in deze cartoon getoond?
4. De cartoon hieronder is gemaakt door een Engelsman die in Nederland woont. Hij vindt dingen bijzonder, terwijl wij dit heel gewoon vinden. Bekijk de link van de site van deze Engelsman: Site Engelsman 'strange dutch habits'
5. Welke gewoonte die deze Engelsman beschrijft van Nederlanders vind jij eigenlijk ook een beetje gek?
bron 8: Nederlandse gewoontes
3.3 Migratie
Migratie
Het werkwoord migreren betekent verhuizen of veranderen van woonplaats. In Nederland ligt het gemiddelde op zeven keer. Dat betekent dus dat mensen die in Nederland wonen in hun leven gemiddeld zeven keer verhuizen. Dit verhuizen binnen een land noemen we binnenlandse migratie. Maar je kunt ook naar het buitenland verhuizen. Als je een landgrens passeert bij je verhuizing noemen we dat emigratie. Natuurlijk zijn er ook mensen die naar Nederland toe komen. Een land binnenkomen noemen we immigratie. Natuurlijk ben je altijd allebei, want als je een land binnenkomt, heb je ook een land verlaten. Dus als je immigrant bent voor Nederland ben je emigrant voor het land dat je verlaten hebt.
Allochtoon en Autochtoon
Mensen die hun hele leven wonen in land waar zij en hun ouders geboren zijn, zijn mensen zonder migratieachtergrond Mensen die uit een ander land komen of van wie hun vader of moeder of allebei uit het buitenland kom(en)t noemen we mensen met een migratie-achtergrond. De bekendste Nederlandse allochtonen zijn de leden van ons koninklijk huis. Want de vader van Willem Alexander kwam uit Duitsland en Maxima, de moeder van onze kroonprinses Amalia, komt uit Argentinië.
Bron 1 De koninklijke familie (Elsevier)
Toch hebben de woorden allochtoon en autochtoon zo’n negatieve klank gekregen dat onze regering heeft besloten om deze woorden niet meer in officiële stukken te gebruiken. Zie de tekst hieronder.
''De Tweede Kamer nam op 17 maart 2016 een motie (= actiepunt) aan waarin de regering wordt verzocht ‘om de beleidstermen allochtoon en autochtoon te herzien’. De motie vloeit voort uit een al langer lopend debat over de voor- en nadelen van hoe de Nederlandse overheid de etnische herkomst meet, en over de terminologie waarmee herkomstgroepen worden aangeduid. Vooral de term ‘allochtoon’ wordt in toenemende mate als stigmatiserend ervaren''. Bron: Socialevraagstukken.nl
Immigratie
In de afgelopen jaren heeft Nederland ook veel immigranten binnen gelaten. Vaak waren de redenen om naar Nederland te komen voor veel van deze immigranten niet zo leuk. Je kunt hierbij denken aan bijvoorbeeld de oorlog in Syrië die ervoor zorgde dat er veel mensen vertrokken en in een veilig land toevlucht zochten. Voor deze groep zijn de push factoren dus belangrijker dan de pull factoren. Als deze vluchtelingen in Nederland officieel een aanvraag indienen om hier te mogen blijven, noemen we deze mensen asielzoekers. Ze moeten kunnen laten zien wie ze zijn, dus ze moeten een paspoort of ID-kaart bij zich hebben. Als ze asiel hebben aangevraagd wordt per persoon bekeken of hun land van herkomst inderdaad onveilig is. Als dat zo is, mogen ze blijven en krijgen ze een permanente of tijdelijke status. Als hun herkomstland veilig is en ze alleen maar naar Nederland gekomen zijn vanwege de welvaart, worden deze mensen uitgezet. Zij moeten dan terug naar hun land van herkomst. De mensen die mogen blijven moeten wel een inburgeringscursus volgen, zodat ze de Nederlandse samenleving snappen en onze taal kunnen verstaan.
Migratiemotieven
Zoals je in de bovenstaande tekst gezien hebt, zijn er dus verschillenden redenen om een land te verlaten, de zogenaamde pushfactoren. We gaan ze eens onder de loep nemen
Er zijn vier reden/motieven waarom mensen verhuizen.
1. Economische migratie
Als mensen migreren voor een beter leven, een betere baan, dan noem je dat economische migratie. Je noemt deze migranten ook wel arbeidsmigranten.
2. Sociale migratie
Als je je gezin naar bijvoorbeeld Nederland haalt, of je trouwt met je vakantieliefde en je komt in Nederland wonen, noem je dat sociale migratie.
3. Politieke migratie
Wanneer je vlucht omdat je andere politieke ideeen hebt of er is oorlog in je land, ben je een politieke migrant ook wel vluchteling genoemd. Ook als je homo bent en dat mag niet in je eigen land ben je een politieke migrant.
4. Ecologische migratie
Wanneer je op de vlucht slaat, omdat er een natuurramp is in je land, een orkaan, tsunami of bijvoorbeeld droogte, dan ben je een ecologische migrant. Pullfactoren zijn eigenlijk het tegengestelde van de pushfactoren. Dus je kunt dan bedenken waarom Nederland (en andere landen in West Europa), zo geliefd is bij vluchtelingen. Maar in Nederland zien mensen soms met angst en beven deze groepen komen. Op het journaal is bijna elke dag wel een onderwerp hierover. Een aantal mensen vindt dat we de grenzen helemaal op slot moeten doen, toch zijn er ook mensen die vinden dat we die mensen moeten helpen.
Opdrachten:
1. Welke soorten migratiemotieven hadden:
a. Erik en zijn familie in Noorwegen
b. De mensen die migreerden naar Amerika in de 19e eeuw
c. De mensen die migraarden naar Canada na de tweede wereldoorlog
d. De huidige vluchtelingen uit Syrie.
e. Antonia uit Griekenland komt naar Nederland, omdat ze gaat trouwen met haar Nederlandse vakantieliefde Peter.
Atlasopdrachten (54e druk)
2. Op kaart 48 AC vind je de binnenlandse migratie. Dit is dus een kaartje over verhuizingen binnen Nederland. Paars zijn de gebieden waaruit mensen vertrekken. Noem eens twee gebieden waaruit mensen vertrekken.
3. Wat zijn de push factoren voor de mensen die uit deze gebieden vertrekken? (noem er twee)
4. Er zijn ook gebieden in Nederland waar mensen juist naartoe gaan. Welke kleur hebben deze gebieden?
5. Wat zijn de pull-factoren voor de mensen die naar deze gebieden toe gaan? (noem er twee)
Gebruik GB180E.
6. Welke titel heeft deze kaart?
7. Het aantal vluchtelingen wordt op twee manieren weergegeven op deze kaart. Welke twee manieren?
8. Je kunt op deze kaart twee pushfactoren vinden voor het vertrekken van mensen. Welke twee pushfactoren zijn dit?
9. Wat is het soort migratiemotief voor deze mensen?
10. Uit welk land krijgt Kenia heel veel vluchtelingen en waarom?
3.4 Push en pullfactoren
Push en pullfactoren
In de jaren vlak na de tweede wereldoorlog waren er veel Nederlanders die er voor kozen om naar het buitenland te vertrekken. Er was in Nederland zoveel kapot gemaakt in de oorlog, dat zij hun huis en alle bezittingen kwijt waren. Veel van deze Nederlanders gingen naar Canada, de V.S. of Australië. In die tijd was er geen skype of internet, telefoneren naar het buitenland was erg duur en brieven deden er dagen over om op hun bestemming te komen. Vaak zagen de emigranten hun familie niet meer terug. Het was dus toch best nog een hele stap om in een ander land opnieuw te beginnen. Ook tegenwoordig zijn er wel Nederlanders die naar het buitenland vertrekken, misschien het je het programma : “ik vertrek” wel eens gezien. Er zijn verschillende redenen waarom mensen Nederland verlaten, dit zijn vaak de dingen die ze negatief vinden aan Nederland. Deze negatieve zaken die een reden voor vertrek uit een land kunnen zijn, noemen we push factoren. Het gebied waar de emigranten naartoe gaan heeft juist een aantrekkende werking, deze factoren noemen we pull (= trekken)factoren.
bekijk de video van bron 2. Beantwoord de volgende opdrachten:
Erik in Noorwegen
1. Wat zijn de pushfactoren Erik om te vertrekken?
2. Wat zijn de pullfactoren voor Erik om naar dat land te vertrekken?
3. Als jij de keuze had om te vertrekken waar zou jij dan heen willen migreren?
4. Wat zijn voor jou de pushfactoren om te vertrekken?
5. Als jij niet wilt vertrekken, wat zijn dan voor jou de pullfactoren om te blijven?
Migratie naar Holland (MIchigan)
6. Zoek Holland (Michican) op in google Maps en bekijk afbeeldingen van deze plaats. Noem drie dingen waaraan je nog steeds kunt aflezen dat de oorspronkelijk inwoners uit Nederland kwamen.
Emigratie naar Australie, Canada, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika
7. Hoeveel procent van de Nederlands emigreerde na de tweede wereldoorlog?
8. Welke pushfactoren waren er om te vertrekken uit Nederland?
9. Welke nadelen ervoeren de gemigreerde Nederlanders?
3.5 Immigratie naar Nederland
Nederland is een land dat door alle jaren heen grote groepen immigranten heeft gekend. Nog steeds komen er groepen mensen om verschillende redenen ons land binnen.
We gaan eens kijken naar de groepen mensen die Nederland zijn binnen gekomen sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog, dus sinds 1945. We gaan niet alleen kijken naar wie er kwamen maar ook vooral letten op de oorzaak. Dus we stellen de vraag waarom kwamen deze mensen naar Nederland.
bron 1: Aankomst Molukkers in Nederland
Molukkers
Indonesië was al sinds de tijd van de VOC (rond 1600) een kolonie van Nederland. Dat betekende dat het Nederlandse leger daar de baas was en het Nederlandse leger kreeg daarbij hulp van onder anderen Molukkers. Tijdens de tweede wereldoorlog werd de Nederlandse kolonie Indonesië bezet door de Japanners en na de tweede wereldoorlog werd Indonesië een zelfstandig land. Het KNIL (= het Koninklijk Nederlands Indisch Leger) was dus na de tweede wereldoorlog overbodig en de soldaten uit dit leger kwamen terug naar Nederland. De militairen van de Molukken kwamen ook naar Nederland omdat de Nederlandse regering ze een eigen republiek had beloofd, de Republiek der Zuid Molukken, maar deze belofte kon de Nederlandse regering helemaal niet nakomen omdat Indonesië de Molukken tot een deel van hun land rekent.
Deze groep Ambonezen, zoals ze toen werden genoemd werden, kwamen op een moment in Nederland waarop er een grote woningnood was en zij werden gehuisvest in de zogenaamde woonoorden, dit waren voormalige concentratiekampen. Deze kampen lagen verspreid door heel Nederland. De Molukkers rekenden er nog jaren op dat ze terug zouden keren naar hun eigen land, maar tegenwoordig is wel duidelijk dat dat niet gaat gebeuren.
Surinamers
Niet alleen Indonesië was een kolonie van Nederland, maar ook Suriname was een kolonie. In 1975 werd dit land onafhankelijk en een groot aantal Surinamers besloot toen om naar Nederland te emigreren. Zij kwamen met het vliegtuig en gingen dus hun huis zoeken in de gemeente waar ze aan kwamen, vandaar dat er heel veel Surinamers wonen in Amsterdam.
Antillianen en Arubanen in Nederland
In Nederland woonden in 2016 zo'n 152.000 Antillianen (bron CBS). De meesten van hen komen van Curacao. In 1972 waren het er nog maar 11.000.
Tot het begin van de 20e eeuw kwamen er niet zoveel Antillianen en Arubanen naar Nederland. Alleen blanke ambtenaren en studenten gingen naar Nederland, voor vakantie of opleiding. Pas later kwamen leerlingen uit de nationale bevolking ook om te studeren. Ze moesten heel goed kunnen leren om een beurs te krijgen. Zonder beurs waren zij meestal te arm om een dure opleiding in Nederland te betalen. Vanaf de ‘60 was er door automatisering steeds minder werk op Curaçao en Aruba. Omdat iedere Antilliaan en Arubaan een Nederlands paspoort heeft, gingen veel werklozen werk zoeken in Nederland. Vanwege de slechte economie op de eilanden bleven steeds meer studenten bovendien na hun studie in Nederland.
Toch is de migratie tussen de Antillen en Nederland geen eenrichtingsverkeer. Veel mensen gaan terug naar de Antillen. Ook hebben veel Europese Nederlanders zich de afgelopen jaren gevestigd op de Antillen en Aruba. Het toerisme op Aruba en op de Nederlandse Antillen zit bijvoorbeeld sterk in de lift, waarvan naast remigranten vanuit Nederland ook veel arbeidsmigranten vanuit de Caribische regio profiteren. Het inwoneraantal van Aruba is daardoor binnen vijftien jaar van 60.000 toegenomen tot 100.000.
Spanjaarden, Italianen, Turken en Marokkanen
Na de tweede wereldoorlog lag Nederland in puin. Huizen, fabrieken en gebouwen waren vernietigd of beschadigd. Veel infrastructuur, zoals bruggen, wegen en spoorwegen was door het oorlogsgeweld kapot.
Van de vooroorlogse economie was weinig meer over. Met vereende krachten werd Nederland in de periode 1945-1965 in al zijn facetten weer opgebouwd. We kregen financiële hulp uit de Verenigde Staten, de zogenaamde Marshallhulp en hierdoor konden we onze economie weer gaan opbouwen. Gelukkig ging dit opbouwen heel snel en zo rond de jaren 1960 kwam de welvaart. Er was veel werkgelegenheid en er waren in Nederland niet genoeg arbeiders om dit werk te kunnen doen. Eerst kwamen er arbeiders uit Spanje en Italië, zij deden het werk dat veel Nederlanders niet wilden doen. Toen in Spanje en Italië de welvaart ook groeide, gingen deze arbeiders vaak weer terug naar hun lang van herkomst. In Nederland bleef de welvaart groeien en daarmee ook de vraag naar arbeiders. Nederlandse fabrieken gingen naar Marokko en Turkije om daar arbeiders vandaan te halen. In Nederland gingen we er van uit dat deze arbeiders tijdelijk zouden komen en we noemden hen daarom gastarbeiders. Maar er was zoveel werk dat deze arbeiders bleven. Na verloop van een aantal jaren lieten deze gastarbeiders hun vrouw en kinderen overkomen uit Turkije en Marokko.
Met deze groep mensen kwamen er ook ander cultuurelementen Nederland binnen. We maakten niet alleen kennis met hun eetgewoonten ook namen ze hun eigen godsdienst mee. En met deze godsdienst ook de feesten die daarbij horen. Kortom er kwam een hele nieuwe cultuur binnen.
Figuur 5: Percentage Turken t.o.v. de Nederlandse bevolking.
Bron: CBS
Opdrachten
1. Welk migratiemotief hadden Molukkers?
2. Waarom worden deze Molukkers ook wel Ambonezen genoemd (zoek dit op op Internet)?
3. Waarom waren de Mollukkers zo boos?
4. Waarom zou de Nederlandse regering dit hebben gedaan?
5. Bekijk bron 5. Waar wonen de meeste immigranten uit Turkije?
6. Kun je deze spreiding verklaren? Dus waarom wonen de immigranten op die plaats in Nederland.
7. Welke cultuurelementen namen de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders mee naar Nederland? Noem bij beide twee voorbeelden.
8. Waarom kwamen de Molukse mensen weinig in contact met de Nederlandse cultuur?
Atlasopdrachten: bekijk GB50 en 51 van de atlas.
9. In de 3.1 heb je gelezen dat Nederland een aantal koloniën had. Deze gebieden worden in grafiek 50 D1 overzeese rijksdelen genoemd. Om welke 3 gebieden gaat het?
10. Je ziet bij Suriname een piek rond 1975. Waarom kwamen er toen veel Surinamers naar Nederland.
11. Rond 1980 is er weer een piek bij Suriname, hoeveel Surinamers komen er dan naar ons land?
12. Zoek op internet de reden voor deze piek. Wat voor ingrijpends gebeurde er toen in Suriname.
13. Bekijk de grafiek van blz. 50D2. Welke groep gastarbeiders wordt in de tekst niet genoemd, maar vind je wel op de grafiek.
3.6 Vluchtelingen
Vluchtelingen / Asielzoekers
Met de toenemende welvaart in de wereld, nam de mobiliteit van de mensen toe. Als ergens op aarde wantoestanden waren, was het voor groepen mensen mogelijk om deze wantoestanden te ontvluchten. Ook deze groepen mensen zochten soms hun heil in het veilige en welvarende Nederland. Redenen om een land te verlaten (= pushfactoren) kunnen zoals je weet politiek, sociaal, economisch of ecologisch van aard zijn. Vluchtelingen kunnen dus uit alle delen van de wereld komen en kunnen allerlei verschillende redenen hebben.
Maar of vluchtelingen in Nederland kunnen blijven hangt van heel veel dingen af. Er wordt eerst een onderzoek gedaan naar de reden van emigratie. Dit onderzoek noem je een asielprocedure en dit onderzoek kan lang duren. Als er onderzoek naar de reden van emigratie is gedaan en asielzoekers mogen blijven, dan krijgen deze vluchtelingen een tijdelijke verblijfsvergunning en krijgen ze woonruimte toegewezen. Als ze niet mogen blijven dan worden ze Nederland uitgezet.
bron 6 Migratiesaldo (cbs.nl)
Opdracht
14. Bekijk bron 6. Uit welk land komen de laaste 5 jaar de meeste vluchtelingen? Wat is de reden voor deze mensen om te vluchten?
bron 7: Voorlichting over AZC(bron: coa.nl)
Integratie
Je hebt in deze paragraaf kunnen lezen dat in de afgelopen 70 jaar er veel migranten in Nederland zijn komen wonen. Van deze nieuwe Nederlanders verwachten we dat ze een inburgeringscursus volgen en de Nederlandse taal gaan leren. Natuurlijk hebben deze nieuwe Nederlanders ook hun eigen cultuurelementen meegenomen en met deze cultuurelementen hebben ze ons land verrijkt. Als mensen zich voor een deel aanpassen aan onze cultuur dan noem je dat integreren. Als je goed geïntegreerd bent is het makkelijker voor je om een baan te vinden en deel te nemen aan allerlei activiteiten in onze samenleving.
Opdrachten
1. Bekijk het filmpje van het COA: Welke maatregelen neemt het COA om vluchtelingen zo goed mogelijk te laten integreren in de buurt?
2. Gebruik het internet. Welk migratiemotief (politiek, economisch, sociaal of ecologisch) hebben de Syrische vluchtelingen die naar Europa komen? Leg je antwoord uit.
3. Ga op internet op zoek naar een artikel, waarin je bewijs levert voor je antwoord bij opdracht 16 Bewaar dit artikel.
4 Opdrachten
4.1 Opdracht: Spreiding van allochtonen over Twente
We hebben het nu gehad over de verschillende groepen mensen met een migratieachtergrond in Nederland, maar hoe zit dat nu in Twente? Welke groepen wensen wonen waar in Twente en waarom is dit nu eigenlijk zo. Dat gaan jullie in deze opdracht uitzoeken.
Om erachter te komen of er in Twente bepaalde groepen mensen veel voorkomen in vergelijking met de rest van Nederland, gaan we eerst een aantal grote steden in Nederland vergelijken met de grote steden in Twente.
1. Welke groepen mensen met een migratieachtergrond vind je in:
Tip: kijk hiervoor bij weetjes, bij verdeling op basis van achtergrond
Gemeente Groningen
Gemeente Amsterdam
Gemeente Rotterdam
Gemeente Utrecht
Gemeente Den Haag
Gemeente Almelo
Gemeente Hengelo
Gemeente Enschede
Gemeente Twenterand
2. In welke stad wonen relatief (in %) de meeste Turken?
3. Waarom daar?
4. In welke stad wonen relatief (in %) de meeste Surinamers, Antillianen en Arubanen?
5. Waarom daar?
6. In welke stad of gemeente wonen de minste allochtonen?
7. Waarom hier niet?
8. In welke stad in Twente wonen de meeste niet-westerse allochtonen?
We gaan nu verder inzoomen naar Almelo…..
9. In welke wijk van Almelo wonen de meeste niet-westerse allochtonen? (Bornebroek en Aadorp mag je overslaan)
10. Uit welk land komen de meeste mensen in deze wijk?
11. Waarom wonen deze groep mensen in deze wijk denk je?
12. In welke wijk van Almelo wonen de minste niet-westerse allochtonen? (Bornebroek en Aadorp mag je overslaan)
13. Waarom wonen er zo weinig niet-westerse allochtonen in deze wijk denk je?
4.2 Opdracht: Toneelstuk cultuur
De cultuurgebieden
Om duidelijk te hebben waarover we praten (dus ook op de toets), maken wij onderscheid tussen de volgende zes grote cultuurgebieden op de aarde:
De Westerse Wereld: Europa, Noord-Amerika en Australië.
De Islamitische Wereld: Noord-Afrika en Midden-Oosten.
Latijns Amerika: Midden-Amerika en Zuid-Amerika.
Sub-Sahara Afrika: Afrika ten zuiden van de Sahara.
Voormalig Sovjet-Unie: delen van Oost-Europa en het noorden van Azië.
Azië: alle overige landen in Azië, o.a. China, India, Indonesië etc.
Stap 1: Je krijgt van je docent als groep een cultuurgebied toegewezen
Stap 2: Pak kaart 241A erbij in de groene atlas. Teken jullie cultuurgebied op het kaartje dat je krijgt en plak deze in je schrift. Zet de namen van zoveel mogelijk landen in het kaartje.
Stap 3: Ga aan de hand van het bovenstaande schema zoveel mogelijk cultuurelelmenten opzoeken die typerend zijn voor jouw cultuurgebied. Tip: Zoek naast het cultuurgebied ook naar cultuur van landen binnen het cultuurgebied en probeer zoveel mogelijk diepgang te bereiken. Gebruik het onderstaande schema voor het indelen van cultuurelementen.
Cultuurelementen indelen
Cultuur kun je indelen in heel veel verschillende onderdelen. Met een moeilijk woord noemen we dit ook wel elementen. Een cultuurelement is iets waaraan je een cultuur kunt herkennen.
Er zijn 7 cultuurelementen:
Taal
Godsdienst
Wetten en regels
Tradities
Kunst, architectuur, dans
Kleding
Eten en drinken
In de Nederlandse cultuur eten mensen bijvoorbeeld met mes en vork, terwijl in Azië vaak met stokjes wordt gegeten. Dit zijn voorbeelden bij het cultuurelement eten en drinken. In Peru zijn de meeste mensen katholiek, terwijl in India mensen vooral Hindoeïstisch zijn, dit is weer een voorbeeld bij het cultuurelement godsdienst. In Europa hebben we geen doodstraf, in Amerika wel. In Nederland geven vaak we drie kussen als begroeting en mannen elkaar vaak een hand, in Frankrijk geven ze twee kussen, ongeacht of het een man of een vrouw is. Zo zie je dat cultuur op heel veel verschillende gebieden in het leven van mensen een grote rol speelt.
Stap 4: Sorteer de verschillende cultuurelementen in scenes die logisch bij elkaar passen. Ook hiervoor kun je het bovenstaande schema gebruiken.
Stap 5: Laat je aantal cultuurelementen checken bij je docent. Maak vervolgens aan de hand van je cultuurelementen een toneelstuk van maximaal 5 minuten.
Je krijgt een superhoog cijfer als:
Er veel cultuurelementen met diepgang uit je diavoorstelling spatten. (Heel belangrijk!!!)
Er goed, serieus en soepel toneelgespeeld wordt.
Er goed samengewerkt is en je het maximale uit jezelf en uit elkaar gehaald hebt.
Je toneelstuk creatief is.
De klas het idee heeft dat ze ook echt in het cultuurgebied is.
4.3 Opdracht: Migratie in de les
10 minuten: Lees paragraaf 3.3, 3.4 en 3.5 door met je groep
20 minuten: Doe de volgende opdracht:
15 minuten: Elkaar de verhalen vertellen op het podium.
Maak 4 korte verhalen van een
1 Ecologische migrant van de kust van Japan naar het binnenland van Japan
2 Economische arbeidsmigrant van Turkije naar Nederland
3 Sociale migrant van Marrokko naar Nederland
4 Politieke migrant van Iran naar Nederland
Migratiemotieven:
- Geef aan wat de pushfactoren zijn voor de plek van vertrek
- Geef aan wat de pullfactoren zijn voor de plek van aankomst
- Neem allemaal 1 verhaal op je om te vertellen. Je verhaal mag maximal 30 seconden duren.
Denk na over de volgende vragen?
Wie van jullie is een arbeidsmigrant?
Wie van jullie is een binnenlandse migrant?
Wie van jullie is een allochtoon en wie is een autochtoon?
Wie van jullie is een emigrant en/of Immigrant en/of binnenlandse migrant?
5 Leerdoelen
LEERDOELEN WIKI CULTUUR
Paragraaf 1:
- Door de inleiding door te lezen en te bekijken krijg je een globaal beeld van het onderwerp.
Paragraaf 2.1
Je kent de definitie van de volgende begrippen:
- Cultuur
- Natuur
- Cultuurelement
Leerdoelen:
- Je kan de cultuur van een groep mensen beschrijven.
- Je weet wat het verschil is tussen de cultuur en natuur van een mens
- Je kan voorbeelden geven van de cultuurelementen van een groep mensen
- Je kan voorbeelden geven van de natuurelementen van een groep mensen
- Je kent de 7 soorten waarin je cultuurelementen in kunt delen (rijtje = goed leren)
- Je kan cultuurelementen indelen in de 7 soorten cultuurelemten
- Je kan van elke 7 soorten cultuurelementen voorbeelden noemen.
Paragraaf 2.2
Je kent van de volgende begrippen:
- Cultuurgebied
- Conflict
Leerdoelen:
- Je kent de namen van de 6 grote cultuurgebieden (rijtje = goed leren!)
- Je weet de ligging van de 6 grote cultuurgebieden op aarde
- Je kan per cultuurgebied minimaal 3 voorbeelden noemen van typerende cultuurelementen
- Je kan verklaren waarom er bij grenzen van cultuurgebieden conflicten kunnen ontstaan
- Je kan in de atlas van een kaart informatie over cultuurgebieden aflezen en verwerken
Paragraaf 2.3
Je kent de definitie van de volgende begrippen:
- Cultuurverspreiding
- Kolonialisme
- Kolonie
- Dekolonisatie
- Taalgebied
- Amerikanisering
- Migratie
- Cultuurvermenging
Leerdoelen:
- Je kan uitleggen op welke manier cultuurelementen zich vroeger over de wereld verspreid hebben.
- Je weet wat een kolonie is
- Je kan voorbeelden noemen van Nederlandse kolonies
- Je kan uitleggen welke rol kolonies speelden bij het verspreiden van cultuurelementen
- Je kan uitleggen wat dekolonisatie is.
- Je kent de vier factoren die een rol spelen bij cultuurverspreiding (rijtje = goed leren)
- Je kan van de vier factoren die een rol spelen bij cultuurverspreiding voorbeelden noemen
- Je kan uitleggen wat amerikanisering is
- Je kan voorbeelden noemen van amerikanisering
- Je kan informatie over cultuurverspreiding en kolonisatie van kaarten aflezen en verwerken
- Je kan uitleggen wat cultuurvermenging is
- Je kan voorbeelden noemen van cultuurvermenging
Paragraaf 3.1 en 3.2:
- Je kan van de Nederlandse cultuur voorbeelden noemen van typerende cultuurelementen aan de hand van de 7 catogorien uit paragraaf 2.1
- Je begrijpt dat de Nederlandse cultuur voor jou gewoon is, maar voor buitenlanders soms vreemd.
Paragraaf 3.3:
- Binnenlandse migratie
- Emigratie
- Immigratie
- Autochtoon
- Allochtoon
Paragraaf 3.4:
- Pushfactoren
- Pullfactoren
Leerdoelen:
- Je kan uitleggen wat push- en pullfactoren zijn
- Je kan voorbeelden geven van push- en pullfactoren voor Nederlanders na de tweede wereldoorlog
Paragraaf 3.5
- Migratiemotief
- Economische migratie
- Arbeidsmigrant
- Sociale migratie
- Polieke migratie
- Ecologische migratie
Leerdoelen:
- Je kent de vier motieven voor migratie (rijtje = goed leren)
- Je kan voorbeelden noemen voor elk van de vier motieven van migratie
- Je kan een push- of pullfactor koppelen aan het juiste migratiemotief
- Je kan op een altaskaart push- en pullfactoren herkennen
Paragraaf 3.6:
- Gastarbeiders
Leerdoelen:
- Je kent de 4 grote groepen mensen die sinds de tweede wereldoorlog migreerden naar Nederland
- Je kan voor elke groep uitleggen wat hun migratiemotief was
- Je kan voor elke groep uitleggen wat hun push- en pullfactoren zijn
- Je kan uitleggen welke invloed deze groepen mensen hebben op de Nederlanse cultuur
Paragraaf 3.7:
- Vluchteling
- Asielzoeker
- Integratie
Leerdoelen:
- Je kan uitleggen welke groepen Nederland nu binnenkomen en wat hun motieven zijn
- Je kan uitleggen wat integratie is.
- Je kan voorbeelden noemen van integratie in Nederland.
Het arrangement Brugklas cultuur 2022 is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
2.1 Wat is cultuur?
bestand figuur 1.
