Tweede Wereldoorlog in Nederlands Indië

Tweede Wereldoorlog in Nederlands Indië

Inleiding

In deze wikiwijs ga je leren hoe de inval, bezetting en bevrijding van Nederlands Indië verliep.

Alle informatie die je nodig hebt vind je op deze wikiwijs. Gebruik het menu links om te navigeren tussen bronnen, vragen en andere informatie.

Je maakt de vragen en opdrachten die je tegenkomt in deze wikiwijs.

Heb je vragen over hoe je verder moet? Vraag het aan je docent!

Leerdoelen

Aan het einde van deze wikiwijs kan je:

  • uitleggen waarom Japan Nederlands Indië binnenviel
  • uitleggen hoe de inheemse bevolking de Japanners zag
  • uitleggen hoe de Japanse bezetter omging met de Nederlandse inwoners
  • uitleggen hoe de Japanse bezetter omging met de inheemse bevolking
  • uitleggen hoe de Japanse bezetting van Nederlands Indië beëindigd werd
  • uitleggen wat de gevolgen van de Japanse bezetting voor Nederlands Indië waren

Nederlands Indië (tot jan 1942)

Lees de tekst hieronder

Ooit was Nederlands-Indië begonnen als een gebied waar de V.O.C. (Vereenigde Oostindische Compagnie) handel dreef voor specerijen. Er was geen sprake van een echte kolonie, maar slechts kleine handelsposten.

Uiteindelijk koloniseerden de Nederlanders het gebied om er veel geld aan te verdienen. De inheemse bevolking moest een deel van hun opbrengst van hun land aan de Nederlanders geven en kregen daar weinig tot niets voor terug. Specerijen, rubber, koffie en tabak werden door de Nederlanders duur doorverkocht. In Nederlands-Indië was ook veel olie te vinden, een grondstof die steeds belangrijker werd aan het begin van de 20ste eeuw.

De Nederlanders voelden zich ook verplicht om iets terug te doen. Ze bouwden ziekenhuizen en scholen, maar deden dit vooral omdat ze zich als superieur zagen. De Nederlanders vonden dat ze de inheemse bevolking moesten opvoeden. Dit werd ook wel 'white mans burden' (de last van de blanke) genoemd.

Japan was geen kolonie, maar probeerde juist zelf zijn rijk te vergroten. Nog voor de Tweede Wereldoorlog begon was Japan al druk bezig met zijn grondgebied uitbreiden. Dit moest ook wel volgens de Japanners, want op hun eigen grondgebied bevonden zich te weinig grondstoffen. Met name olie was nodig om van Japan een sterk land te maken. Onder andere Korea, delen van China en Taiwan werden al door Japan ingelijfd voordat de Tweede Wereldoorlog losbarstte. Ook was er een oorlog met de Sovjet-Unie, die Japan verrassend won. Maar dat was niet genoeg. Japan wilde meer en andere landen, waar onder de Europese kolonisatoren van Zuid-Oost Azië, vonden dat zorgwekkend.

Japan wilde voorkomen dat de Verenigde Staten zich in de oorlog zouden mengen en besloten dat aanval de beste verdediging was. "Strike first and strike hard". Val als eerste aan en doe dat zo hard mogelijk. Dat deed Japan bij de aanval op Pearl Harbor. Daar lees je meer over in de volgende bron.

Toets: Nederlands-Indië tot 1942

Start

De inval van Nederlands Indië

Lees de onderstaande tekst door en bespreek met je buurman/buurvrouw de volgende stellingen, schrijf je conclusies met argumenten voor jezelf op.

  1. De Japanners vielen Nederlands-Indië binnen om de inheemse bevolking te bevrijden van de westerse overheersing.
  2. De inheemse bevolking vocht mee tegen de Japanners.
  3. De inheemse bevolking zag de Japanners als bevrijders.
  4. De Japanners wonnen vrij makkelijk de strijd om Nederlands-Indië.

Op 7 december 1941 viel Japan de marinebasis Pearl Harbor op Hawaï aan. Ze deden dit om de Verenigde Staten in één keer zo hard te raken dat ze geen oorlog met Japan zouden willen. Daar vergisten ze zich in. De Verenigde Staten hadden tot dan toe nog niet zo veel interesse gehad in de oorlogen in Europa en Zuid-Oost Azië, maar vanaf 7 december wel. Nederland verklaarde na de Verenigde Staten ook meteen de oorlog aan Japan. Het zou niet lang duren voor die er ook kwam.

In een rap tempo namen de Japanners Hong Kong, de Filipijnen en Singapore in. De Europese kolonisatoren waren verrast. Ze hadden niet verwacht dat Japan zo sterk zou zijn. Nu lag de focus van Japan op Nederlands-Indië. De kolonie van Nederland (dat in Europa had verloren van de Duitsers en dus werd bestuurd vanuit Londen) had onder andere een hoop olie, wat de Japanners graag wilden hebben. Ze hadden immers zelf bijna geen olie.

Het Nederlandse leger (de KNIL, Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) was geen partij voor de Japanse vechtmachine. De KNIL bestond uit 30.000 manschappen en werd ondersteund door gewapende burgers van de inheemse bevolking. Ondanks hulp van de Britten en de Amerikanen nam Japan Nederlands-Indië stukje bij beetje in. Vrijwel de hele geallieerde vloot werd tot zinken gebracht in enkele zeeslagen. Op 9 maart 1942 tekende generaal Hein ten Poorten de overgave.

De inheemse bevolking was benieuwd hoe het leven onder de Japanners zou zijn. Ze zagen hun kolonisator verslagen worden door een Aziatisch buurvolk! Helaas voor hen bleken ook de Japanners niet van goede wil. De inheemse bevolking werd ingezet voor allerlei dwangarbeid en vele kwamen om. Daar lees je meer over in de volgende bron.

Toets: De inval van Nederlands-Indië

Start

Bezetting van Nederlands Indië

Japanse houding tijdens de bezetting

De volgende vragen gaan over de het gedrag van de Japanse bezetter tijdens de bezetting van Nederlands Indië. De vragen zijn per bron geordend.

 

 

Toets: Luciferdoosje

Start

Jappenkampen

Briefkaart krijgsgevangene

Vertaling:

Ik zit gevangen in Nummer 1 krijgsgevangenkamp in Thailand.
Mijn gezondheid is uitstekend.
Ik ben opgenomen in en ziekenhuis
Ik krijg betaald voor mijn werk.
Ik hoef niet te werken
Zorg er voor dat er voor mijn familie gezorgd word.
Met lieve groeten Bob

Toets: Briefkaart krijgsgevangene

Start

Troostmeisjes

Lees het onderstaande artikel en kies daarna één van de onderstaande opdrachten.

  1. Schrijf een brief aan de Japanse ambassade waarin je uitleg wat jij vindt dat zij moeten doen na aanleiding van dit artikel.
  2. Beantwoord de volgende vragen
    1. Waarom duurde het zo lang voordat de slachtoffers vertelde wat er met hen gebeurd was?
    2. Wat vind je van de reactie van Japan op de beschuldigingen van de slachtoffers?
    3. Waarom denk je dat de slachtoffers geen compensatie (geld) van Japan willen aannemen?
    4. Wat moet er gebeuren volgens jou om deze zaak op te lossen?
  3. Schrijf een reactie aan de journalist die dit krantenartikel heeft geschreven. Geef daarin aan of je het een goed of slecht artikel vond en waarom. Geef ook aan wat je geleerd hebt.

Toets: Troostmeisjes

Start

Bevrijding van Nederlands Indië

Nederlands-Indië werd niet bevrijd zoals Nederland in Europa. Er waren geen veldslagen of belegeringen voor nodig. Nadat de Verenigde Staten twee atoombommen op Japan hebben gegooid capituleert Japan. Er ontstaat een machtsvacuum. Dat betekent dat niemand echt de baas is. De Japanners zijn officieel verslagen, maar het Nederlandse leger en bestuur kon op geen enkele manier die macht over nemen. Ze waren door de Japanners weggestopt in kampen of vermoord. De inheemse bevolking ziet haar kans schoon en roept de onafhankelijkheid uit. Ze willen zelf de baas zijn na jaren overheersing door de Nederlanders en de Japanners.

Toets: Schrijf een speech

Start

  • Het arrangement Tweede Wereldoorlog in Nederlands Indië is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Boaz van den Helder
    Laatst gewijzigd
    2021-07-18 21:35:15
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    In deze wikiwijs ga je ontdekken hoe de oorlog verliep aan de andere kant van de wereld in de toenmalige kolonie van Nederland: Nederlands Indië
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    4 uur 0 minuten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Nederlands-Indië tot 1942

    De inval van Nederlands-Indië

    Luciferdoosje

    Briefkaart krijgsgevangene

    Troostmeisjes

    Schrijf een speech

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van