Wat moet je weten voor je examen?
Belangrijke begrippen tijdens jouw examen
Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.
Sfeer: Materie
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- deeltjesmodellen beschrijven en gebruiken
- macroscopische eigenschappen van een stof of materiaal in relatie brengen met deeltjesmodellen.
- met jouw kennis van bindingen eigenschappen van stoffen en materialen toelichten en beschrijven.
- op basis van kennis van aanwezige structuren en de bindingen in en tussen deeltjes een macroscopische eigenschap van een stof of materiaal verklaren.
- macroscopische eigenschap relateren aan de structuur van een stof of materiaal.
- in innovatieve processen het gebruik van structuur-eigenschappen-relaties ten minste in de context van materialen, geneesmiddelen of voeding, herkennen en beschrijven.
- macroscopische eigenschappen in relatie brengen met structuren op meso- en microniveau, en daarin aspecten van schaal herkennen en kan omgekeerd vanuit structuren voorspellingen doen over die macroscopische eigenschappen.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
| niet-metalen: argon, broom, chloor, fluor, fosfor, helium, jood, koolstof, neon, silicium, stikstof, waterstof, zuurstof, zwavel; |
|
| metalen: aluminium, barium, calcium, cadmium, chroom, goud, ijzer, kalium, kobalt, koper, kwik, lithium, lood, magnesium, mangaan, natrium, nikkel, platina, tin, uraan, zilver, zink; |
|
| ammoniak, azijnzuur, fosforzuur, glucose, salpeterzuur, water, waterstofperoxide, zwavelzuur; |
|
| koolstofverbindingen, koolstofatomen |
|
| bouw van de kern, protonen, neutronen, massagetal, atoomnummer, isotopen |
|
| bouw van de elektronenwolk, elektronen, elektronenconfiguratie |
|
| lading en massa van elektronen, protonen en neutronen |
|
| de opbouw van het periodiek systeem |
|
| covalentie |
|
| metalen (legeringen), (macro)moleculaire stoffen, zouten. |
|
| ontleedbare en niet-ontleedbare stoffen |
|
| verhoudingsformule van een zout, ionen, systematische IUPAC-naam |
|
| kristalwater, hydraat |
|
| molecuulformule, structuurformule, koolstofverbindingen, alkanen, afgeleide stoffen; |
|
| structuurisomerie |
|
| zuivere stoffen, mengsels, smelttraject/kooktraject, smeltpunt/kookpunt |
|
| emulsie, emulgator, legering, oplossing, onverzadigd, verzadigd, suspensie. |
|
| atoombinding/covalente binding, gemeenschappelijk(e) elektronenpa(a)r(en), polaire atoombinding, O–H en N–H binding, hydratatie, ionbinding, metaalbinding, vanderwaalsbinding/molecuulbinding, molecuulmassa |
|
| ionrooster, metaalrooster, molecuulrooster |
|
| condenseren, smelten, stollen, verdampen |
|
| hydrofiel, hydrofoob |
|
| corrosiegevoeligheid, elektrisch geleidingsvermogen, ladingdragers, uv-lichtgevoeligheid, C=C bindingen, crosslinks, weekmakers, polymeren, thermoplasten, thermoharders |
|
| composieten, polymeren, legeringen, brandbaarheid, brosheid, corrosiegevoeligheid, geleidend vermogen, hardheid, uv-lichtgevoeligheid, vervormbaarheid, waterbindend vermogen. |
|
| microstructuur en macroscopische eigenschappen van stoffen |
|
| ladingsdragers, geleidbaarheid, reactiviteit, metaalroosters, ooster/structuur van polymeren, C=C binding, uv-licht gevoeligheid, metaalatomen, corrosiegevoeligheid |
|
| edele metalen, onedele metalen, gebonden metaaloxide laagje |
|
| moleculaire structuur, oplosbaarheid, biodegradeerbaarheid |
|
Sfeer: Reacties
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
- chemische reacties en fysische processen beschrijven in termen van vormen en verbreken van (chemische) bindingen.
- eenvoudige reacties classificeren en gebruiken bij het beschrijven van polymerisatiereacties.
- de reactiesnelheid berekenen uit de concentratieverandering en beredeneren hoe de reactiesnelheid beïnvloed wordt.
- chemische processen relateren aan de opzet van een ontwerpopdracht of gebruikte technologie.
- een chemisch proces en de daarbij optredende energieomzetting en energieuitwisseling beschrijven en met een berekening toelichten.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
| coëfficiënt, elementbalans, ladingsbalans |
|
| beginstoffen, reactieproducten, koolstof, waterstof, zuurstof |
|
| donor-acceptor reacties, redoxreacties, overdracht van elektronen, zuur-base reacties, overdracht van H+ionen/protonen, ontledingsreactie, elektrolyse, fotolyse, thermolyse, substitutie, verbranding (onvolledig), verbranding (volledig) |
|
| ammonia, natronloog, zoutzuur |
|
| HCl, H2SO4, HNO3, H2O + CO2 / 'H2CO3', H3PO4, CH3COOH |
|
| NH3, OH–, CO3 2–, O2–, HCO3 − |
|
| H+ ionen, het zuur/de donor, de base/acceptor |
|
| halfreacties, reductor/oxidator |
|
| elektrochemische cel, reductor en oxidator, elektrolyt, elektronenoverdracht via een externe verbinding, halfreactie, positieve elektrode, negatieve elektrode |
|
| additiereacties, condensatiereacties, vorming van ester, vorming van amide/peptide |
|
| hydrolysereacties, koolhydraten, monosacchariden, (poly)esters, (poly-)amiden/(poly)peptiden, vetten, glycerol, vetzuren |
|
| kraken |
|
| polymerisatie, alkenen, gesubstitueerde alkenen |
|
| substitutiereacties, halogenen |
|
| additiereactie, condensatiereacties, hydrolyse, polymerisatiereactie |
|
| poly-additie, polycondensatie. |
|
| structuurformule, (co)polymeer |
|
| reactiesnelheid, botsende- deeltjes-model, concentratie, druk, temperatuur, verdelingsgraad |
|
| activeringsenergie, katalysator |
|
| additiepolymeren, initiatiestap, initiator, uv-licht |
|
| macroscopische eigenschappen, productieproces, |
|
| metalen (persen, gieten, walsen), hermoharders (polymeriseren in een mal), thermoplasten (spuitgieten, extruderen, blazen) |
|
| activeringsenergie, endotherm, exotherm, energieniveaus, katalysator, ontbrandingstemperatuur, vergangstoestand, geactiveerde toestand, reactiewarmte/energie-effect, vormingswarmte |
|
| energiediagram |
|
| reactiewarmte, vormingswarmtes |
|
| elektrische energie |
|
Sfeer: (Chemisch) rekenen & analyse
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
| massaverhouding, molverhouding/stoichiometrische verhouding, ondermaat/overmaat, rendement |
|
| massa, atoommassa, molecuulmassa, molaire massa, chemische hoeveelheid, volume, dichtheid, concentratie, reactiesnelheid, molariteit |
|
| percentage (%), ppm, ppb |
|
| zuurgraad, symbool pH, symbool pOH |
|
| analyse- en/of scheidingsmethodes |
|
| chromatogram |
|
| elementbehoud, energiebehoud, energiebalans, ladingbehoud/ladingbalans, massabehoud, massabalans |
|
| Eindtermen |
Dit weet ik
|
| lorem ipsum |
|
Sfeer: Technologie & duurzaamheid
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
| afval, batchproces, bulkchemie, continuproces, energiebehoud, energiebalans, energiehuishouding, fijnchemie, groene chemie, reactoren, recirculatie, recycling, scheidingsinstallaties, scheidingsmethodes, stofstromen, warmtewisselaars |
|
| industrieel proces, blokschema |
|
| reactieomstandigheden, scheidingsstappen |
|
| bijproducten; • gebruik van water, (hernieuwbare) grondstoffen, kwalitatieve energiebeschouwing, milieueisen, nevenreacties, onvolledige omzetting, ondermaat, overmaat, reactieomstandigheden, recycling, veiligheid. |
|
| atoomeconomie, E-factor |
|
| cradle-to-cradle, elementkringloop, recycling, stofkringloop |
|
| C/H-verhouding, CO2 per joule |
|
| emissies bij verbranding, CO2, NOx, SO2 |
|
| koolstofdioxide, biobrandstof, fossiele brandstof, koolstofkringloop, broeikaseffect |
|
| olieraffinage, gefractioneerde destillatie, kraken |
|
| ADI-waarde, gevaarsymbolen, GHS-systeem, grenswaarde, LD-5 |
|
| zure depositie, SO2, NOx |
|
| smogvorming, roet, onverbrande koolwaterstoffen, CO, fijnstof |
|
| mineraalbalans, eutrofiëring, uitspoelen |
|
| elektrolyse van water, waterstof, |
|
| Eindtermen |
Dit weet ik
|
| lorem ipsum |
|
Sfeer: Chemie van het leven
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik |
| ademhaling/gaswisseling, bloed, cel, celmembraan, organisme, spijsvertering, transport. |
|
| fotosynthese, glucose, zuurstof, koolstofdioxide, koolstofassimilatie |
|
| eiwitten/enzymen, aminozuren, primaire structuur |
|
| koolhydraten, mono-, di- en polysachariden |
|
| vetten, glycerol, triglyceriden, (on)verzadigde vetzuren |
|
| eiwitten, bouwstof, enzymen, koolhydraten, energieopslag, bouwstof in membranen, energieopslag |
|
| biokatalysator, pH-optimum, specificiteit, temperatuur-optimum. |
|
| Eindtermen |
Dit weet ik
|
| lorem ipsum |
|
Oefenen oude eindexamens
Het kan helpen om eens een oud examen erbij te pakken. Je ziet dan welke vragen er worden gesteld, hoe ze gesteld zijn en wat de moeilijkheidsgraad is. De examens geven een goed beeld van het type vragen dat je kunt verwachten op jouw examen.
De examens worden door de jaren heen gewijzigd. Het oefenen van een oud examen helpt je om goed voorbereid jouw examens in te gaan. Vergeet niet om de begrippenlijst van 2024 goed door te nemen zodat je op de hoogte bent van de onderwerpen die dit jaar terugkomen in de examens.
2024 tijdvak 1
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in 2024 niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 3, 12, 14, 16, 19, 23, 25, 27, 30, 32, 33 en 34
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2024 tijdvak 2
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in None niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 3, 12, 14, 16, 19, 23, 25, 27, 30, 32, 33 en 34
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2023 tijdvak 1
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in 2023 niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 9, 10, 11, 13, 20, 21, 23, 24, 25, 27, 28, 29, 30 en 33
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde en ook via Examenkompas. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2023 tijdvak 2
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
2022 tijdvak 1
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in 2022 niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 1, 2, 5, 6, 8, 10, 12, 13, 14, 16, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 29, 31, 32, 33, 34, 36 en 37
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde en ook via Examenkompas. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2022 tijdvak 2
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
2022 tijdvak 3
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
2021 tijdvak 1
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
- Opdracht "Ethyllactaat", Scheikundehulp
- Opdracht "Lithiumion batterij", Scheikundehulp
- Opdracht "Bromide in grondwater", Scheikundehulp
- Opdracht "Groen is niet vers", Scheikundehulp
- Opdracht "Eiwitvertering", Scheikundehulp
- Lithium ion batterij, Wouter Renkema
- Groen is niet vers, Wouter Renkema
- Eiwitvertering, Wouter Renkema
- Bromide in grondwater, Wouter Renkema
- Ethyllactaat, Wouter Renkema
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in 2021 niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 3, 8, 12, 21, 22, 23, 26, 31, 33 en 35
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde en ook via Examenkompas. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2021 tijdvak 2
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2021 Tijdvak 3
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2019 tijdvak 1
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen zijn besprekingen beschikbaar:
Pittige opgaven
Onderstaand zie je de opgaven die landelijk in 2019 niet zo goed zijn gemaakt. Dit blijkt uit de gegevens van Cito. Had je deze opgaven niet goed tijdens het oefenen, dan is dat dus niet zo vreemd.
Opgaven: 2, 5, 12, 20, 21, 26, 27 en 29
Meer informatie over de moeilijkheid van de opgaven? Hier vind je een overzicht van alle opgaven uit dit examen en hoe moeilijk of gemakkelijk examenkandidaten deze vonden.
Meer uitleg over de examenonderwerpen vind je op de hoofdpagina van HAVO Scheikunde. Je kan ook iemand in je omgeving vragen om je hiermee te helpen.
2019 tijdvak 2
Scheikunde
Het examen
Controleer je antwoorden
Oefenexamen gehaald?
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen zijn videobesprekingen beschikbaar
2018 tijdvak 1
Oude examens zijn goed oefenmateriaal, maar hoe weet je na het oefenen hoe je ervoor staat? Examenkompas van Citolab helpt je daarbij. Na het zelf maken en nakijken van een oud examen zie je je cijfer, welke onderwerpen je al beheerst én welke je nog kunt oefenen. Geen inlog of docent nodig; je kunt meteen starten.
Bekijk dit examen op Examenkompas
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar
|
Onderstaand zie je de opgaven uit dit centraal examen die landelijk in 2018 niet zo goed zijn gemaakt. Uit de gegevens van Cito blijkt dat dit dus wel eens een pittige opgave zou kunnen zijn. Had je deze opgave niet goed tijdens het oefenen, dan is dat misschien niet zo vreemd. Bespreek in dat geval de opgave nog maar eens met je leraar, die kan je verder helpen.
- Opgave 4
- Opgave 5
- Opgave 7
- Opgave 18
- Opgave 19
- Opgave 20
- Opgave 21
- Opgave 26
Meer informatie over de moeilijkheid van de opgaven? Hier vind je een overzicht van alle opgaven uit dit examen en hoe moeilijk of gemakkelijk examenkandidaten deze vonden.
|
2018 tijdvak 2
Bespreking oefenexamen
Van dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2017 tijdvak 1
Oude examens zijn goed oefenmateriaal, maar hoe weet je na het oefenen hoe je ervoor staat? Examenkompas van Citolab helpt je daarbij. Na het zelf maken en nakijken van een oud examen zie je je cijfer, welke onderwerpen je al beheerst én welke je nog kunt oefenen. Geen inlog of docent nodig; je kunt meteen starten.
Bekijk dit examen op Examenkompas
Bespreking oefenexamen
Bij dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
|
Onderstaand zie je de opgaven uit dit centraal examen die landelijk in 2017 niet zo goed zijn gemaakt. Uit de gegevens van Cito blijkt dat dit dus wel eens een pittige opgave zou kunnen zijn. Had je deze opgave niet goed tijdens het oefenen, dan is dat misschien niet zo vreemd. Bespreek in dat geval de opgave nog maar eens met je leraar, die kan je verder helpen.
- Opgave 3
- Opgave 10
- Opgave 13
- Opgave 14
- Opgave 15
- Opgave 16
- Opgave 18
- Opgave 24
- Opgave 34
Meer informatie over de moeilijkheid van de opgaven? Hier vind je een overzicht van alle opgaven uit dit examen en hoe moeilijk of gemakkelijk examenkandidaten deze vonden.
|
2017 tijdvak 2
Bespreking oefenexamen
Bij dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2016 tijdvak 1
Bespreking oefenexamen
Bij dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2016 tijdvak 2
2015 tijdvak 1
Bespreking oefenexamen
Bij dit oefenexamen is een videobespreking beschikbaar:
2015 tijdvak 2
