Zijn de processen, activiteiten en ondersteunende applicaties goed in kaart gebracht? Worden alle processen goed ondersteund? Waarom worden bepaalde applicaties gebruikt? Bij dergelijke vragen kan de FORA helpen. Het beschrijft de processen, activiteiten en ondersteunende systemen die van belang zijn voor alle onderwijsinstellingen in het primair en voortgezet onderwijs. Met de FORA practitioner zet je de eerste stap om jouw school op dit vlak te ondersteunen.
Na de FORA practitioner:
Kun je vertellen wat de FORA is
En welk nut het voor de school heeft
Kun je processen, activiteiten en ondersteunende systemen onderscheiden
En de FORA wiki vinden en gebruiken in de school
Wat is de FORA
De FORA is een referentiearchitectuur voor het primair en voortgezet onderwijs. In een referentiearchitectuur staan processen, activiteiten en ondersteunende systemen op een neutrale manier beschreven, zodat ze voor alle schoolbesturen van het primair en voortgezet onderwijs bruikbaar zijn.
FORA is de afkorting van Funderend Onderwijs Referentie Architectuur.
Met Funderend Onderwijs bedoelen we dat de FORA voor het primair, voortgezet en speciaal onderwijs gebruikt kan worden. Een Referentie Architectuur beschrijft in algemene termen hoe iets georganiseerd is. De FORA beschrijft dus niet hoe iets geregeld is bij één specifieke onderwijsorganisatie, maar het is een architectuurmodel dat de processen en activiteiten van onderwijsorganisaties in het primair en voortgezet onderwijs in het algemeen weergeeft.
Elke school heeft een eigen aanpak voor het vormgeven van haar processen en activiteiten, gebaseerd op haar unieke didactische visie, financiële middelen, personeelscapaciteit en expertise. Ondanks deze diversiteit zijn alle scholen gebonden aan dezelfde wet- en regelgeving.
De FORA vervult een cruciale rol door te beschrijven wat er nodig is in deze processen en activiteiten om te voldoen aan de eisen van wet- en regelgeving, kwaliteitscriteria en toets- en examenregels. Het biedt een gestandaardiseerd kader dat scholen kunnen gebruiken als richtlijn om aan hun verplichtingen te voldoen, terwijl ze toch de vrijheid behouden om hun eigen unieke benadering te behouden. In de afbeelding is te zien welke onderdelen van de school beschreven worden in de FORA.
Wat kun je met de FORA?
De FORA is een naslagwerk voor mensen die willen begrijpen hoe processen en activiteiten binnen een school zouden moeten verlopen. Het is bedoeld voor mensen die actief aan de slag willen gaan met deze informatie, zoals ict-coördinatoren en -managers, informatiemanagers, beleidsadviseurs van scholen en functionarissen die verantwoordelijk zijn voor gegevensbescherming of privacy binnen de school.
Door het voorwerk dat met de FORA is gedaan, kun je direct aan de slag om te kijken of jullie school aan de geldende verplichtingen voldoet. Zo blijft er meer tijd over voor andere belangrijke zaken die de kwaliteit van het onderwijs bepalen.
De FORA biedt een duidelijke taal voor goed informatiemanagement: alle termen worden hier helder gedefinieerd en zijn goedgekeurd door meer dan 100 scholen. Ook vind je in de FORA uitgebreide modellen waarmee je de processen binnen de school gestructureerd in kaart kunt brengen.
De voordelen van de FORA:
Verbeterde Samenwerking: Door het gebruik van een gemeenschappelijke taal die wordt geboden door de definities in FORA, wordt samenwerken eenvoudiger. Iedereen begrijpt elkaar beter en kan effectiever communiceren.
Betere Informatiebeveiliging: FORA helpt bij het organiseren van informatiebeveiliging en het beschermen van persoonsgegevens van leerlingen, ouders en medewerkers. Dit draagt bij aan een veilige en betrouwbare omgeving voor alle betrokkenen.
Duidelijkheid in ICT-gebruik: Door FORA weet je precies voor welke activiteiten je ICT-infrastructuur inzet. Dit zorgt voor gerichte en efficiënte inzet van technologie binnen de onderwijsomgeving.
De FORA beschrijft ook een modelschool, waarin verschillende praktijkvoorbeelden zijn uitgewerkt. Je vindt er bijvoorbeeld een stappenplan waarmee je kunt bepalen welke ict-systemen bedrijfsfuncties ondersteunen, waar overlap is, of waar juist ondersteuning ontbreekt.
Modelschool
De modelschool wordt gebruikt om concrete voorbeelden uit te werken, gebaseerd op de FORA. Het doel is om de FORA toegankelijker te maken, zodat scholen en schoolbesturen er gemakkelijker mee aan de slag kunnen.
In de Kennisbank worden concrete vraagstukken uit de praktijk opgenomen die op basis van de FORA uitgewerkt zijn met uitleg over hoe dit wordt gedaan en waarom. De uitgewerkte voorbeelden kunnen door scholen en besturen ter inspiratie gebruikt worden en als stappenplan om te vergelijken met de eigen onderwijspraktijk.
Het verzamelen van actuele vraagstukken uit de onderwijspraktijk is een belangrijke activiteit van de Netwerk Informatiemanagement po/vo. Deze vraagstukken worden vervolgens besproken. De belangrijke vraagstukken worden samen met leden van het Netwerk Informatiemanagement po/vo uitgewerkt in use cases. De uitgewerkte use cases worden na een laatste feedbackronde opgenomen in de Kennisbank en gedeeld met alle scholen die er gebruik van willen maken.
In onze modelschool vind je ook de 'mapping applicaties op de FORA', waar de toepassing van FORA op veelvoorkomende applicaties in het onderwijs wordt uitgelicht. Je kunt per hoofdproces zien welke activiteiten en processen ondersteund worden door de applicatie. Dat kan handig zijn als je een nieuwe applicatie wilt aanschaffen, maar ook als je wilt weten of je de applicaties volledig gebruikt.
Samenwerken
Wil jij ook bijdragen aan de voortdurende relevantie van FORA? Laat jouw stem horen en betrek jezelf bij de discussies! Ontdek de diverse samenwerkingsmogelijkheden die we bieden. Misschien ben je zelfs al lid van het netwerk informatiemanagement po/vo? Doe mee en maak FORA nog waardevoller voor ons allemaal. Alleen ga je sneller, samen kom je verder!
Netwerk Informatiemanagement po/vo
Het Netwerk Informatiemanagement po/vo helpt scholen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs bij het efficiënt organiseren van informatie en het aansturen van digitalisering. Ondersteund door Kennisnet, de PO-Raad en VO-raad, verbindt het netwerk ict-verantwoordelijken om samen te werken aan informatiemanagement. Met meer dan 200 leden focust het netwerk op drie doelen: informatiemanagement op de bestuurstafel krijgen, professionalisering bevorderen en informatiemanagers bij elkaar brengen.
Als lid van het netwerk Informatiemanagement ontvang je tevens uitnodigingen voor de online bijpraatsessies over de FORA, die om de 6-8 weken worden gehouden. Deze sessies, bekend als de FORA werkgroep, dragen bij aan het beheer van de FORA. Hier worden eventuele wijzigingen in de FORA voorgelegd aan de groep, zodat zij kunnen beoordelen of de FORA nauwkeurig, volledig en herkenbaar is voor scholen. Zo blijft de FORA een instrument dat voldoet aan de behoeften van scholen, voor en door scholen. Gelijk aanmelden?
De FORA Werkgroep Processen
De FORA Werkgroep Processen bestaat uit ongeveer 15 leden die zich bezighouden met de doorontwikkeling van de procesmodellen in de FORA. De adviseurs, architecten en communicatiemedewerkers uit het FORA-serviceteam van Kennisnet ondersteunen deze werkgroep. Samen zijn zij verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het beheer van FORA, inclusief het organiseren van bijeenkomsten, kennisdeling, en afstemming met de PO-Raad en de VO-raad.
Artikelen Informatiemanagement
Op de website van Kennisnet zijn diverse artikelen over informatiemanagement in het funderend onderwijs te vinden. Deze artikelen zijn praktijkgericht en behandelen onderwerpen zoals inzicht in het applicatielandschap en het belang van informatiebeveiliging en privacy. Bovendien wordt er telkens een link gelegd met de FORA, waardoor de toepassing van de FORA weer op een andere manier gaat leven.
Aan de slag
In dit laatste deel van de practitioner leer je hoe je procesmodellen kunt lezen en hoe je relevante informatie kunt vinden op de website van de FORA.
FORA-views
Views zijn eigenlijk selecties van informatie uit de FORA, gebaseerd op specifieke filters of invalshoeken. Omdat de FORA zo uitgebreid is dat je het niet in één keer kunt laten zien, tonen we delen van het model vanuit verschillende perspectieven en laten we de rest weg als dat niet relevant is voor dat perspectief (zie ook Model en Views).
Elke view laat dus een specifiek stukje van het model zien vanuit een bepaald perspectief. Het vertelt een verhaal en beantwoordt specifieke vragen. Het perspectief (viewpoint) bepaalt welke elementen en verbindingen in de view worden getoond, afhankelijk van het verhaal dat je wilt vertellen. Het is een beetje als een kaart die een specifiek gebied laat zien, terwijl de legenda uitlegt wat elk symbool op de kaart betekent.
In de fysieke wereld zie je hetzelfde principe bij de architectuur van een gebouw. Er zijn verschillende plattegronden vanuit verschillende perspectieven die elk een ander verhaal vertellen, bijvoorbeeld over de ruimtes, het leidingwerk, of de vluchtroutes. Zo helpen views in de FORA om het grote architectuurmodel behapbaar en begrijpelijk te maken, afhankelijk van wat je wilt weten.
Stel je voor dat je een vogelperspectief hebt op een onderwijsinstelling, en je ziet de verschillende delen ervan. In het model zijn die delen gekleurd om aan te geven welke functies ze vertegenwoordigen, zoals 'Onderwijs', 'Schoolleiding', en 'Leerlingbegeleiding en -zorg'. Dit helpt om een idee te krijgen van hoe de school is georganiseerd en welke verantwoordelijkheden er zijn binnen de verschillende gebieden. Het is als een puzzel waarbij elk gekleurd blokje een belangrijk stukje vormt van het geheel. Dit plaatje is het hoogste niveau van de views in de FORA.
Een procesmodel lezen: 5 niveaus
Een procesmodel is eigenlijk een soort schema dat laat zien hoe activiteiten binnen een organisatie verlopen. Het gaat van heel specifiek en gedetailleerd, zoals stap-voor-stap instructies voor een bepaalde taak, tot veel breder en algemener, waarbij je meer de grote lijnen ziet van wat er gebeurt.
Stel je voor dat je een taak hebt, bijvoorbeeld het maken van een rapport. Op het laagste niveau van het procesmodel zou je dan heel specifieke acties hebben, zoals het openen van een computerprogramma of het typen van tekst. Op hogere niveaus zie je dan meer overkoepelende stappen, zoals het verzamelen van informatie, het schrijven van de tekst en het controleren van het rapport.
In de FORA sluiten we aan bij vijf niveaus waarop de overheid (in de NORA, Nederlandse Overheid Referentie Architectuur) ook naar processen kijkt. Het laagste niveau is de 'Handeling', dus echt heel specifiek en gedetailleerd. Daarboven heb je dan nog vier niveaus die steeds breder worden. We streven ernaar dat de procesmodellen bruikbaar zijn voor alle scholen in Nederland, ongeacht hun specifieke manier van werken. Het niveau handeling werken we in de FORA daarom niet uit, want dat is het niveau van de werkinstructie en die is per school verschillend.
De vijf niveaus zijn: bedrijfsfunctie, bedrijfsproces, werkproces, processtap en handeling. Aan de bovenkant van het procesmodel bevinden zich twee niveaus die de brede functies van een organisatie aangeven. Die worden dan verder uitgesplitst in de verschillende processen die nodig zijn om die functies uit te voeren.
In de FORA zijn niet alle vijf niveaus los van elkaar in detail uitgewerkt, omdat dat te ingewikkeld zou worden. Voor de procesweergave gebruiken we daarom twee views: het hoofdprocesmodel en het detailprocesmodel. Door deze twee te combineren ontstaat een volledig beeld van de processen, inclusief gerelateerde processen, wetgeving, rollen/actoren en informatieobjecten. In elk model worden drie niveaus weergegeven. Het hoofdmodel laat zien welke processen er zijn op een hoog niveau, en het detailprocesmodel laat zien hoe deze processen precies verlopen.
Een procesmodel lezen: een voorbeeld
Bij de doorstroomtoets PO laten we je graag zien hoe het hoofdmodel en het detailprocesmodel werken. Het hoofdmodel geeft een algemeen overzicht van de bedrijfsfuncties, in dit voorbeeld zijn dat onderwijsvoorbereiding, -uitvoering en -evaluatie. Elk niveau in dit model wordt weergegeven door verschillende lagen in de blokjes.
Hoofdmodel doorstroomtoets PO
Detailmodel doorstroomtoets PO
Aan de rechterkant van het hoofdmodel zie je bijvoorbeeld de gebeurtenis 'beoordelen toets doorstroomtoets' als het laagste niveau. Een niveau hoger is 'beoordeling', en het hoogste niveau is 'onderwijsevaluatie'. Het hoofdmodel geeft dus een breder beeld van het proces zonder in te gaan op alle details.
Wanneer we inzoomen op het detailprocesmodel, krijgen we meer specifieke informatie. Hier zie je bijvoorbeeld dat het proces van 'beoordelen toets doorstroomtoets' bestaat uit slechts één stap: 'overdragen gemaakt toetswerk'. Het detailprocesmodel voegt ook andere nuttige informatie toe, zoals wetgeving en verantwoordelijkheden van rollen en actoren. Dat kun je zien in de uitgebreide weergave.
Het kan zijn dat niet alle stappen in een procesmodel een specifieke volgorde hebben. In dat geval is het aan de school om dit te bepalen. Het idee is dat het hoofdmodel een overzicht biedt, terwijl het detailprocesmodel meer diepgaande informatie geeft voor wie dat nodig heeft. Het hele proces doorstroomtoets PO is hier te vinden.
De FORA website
Om goed gebruik te kunnen maken van alles wat de FORA biedt, is het goed om te weten hoe de website van de FORA werkt. Vanaf de startpagina kun je 6 verschillende onderdelen van de website verkennen.
Drie grote knoppen voor snelle toegang
Actueel
Hier kun je het laatste nieuws over de FORA lezen en de data voor komende bijeenkomsten van de verschillende openbare bijeenkomsten vinden. Dus als je deel wilt nemen aan een webinar, of de laatste bijeenkomst van het Netwerk Informatiemanagement po/vo wilt bijwonen, dan kun je hier vinden wanneer dit is en hoe je mee kunt doen.
De FORA draagt bij aan
FORA is opgezet om op zeven gebieden een concrete bijdrage te leveren aan het functioneren van scholen. Deze pagina kun je gebruiken als snelle start om een van die gebieden verder te verkennen. De 7 gebieden zijn als volgt:
Waarde toevoegen voor de leerling – FORA helpt scholen om de leerling centraal te stellen in al hun processen.
Flexibiliteit door heldere afspraken – hoe beter u uw organisatie begrijpt en helder kunt beschrijven, hoe beter u kunt inspelen op de wensen en behoeften die leven rondom het onderwijs.
Besluitvorming door eigenaarschap – Door eigenaarschap te benadrukken, stimuleert de FORA verantwoordelijkheid en besluitvorming binnen de school.
Positie richting de markt – Met de procesbeschrijvingen van FORA kunt u effectiever in gesprek te gaan met leveranciers over hun producten.
Adequaat kunnen reageren op veranderingen – FORA biedt een goede basis voor het opzetten van school-specifieke architectuur, zodat uw school beter in staat bent om mee te gaan met ontwikkelingen.
Sluitende informatievoorziening - FORA is een goed vertrekpunt om ict-systemen op elkaar aan te laten sluiten zowel intern als met leveranciers, DUO en andere scholen.
Voldoen aan wet- en regelgeving - De FORA-modellen bieden een basis voor beleid en maatregelen voor de po- en vo-sector.
Op deze pagina wordt ook verwezen naar een model met daarin alle relevante stappenplannen voor elk van deze gebieden worden beschreven. Dit model biedt scholen een praktische gids om de principes van FORA effectief toe te passen en zo hun functioneren te verbeteren.
De FORA Academy
De Academy is jou uiteraard bekend, omdat de FORA Practitioner ook onderdeel is van de Academy. Ons aanbod is voortdurend in ontwikkeling. Deze module is pas het begin van wat de FORA te bieden heeft.
De navigatiebalk
Via de navigatiebalk zijn alle inhoudelijke onderdelen van de website te vinden. De drie categorieën kunnen je bekend voorkomen, want het zijn ook de hoofdlijnen van de FORA Practitioner.
Aan de slag
Dit is het echte naslagwerk, de basis van de FORA. Hier staan alle modellen en views. Als je deelneemt aan de webinars, zul je vaak een van de procesmodellen behandelen die je onder referentiemodellen kunt vinden.
Modelschool
Wil je aan de slag met concrete vraagstukken? Kijk dan bij de modelschool. Hier kun je in de kennisbank een overzicht van concrete stappenplannen vinden. Daarnaast kun je de meest voorkomende ict systemen makkelijk langs de FORA leggen via 'mapping applicaties op de FORA’.
Samenwerken
Als je deel wilt nemen aan een van onze groepen, dan kun je hier meer context vinden en contactinformatie of aanmeldformulieren. Je kunt je bijvoorbeeld makkelijk aanmelden voor het Netwerk Informatiemanagement PO/VO.
Twee manieren van zoeken
Als je iets specifieks zoekt, hebben we handige hulpmiddelen om je te helpen.
Gebruik het vergrootglas om gericht te zoeken naar specifieke onderwerpen of termen. Voer eenvoudigweg je zoekopdracht in en ontdek relevante informatie in een handomdraai.
En als je liever wat begeleiding wilt tijdens je zoektocht, staat de FORA Assistent voor je klaar. Deze slimme tool biedt suggesties en helpt je bij het verfijnen van je zoekopdracht, zodat je snel de juiste informatie kunt vinden.
Toets
Test: FORA Practitioner
0%
Welkom bij deze module over de FORA!
In deze cursus ga je ontdekken hoe de FORA jou kan helpen om processen binnen jouw onderwijsinstelling beter te begrijpen en te optimaliseren. Deze FORA practitioner biedt een eerste introductie over de structuur en functies van de FORA en hoe je deze kunt toepassen in jouw schoolorganisatie.
Laten we samen op ontdekkingsreis gaan en de wereld van de FORA verkennen!
Heb je de cursus succesvol afgerond? Vul dan je naam en e-mailadres in om je certificaat te ontvangen. Als je nog niet geslaagd bent, bekijk dan de uitleg bij de antwoorden goed en probeer het opnieuw.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
activiteiten binnen een organisatie verlopen. Het gaat van heel specifiek en gedetailleerd, zoals stap-voor-stap instructies voor een bepaalde taak, tot veel breder en algemener, waarbij je meer de grote lijnen ziet van wat er gebeurt.
