Een procesmodel lezen: 5 niveaus

​Een procesmodel is eigenlijk een soort schema dat laat zien hoe activiteiten binnen een organisatie verlopen. Het gaat van heel specifiek en gedetailleerd, zoals stap-voor-stap instructies voor een bepaalde taak, tot veel breder en algemener, waarbij je meer de grote lijnen ziet van wat er gebeurt.

Stel je voor dat je een taak hebt, bijvoorbeeld het maken van een rapport. Op het laagste niveau van het procesmodel zou je dan heel specifieke acties hebben, zoals het openen van een computerprogramma of het typen van tekst. Op hogere niveaus zie je dan meer overkoepelende stappen, zoals het verzamelen van informatie, het schrijven van de tekst en het controleren van het rapport.

In de FORA sluiten we aan bij vijf niveaus waarop de overheid (in de NORA, Nederlandse Overheid Referentie Architectuur) ook naar processen kijkt. Het laagste niveau is de 'Handeling', dus echt heel specifiek en gedetailleerd. Daarboven heb je dan nog vier niveaus die steeds breder worden. We streven ernaar dat de procesmodellen bruikbaar zijn voor alle scholen in Nederland, ongeacht hun specifieke manier van werken. Het niveau handeling werken we in de FORA daarom niet uit, want dat is het niveau van de werkinstructie en die is per school verschillend.

De vijf niveaus zijn: bedrijfsfunctie, bedrijfsproces, werkproces, processtap en handeling. Aan de bovenkant van het procesmodel bevinden zich twee niveaus die de brede functies van een organisatie aangeven. Die worden dan verder uitgesplitst in de verschillende processen die nodig zijn om die functies uit te voeren.

In de FORA zijn niet alle vijf niveaus los van elkaar in detail uitgewerkt, omdat dat te ingewikkeld zou worden. Voor de procesweergave gebruiken we daarom twee views: het hoofdprocesmodel en het detailprocesmodel. Door deze twee te combineren ontstaat een volledig beeld van de processen, inclusief gerelateerde processen, wetgeving, rollen/actoren en informatieobjecten. In elk model worden drie niveaus weergegeven. Het hoofdmodel laat zien welke processen er zijn op een hoog niveau, en het detailprocesmodel laat zien hoe deze processen precies verlopen.