Goed om je te zien! Deze les gaat over 'Waarnemen'. Dit hoofdstuk hebben we volledig behandeld en daarom verwacht ik dat alles nog vers in je hoofd zit. Om je kennis toch nog even te testen en te oefenen, ga je een aantal opdrachten en toetsjes maken. Je moet het kunnen dromen! :)
Om te kunnen reageren, moeten we eerst het een en ander kunnen waarnemen. Hiervoor hebben we allerlei organen waar zintuigen in liggen. Hoe zat dat nu ook alweer? Laten we snel kijken wat je er nog van weet.
Opbouw
Lesdoelen: Onderaan deze pagina staan de lesdoelen voor deze Wikiwijs. Aan het eind van deze les heb je die dus hopelijk onder de knie.
Instaptoets: Als eerst begin je met een instaptoets. De informatie uit dit hoofdstuk hebben we behandeld, dus dit is een geheugen opfrisser om mee te beginnen.
Extra lesmateriaal: Merk je dat je bepaalde informatie nog lastig vindt? Of wil je alles simpelweg herhalen? Geen probleem! Bekijk dan de theorie per paragraaf en maak de bijbehorende opdrachten.
Uitdagende opdrachten: Heb je het gevoel dat je dit hoofdstuk onder de knie hebt? Of heb je het extra lesmateriaal gelezen en gemaakt en wil je jezelf uitdagen? Maak de uitdagende opdrachten om je inzicht te testen. Ook dat is een belangrijk deel van de toets. Maar wees niet te streng voor jezelf... fouten maken is alleen maar leerzaam!
Eindtoets: De eindtoets maak je als laatst. Deze is verplicht en bevat ook enkele inzichtsvragen. Ik raad je dus aan om, nadat je het extra lesmateriaal hebt bekeken, de uitdagende opdrachten te maken.
Feedback: Hier staat een formulier waarin je feedback geeft over deze Wikiwijs. Vul hem in als je klaar bent! Daar maak je mij erg blij mee :)
Lesdoelen
Voordat we beginnen, is het van belang om te focussen op de volgende lesdoelen.
Aan het eind van de les..
... kun je beschrijven waarom we zintuigen nodig hebben.
... kun je beschrijven wat er in ons lichaam gebeurt wanneer wij reageren op prikkels.
... kun je uitleggen waarom het reukzintuig en de smaakzintuigen samenwerken.
... kun je beschrijven hoe de samenwerking tussen het reukzintuig en de smaakzintuigen werkt.
... heb je geconcentreerd en zelfstandig aan de opdrachten gewerkt :)
Instaptoets
Even kort herhalen...
Extra lesmateriaal
Voelen - de huid
In de huid zitten allerlei soorten zintuigen, waarvan we er miljoenen hebben. Een algemene naam voor de zintuigen in de huid is 'gevoelszintuigen'. Met deze zintuigen kunnen we dus van alles voelen en op vele manieren. We hebben bijvoorbeeld tastzintuigen, waarmee wij structuren kunnen waarnemen. We bepalen met tastzintuigen of iets hard of zacht is, ruw of glad, scherp of bot en ga zo maar door. Om temperaturen te kunnen waarnemen, hebben we warmtezintuigen en koudezintuigen. Gelukkig maar, anders zouden we in de zomer misschien wel dikke jassen dragen en in de winter een korte broek!
Ook hebben we pijnzintuigen. Hiermee voelen we.. nou ja.. pijn. Klinkt logisch, maar we hebben pijn in verschillende soorten. Pijn kan bijvoorbeeld ontstaan door een scherp voorwerp of iets dat te hard drukt op je huid. De oplettende lezer heeft misschien al iets opgemerkt aan deze omschrijving. Wanneer je pijn voelt, voel je meestal ook wat de pijn veroorzaakt. En wanneer je een papiersnee krijgt, voel je dat het door een scherp voorwerp komt met je tastzintuigen! Je zintuigen werken dus samen, en dat is maar goed ook. Zo weet je precies wanneer je er iets tegen kan doen en wat je ertegen moet doen.
Zien - het oog
We hebben tijdens een aantal lessen theorie behandeld over het oog. We hebben het gehad over de onderdelen die bij het oog horen aan de buitenkant en de onderdelen aan de binnenkant van het oog. Ook hebben we besproken hoe het werkt met het dragen van een bril en diepte zien! Plus en min, plat en bol. Dat ga ik nog even extra uitleggen. Het dragen van een bril heeft vooral te maken met de de lengte van je oogbol. Normaal gesproken wordt het beeld om je heen door de lens verkleind, op de kop gezet en gespiegeld. Zo komt het beeld op het netvlies te staan en de hersenen zetten het beeld weer recht. De lens zorgt voor een scherp beeld, waar je ook kijkt, door te accomoderen. Hij wordt door de lensbandjes en het straallichaam steeds bol en plat gemaakt. Een platte lens is nodig bij het kijken naar iets ver weg. Wanneer je iets van dichtbij leest of bekijkt, heb je een bolle lens nodig. De bril heeft ook lenzen en die zorgen ervoor dat het beeld scherp wordt neergezet op het netvlies.
Wanneer je oogbol de lang is, dan ben je bijziend (van dichtbijzie je scherp). Het beeld wat je ziet valt dan vóór het netvlies. De lens in een bril moet ervoor zorgen dat het beeld een stuk naar achteren valt, precies op het netvlies. Dat is wat een bril met platte lenzen doet. Een bril met platte lenzen noemen we een -bril. Hoe doet die bril dat dan? Doordat de bril platte lenzen heeft, wordt jouw ooglens ook platter. En hoe platter de ooglens is, hoe verder naar achteren het beeld in je oog wordt geplaatst.
Wanneer de oogbol te kort is, valt het beeld achter het netvlies en is er een +bril nodig: die heeft bolle lenzen. Je bent dan verziend (van ver weg zie je scherp). De lens is de +bril zorgt ervoor dat het beeld naar voren gehaald wordt, precies op het netvlies. De bolle lenzen in de bril zorgen ervoor dat jouw ooglens boller wordt. En wanneer je lens boller wordt, wordt het beeld in je oog naar voren gehaald.
Hoe kunnen we diepte zien? Daar is de volgende verklaring voor. In allebei onze ogen hebben we een plek waarmee wij het scherpst zien én een plek waarmee wij niks zien. Namelijk de gele vlek en de blinde vlek. Wanneer je met één oog ergens heen kijkt, is er dus een plek die je het scherpst ziet en een plek die je het minst ziet. Als je dan naar dezelfde plek kijkt met twee ogen, merk je dat je een ander beeld ziet. De plaatsen die op de blinde vlek vallen in het ene oog, worden door het andere oog wél goed gezien! Zo kun je beter inschatten welke voorwerpen dichtbij zijn en wat er ver weg is. Je ogen vangen dus eigenlijk elkaars zwakke plekken op, waardoor je de diepte van iets kunt waarnemen!
Opdracht
Hieronder staat een opdracht over de onderdelen van het oog. Test je geheugen en zie hoeveel je er nog van weet!
Horen - het oor
"Wat zeg je?? Ik hoor je niet!"
De meesten die dit zeggen, doe hun hand achter hun oorschelp. Waarom? Omdat ze iets beter willen horen! De oorschelp vangt namelijk de luchttrillingen op, die de prikkels zijn voor het gehoorzintuig. De trillingen komen vervolgens in de gehoorgang en tegen het trommelvlies aan. Het trommelvlies is flexibel en kan zelf ook trillen. De oorsmeerkliertjes in de gehoorgang maken oorsmeer en dat zorgt ervoor dat het trommelvlies flexibel blijft. Aan de andere kant van het trommelvlies, in de trommelholte, zitten de gehoorbeentjes vast. De hamer, het aambeeld en de stijgbeugel zijn samen de kleinste botjes van je lichaam! Zij gaan ook trillen wanneer het trommelvlies trilt. De gehoorbeentjes zitten aan de andere kant weer vast aan het slakkenhuis. Hierin zitten zintuigcellen die haartjes bevatten. Wanneer de vloeistof in het slakkenhuis begint te trillen door de gehoorbeentjes, gaan de kleine haartjes ook trillen. Het trillen van de haartjes is de prikkel voor de zintuigcellen om het om te zetten in impulsen! Deze impulsen gaan via de gehoorzenuw naar de hersenen. De hersenen verwerken en maken er een geluid van.
Geluid dat uit heel veel trillingen per seconde bestaat, heeft een hoge toon. Lage tonen hebben minder trillingen per seconde. Het aantal trillingen wordt uitgedrukt in Hertz (Hz). Naast lage en hoge geluiden, hebben we ook nog harde en zachte tonen. Trillingen die hoge golven hebben, vormen harde tonen. Kleinere golven zijn zachte tonen. Dit wordt uitgedrukt in decibel (dB).
In de trommeltholte zit nog een ander belangrijk onderdeel. Deze regelt de luchtdruk in de trommelholte en is verbonden met de keelholte.Trommelgeroffel... (snap je 'm?) .... het is de buis van Eustachius! Dit buisje zit normaal gesproken dicht en gaat heel even open wanneer je slikt of gaapt. Hij regelt de luchtdruk in de trommelholte dus door een klein beetje lucht erin en eruit te laten wanneer dat nodig is.
Naast het slakkenhuis ligt ook weer een heel belangrijk deel van het lichaam. Zonder dit orgaan zouden wij nooit rechtop kunnen blijven lopen!! Het evenwichtsorgaan houdt ons lichaam in balans. Hij houdt bij welke draaiingen ons lichaam maakt. Dit geeft hij aan de hersenen door, door impulsen te sturen. Zo blijf je je bewust van hoe je lichaam draait en blijf je altijd rechtop staan!
Ruiken en proeven - de neus en de tong
Proeven... we weten inmiddels dat we dat met de tong én de neus doen. Op de tong zitten allerlei smaakpapillen. Smaakpapillen zijn kleine uitsteekseltjes op de tong. Tussen de uitsteekseltjes zitten hele kleine kuiltjes. Daarin zitten de smaakzintuigen. Hiermee kunnen we 5 soorten smaken proeven: zoet, zuur, zout, bitter en umami (smaakversterker met hartige smaak). De smaken die we proeven komen van smaakstoffen. Dat zijn de prikkels voor de smaakzintuigen. Smaakstoffen zitten in alles wat we eten en drinken. Behalve water, dat heeft meestal niet zoveel smaak.
Alles wat we eten en drinken heeft ook geurstoffen! Dat zijn de prikkels voor het reukzintuig. Het reukzintuig bestaat uit duizenden verschillende soorten zintuigcellen. De neus kent dus veel meer verschil dan dat onze tong... die kent er maar 5! De mondholte en de neusholte zijn met elkaar verbonden. Je kunt je dus wel voorstellen dat wanneer je eet, de geurstoffen vanuit je mondholte naar je neusholte kunnen gaan. Je kunt dus gewoon je eten ruiken terwijl het in je mond zit! Daardoor proef je veel meer verschillende smaken. Zo weet je dus dat een banaan en een aardbei twee verschillende smaken zijn, terwijl je tong alleen maar proeft dat ze allebei zoet zijn! Wanneer de smaakzintuigen en het reukzintuig geprikkeld worden door de geur- en smaakstoffen, gaan er dus impulsen van beide zintuigen naar de hersenen. Je hersenen weten dan de smaak én de geur van het eten. Zo beoordeel je het en bepaal je of je het lekker vindt of niet.
Extra oefening
Je hebt het extra lesmateriaal gelezen. Wil je kijken of alles nog goed in je hoofd is blijven of twijfel je een beetje over je kennis? Geen probleem, maak de onderstaande opdracht! De oefening is een kruiswoordpuzzel. Klik op de vakjes met de cijfers om de omschrijving van een begrip te zien. Aan de hand van de omschrijving, bedenk je je bij welk begrip uit hoofdstuk 3 'Waarnemen' het past. Het begrip vul je dan in de hokjes in. Het aantal gekleurde hokjes geeft aan hoeveel letters het begrip heeft. Je maakt de oefening zelfstandig. Probeer er maximaal 4 minuten over te doen. Als je klaar bent, kunt je verder gaan met de uitdagende opdrachten onder het volgende kopje in het menu.
Succes!
Uitdagende opdrachten
Welkom bij de uitdagende opdrachten! Onderstaande kennisclip hoort bij de opdrachten over het oog. Bekijk deze dus voordat je aan de opdrachten begint!
Wat ga je doen? - Je bekijkt eerst de kennisclip voordat je aan de opdrachten gaat beginnen. Als je het filmpje hebt bekeken, kun je meteen beginnen aan de opdrachten.
Hoe ga je dat doen? - Je bekijkt en maakt alles op deze website, je hoeft niet naar youtube te gaan om het filmpje te bekijken.
Met wie ga je het doen? - Je doet alles alleen.
Hoe lang? - Het filmpje duurt zo'n 7,5 minuut. De opdrachten zullen bij elkaar ongeveer tien minuten duren.
Ben je klaar? - Je kunt beginnen aan de eindtoets!
Veel succes!
Kennisclip kleurenblindheid
Verdieping: Zien - het oog
0%
Je hebt gekozen voor wat uitdagende opdrachten. Goed van je! Hoe meer je weet, hoe makkelijker de toets zal zijn. Deze vragen gaan over het oog. Als je klaar bent, kun je doorgaan met de vragen over het oor en over de neus en tong.
Je hebt gekozen voor wat uitdagende opdrachten. Goed van je! Hoe meer je weet, hoe makkelijker de toets zal zijn. Deze vragen gaan over het oor. Als je klaar bent, kun je doorgaan met de vragen over het oog en over de neus en tong.
Verdieping: Ruiken en proeven - de neus en de tong
0%
Je hebt gekozen voor wat uitdagende opdrachten. Goed van je! Hoe meer je weet, hoe makkelijker de toets zal zijn. Deze vragen gaan over de neus en de tong. Als je klaar bent, kun je doorgaan met de vragen over het oog en over het oor.
Dat was het dan voor het lesmateriaal! Laten we nu afsluiten met de eindtoets :)
Wat ga je doen? - Je maakt de eindtoets digitaal.
Samen of individueel? - Je maakt de toets individueel, dus alleen.
Hoe lang? - Je zult er ongeveer 10 tot 15 minuten over doen.
Klaar? - Geef even een seintje aan de docent, zodat hij/zij jou vertelt wat je moet doen.
Veel succes!!
Feedback
Leuk dat je met deze Wikiwijs bezig bent geweest! Heb je er nog tips en/of tops over? Vul het formulier hieronder in, ik hoor graag van je wat je ervan vindt!
Het arrangement Waarnemen (brugklas) is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Miko Robalo Monteiro
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2021-04-20 19:41:45
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Toelichting
Deze wikiwijs valt onder waarnemen/zintuigen bij het vak biologie. Het is bedoeld voor brugklasleerlingen van alle leerniveaus. Dit arrangement is bedoeld als controle. De theorie die hierin geoefend wordt, is dus bekende informatie voor de leerlingen.
Deze wikiwijs valt onder waarnemen/zintuigen bij het vak biologie. Het is bedoeld voor brugklasleerlingen van alle leerniveaus. Dit arrangement is bedoeld als controle. De theorie die hierin geoefend wordt, is dus bekende informatie voor de leerlingen.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Zien - het oog
Horen - het oor
Ruiken en proeven - de neus en de tong
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle
informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten,
etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
