Menu

Havo biologie: wat moet je weten

Havo biologie: wat moet je weten

Belangrijke begrippen tijdens jouw examen

Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.

M Molecuul- en celniveau

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • met behulp van de concepten homeostase, transport, assimilatie en dissimilatie verklaren hoe de stofwisseling van cellen van prokaryoten en eukaryoten verloopt, in de context van gezondheid en voeding;
  • met behulp van de concepten genexpressie en celdifferentiatie benoemen hoe de ontwikkeling van cellen verloopt, in de context van energie en gezondheid;
  • met behulp van het concept erfelijke eigenschap verklaren hoe eigenschappen worden overgedragen bij eukaryoten en prokaryoten, in de context van veiligheid en voedselproductie;
  • met behulp van de concepten DNA, mutatie, recombinatie en variatie verklaren hoe variatie in populaties tot stand komt, in de context van gezondheid en voedselproductie.

 

De onderwerpen en begrippen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
M2 Stofwisseling van de cel (subdomein B2)

 
M2.1 Homeostase

 
prokaryoot, bacterie, plasmide, celwand, cirkelvormig chromosoom

 
virus, eiwitmantel, DNA-virus, RNA-virus

 
eukaryoot, celkern, chromosoom, celwand, celmembraan, vacuole, cytoplasma, mitochondrie, (ruw) endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, plastiden, ribosoom, lysosoom, bladgroenkorrel, bladgroen, trilharen

 
homeostase

 
M2.2 Transport

 
diffusie, osmose, semi-permeabel membraan, selectief permeabel, receptoreiwit, ionentransport, actief transport, passief transport, endocytose, exocytose, glucose, zuurstof, koolstofdioxide (CO2), natriumchloride (NaCl)

 
isotonisch, hypotonisch, hypertonisch, osmotische waarde

 
plasmolyse, turgor

 
M2.3 Assimilatie en dissimilatie

 
atoom, molecuul, ion, energie, autotroof, heterotroof, assimilatie, dissimilatie

 
chemische energie, lichtenergie, kinetische energie, warmte, ADP, ATP, fosfaat

 
fotosynthese, bladgroenkorrel, glucose, zuurstof, koolstofdioxide

 
voortgezette assimilatie, bouwstof, brandstof, reservestof, koolhydraat, monosacharide, disacharide, polysacharide, zetmeel, glycogeen, cellulose, vet, vetzuur, glycerol, eiwit, aminozuur, essentieel aminozuur, niet-essentieel aminozuur, DNA, enzym, fosfolipide, tussencelstof, katalysator, wateroplosbaar, vetoplosbaar

 
energievoorziening, verbranding, aeroob, anaeroob, gisting, alcohol, melkzuur, glucose, zuurstof, koolstofdioxide

 
reactievergelijking, molecuulformule, structuurformule, calcium (Ca), chloor (Cl), fosfor (P), ijzer (Fe), kalium (K), koolstof (C), stikstof (N), natrium (Na), waterstof (H), zuurstof (O), ammoniak (NH3), koolstofdioxide (CO2), fosfaat (PO43-), glucose (C6H12O6), methaan (CH4), nitraat (NO32-), nitriet (NO2-), stikstofgas (N2), water (H2O), zuurstofgas (O2)

 
enzymwerking, katalyseren, substraat, enzym-substraatcomplex

 
pH, optimumkromme, indicator

 
biotechnologie, metabolisme, recombinant-DNA, micro-organisme  
M3 Zelforganisatie van cellen (subdomein C1)  
M3.1 Genexpressie  
DNA, RNA, eiwit, genetische code, nucleotidenvolgorde, gen, startcodon, stopcodon, niet-coderend DNA  
genexpressie  
enzym, receptor, membraaneiwit, transporteiwit, eiwithormoon, structuureiwit, antistof  
fenotype  
M3.2 Celdifferentiatie  
genoom  
celdifferentiatie  
genexpressie, celtype  
stamcel  
stamcelonderzoek, stamceltransplantatie  
M7 Erfelijke eigenschap (subdomein E4)  
M7.1 Erfelijke eigenschap  
gen, allel, genoom, genotype, fenotype, milieufactor  
chromosoom, autosoom, geslachtschromosoom, X-chromosoom, Y-chromosoom  
monohybride kruising, dominant, onvolledig dominant, recessief, intermediair, stamboom, kruisingsschema, homozygoot, heterozygoot, X-chromosomaal, multipele allelen, letale factor  
ethisch argument, biologisch argument  
M8 Selectie (subdomein F1)  
M8.1 DNA  
DNA, genetische informatie, genetische code  
DNA-analyse, verwantschap  
M8.2 Mutatie  
chromosoom, gen, allel, mutagene stof, mutagene straling, puntmutatie, genoommutatie
genotype, fenotype		  
overlevingskans  
M8.3 Recombinatie  
geslachtelijke voortplanting, meiose, homologe chromosomen, autosoom, geslachtschromosoom, genoom, gekoppelde genen  
M8.4 Variatie  
genetische variatie, mutatie, recombinatie, fenotype, genotype, genenpool  
genetische modificatie, transgeen  

Colofon

Het arrangement Havo biologie: wat moet je weten is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Lerenvoorhetexamen
Laatst gewijzigd
2024-12-02 14:50:44
Licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
Leerniveau
HAVO 4; HAVO 5;
Leerinhoud en doelen
Biologie;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

Wat moet je kennen - LVHE - Syllabi. (z.d.).

Disclaimer

https://maken.wikiwijs.nl/176566/Disclaimer

Wat moet je kennen - LVHE - Syllabi. (z.d.).

Sjabloon wat moet je weten

https://maken.wikiwijs.nl/174792/Sjabloon_wat_moet_je_weten

Downloaden

Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

Metadata

LTI

Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

Arrangement

IMSCC package

Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

Voor developers

Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.