M Molecuul- en celniveau

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • met behulp van de concepten homeostase, transport, assimilatie en dissimilatie verklaren hoe de stofwisseling van cellen van prokaryoten en eukaryoten verloopt, in de context van gezondheid en voeding;
  • met behulp van de concepten genexpressie en celdifferentiatie benoemen hoe de ontwikkeling van cellen verloopt, in de context van energie en gezondheid;
  • met behulp van het concept erfelijke eigenschap verklaren hoe eigenschappen worden overgedragen bij eukaryoten en prokaryoten, in de context van veiligheid en voedselproductie;
  • met behulp van de concepten DNA, mutatie, recombinatie en variatie verklaren hoe variatie in populaties tot stand komt, in de context van gezondheid en voedselproductie.

 

De onderwerpen en begrippen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik

M2 Stofwisseling van de cel (subdomein B2)

 

M2.1 Homeostase

 

prokaryoot, bacterie, plasmide, celwand, cirkelvormig chromosoom

 

virus, eiwitmantel, DNA-virus, RNA-virus

 

eukaryoot, celkern, chromosoom, celwand, celmembraan, vacuole, cytoplasma, mitochondrie, (ruw) endoplasmatisch reticulum, golgi-systeem, plastiden, ribosoom, lysosoom, bladgroenkorrel, bladgroen, trilharen

 

homeostase

 

M2.2 Transport

 

diffusie, osmose, semi-permeabel membraan, selectief permeabel, receptoreiwit, ionentransport, actief transport, passief transport, endocytose, exocytose, glucose, zuurstof, koolstofdioxide (CO2), natriumchloride (NaCl)

 

isotonisch, hypotonisch, hypertonisch, osmotische waarde

 

plasmolyse, turgor

 

M2.3 Assimilatie en dissimilatie

 

atoom, molecuul, ion, energie, autotroof, heterotroof, assimilatie, dissimilatie

 

chemische energie, lichtenergie, kinetische energie, warmte, ADP, ATP, fosfaat

 

fotosynthese, bladgroenkorrel, glucose, zuurstof, koolstofdioxide

 

voortgezette assimilatie, bouwstof, brandstof, reservestof, koolhydraat, monosacharide, disacharide, polysacharide, zetmeel, glycogeen, cellulose, vet, vetzuur, glycerol, eiwit, aminozuur, essentieel aminozuur, niet-essentieel aminozuur, DNA, enzym, fosfolipide, tussencelstof, katalysator, wateroplosbaar, vetoplosbaar

 

energievoorziening, verbranding, aeroob, anaeroob, gisting, alcohol, melkzuur, glucose, zuurstof, koolstofdioxide

 

reactievergelijking, molecuulformule, structuurformule, calcium (Ca), chloor (Cl), fosfor (P), ijzer (Fe), kalium (K), koolstof (C), stikstof (N), natrium (Na), waterstof (H), zuurstof (O), ammoniak (NH3), koolstofdioxide (CO2), fosfaat (PO43-), glucose (C6H12O6), methaan (CH4), nitraat (NO32-), nitriet (NO2-), stikstofgas (N2), water (H2O), zuurstofgas (O2)

 

enzymwerking, katalyseren, substraat, enzym-substraatcomplex

 

pH, optimumkromme, indicator

 

biotechnologie, metabolisme, recombinant-DNA, micro-organisme  
M3 Zelforganisatie van cellen (subdomein C1)  
M3.1 Genexpressie  
DNA, RNA, eiwit, genetische code, nucleotidenvolgorde, gen, startcodon, stopcodon, niet-coderend DNA  
genexpressie  
enzym, receptor, membraaneiwit, transporteiwit, eiwithormoon, structuureiwit, antistof  
fenotype  
M3.2 Celdifferentiatie  
genoom  
celdifferentiatie  
genexpressie, celtype  
stamcel  
stamcelonderzoek, stamceltransplantatie  
M7 Erfelijke eigenschap (subdomein E4)  
M7.1 Erfelijke eigenschap  
gen, allel, genoom, genotype, fenotype, milieufactor  
chromosoom, autosoom, geslachtschromosoom, X-chromosoom, Y-chromosoom  
monohybride kruising, dominant, onvolledig dominant, recessief, intermediair, stamboom, kruisingsschema, homozygoot, heterozygoot, X-chromosomaal, multipele allelen, letale factor  
ethisch argument, biologisch argument  
M8 Selectie (subdomein F1)  
M8.1 DNA  
DNA, genetische informatie, genetische code  
DNA-analyse, verwantschap  
M8.2 Mutatie  
chromosoom, gen, allel, mutagene stof, mutagene straling, puntmutatie, genoommutatie
genotype, fenotype
 
overlevingskans  
M8.3 Recombinatie  
geslachtelijke voortplanting, meiose, homologe chromosomen, autosoom, geslachtschromosoom, genoom, gekoppelde genen  
M8.4 Variatie  
genetische variatie, mutatie, recombinatie, fenotype, genotype, genenpool  
genetische modificatie, transgeen