Havo aardrijkskunde: wat moet je weten

Havo aardrijkskunde: wat moet je weten

Belangrijke begrippen tijdens jouw examen

Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.

Domein B Wereld

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

economische, demografische en sociaal-culturele indicatoren benoemen om landen te vergelijken. Ook kun je de beperkingen aangeven van gemiddelde nationale waarden voor die indicatoren.

 

De begrippen en onderwerpen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik
BBP/BRP, koopkracht, inkomen (per capita), beroepsbevolking  
bevolkingsspreiding, dichtheid, leeftijdsopbouw, verstedelijking  
analfabetisme, taal, godsdienst  

wereldsysteem: centrum, semi-periferie, periferie

 

internationale arbeidsverdeling

  

vestigingskolonie, exploitatie kolonie, dekolonisatie

 

demografische transitie, demografische druk, verstedelijking,

 

cultuurgebied, diffusie

 

triade, vrijhandel, ruilvoet

 

multinationale onderneming (MNO), multinational

 

arbeidsmigratie, push factoren, pull factoren

 

tijd-ruimte compressie

 

productieketen

 

transporttechnologie, communicatietechnologie

 

global shift, nieuwe internationale arbeidsverdeling

 

regionale en sociale ongelijkheid, WTO

 

Amerikanisering, lingua franca, identiteit

 

wereldstad

 

industrialisatie, De-industrialisatie

 

zakelijke (en financiële) dienstverlening

 

 

Domein C Aarde

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • natuurlijke verschijnselen aan het aardoppervlak en in de atmosfeer beschrijven, herkennen en verklaren. Daarbij weet je rekening te houden met verschillende tijd- en ruimteschalen.
  • de betekenis van exogene krachten aan het aardoppervlak voor de vorming van het aardoppervlak beschrijven en verklaren.
  • de interactie tussen endogene en exogene krachten beschrijven en verklaren.
  • de grote windsystemen en zeestromingen op aarde beschrijven die door zonne-energie en aardrotatie worden aangedreven. Ook kun je verklaren wat hun invloed is op de klimaatzones.
  • het landschap herkennen als het resultaat van een dynamisch systeem. Je kunt de geofactoren die voor een landschapszone relevant zijn met elkaar in verband brengen.
  • de invloed van menselijke activiteiten op natuur en milieu in verschillende landschapszones beschrijven en verklaren.

 

De begrippen en onderwerpen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen Dit weet ik

platentektoniek

  

(mid)oceanische rug, subductie, diepzeetrog

  

lithosfeer

  

convergente plaatgrenzen, divergente plaatgrenzen, transforme plaatgrenzen

  

convectiestromen

  

hotspot

  

vulkanisme, stratovulkaan, explosieve eruptie, caldera, schildvulkaan, effusieve eruptie

  

aardbevingen, schaal van Richter

  

tsunami

  

gebergtevorming, breukgebergten (horsten en slenken), plooiingsgebergten,

  

geologische tijdschaal

  

stroomgebied, verwering, mechanisch, chemisch, erosie, transport, sedimentatie, delta, morene, puinhelling, puinwaaier, aardverschuiving

  

hydrologische kringloop, gesteentekringloop

  

stollings-/dieptegesteenten, graniet, basalt, metamorfe gesteenten, marmer, leisteen, sedimentgesteenten, zand(steen), kalksteen

  

atmosferische circulatie, grote windsystemen

  

ITCZ / zone van equatoriale lage luchtdruk, wet van Buys Ballot

  

passaat, moesson,

  

oceanische circulatie, warme zeestromen, koude zeestromen,

  

klimaatgebieden (volgens Köppen), klimaatverandering

  

geofactoren

  

gesteente en reliëf

  

klimaat, lucht, bodem, water, plantenwereld, dierenwereld, landschapszones

  

polaire zone, boreale zone, gematigde zone, subtropische zone, aride zone, tropische zone

  

landdegradatie, (versnelde) bodemerosie

  

verzilting, verwoestijning,

  

verbeweiding, ontbossing

  

Domein D Ontwikkelingsland (Brazilië)

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

gebiedskenmerken van een ontwikkelingsland beschrijven en analyseren. Het gaat om sociaalgeografische en fysisch-geografische kenmerken van Brazilië en de sociaaleconomische positie van dit land in de macroregio én in de wereld.

 

De begrippen en onderwerpen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen Dit weet ik

perceptie

  

stereotype, mental map, geografisch beeld

  

verstedelijkingsgraad, verstedelijkingstempo, stedelijk netwerk

  

sloppenwijken (favelas)

  

ommuurde woonwijken (gated communities)

  

bevolkingsdruk, gezinsplanning, natuurlijke bevolkingsgroei, sociale bevolkingsgroei /migratie

  

etniciteit, mestizering

  

bevolkingsparticipatie, democratisering

  

good governance

  

BBP per hoofd /BRP per hoofd, Import- en exportpakket, handelsbalans

  

Lorenzcurve, informele sector

  

grootgrootbezit, UNASUR

  

hoogvlakte/ hoogland

  

ertsen / ertsvorming

  

fossiele energiebronnen

  

tropisch regenwoud (selva), savanne (cerrado en caatinga), mangrove

  

biodiversiteit, landroof (landgrabbing)

  

etnische diversiteit, culturele diversiteit,

  

buitenlandse investeringen (Foreign Direct Investments)

  

externe economische relaties, BRIC(S), exportgerichtheid /handelsoriëntatie

  

Domein E Leefomgeving

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • nationale vraagstukken voor overstromingsrisico’s en wateroverlast beschrijven.
  • recent Nederlands en internationaal rivierbeleid beschrijven en beoordelen.
  • stedelijke vraagstukken analyseert en beoordeelt, vooral rond de stedelijke economie.
  • stedelijk beleid gericht op wijken en buurten beoordelen.

 

De begrippen en onderwerpen die je bij dit domein in ieder geval moet kennen luiden als volgt:

Onderwerpen en begrippen

Dit weet ik

stroomgebied, stroomstelsel

 

waterscheiding, waterafvoer

 

debiet, regiem

 

vertragingstijd, piekafvoer, verhang, verval

 

dwarsprofiel rivieren (benedenloop), uiterwaarden, zomerbed, winterbed, lengteprofiel rivieren, bovenloop, middenloop, benedenloop

 

klimaatverandering, zeespiegelstijging, temperatuurstijging

 

onregelmatiger neerslagregiem, menselijke ingrepen

 

verstening van het oppervlak, ontbossing

 

kanalisatie, stuw, krib, dijkverzwaring, waterkeringen

 

Rijkswaterstaat, waterschappen, tweede deltacommissie, integraal waterbeleid, watertoets, ruimte voor de rivier, noodoverloopgebied, rivierbedverruiming

 

verdieping, verbreding / dijkverlegging, obstakels verwijderen,

 

kribverlaging, nevengeulen aanleggen, uiterwaardvergraving,

 

drietrapsstrategie

 

vasthouden (retentie), bergen, afvoeren bevorderen, Rijnconferentie

 

overstromingsrisicobewustzijn

 

creatieve stad, kenniseconomie, science parks, zakelijke dienstverlening,

 

publiek-private samenwerking, duurzame stad (sustainable city), smart city

 

duale arbeidsmarkt

 

buurtprofiel, bewonerskenmerken

 

ouderdom, eigendom, woningtype, onderhoud, grootte van huishoudens

 

inkomen, gezinsfase, leeftijd, woonomgeving, buurt- / wijkvoorzieningen

 

sociale cohesie, sociale (on)veiligheid

 

objectieve (on)veiligheid, subjectieve (on)veiligheid

 

openbare ruimte, toegankelijkheid, onderhoud, overzichtelijkheid, toezicht,

 

stadsvernieuwing, herstructurering

 

gentrification

 

  • Het arrangement Havo aardrijkskunde: wat moet je weten is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Lerenvoorhetexamen
    Laatst gewijzigd
    2024-02-14 14:00:09
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Toelichting
    Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
    Leerniveau
    HAVO 4; HAVO 5;
    Leerinhoud en doelen
    Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Trefwoorden
    centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    Wat moet je kennen - LVHE. (z.d.).

    Disclaimer

    https://maken.wikiwijs.nl/176566/Disclaimer

    Wat moet je kennen - LVHE. (z.d.).

    Sjabloon wat moet je weten

    https://maken.wikiwijs.nl/174792/Sjabloon_wat_moet_je_weten

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    Meer informatie voor ontwikkelaars

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van