Belangrijke begrippen tijdens jouw examen
Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.
Het goede leven en de vrije markt
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
|
(h1) De vrije markt en het goede leven in meervoud
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Socrates’ opvatting dat het niet onderzochte leven niet de moeite van het leven waard is |
|
|
Het verschil tussen mensen en dieren volgens Cassirer; |
|
|
Nietzsches opvatting van de mens als ‘niet-vastgesteld dier’ |
|
|
de kritiek van Nussbaum weergeven op de opvatting dat het bruto nationaal product (BNP) als criterium voor het goede leven kan worden gehanteerd |
|
(h2) Plato en Aristoteles over het goede leven
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Plato’s argumentatie voor de ‘ideale staat’ |
|
|
Aristoteles’ argumentatie betreffende verschillende goede staatsvormen |
|
|
De opvatting van Aristoteles over een deugdzaam leven |
|
|
De rol die de deugd rechtvaardigheid bij Aristoteles speelt bij de zelfverwerkelijking van de mens in de polis |
|
|
De vijf dimensies van het goede leven aldus de opvattingen van Plato en Aristoteles |
|
(h3) Het goede leven in het Christendom
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Theologale deugden |
|
|
Klassieke deugden |
|
|
Liefde als hoogste deugd |
|
|
Het hiërarchische denken van Plato en Aristoteles |
|
|
Het hiërarchisch denken in het christendom |
|
(h4) Moderniteit als een project van bevrijding
|
Ondewerp |
Dit weet ik |
|
(Religieuze) gewetensvrijheid (protestantisme) |
|
|
Rationele bepaling van plichten (Locke, Kant) |
|
|
Anti-burgerlijke religiositeit (Kierkegaard) |
|
|
Hoogst-individuele authenticiteit (existentialisme) |
|
|
Verinnerlijking (subjectivering) in de 16e eeuw |
|
| Moraal (geweten) in de 16e eeuw | |
|
Plichtsethiek |
|
|
‘De rechten van het vrije individu’ (Locke) |
|
|
‘Het autonome individu’ (Kant) |
|
|
De kritiek van Kierkegaard op de opvattingen van verlichtingsfilosofen |
|
|
authenticiteit in relatie tot de moderne invulling van het goede leven |
|
(h6) De moderniteit en de vrije markteconomie
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Welvaart en vrije markt aldus Smith |
|
|
‘Dehumaniserende effecten’ volgens Smith |
|
|
Marx en de vrije markt |
|
|
Ecologische uitputting en financiële verstikking |
|
|
De vrije markt en een scheiding tussen de private en de publieke sfeer |
|
|
Het morele debat aldus Tronto |
|
(h7) Mens in enkelvoud, mens in meervoud
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
De virtuele biotoop |
|
|
Sociaal atomisme |
|
|
Individualisering, rationalisering, vrije markt |
|
|
De neoklassieke (economische) opvatting over hebzucht en egoïsme |
|
|
Communitarisme, liberalisme |
|
|
‘Dunne moraal’ en ‘dikke moraal’ |
|
|
Deugdethische benadering |
|
|
Practice, internal goods, external goods (MacIntyre) |
|
|
Individuele (subjectieve) vrijheid, zedelijkheid (Hegel) |
|
|
Anerkennung als ‘verdubbeling van ons zelfbewustzijn (Hegel) |
|
|
Corporaties, private belangen, wederzijdse erkenning (Hegel) |
|
(h8) De Januskop van instituties
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Institutie, harde en zachte instituties |
|
|
Onderbouw, bovenbouw, bourgeoisie, klassenbelang en vals bewustzijn |
|
|
Macht, onderdrukking, normalisering en disciplinering (Foucault) |
|
|
Proces van modernisering, instrumentele en communicatieve rationaliteit (Habermas) |
|
|
Het Angelsaksische en het Rijnlandse model als varianten van het idee van de vrije markt |
|
|
Shareholdercapitalism , stakeholder-capitalism. |
|
(h9) Het belichaamde zelf en het goede leven
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Lichamelijkheid |
|
|
Instinct |
|
|
Individuele autonomie |
|
|
Lichamelijke behoeftes en verlangens |
|
|
Menselijke identiteit, een verstandelijke en culturele dimensie |
|
|
Ontlijving |
|
|
Virtualisering, genot, manipulatie |
|
|
Nutsprincipe, najagen van genot en het voorkomen van pijn aldus Bentham |
|
|
De calculerende consument |
|
|
De goede wil (Kant) |
|
|
Utilitaristische opvattingen (Bentham) |
|
|
Passies, het bewustzijn, ons consumptiegedrag (Freud) |
|
|
Arbeiden, werken, handelen (Arendt) |
|
|
‘Lichaamsethiek’ |
|
|
Epithumia, thymos, (Plato, Aristoteles, Fukuyama en Sloterdijk) |
|
(h10) De kwetsbaarheid en overmacht van de natuur
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
Actueel antropocentrisch, intergenerationeel, intrinsieke waarde van de natuur en deep ecology |
|
|
Moderne technologische samenleving (Heidegger) |
|
|
Het gestel, waarheid (aletheia), Dasein |
|
|
Ontbergen, vervreemding |
|
|
Natuur, het subject-object schema, radicaal empirische interpretatie (Latour) |
|
|
Beprijzen van het milieu, directe overheidsregulering, consumentengedrag |
|
(h11) Op zoek naar een zinvol leven
|
Onderwerp |
Dit weet ik |
|
De vraag naar zin |
|
|
De vrije markt, |
|
|
Religieus perspectief, moreel en politiek-ideologisch perspectief |
|
|
Nihilisme, Übermensch (Nietzsche) |
|
|
Transformatie van de vraag naar zin in de moderne tijd (Taylor) |
|
|
Zelfreflectie, zelfdiscipline, kunst, de opkomst van de natuurwetenschappen |
|
|
Seculier humanisme, antihumanisme |
|
|
‘Nova-effect’, ‘supernova’. cross-pressured |
|
|
Antihumanisme, agapè-liefde |
|
|
Transformatie-economie |
|
|
Markteconomische spiritualisering, commerciële belevingsgerichte bedrijven, zingeving als vluchtige consumptiecultuur |
|
|
De paradox van de verwerkelijking van de vrijheid via de vrije markt in de prestatiemaatschappij |
|
|
Individualiserende ideologie |
|
|
De protestantse benadering van arbeid |
|
|
Psychische druk |
|
|
(Immunisering en erkenning (Nussbaum) |
|
|
De afhankelijkheid en de kwetsbaarheid van een absurd en zinloos bestaan (Camus) |
|
Colofon
Het arrangement Vwo filosofie: wat moet je weten is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
- Auteur
- Laatst gewijzigd
- 2022-12-02 11:34:21
- Licentie
-
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
- het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
- het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
- voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
- Toelichting
- Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
- Leerniveau
- VWO 6; VWO 4; VWO 5;
- Leerinhoud en doelen
- Filosofie;
- Eindgebruiker
- leerling/student
- Moeilijkheidsgraad
- gemiddeld
- Trefwoorden
- centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten
