Vwo filosofie: wat moet je weten

Het goede leven en de vrije markt
Colofon
  • PDF
  • E-book
  • Voor elektronische leeromgeving
  • Kopieer arrangement

Belangrijke begrippen tijdens jouw examen

Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.

Het goede leven en de vrije markt

Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:

  • aan de hand van de vijf dimensies van het goede leven (relaties, instituties, lichaam, natuur, zin) een beargumenteerd standpunt innemen over de vrije markt. Je kan een begripsanalyse maken van het goede leven, vrijheid, markt, arbeid, institutie, lichaam, zin, relatie en natuur.
  • definities opstellen, vooronderstellingen bij definities geven en mogelijke implicaties

 

(h1) De vrije markt en het goede leven in meervoud

Onderwerp

Dit weet ik

Socrates’ opvatting dat het niet onderzochte leven niet de moeite van het leven waard is

 

Het verschil tussen mensen en dieren volgens Cassirer;

 

Nietzsches opvatting van de mens als ‘niet-vastgesteld dier’

 

de kritiek van Nussbaum weergeven op de opvatting dat het bruto nationaal product (BNP) als criterium voor het goede leven kan worden gehanteerd

 

 

(h2) Plato en Aristoteles over het goede leven

Onderwerp

Dit weet ik

Plato’s argumentatie voor de ‘ideale staat’

 

Aristoteles’ argumentatie betreffende verschillende goede staatsvormen  

 

De opvatting van Aristoteles over een deugdzaam leven

 

De rol die de deugd rechtvaardigheid bij Aristoteles speelt bij de zelfverwerkelijking van de mens in de polis

 

De vijf dimensies van het goede leven aldus de opvattingen van Plato en Aristoteles

 

 

(h3) Het goede leven in het Christendom

Onderwerp

Dit weet ik

Theologale deugden

 

Klassieke deugden

 

Liefde als hoogste deugd

 

Het hiërarchische denken van Plato en Aristoteles

 

Het hiërarchisch denken in het christendom

 

 

(h4) Moderniteit als een project van bevrijding

Ondewerp

Dit weet ik

(Religieuze) gewetensvrijheid (protestantisme)

 

Rationele bepaling van plichten (Locke, Kant)

 

Anti-burgerlijke religiositeit (Kierkegaard)

 

Hoogst-individuele authenticiteit (existentialisme)

 

Verinnerlijking (subjectivering) in de 16e eeuw

 

Moraal (geweten) in de 16e eeuw  

Plichtsethiek

 

‘De rechten van het vrije individu’ (Locke)

 

‘Het autonome individu’ (Kant)

 

De kritiek van Kierkegaard op de opvattingen van verlichtingsfilosofen

 

authenticiteit in relatie tot de moderne invulling van het goede leven

 

 

(h6) De moderniteit en de vrije markteconomie

Onderwerp

Dit weet ik

Welvaart en vrije markt aldus Smith

 

‘Dehumaniserende effecten’ volgens Smith

 

Marx en de vrije markt

 

Ecologische uitputting en financiële verstikking

 

De vrije markt en een scheiding tussen de private en de publieke sfeer

 

Het morele debat aldus Tronto

 

 

(h7) Mens in enkelvoud, mens in meervoud

Onderwerp

Dit weet ik

De virtuele biotoop

 

Sociaal atomisme

 

Individualisering, rationalisering, vrije markt

 

De neoklassieke (economische) opvatting over hebzucht en egoïsme

 

Communitarisme, liberalisme

 

‘Dunne moraal’ en ‘dikke moraal’

 

Deugdethische benadering

 

Practice, internal goods, external goods  (MacIntyre)

 

Individuele (subjectieve) vrijheid, zedelijkheid (Hegel)

 

Anerkennung als ‘verdubbeling van ons zelfbewustzijn (Hegel)

 

Corporaties, private belangen, wederzijdse erkenning (Hegel)

 

 

(h8) De Januskop van instituties

Onderwerp

Dit weet ik

Institutie, harde en zachte instituties

 

Onderbouw, bovenbouw, bourgeoisie, klassenbelang en vals bewustzijn

 

Macht, onderdrukking, normalisering en disciplinering (Foucault)

 

Proces van modernisering, instrumentele en communicatieve rationaliteit (Habermas)

 

Het Angelsaksische en het Rijnlandse model als varianten van het idee van de vrije markt

 

Shareholdercapitalism , stakeholder-capitalism.

 

 

(h9) Het belichaamde zelf en het goede leven

Onderwerp

Dit weet ik

Lichamelijkheid

 

Instinct

 

Individuele autonomie

 

Lichamelijke behoeftes en verlangens

 

Menselijke identiteit, een verstandelijke en culturele dimensie

 

Ontlijving

 

Virtualisering, genot, manipulatie

 

Nutsprincipe, najagen van genot en het voorkomen van pijn aldus Bentham

 

De calculerende consument  

 

De goede wil (Kant)

 

Utilitaristische opvattingen (Bentham)

 

Passies, het bewustzijn, ons consumptiegedrag (Freud)

 

Arbeiden, werken, handelen (Arendt)

 

‘Lichaamsethiek’

 

Epithumia, thymos, (Plato, Aristoteles, Fukuyama en Sloterdijk)

 

 

(h10) De kwetsbaarheid en overmacht van de natuur

Onderwerp

Dit weet ik

Actueel antropocentrisch, intergenerationeel, intrinsieke waarde van de natuur en deep ecology

 

Moderne technologische samenleving (Heidegger)

 

Het gestel, waarheid (aletheia), Dasein

 

Ontbergen, vervreemding

 

Natuur, het subject-object schema, radicaal empirische interpretatie (Latour)

 

Beprijzen van het milieu, directe overheidsregulering, consumentengedrag

 

 

(h11) Op zoek naar een zinvol leven

Onderwerp

Dit weet ik

De vraag naar zin

 

De vrije markt,  

 

Religieus perspectief, moreel en politiek-ideologisch perspectief

 

Nihilisme, Übermensch (Nietzsche)

 

Transformatie van de vraag naar zin in de moderne tijd (Taylor)

 

Zelfreflectie, zelfdiscipline, kunst, de opkomst van de natuurwetenschappen

 

Seculier humanisme, antihumanisme

 

‘Nova-effect’, ‘supernova’. cross-pressured

 

Antihumanisme, agapè-liefde

 

Transformatie-economie

 

Markteconomische spiritualisering, commerciële belevingsgerichte bedrijven, zingeving als vluchtige consumptiecultuur

 

De paradox van de verwerkelijking van de vrijheid via de vrije markt in de prestatiemaatschappij

 

Individualiserende ideologie

 

De protestantse benadering van arbeid

 

Psychische druk

 

(Immunisering en erkenning (Nussbaum)

 

De afhankelijkheid en de kwetsbaarheid van een absurd en zinloos bestaan (Camus)

 

Colofon

Gemaakt met Wikiwijs Maken Het arrangement Vwo filosofie: wat moet je weten is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

Auteur
Lerenvoorhetexamen
Laatst gewijzigd
2022-12-02 11:34:21
Licentie
CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie

Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:

  • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
  • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
  • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

Meer informatie over de CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie.

Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

Toelichting
Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
Leerniveau
VWO 6; VWO 4; VWO 5;
Leerinhoud en doelen
Filosofie;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Trefwoorden
centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten

Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

Wat moet je kennen. (z.d.). Disclaimer
https://maken.wikiwijs.nl/176566/Disclaimer
Wat moet je kennen. (2021). Vmbo bb Wiskunde: wat moet je weten
https://maken.wikiwijs.nl/174441/Vmbo_bb_Wiskunde__wat_moet_je_weten
Vwo filosofie: wat moet je weten
nl
Lerenvoorhetexamen
2022-12-02 11:34:21
Wat moet je weten voor het centraal eindexamen? Je kunt hier per examenonderdeel lezen wat je globaal moet kunnen. De begrippen, onderwerpen en/of opvattingen die je in ieder geval moet kennen, vind je hier. Maar let goed op! Deze begrippen, onderwerpen, en/of opvattingen moet je altijd kunnen duiden. Je moet de begrippen met elkaar verbinden, in een specifieke context herkennen en toepassen of elders weer gebruiken. Sec alleen het uit je hoofd leren van de begrippen is lang niet voldoende om je examen te halen. Vraag dus altijd aan je docent om je bij het leren te helpen.
educationLevel
OnderwijsBegrippenKader
VWO 6
http://purl.edustandaard.nl/begrippenkader/85d15c83-e2b4-4359-8475-a355591aaa1a
educationLevel
OnderwijsBegrippenKader
VWO 4
http://purl.edustandaard.nl/begrippenkader/e2026706-0829-4a4c-b726-9409b6f407e1
educationLevel
OnderwijsBegrippenKader
VWO 5
http://purl.edustandaard.nl/begrippenkader/f2513775-3d54-423b-803b-15e06a8c89a8
educationalSubject
OnderwijsBegrippenKader
Filosofie
http://purl.edustandaard.nl/begrippenkader/d35b903f-1598-4bdd-a2fa-8aba854df762
leerling/student
centraal eindexamen, eindexamen, voexamen, watmoetjeweten


Gemaakt met wikiwijs-logo
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Cookies
  • CC Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie