Belangrijke begrippen tijdens jouw examen
Op deze pagina bieden we een overzicht van de begrippen die je moet kennen voor jouw examen. Weet je waar deze begrippen over gaan, herken je ze én kun je ze toepassen in een specifieke context? Dan ben je al een heel eind op de goede weg. De precieze leerdoelen voor dit vak staan in de syllabus.
Domein D Markt
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
in contexten analyseren dat keuzes en ruil die plaatsvinden worden gecoördineerd via de markt. Prijsvorming is het coördinatiemechanisme waarmee vraag en aanbod op elkaar worden afgestemd. De manier waarop prijsvorming plaatsvindt, is afhankelijk van de marktstructuur (marktvormen) en heeft gevolgen voor toetreding, welvaart en economische politiek.
|
De begrippen die je bij dit concept in ieder geval moet kennen luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
|
(collectieve) vraaglijn, (collectieve) aanbodlijn
|
|
|
prijsverandering
|
|
|
verschuiving van de collectieve aanbodlijn, verschuiving van de collectieve vraaglijn
|
|
|
marktmodel, vraag, aanbod, marktprijs
|
|
|
volledige mededinging / volkomen concurrentie
|
|
| marktmechanisme, marktevenwicht |
|
|
marktvormen (marktkenmerken), homogeen goed, heterogeen goed, toetredingsbarrières, transparantie marktaandeel, marktmacht
|
|
|
monopolistische concurrentie, oligopolie, duopolie, monopolie
|
|
|
hoeveelheidsaanpasser, prijsnemer, (beperkt) prijszetter
|
|
|
kostenstructuur, opbrengsten van ondernemingen
|
|
|
afzet, omzet, totale opbrengsten (TO), verkoopprijs (P)
|
|
|
gemiddelde opbrengst (GO), marginale opbrengst (MO), (gemiddelde) constante kosten (GCK/CK), (gemiddelde) variabele kosten (GVK/VK), (gemiddelde) totale kosten (GTK/TK), marginale kosten (MK)
|
|
|
proportioneel, progressief en degressief
|
|
|
consumentengedrag, betalingsbereidheid
|
|
|
prijselasticiteit van de vraag, inkomenselasticiteit van de vraag
|
|
|
complementaire goederen, substitutiegoederen
|
|
|
segmentelasticiteit
|
|
|
normale goederen, inferieure goederen, noodzakelijke goederen, primaire goederen, luxe goederen
|
|
|
consumentensurplus
|
|
| producentengedrag, resultaat (winst, verlies), kostendekkend |
|
| (maximale) winst, (maximale) opbrengst, marktaandeel, kostendekking, continuïteit |
|
| prijsdiscriminatie, productdifferentiatie |
|
| duopolie, |
|
| break-even-afzet |
|
| marktfalen, overheidsingrijpen, welvaart |
|
| positieve effecten, negatieve externe effecten, onvolledige mededinging, onvolkomen concurrentie, marktmacht |
|
| minimumprijs, maximumprijs, kostprijsverhogende belastingen, kostprijsverlagende belastingen, productiequota |
|
| vraag naar arbeid, aanbod van arbeid, werkloosheid, prijs van arbeid (uurloon), vaste contracten, flexibele contracte |
|
| arbeidsmarktinstituties, vakbonden, werkgeversorganisaties, minimumloon, cao’s |
|
| contractvormen |
|
Domein E Ruilen over de tijd
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
binnen de contexten van gezinshuishoudingen, bedrijfshuishoudingen en overheidshuishoudingen, analyseren dat ruil niet alleen op één moment in de tijd plaatsvindt, maar ook over de tijd. De prijs die deze intertemporele ruil coördineert is de rente.
|
De begrippen die je bij dit onderdeel in ieder geval moet kennen, luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
|
inkomsten / uitgaven (per periode), vermogen, schulden
|
|
|
tijdvoorkeur
|
|
|
rente, inflatie, conjuncturele situatie, consumentenvertrouwen
|
|
|
overheidsschuld
|
|
|
overheidstekort, uitgestelde belastingheffing
|
|
|
overheidssubsidies, overheidsconsumptie, overdrachtsuitgaven, overheidsinvesteringen
|
|
|
directe belastingen, indirecte belastingen, sociale premies, niet-belastingontvangsten, dividend uit staatsdeelnemingen
|
|
| pensioenvoorziening, omslagstelsel, kapitaaldekkingsstelsel |
|
Domein F Samenwerken en onderhandelen
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
analyseren dat, wanneer belangen van individuele actoren conflicteren, samenwerken en onderhandelen meer oplevert voor (markt)partijen dan vertrouwen op individuele acties. Centralisatie, waarbij (collectieve) dwang het middel is om acties tot stand te brengen, kan een alternatief coördinatiemechanisme zijn voor keuzes.
|
De begrippen die je bij dit onderdeel in ieder geval moet kennen, luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
|
simultaan spel, opbrengstenmatrix, complete informatie
|
|
| gevangenendilemma, dominante strategie |
|
| één of meerdere evenwichten |
|
| ultimatum spel, spelboom, complete informatie |
|
| meeliftersgedrag, niet-optimale uitkomsten |
|
| zelfbinding |
|
| geloofwaardigheid van dreiging, vertrouwen |
|
| sociale normen |
|
| positieve externe effecten, negatieve externe effecten |
|
| verzonken kosten |
|
Domein G Risico en informatie
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
analyseren dat gezinnen en bedrijven bij het maken van keuzes informatie verzamelen ten einde onzekerheid te verkleinen. Aangezien de informatie vaak een beperkt karakter zal hebben moeten transactiepartijen een inschatting maken van mogelijke gebeurtenissen (risico) en de mate waarin transactiepartners gebeurtenissen beïnvloeden of informatie achterhouden die relevant is voor het tot stand brengen van een transactie (asymmetrische informatie).
|
De begrippen die je bij dit onderdeel in ieder geval moet kennen, luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
|
gebeurtenissen (kans), risico als verwacht schadebedrag
|
|
|
risico-aversie, verzekering
|
|
| (verplichte) solidariteit, eigen risico, premiekorting |
|
|
asymmetrische informatie, averechtse selectie, moral hazard
|
|
|
collectieve verzekering
|
|
|
moral hazard, eigen risico, bonusmalussysteem, premiedifferentiatie
|
|
|
inflatierisico, wanbetaling
|
|
| onderpand |
|
Domein H Welvaart en groei
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
analyseren wat op nationaal en op mondiaal niveau de oorzaken zijn van economische groei en van de verdeling van inkomen en welvaart. Keuzes op microniveau werken door op macroniveau in elke economie die gekenmerkt wordt door wederzijds afhankelijke markten.
|
De begrippen die je bij dit onderdeel in ieder geval moet kennen, luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit_weet_ik |
|
bruto binnenlands product (bbp), toegevoegde waarde (omzet minus kosten van ingekochte grond- en hulpstoffen en leveringen door derden)
|
|
| bestedingen (som van consumptie, investeringen, overheidsbestedingen en export minus import) |
|
|
inkomen (arbeidsinkomen, loonsom werknemers + toegerekende lonen zelfstandigen
|
|
| kapitaalinkomen (rente, dividend, pacht, huur en winst) |
|
|
economische kringloop, gezinnen, bedrijven, overheid, banken, buitenland
|
|
| particulier spaarsaldo, overheidssaldo, saldo van de betalingsbalans |
|
|
beperkte welvaartsmaatstaf, nominaal bbp, reëel bbp
|
|
| bbp per hoofd van de bevolking, informele sector |
|
| alternatieve welvaartsmaatstaven, Human Development Index, groen bbp (per hoofd), World Happiness Index |
|
| structurele groei, productiefactoren, arbeid, kapitaal, natuur, ondernemerschap |
|
| onderwijs, learning by doing, productinnovatie, procesinnovatie, research en development, octrooien, patenten. |
|
| handelsstromen, kennisstromen investeringsstromen, multinationals |
|
| internationale concurrentiepositie |
|
| motieven voor overheidsbeleid, economische groei, infant industry, dumping, bescherming strategische sectoren. |
|
| protectiemaatregelen, importtarieven, importquota, importvoorschriften. |
|
| stelsels voor de inkomstenbelasting, inkomensongelijkheid, nivelleren, denivelleren |
|
| belastingstelsels, progressief, proportioneel, degressief |
|
| gemiddeld belastingtarief, marginaal belastingtarief, aftrekposten (vóór belastingheffing), heffingskortingen |
|
| Lorenzcurve, primaire inkomensverdeling, secundaire inkomensverdeling. |
|
| sociale uitkeringen, toeslagen, subsidies, persoonsgebonden overdrachten, sociale zekerheidsstelsel |
|
| arbeidsaanbod, beroepsbevolking, arbeidsvraag, werkgelegenheid, openstaande vacatures |
|
| werkloosheid, loonontwikkeling, vaste contracten, flexibele contracten |
|
| fricties op de arbeidsmarkt, binnenlandse vraag, exportvraag, te hoge loonkosten, CAO, minimumloon, sociale uitkeringen |
|
| vrijhandel, nieuwe technologie, outsourcing |
|
Domein I Goede tijden, slechte tijden
|
Als je alle examenstof hebt geleerd kun je:
In contexten analyseren waarom er sprake is van korte termijn schommelingen in economische activiteiten en welke mogelijkheden en grenzen er zijn voor conjunctuurbeleid. Markten laten zich niet gemakkelijk reguleren mede door toedoen van rigiditeiten.
|
De begrippen die je bij dit onderdeel in ieder geval moet kennen, luiden als volgt:
| Onderwerpen en begrippen |
Dit weet ik
|
|
conjunctuurindicatoren, economische indicatoren, bbp, export, investeringen, consumptie
|
|
|
consumentenvertrouwen, producentenvertrouwen, arbeidsmarktindicatoren, werkloosheid, werkgelegenheid
|
|
|
hoogconjunctuur, laagconjunctuur, recessie, depressie
|
|
|
conjuncturele ontwikkelingen, inflatie, deflatie, werkloosheid, werkgelegenheid, inkomensontwikkelingen.
|
|
|
overheidsbegroting, automatische stabilisatoren, sociale uitkeringen
|
|
|
anticyclisch begrotingsbeleid, laagconjunctuur, stimulerend beleid, hoogconjunctuur, afremmend begrotingsbeleid
|
|
|
centrale bank, rente-instrument
|
|
