China (A2)

China (A2)

China: Stuwdammen en waterkrachtcentrales

Intro

China staat bekend om zijn vele stuwdammen en waterkrachtcentrales. Niet zo vreemd als je bedenkt dat verschillende Chinese rivieren in de top 10 van langste rivieren staan.
Het stromende water geeft China grote kansen om in de groeiende energiebehoefte te voorzien.

Maar er is ook weerstand. De bouw van de stuwdamcentrales heeft nogal wat gevolgen voor de mensen en voor het milieu. En niet alleen in China, maar ook in de buurlanden.

Bekijk (een stukje van) deze video.

Wat kan ik straks?

Aan het eind van deze opdracht kan ik:

  • uitleggen om welke redenen China veel stuwdamcentrales heeft gebouwd;
  • de werking van een stuwdamcentrale herkennen;
  • uitleggen dat de bouw van dergelijke stuwdammen en waterkrachtcentrales ook nadelige effecten heeft op sociaal en ecologisch gebied;
  • herkennen welke effecten de aanleg van de Drieklovendam heeft gehad op de bevolking en op het gebied achter de dam.

Aan de slag

Opdracht 1: Stuwdamcentrales

China, het land van de stuwdamcentrales

China maakt veel gebruik van waterkracht om elektriciteit op te wekken. In de grote rivieren zijn veel stuwdamcentrales gebouwd. Een stuwdamcentrale bestaat uit een stuwdam met daarachter een stuwmeer. Vanuit dat stuwmeer wordt water naar een turbine geleid. De turbine drijft een generator aan die elektriciteit opwekt. In de Jangtsekiang, de langste rivier van China en de derde in de wereld, zijn verschillende waterkrachtcentrales gebouwd.

China heeft verschillende redenen voor het bouwen van stuwdamcentrales. In de eerste plaats kunnen stuwmeren en dammen het regiem van een rivier wat gelijkmatiger maken en zo overstromingen benedenstrooms helpen voorkomen. In de tweede plaats verminderen ze de stroming en maken ze de rivier beter bevaarbaar als er ook een stelsel van sluizen wordt aangelegd. Dat laatste is gunstig voor de binnenscheepvaart en het toerisme.

Maar de belangrijkste reden voor het bouwen van deze waterkrachtcentrales is het opwekken van elektriciteit. Stuwdamcentrales hebben vaak een groot elektrisch vermogen. Doordat de bevolking in China enorm toeneemt en de welvaart stijgt, hebben steeds meer mensen behoefte aan elektrische apparaten als wasmachines, koelkasten en computers. Door waterkracht te gebruiken worden er geen brandstoffen gebruikt die op kunnen raken, zoals aardgas en steenkool, en er komen geen broeistofgassen als CO2 in de lucht.

Dammen en centrales zijn een duurzame investering: ze gaan vijftig tot honderd jaar mee. De delen van de rivier die door de bergen lopen, zijn erg geschikt voor stuwdammen, omdat de hoogteverschillen de stroming van het water versterken en het water makkelijker door de generator stroomt.

Bekijk de afbeelding over de werking van een stuwdamcentrale.

  1. ​reservoir of stuwmeer
  2. krachtcentrale
  3. turbine
  4. generator
  5. inlaat
  6. leiding
  7. hoogspanningskabels
  8. rivier

 

Opdracht 2: Nadelige effecten stuwdammen

Stuwdamcentrales hebben niet alleen maar voordelen, er zijn ook ernstige nadelen: op sociaal en ecologisch terrein. Stuwmeren bedekken grote stukken land dat verloren gaat voor landbouw en natuur en waar mensen hun woningen moeten ontruimen.

Bij de aanleg van de Drieklovendam (zie Opdracht 3) en het bijbehorende stuwmeer bijvoorbeeld moesten meer dan een miljoen mensen worden geëvacueerd.
Het zal je niet verbazen dat de lokale bevolking regelmatig protesteert tegen de bouw van stuwdammen. Het indammen van grote hoeveelheden water vergroot het gevaar van aardverschuivingen en zelfs aardbevingen. Dammen verstoren het ecosysteem. Verschillende trekvissen komen niet op de gewenste broedplaats omdat de dam ze tegenhoudt.

In de boven- en middenloop van de Huang He zijn verschillende dammen gebouwd. De rivier transporteert veel sediment dat in de stuwmeren bezinkt. De stuwmeren slibben daardoor dicht, terwijl er benedenstrooms geen vruchtbare aarde meer wordt afgezet.
Een stelsel van stuwdammen in de rivier kan benedenstrooms verdroging veroorzaken. In dat geval wordt niet alleen de scheepvaart belemmerd, maar heeft dat ook gevolgen voor irrigatie en drinkwatervoorziening. De Chinese regering erkent inmiddels de nadelen en maakt ook werk van een schoner milieu, veiligheid en duurzaamheid.

Lees het volgende artikel.

De machtige Gele Rivier stopt er halverwege mee

Grote delen van het jaar verzandt de Huang He ergens halverwege in de modder. En dat is erg, want de rivier moet 150 miljoen Chinezen van water voorzien en de akkers bevloeien waar 's lands graan wordt verbouwd. Het komt allemaal door waterkrachtcentrales, zeggen deskundigen.


HOUTIANZI – ‘Het water staat veel te laag’, zegt boer Liu op zijn akker aan de oever van de Huang He, ‘Je kunt zo naar de andere kant lopen.’ Hij schudt mismoedig het hoofd bij de aanblik van de maïs op zijn akkers. Bij iedere haal van zijn schoffel stuift er een wolkje stof op.

Liu woont in het noorden van Shaanxi, aan de middenloop van de ruim vijfduizend kilometer lange Huang He. De afgelopen zes jaar staat het water veel lager dan gebruikelijk. De oorsprong van de rivier ligt op de Tibetaanse hoogvlakte, vanwaar de rivier noord-oostwaarts richting de Gele Zee stroomt. Het kolkende water en de regelmatige overstromingen maken het traditioneel tot een van de gevreesde rivieren in China.

Als het water de akkers van boer Liu bereikt, hoort het moddergeel te zijn van alle löss die het meevoert. Nu staat het water bijna roerloos in de rivierbedding. Stroomafwaarts is het nog erger: slechts honderdvijftig dagen per jaar bereikt de rivier de Gele Zee. De overige dagen is de rivier simpelweg halverwege al uitgestroomd. Het is alsof de Rijn al aan de Nederlandse grens is opgedroogd, of je vanaf de Pont Neuf in Parijs op de droge bedding van de Seine neerkijkt.

Er is echter één enorm verschil: de Huang He moet bijna 150 miljoen Chinezen van water voorzien. Miljoenen anderen in China eten graan en maïs uit de regio waar China's civilisatie ooit begon. De rivier wordt daarom zowel de 'Wieg van de Chinese beschaving' als 'China's Zorgen' genoemd.

Door de eeuwen heen tekenden Chinese keizerlijke dynastieën zorgvuldig de waterstanden in de rivier op. Vanaf de Han-dynastie, ruim tweeduizend jaar geleden, registreren de klassieken maar liefst 1500 grote overstromingen; bijna ieder jaar een overstroming. Bij plotselinge hevige regen in Oost-China stroomt de rivier nog altijd over, maar de hoger gelegen akkers van boer Liu zullen daar niet van kunnen profiteren.
Het Bureau voor Waterbeheer van de Huang He voorspelt zelfs dat het waterpeil dit jaar een historisch dieptepunt zal bereiken. Dat ‘dieptepunt’ betekent dat honderden kilometers rivierbedding droog komen te staan. Het bureau gaf eerder dit jaar al de opdracht om de drie jaar oude Huangheyuan elektriciteitscentrale aan de bovenloop van de Huang He stil te zetten, zodat het water ongestoord door kon stromen. Beijing gaf aan de andere kant dit jaar toestemming het aantal elektriciteitscentrales in de rivier van 25 naar 38 uit te breiden. Zo werd in Qinghai, waar de Huangheyuan elektriciteitscentrale staat, in mei met de bouw van de reusachtige Lixawacentrale begonnen, de grootste hydrocentrale die aan de rivier komt te liggen.

De bovenloop van de Huang He is daarmee een aaneenschakeling van stuwmeren, reservoirs en dammen geworden en milieuexperts zien hierin de oorzaak van het opdrogen van de rivier. Er wordt sinds de jaren negentig van de vorige eeuw eenvoudigweg te veel water onttrokken voor het opwekken van elektriciteit of het vullen van reservoirs. Het Bureau voor Water Beheer van de Huang He denkt het probleem met het dicht- of openzetten van reservoirs en stuwmeren en desnoods het stilleggen van elektriciteitsstations in de hand te kunnen houden, maar milieudeskundigen waarschuwen dat de rivier daarvoor te lang en onvoorspelbaar is en wijzen op de enorme consequenties.

Het opdrogen van de Huang He en het dalen van het grondwaterpeil waarmee dat gepaard gaat, is niet alleen een catastrofe voor de boeren, maar ook voor de voedselvoorziening van het land. Niet alleen omdat op korte termijn de cruciale graan en maïs niet kunnen worden geoogst, maar ook omdat door het watergebrek steeds meer boeren uit de noordwestelijke provincies naar de kuststeden trekken.

Milieudeskundigen waarschuwen voor verwoestijning als de middenstroom van de Huang He langdurig droog komt te staan. China’s honger naar elektriciteit veroorzaakt nu al een onoverkomelijk graantekort. Boer Liu weet dat. ‘We hebben hier regen nodig’, zegt hij. 'Van de rivier zullen we het dit jaar niet moeten hebben.’

Bron: www.trouw.nl


Maak de oefening. Als je de oefening af hebt, maak dan een screenshot en plaats deze in het doument Water in MO - B1.

Opdracht 3: De Drieklovendam

In de grootste rivier van China, de Jangtsekiang, ligt de grootste stuwdam van het land, de op drie na grootste van de wereld. Dit is de Drieklovendam.
De dam is 185 meter hoog en 2300 meter lang. Het stuwmeer is ongeveer 663 kilometer lang en heeft een oppervlakte van ongeveer 58.000 km² (oppervlakte van Nederland is 41.500 km²) Ruim 30 generatoren kunnen meer dan 18 miljoen kilowattuur produceren. De bouw heeft volgens de regering rond de 16 miljard euro gekost. Critici denken dat de bouwkosten in werkelijkheid een stuk hoger liggen.

Omdat de Jangtsekiang regelmatig buiten zijn oevers trad en omdat bij deze overstromingen duizenden mensen om het leven kwamen, werden er sinds de jaren 30 al plannen gemaakt voor een grote dam in de rivier.
In 1992 werd gestart met de bouw van de Drieklovendam, die in 2006 werd afgerond. De dam moest niet alleen de overstromingen tegengaan, maar ook energie opwekken en de scheepvaart op de rivier verbeteren. Voor de bouw van deze dam zijn verschillende dorpen en steden ontruimd. De inwoners hadden geen keus en moesten verhuizen.

Veel mensen waren bang voor de ecologische effecten van de dam. De angst voor aardverschuivingen en aardbevingen en de toename van de vervuiling in de rivier bleek terecht. De dam houdt zoveel water tegen dat er benedenstrooms te weinig water is. Meren die van het rivierwater afhankelijk zijn, verdrogen.
De lagere waterafvoer bij Shanghai heeft tot gevolg dat het zoute zeewater oprukt en er verzilting van het grondwater optreedt. Er is minder water voor de productie van de wintertarwe, de waterkrachtcentrales achter de Drieklovendam wekken minder elektriciteit op en de drinkwatervoorziening voor miljoenen mensen wordt bedreigd.
De Chinese overheid erkent inmiddels dat de Drieklovendam grote gevolgen heeft voor mens en natuur en probeert de nadelige effecten tegen te gaan.

Afronding

Eindopdracht: Tabel maken

Aan het einde van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een overzicht van de voor- en nadelen van de Drieklovendam, waarover je in Stap 3 hebt gelezen.
Je bevindingen verwerk je, of beter, visualiseer je in een schema of schematische tekening. De benodigde informatie haal je uit deze lesstof, aangevuld met betrouwbare internetbronnen of het leerboek.

Een schema of een schematische weergave is een model waarin je gedachten, informatie en kennis kunt onderbrengen. Dat mag in de vorm van tekst, symbolen, afbeeldingen, korte filmpjes en dergelijke De relaties tussen de begrippen kun je weergegeven met lijnen of pijlen. Daar schrijf je bij wat de betekenis van de relatie is. En zo kun je informatie, gedachten en ideeën vertalen naar een beeld.
Kijk ook eens rond in de gereedschapskist hoe je een schematische tekening maakt.
Bepaal dan samen hoe jullie het gaan vormgeven.

In het schema laat je in ieder geval zien:

  • welke gevolgen de aanleg van de Drieklovendam heeft gehad voor China en de Chinezen.
  • welke gevolgen de Drieklovendam heeft voor het milieu.
  • welke gevolgen de Drieklovendam heeft voor de rivier Jangtsekiang.

Beoordeling

Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent.
Bij de beoordeling let jullie docent op:

  • inhoud: laat het schema zien dat je begrepen hebt welke positieve en negatieve effecten het bouwen van stuwdammen heeft?
  • vorm: is het eindproduct origineel met zorg gemaakt? Heb je de informatie in een helder en overzichtelijk schema weergegeven?
  • taalfouten: bevat het eindproduct niet te veel taalfouten?

Schematische tekening maken

Met een schematische tekening kun je iets duidelijk weergeven. In tegenstelling tot natuurgetrouwe tekeningen bevat een schematische tekening weinig details.

 

Tabel maken

Een tabel of schema is een manier om gegevens in beeld te brengen, op zo’n manier dat het er overzichtelijk uit ziet.

 

  • Het arrangement China (A2) is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

    Auteur
    Baukje van Lieshout
    Laatst gewijzigd
    2025-01-06 14:25:04
    Licentie

    Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om:

    • het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
    • het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
    • voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.

    Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.

    Aanvullende informatie over dit lesmateriaal

    Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:

    Leerniveau
    VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3;
    Leerinhoud en doelen
    Waterproblematiek; Water; Aardrijkskunde;
    Eindgebruiker
    leerling/student
    Moeilijkheidsgraad
    gemiddeld
    Studiebelasting
    2 uur 0 minuten
    Trefwoorden
    arrangeerbaar, leerlijn, rearrangeerbare, rerrangeerbare

    Gebruikte Wikiwijs Arrangementen

    VO-content Aardrijkskunde. (2020).

    China: Stuwdammen en waterkrachtcentrales vmbo-kgt34

    https://maken.wikiwijs.nl/82675/China__Stuwdammen_en_waterkrachtcentrales_vmbo_kgt34

  • Downloaden

    Het volledige arrangement is in de onderstaande formaten te downloaden.

    Metadata

    LTI

    Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI koppeling aan te gaan.

    Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.

    Arrangement

    Oefeningen en toetsen

    Nadelige effecten stuwdammen

    IMSCC package

    Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.

    QTI

    Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.

    Versie 2.1 (NL)

    Versie 3.0 bèta

    Voor developers

    Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op onze Developers Wiki.

  • Gebruik
    Weergave
  • Wikiwijs is een dienst van