Ziek van suiker
Doelen
Na deze les weet je...
-
Wat diabetes is.
-
Welke stoffen er van belang zijn bij diabetes.
-
Hoe je diabetes kunt krijgen.
-
Wat het verschil tussen type 1 en type 2 diabetes is.
Filmpje
Inleiding
Je lichaam groeit en beweegt. Daar heb je wel energie voor nodig. Hoe kom je aan deze energie? Als je iets eet, geef je jouw lichaam energie. In snoep zit bijvoorbeeld veel suiker. Deze suiker wordt door je lichaam omgezet in een natuurlijke suiker: glucose. Dat is een brandstof die jouw lichaam nodig heeft. Het is net als benzine voor een auto, zonder benzine kan je niet rijden. Het stofje insuline zorgt voor een goede verdeling van glucose in je lichaam. Dit stofje wordt aangemaakt door de alvleesklier (afbeelding 1 en 2). Als je diabetes hebt, maakt je lichaam te weinig insuline aan. Daardoor is de verdeling van glucose niet goed. Soms zit er te veel en soms juist te weinig glucose in het bloed. Dat is niet goed voor je lichaam. Bij te weinig glucose in je bloed kun je je dan bijvoorbeeld moe en duizelig voelen.
Wat kan je tegen diabetes doen?
Diabetes is een ziekte die je hele leven blijft. Als je diabetes hebt, is het belangrijk dat je goed let op wat je eet. Ook is het belangrijk om genoeg te bewegen. Mensen met diabetes hebben medicijnen nodig.
Ze spuiten bijvoorbeeld het stofje insuline in hun lichaam.
Afbeelding 1
Diabetes type 1 en type 2
Er zijn twee soorten diabetes. Type 1 en type 2. Bij diabetes type 1 maakt je alvleesklier geen insuline meer aan. Mensen met dit type diabetes moeten er zelf voor zorgen dat ze genoeg glucose in hun cellen hebben. Dit doen ze door zelf insuline te spuiten. Dit type diabetes kun je van jongs af aan krijgen. Bij diabetes type 2 doet je alvleesklier het wel goed maar is er iets anders aan de hand met je cellen, bijvoorbeeld omdat je overgewicht hebt. Als je vaak ongezond eet en als je er aanleg voor hebt heb je een grotere kans om diabetes type 2 te krijgen. Maar wat is diabetes type 2 eigenlijk? Als je eet, zorgt je alvleesklier ervoor dat het stofje insuline aangemaakt wordt. Via het bloed gaat de insuline naar je spieren. Als je overgewicht hebt, moet de alvleesklier extra insuline aanmaken en raakt overbelast. Je hebt dan medicijnen nodig. Dit type diabetes hebben kinderen bijna nooit.
Afbeelding 2
Insuline is de sleutel die de deur van een cel opent zodat de glucose naar binnen kan.
Begrippenlijst
|
Glucose
|
Suiker in het bloed
|
|
Insuline
|
Medicijn dat diabetespatiënten nodig hebben om de hoeveelheid suiker in het bloed te verlagen
|
|
Alvleesklier
|
Orgaan dat insuline maakt
|
|
Diabetes type 1
|
Type diabetes waarbij er een tekort aan insuline is
|
|
Diabetes type 2
|
Type diabetes waarbij het lichaam niet meer goed op insuline reageert
|
Oefeningen
Oefening: Opdrachten les: ziek van suiker
Start
Meten is weten
Doelen
Na deze les weet je...
-
Hoe je een suikerwaarde kan meten.
-
Welke stappen je moet zetten.
-
Hoe je een diabetes-stappenkaart maakt.
Kahoot! Weet je het nog?
Glucosewaarde
Mensen met diabetes moeten er zelf voor zorgen dat ze altijd genoeg glucose in hun cellen hebben. Dit doen ze door zelf insuline te spuiten. Maar hoe weet je hoeveel je daarvan nodig hebt? Dit doe je door goed te kijken naar de hoeveelheid glucose in je bloed. Dit meet je met een glucosemeter. Een goede en gezonde hoeveelheid glucose in je bloed heeft een waarde tussen de 4 mmol/l en de 8 mmol/l.
Afbeelding 3
Door middel van een prikje in de vinger wordt een druppel bloed op een teststrookje gebracht. De glucosemeter geeft daarna de hoeveelheid suikers aan die in je bloed zit.
Hypo
Een hypo en een hyper zijn vervelende verschijnselen die mensen met diabetes kunnen hebben. Een hypo betekent dat de glucosewaarde te laag is, dus onder de 4 mmol/l zit. Oftewel; er zit te weinig suiker in het bloed. Dat kan gevaarlijk zijn, je kunt flauwvallen! Vaak weten mensen met diabetes dat ze een hypo hebben omdat ze zich hongerig en/of duizelig voelen. Ook kunnen ze gaan trillen en zweten. Wat je moet doen als je een hypo hebt is iets eten of drinken waar suiker in zit. Druivensuiker of een glas limonade bijvoorbeeld, hierin zitten snelwerkende suikers. Het is slim om hierna iets te eten waar langwerkende suikers in zitten, zoals een boterham. Zo voorkom je een volgende hypo.
Hyper
Een hyper betekent dat de glucosewaarde te hoog is, dus boven de 8 mmol/l zit. Bij een hyper zit er te veel suiker in je bloed. Dit kan ook gevaarlijk zijn want het is niet goed voor de cellen. Mensen met diabetes hebben tijdens een hyper veel dorst en moeten veel plassen. Ook kunnen ze zich misselijk voelen. Wat je in deze situatie moet doen is extra insuline spuiten als je diabetes type 1 hebt. Bij diabetes type 2 kan water drinken helpen, zo kun je de suikers uitplassen. Bewegen is ook goed, want verbranden je spieren de glucose.
Afbeelding 4
De verschillende klachten bij een hypo of een hyper.
Begrippenlijst
|
Glucosemeter
|
Een apparaatje waarmee je de glucosewaarde kan meten
|
|
Hypo
|
Te lage glucosewaarde (van een diabetespatiënt)
|
|
Hyper
|
Te hoge glucosewaarde (van een diabetespatiënt)
|
Oefeningen
Oefening: Opdrachten les: meten is weten
Start
Lekker fit!
Doelen
Na deze les weet je...
-
Wat sporten doet met je lichaam.
-
Waar je op moet letten als je diabetes hebt en gaat sporten.
-
Wat voor effect voeding heeft op je lichaam.
Filmpje
Slim sporten
Sporten heeft een positief effect op je lichaam. Als je beweegt, gebeurt er van alles in je lichaam. Hoe meer je beweegt, hoe meer suiker je verbrandt. Als je diabetes hebt, moet je met een aantal dingen rekening houden bij het sporten. Om genoeg energie te hebben tijdens het sporten moet je gezonde en koolhydraat rijke producten eten. Koolhydraten is de verzamelnaam voor zetmeel en suikers. Deze leveren energie. Daarnaast moeten de medicijnen of insuline afgestemd worden op het bewegen. Door het sporten heb je namelijk sneller kans op een lage bloedsuiker, een hypo dus.
Zo voorkom je een hypo tijdens het sporten:
- Meten is weten, hierdoor houd je zelf controle
- Begin niet met sporten bij een lage bloedsuiker of te hoge bloedsuiker
- Neem snelle suikers mee (bijvoorbeeld sportdrank, duivensuiker of siroop)
- Informeer de sportinstructeur
Afbeelding 5
Bas van de Goor won als volleyballer goud op de Olympische Spelen. Hij is de ultieme ervaringsdeskundige, want hij combineerde topsport met diabetes type 1.
Diabetes en inspanning
Inspanning kost energie. Daarom heeft bewegen gevolgen voor je bloedsuiker. Als je diabetes hebt, is het belangrijk dat je de glucosewaarde voor, tijdens en na het sporten meet. Bekijk in het schema hieronder wat te doen bij de hoeveelheid inspanning en bloedsuiker.
|
Duur en type inspanning
|
Glucosewaarde voor aanvang
|
Extra koolhydraten
|
|
30 minuten of minder lichte inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
10 tot 15 g
|
|
|
Boven de 5 mmol/l
|
Geen
|
|
30 tot 60 minuten matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
30 tot 45 g
|
|
|
Tussen de 5 en 10 mmol/l
|
15 g
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
Geen
|
|
1 uur of langer matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
45 g/uur*
|
|
|
Tussen 5 en 10 mmol/l
|
30-45 g/uur*
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
15 g/uur*
|
*g/uur betekent de hoeveelheid gram koolhydraten die je moet innemen per uur
Eet goed en voel je goed!
Niet alleen bewegen is goed voor je lichaam, maar ook gezond eten. Eten is goed voor je hersenen. Met een gevulde maag kun je beter rekenen! Maar je moet niet elke dag hetzelfde eten. Het is heel belangrijk dat je gevarieerd eet. Maar hoe doe je dat? Stel, dat je dol bent op hagelslag en je doet er elke dag een hele berg van op je boterham. Toch kan het zo zijn dat je eigenlijk nog veel andere dingen lekker vindt. Je zou er dan wat afwisseling in kunnen brengen. Een goede kok zorgt ervoor, dat het eten wat hij op tafel zet gezond is. Dat betekent: niet te zoet, niet te vet en van alles wat. Vooral groente en fruit zijn superbelangrijk. Daar zitten heel veel voedingsstoffen en vitamines in die je nodig hebt om lekker fit te blijven! Ook beschermen deze stoffen je tegen ziektes. Je hebt ze nodig om te kunnen rennen, spelen en te groeien.
Begrippenlijst
|
Koolhydraten
|
Belangrijke bron van energie voor het lichaam
|
|
Inspanning
|
Iets wat energie kost
|
|
Gevarieerd
|
Afwisselend/verschillend
|
|
Voedingsstoffen
|
Stoffen in onze voeding die we nodig hebben om gezond te blijven
|
Oefeningen
Oefening: Opdrachten les: Lekker fit!
Start
Sport en eet gezond!
Practicumles
Spiekbriefje:
|
Duur en type inspanning
|
Glucosewaarde voor aanvang
|
Extra koolhydraten
|
|
30 minuten of minder lichte inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
10 tot 15 g
|
|
|
Boven de 5 mmol/l
|
Geen
|
|
30 tot 60 minuten matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
30 tot 45 g
|
|
|
Tussen de 5 en 10 mmol/l
|
15 g
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
Geen
|
|
1 uur of langer matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
45 g/uur*
|
|
|
Tussen 5 en 10 mmol/l
|
30-45 g/uur*
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
15 g/uur*
|
*g/uur betekent de hoeveelheid gram koolhydraten die je moet innemen per uur
Samenvatting
Ziek van suiker
Als je iets eet, geef je jouw lichaam energie. In veel voedsel zit glucose. Dat is een brandstof die jouw lichaam nodig heeft. Het stofje insuline zorgt voor een goede verdeling van glucose in je lichaam. Dit stofje wordt aangemaakt door de alvleesklier. Als je diabetes hebt, is de verdeling van glucose in je lichaam niet goed. Je moet dan zelf het stofje insuline in je lichaam spuiten. Bij diabetes type 1 maakt je alvleesklier geen insuline meer aan. Je moet dan zelf insuline spuiten. Bij diabetes type 2 reageert je lichaam niet meer goed op insuline. Je hebt dan medicijnen nodig.
Meten is weten
Mensen met diabetes weten hoeveel insuline ze nodig hebben door goed te kijken naar de hoeveelheid glucose in het bloed. Dit meet je met een glucosemeter. Een goede en gezonde hoeveelheid glucose in je bloed heeft een waarde tussen de 4 mmol/l en de 8 mmol/l. Een hypo betekent dat de glucosewaarde te laag is, dus lager dan 4mmol/l. Vaak weten mensen met diabetes dat ze een hypo hebben, omdat ze zich hongerig en/of duizelig voelen. Wat je moet doen als je een hypo hebt is iets eten of drinken waar suiker in zit. Een hyper betekent dat de glucosewaarde te hoog is, dus hoger dan 8 mmol/l. Tijdens een hyper hebben mensen veel dorst en moeten veel plassen. In deze situatie moet je extra insuline inspuiten als je diabetes type 1 hebt. Bij diabetes type 2 kan water drinken helpen.
Lekker fit!
Hoe meer je beweegt, hoe meer suiker je verbrandt. Als je diabetes hebt, moet je met een aantal dingen rekening houden bij het sporten. Om genoeg energie te hebben tijdens het sporten moet je gezonde en koolhydraatrijke producten eten. Koolhydraten is de verzamelnaam voor zetmeel en suikers. Daarnaast moeten de medicijnen of insuline afgestemd worden op het bewegen. Inspanning kost energie en suiker wordt als brandstof gebruikt voor energie. Daarom heeft bewegen gevolgen voor je bloedsuiker. Als je diabetes hebt, is het belangrijk dat je de glucosewaarde voor, tijdens en na het sporten meet. Het is ook heel belangrijk dat je gevarieerd eet. Gezond eten betekent: niet te zoet, niet te vet en van alles wat. Voedsel waar veel voedingstoffen en vitamines in zitten heb je nodig om fit te blijven.
|
Duur en type inspanning
|
Glucosewaarde voor aanvang
|
Extra koolhydraten
|
|
30 minuten of minder lichte inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
10 tot 15 g
|
|
|
Boven de 5 mmol/l
|
Geen
|
|
30 tot 60 minuten matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
30 tot 45 g
|
|
|
Tussen de 5 en 10 mmol/l
|
15 g
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
Geen
|
|
1 uur of langer matige inspanning
|
Onder de 5 mmol/l
|
45 g/uur*
|
|
|
Tussen 5 en 10 mmol/l
|
30-45 g/uur*
|
|
|
Tussen 10 en 16 mmol/l
|
15 g/uur*
|
Begrippenlijst
|
Glucose
|
Suiker in het bloed
|
|
Insuline
|
Medicijn dat diabetespatiënten nodig hebben om de hoeveelheid suiker in het bloed te verlagen
|
|
Alvleesklier
|
Orgaan dat insuline maakt
|
|
Diabetes type 1
|
Type diabetes waarbij er een tekort aan insuline is
|
|
Diabetes type 2
|
Type diabetes waarbij het lichaam niet meer goed op insuline reageert
|
|
Glucosemeter
|
Een apparaatje waarmee je de glucosewaarde kan meten
|
|
Hypo
|
Te lage glucosewaarde (van een diabetespatiënt)
|
|
Hyper
|
Te hoge glucosewaarde (van een diabetespatiënt)
|
|
Koolhydraten
|
Belangrijke bron van energie voor het lichaam
|
|
Inspanning
|
Iets wat energie kost
|
|
Gevarieerd
|
Afwisselend /verschillend
|
|
Voedingsstoffen
|
Stoffen in onze voeding die we nodig hebben om gezond te blijven
|
Toets
Toets: Toets - Leven met diabetes
Start
Bas van de Goor
