Hoi allemaal, welkom bij deze wikiwijs. De wikiwijs van vandaag gaat over aardbevingen en vulkanen van het onderwerp actieve aarde, dit sluit aan op de wikiwijs van vorige week over platentektoniek. We hebben deze onderwerpen voor de vakantie al behandeld in de lessen. Deze wikiwijs is dus herhaling ter voor bereiding van de toets.
Wat weet je na deze les?
Hoe aardbevingen ontstaan.
Wat een tsunami is en hoe deze ontstaat.
Hoe een vulkaan werkt.
Welke soorten vulkanen er zijn.
Wat een hotspot is.
Vul nu in deze Mentimeter in wat je nog weet van aardbevingen en vulkanen.
uitleg aardbevingen
Aardbevingen, je hebt er vast weleens van gehoord, de gebeurtenis waarbij de aarde opeens als een gek begint te trillen en soms een enorme verwoesting achter kan laten. De vraag is natuurlijk hoe ontstaat een aardbeving.
Zoals je weet is het oppervlakte van de aarde opgedeeld in verschillende aardplaten en deze platen bewegen allemaal. Bij de ene plaatgrens bewegen de platen naar elkaar toe (convergent), bij de andere plaatgrens bewegen de platen weer van elkaar af (divergent) en bij weer een andere plaatbeweging schuren ze langs elkaar (transform).
Die platen zijn niet mooi glad en afgerond, overal steken punten uit en kunnen de platen in elkaar haken. Als die platen dan in elkaar haken zitten ze vast en langzaam maar zeker bouwt er steeds meer druk op, de platen gaan steeds harder tegen elkaar aan drukken. Op een gegeven moment drukken ze zo hard tegen elkaar aan dat ze los zullen schieten, BAM!!!!! Je hebt een aardbeving, de aarde beeft en trilt, gebouwen bewegen of storten zelfs in, wegen breken open en er wordt een ravage achtergelaten.
Na dat er een aarbeving is geweest kunnen er ook naschokken komen. Naschokken zijn zwakkere aardbevingen dan de eerste, maar kunnen nog steeds schade aanrichten. Gebouwen die al verzwakt zijn kunnen alsnog instorten door de naschokken die het laatste zetje zullen geven. Soms zijn er tientallen naschokken die tot enkele dagen na de aarbeving nog kunnen plaatsvinden.
Als er een grote aardbeving is geweest hoor je op het nieuws dat de beving een bepaalde kracht had. Dit geven we aan met de schaal van Richter, deze schaal loopt van 1 tot en met 12. We meten een aarbeving met een seismograaf, dit apperaat staat in verbinding met de grond en meet de trillingen die er zijn in de grond.
In deze tabel kun je zien wat een aardbeving met een bepaalde kracht van Richter aan kan richten.
De exacte plaats van de aardbeving noemen we het epicentrum, hoe verder je je van het epicentrum af bent hoe minder zwaar de schade is. Op de kaart hieronder zie je een kaartje, de rode stip op het kaartje is het epicentrum. Als je verder van de rode stip af bent, dan is er ook minder schade.
oefenen met de begrippen over aardbevingen
Oefen hier met de begrippen over aardbevingen. Combineer de begrippen met de uitleg in dit spel. Doe dit zo snel mogelijk! Je kan het ook meerder keren spelen.
Tsunami's
Tsunami's ontstaan door een aardbeving op de zeebodem, de trillingen van de aardbeving worden doorgegeven aan het water en er ontstaan golven. De golven zijn eerst nog klein maar als ze bij de kust komen kunnen ze meerdere meters hoog worden. Zie de afbeelding hieronder om te zien hoe dat werkt.
Kijk nu eerst naar een filmpje van een verwoestende tsunami in Japan.
Het ontstaan van een tsunami in vier stappen:
Er is een onderzeese aardbeving en de trillingen worden doorgegeven aan het water en er onstaan kleine golven.
De golf gaat met een snelheid van maar liefst 800 kilometer per uur richting land.
Als de golf bij de kust komt wordt deze afgeremd en omhoog gestuwd.
Het water bij de kust zal eerst terugtrekken, daarna komt een golf die wel twintig meter hoog kan worden. Deze golf verwoest alles op zijn pad.
vulkanen uitleg
Vulkanen, de lava spuwende bergen. Het is mooi en angstaanjagend tegelijk. Hoe werken die vulkanen nou eigenlijk en welke soorten vulkanen zijn er? Daar kom je in dit gedeelte van de wikiwijs achter!
Een vulkaan ontstaat op plekken waar magma door de aardkorst heen kan komen, daarom komen er ook zoveel vulkanen op plaatgrenzen voor. Elke keer als een vulkaan uit barst wordt de vulkaan een stukje groter. Er komt namelijk elke keer een nieuw laagje gestolde lava oftewel steen overheen, daarom bestaat een vulkaan ook uit allemaal verschillende lagen.
Kijk naar het volgende filmpje om te zien waarom een vulkaan op bepaalde plekken voor kan komen.
Hier onder zie je een doorsnede van een vulkaan. In de afbeelding zie je onder in de vulkaan de magmakamer, hier wordt alle magma opgeslagen. Elke keer komt er een beetje magma van binnenuit de aarde extra in de kamer, als er op een gegeven moment te veel magma in de kamer zit en de druk is te hoog. De magmakamer laat op verschillende manieren de druk los. Zo heb je een grote uitbarsting van vloeibaar gesteente (lava) of van brokken gesteente (gesteente van de vulkaan zelf). Zo’n uitbarsting noem je ook wel een eruptie, maar de uitbarsting zelf is niet altijd het gevaarlijkste. Zo komt er bij een eruptie ook vaak as en giftig gas vrij. Meestal zorgen deze twee voor de grootste schade aan de omgeving.
Snap je na deze uitleg hoe een vulkaan werkt, dan kan je door naar ''hotspots''. Vind je het na deze uitleg nog steeds ingewikkeld ga dan naar ''extra uitleg vulkanen''. Vond je deze uitleg wel erg makkelijk dan mag je naar ''extra verdieping vullkanen''
extra uitleg vulkanen
Kijk naar de kennisclip over vulkanen voor de extra uitleg!
a Klik op Enter. Klik op 'Build your own vulcano and watch it errupt' (dat betekent: bouw je eigen vulkaan en kijk hoe de vulkaan uitbarst).
b Klik op 'Set conditions' en daarna op 'Start eruption' om de vulkaanuitbarsting te starten. Probeer maar wat er gebeurt bij verschillende standen. Valt je iets op?
hotspots
Een hotspot is een magmakamer die niet voorkomt bij een plaatgrens. Doordat een oceanische plaat beweegt maar de hotspot niet ontstaat er bij elke uitbarsting vaak een nieuw eiland. Zoals hieronder te zien bij Hawaii.
soorten vulkanen
Er zijn verschillende soorten vulkanen, maar jullie hoeven er maar twee te kennen. Dat zijn de stratovulkaan en de schildvulkaan.
Een schildvulkaan is een lage vulkaan. Deze vulkaan is barst niet vaak uit en is niet explosief
Een stratovulkaan is een hoge kegelvormige vulkaan die is opgebouwd uit afgekoeld lava.
Deze vulkaan heeft regelmatig een explosieve uitbarsting
Vragen over de wikiwijs
Vul de volgende microsoft forms in, je krijgt een aantal vragen over aardbevingen en vulkanen.
Feedback
Je bent bijna klaar ik zou je alleen nog willen vragen om wat feedback over deze wikiwijs te geven.
Dit was de wikiwijs voor vandaag, meld je even in de teams zodat ik weet dat je klaar bent.
Het arrangement Actieve aarde, aardbevingen en vulkanen is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Jordy Spelt
Je moet eerst inloggen om feedback aan de auteur te kunnen geven.
Laatst gewijzigd
2021-01-23 19:55:41
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
n dan in elkaar haken zitten ze vast en langzaam maar zeker bouwt er steeds meer druk op, de platen gaan steeds harder tegen elkaar aan drukken. Op een gegeven moment drukken ze zo hard tegen elkaar aan dat ze los zullen schieten, BAM!!!!! Je hebt een aardbeving, de aarde beeft en trilt, gebouwen bewegen of storten zelfs in, wegen breken open en er wordt een ravage achtergelaten. 
et vaak uit en is niet explosief
