Wat zijn gedichten? Dat is moeilijk te zeggen. Elk gedicht is anders. Het ene gedicht is lang het andere kort. Er zijn heel romantische gedichten, saaie gedichten, grappige gedichten, noem maar op.
Een duur woord voor gedichten is: poëzie. (Spreek uit: pooweezie) Sommige mensen zeggen: ik hou niet van poëzie. Maar dat is eigenlijk vreemd. Want zou je ook kunnen zeggen: ik hou niet van eten? Nee, eigenlijk niet. Bepaald eten, daar ben je gek op. En ander eten vind je ongelooflijk smerig. Om te weten welk eten je lekker vindt, zul je toch moeten proeven.
Zo is het ook met poëzie. Je zult het moeten lezen om te kunnen zeggen of je ervan houdt. Sommige gedichten vind je vast vreselijk, andere gedichten maken je onbedaarlijk aan het lachen en weer andere gedichten laten je een traantje wegpinken van ontroering.
Veel gedichten rijmen. Toch hoeft een gedicht niet per se te rijmen. Er zijn veel gedichten die niet rijmen. Deze les gaat over rijm. Maak de les en stel je open voor de gedichten die voorbij komen. Je zult niet elk gedicht even mooi vinden, maar 'proef' ze ten minste een keer.
Veel plezier!
Dit is het land
Hieronder lees je een gedicht van Annie M.G. Schmidt.
Lees het gedicht een of twee keer goed.
Rijmen
Je ziet dat in dit gedicht regels (versregels) op elkaar rijmen. Bijvoorbeeld regel 1 en 3 rijmen. En regel 2 en 4.
1 Dit is het land waar grote mensen wonen,
2 Je hoeft er nog niet in: het is er boos.
3 Er zijn geen feeën meer, er zijn hormonen,
4 en altijd is er weer wat anders loos.
Wonen rijmt op hormonen. Boos rijmt op loos
Je ziet dat het steeds de laatste woorden van de regels zijn, die op elkaar rijmen. Dit noem je eindrijm.
Soms heb je ook een versregel met woorden die rijmen, maar die woorden staan niet aan het eind van de regel. Dat noem je binnenrijm.
Rijmschema's
Om te zien hoe een gedicht precies rijmt, kun je er een rijmschema van maken. Hoe doe je dat?
1. Je kijkt naar de laatste woorden van elke regel.
2. Je geeft de eerste regel de letter a. Alle regels die op deze regel rijmen, krijgen ook een a.
3. Je geeft de volgende open regel de letter b. Alle regels die op deze regel rijmen, krijgen ook een b.
Enzovoorts.
Ik laat het zien aan de hand van een gedicht: Spleen.
Dit gedicht bestaat uit vier regels. Neem nu de laatste woorden van deze vier regels:
vensterglas
vervelen
was
spelen
Je ziet dat vensterglas rijmt op was. En vervelen rijmt op spelen.
Je geeft de eerste regel de letter a (vensterglas). Alle regels die hierop rijmen, krijgen ook de a.
De tweede regel krijgt de letter b (vervelen). Alle regels die hierop rijmen, krijgen ook de b.
vensterglas (a)
vervelen (b)
was (a)
spelen (b)
Het rijmschema van dit gedicht is: a-b-a-b
Oké, kun je me tot hier volgen? Dan doen we nog een kort gedicht.
Een voetbalsupporter uit Schagen (a)
Had wéér zijn computer geslagen (a)
Hij zei bij de rechter: (b)
Ik ben echt geen vechter (b)
Maar hij zit me telkens te plagen. (a)
Je ziet dat de eerste, tweede en laatste regel op elkaar rijmen. En ook regel 3 en 4 rijmen.
Het rijmschema van dit gedicht is: a-a-b-b-a.
Bekende rijmschema's
Je hebt nu verschillende rijmschema's gezien. Sommige rijmschema's komen vaker voor. Die hebben een naam:
a-b-a-b → gekruist rijm
a-a-b-b → gepaard rijm
a-b-b-a → omarmend rijm
In sinterklaasgedichten vind je vaak gepaard rijm (a-a-b-b), bijv.
Sint zat te denken (a)
Wat hij Jantje zou schenken (a)
Hij kocht een mooie trein (b)
Dat vindt Jantje vast heel fijn (b)
Vragen over Dit is het land
Gedicht: Handleiding voor held
Wat valt je op aan dit gedicht?
Inderdaad, de regels rijmen niet. Toch is het een gedicht.
Afsluiting
Oké, we naderen het einde van deze les over poëzie. Hier een zeer korte samenvatting van wat je hebt geleerd.
Gedichten kunnen rijmen, maar niet alle gedichten rijmen.
Als de laatste woorden van een versregel op elkaar rijmen, is dat eindrijm.
Als woorden binnen een versregel op elkaar rijmen, is dat binnenrijm.
Je kunt met behulp van letters een rijmschema maken.
Drie bekende rijmschema's zijn gepaard rijm (a-a-b-b), gekruist rijm (a-b-a-b) en omarmend rijm (a-b-b-a).
Toets: Test: wat heb je geleerd in deze les?
Toets: Test: wat heb je geleerd in deze les?
0%
Deze les heb je geleerd over rijm in gedichten. Je hebt geleerd wat een rijmschema is en je kent de begrippen eindrijm, binnenrijm, gekruist, gepaard en omarmend rijm.
In deze toets test je je kennis. Aan het eind kun je een bewijs van deelname printen. Klik dan op Afdrukken en sla je resultaten op als pdf. Mail deze naar de docent: e.eising@corbulocollege.nl.
De onderstaande antwoorden moet je zelf nakijken; vergelijk jouw antwoorden met de goede
antwoorden, en geef aan in welke mate jouw antwoorden correct zijn.
Het arrangement Rijm is gemaakt met
Wikiwijs van
Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt,
maakt en deelt.
Auteur
Eva Eising
Laatst gewijzigd
2021-01-21 10:28:10
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 4.0
Internationale licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of
bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Leeromgevingen die gebruik maken van LTI kunnen Wikiwijs arrangementen en toetsen afspelen en resultaten
terugkoppelen. Hiervoor moet de leeromgeving wel bij Wikiwijs aangemeld zijn. Wil je gebruik maken van de LTI
koppeling? Meld je aan via info@wikiwijs.nl met het verzoek om een LTI
koppeling aan te gaan.
Maak je al gebruik van LTI? Gebruik dan de onderstaande Launch URL’s.
Arrangement
Oefeningen en toetsen
Test: wat heb je geleerd in deze les?
IMSCC package
Wil je de Launch URL’s niet los kopiëren, maar in één keer downloaden? Download dan de IMSCC package.
Oefeningen en toetsen van dit arrangement kun je ook downloaden als QTI. Dit bestaat uit een ZIP bestand dat
alle informatie bevat over de specifieke oefening of toets; volgorde van de vragen, afbeeldingen, te behalen
punten, etc. Omgevingen met een QTI player kunnen QTI afspelen.
Wikiwijs lesmateriaal kan worden gebruikt in een externe leeromgeving. Er kunnen koppelingen worden gemaakt en
het lesmateriaal kan op verschillende manieren worden geëxporteerd. Meer informatie hierover kun je vinden op
onze Developers Wiki.
